المقتضب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مقتضب (ابهام زدایی)' به 'مقتضب (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] ( | [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] (نویسنده) | ||
[[یعقوب، امیل]] (مصحح) | [[یعقوب، امیل]] (مصحح) | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =5 | | تعداد جلد =5 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10199 | ||
| کتابخوان همراه نور =10199 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|مقتضب (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''المقتضب'''، تأليف [[مبرد، محمد بن یزید|محمد بن يزيد مبرّد]] (متوفى 285ق)، به زبان عربى و در علم نحو و صرف است. | '''المقتضب'''، تأليف [[مبرد، محمد بن یزید|محمد بن يزيد مبرّد]] (متوفى 285ق)، به زبان عربى و در علم نحو و صرف است. | ||
[[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] درباره اين كتاب گفته است: «كتاب مقتضب از جمله بزرگ‌ترين و نفيس‌ترين تصنيفات [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] است...» | [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] درباره اين كتاب گفته است: «كتاب مقتضب از جمله بزرگ‌ترين و نفيس‌ترين تصنيفات [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] است...» | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
كتاب، در 5 جلد تدوين شده است كه جلد پنجم آن، مشتمل بر فهرست‌ها و چهار جلد ديگر، مجموعا حاوى حدود 330 باب است. | كتاب، در 5 جلد تدوين شده است كه جلد پنجم آن، مشتمل بر فهرست‌ها و چهار جلد ديگر، مجموعا حاوى حدود 330 باب است. | ||
در ابتداى اثر، مقدمه‌اى مختصر و مفيد پيرامون شرح حال | در ابتداى اثر، مقدمه‌اى مختصر و مفيد پيرامون شرح حال نویسنده و آثار و تأليفاتش و شيوه تحقيقى محقق آمده است. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
كتاب، با بحث از اقسام سه‌گانه كلمه و اقسام لفظ معرب و معرفى اسم و انواع اعراب آن و... آغاز مى‌شود و با مبحث حذف مستثنى به خاطر تخفيف به | كتاب، با بحث از اقسام سه‌گانه كلمه و اقسام لفظ معرب و معرفى اسم و انواع اعراب آن و... آغاز مى‌شود و با مبحث حذف مستثنى به خاطر تخفيف به پایان مى‌رسد. | ||
در اين كتاب، مباحث صرفى، بدون تفكيك از مباحث نحوى به‌طور پراكنده مطرح شده است. | در اين كتاب، مباحث صرفى، بدون تفكيك از مباحث نحوى به‌طور پراكنده مطرح شده است. | ||
مؤلف، تعريفى روشن از علم صرف به دست نداده است، جز آنكه از فحواى عباراتش مى‌توان استنباط نمود كه آراء وى در اين زمينه، نزدیک | مؤلف، تعريفى روشن از علم صرف به دست نداده است، جز آنكه از فحواى عباراتش مى‌توان استنباط نمود كه آراء وى در اين زمينه، نزدیک به نظرات [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] است. | ||
گفتنى است كه [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] بسيار متأثر از «الكتاب» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] بوده است و ابواب و فصول هر دو كتاب تا حدودى به هم نزدیک | گفتنى است كه [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] بسيار متأثر از «الكتاب» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] بوده است و ابواب و فصول هر دو كتاب تا حدودى به هم نزدیک و شبيه است و تنها تفاوت آن دو، ترتيب مباحث است، البته چهار بحث در هر دو كتاب داراى ترتيب يك‌سان است و آنها عبارتند از تصغير، نسبت، اماله و ادغام. ديگر مسائل، مانند مباحث ابنيه، تثنيه و... در هر دو كتاب به‌صورت پراكنده مطرح شده است. | ||
==ويژگى‌هاى كتاب== | ==ويژگى‌هاى كتاب== | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۳: | ||
اين اثر، توسط تعدادى از علما، مثل ابن درستويه، ابوالحسن رمانى، سعيد بن سعيد فاروقى و... شرح شده است. | اين اثر، توسط تعدادى از علما، مثل ابن درستويه، ابوالحسن رمانى، سعيد بن سعيد فاروقى و... شرح شده است. | ||
فهرست‌هایى كه در جلد پنجم ذكر شده، عبارت است از: | |||
#فهرست آيات قرآنى؛ | #فهرست آيات قرآنى؛ | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۷: | ||
#فهرست محتويات. | #فهرست محتويات. | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۲۴
| المقتضب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مبرد (نویسنده)
یعقوب، امیل (مصحح) حمد، حسن (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1420 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ادبیات عربی - قرن 3ق.
زبان عربی - صرف و نحو مبرد، محمد بن یزید، 210 - 286؟ق. - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | PJ 6141 /م2م7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المقتضب، تأليف محمد بن يزيد مبرّد (متوفى 285ق)، به زبان عربى و در علم نحو و صرف است. ياقوت حموى درباره اين كتاب گفته است: «كتاب مقتضب از جمله بزرگ‌ترين و نفيس‌ترين تصنيفات مبرد است...»
ساختار
كتاب، در 5 جلد تدوين شده است كه جلد پنجم آن، مشتمل بر فهرست‌ها و چهار جلد ديگر، مجموعا حاوى حدود 330 باب است.
در ابتداى اثر، مقدمه‌اى مختصر و مفيد پيرامون شرح حال نویسنده و آثار و تأليفاتش و شيوه تحقيقى محقق آمده است.
گزارش محتوا
كتاب، با بحث از اقسام سه‌گانه كلمه و اقسام لفظ معرب و معرفى اسم و انواع اعراب آن و... آغاز مى‌شود و با مبحث حذف مستثنى به خاطر تخفيف به پایان مى‌رسد.
در اين كتاب، مباحث صرفى، بدون تفكيك از مباحث نحوى به‌طور پراكنده مطرح شده است.
مؤلف، تعريفى روشن از علم صرف به دست نداده است، جز آنكه از فحواى عباراتش مى‌توان استنباط نمود كه آراء وى در اين زمينه، نزدیک به نظرات سيبويه است.
گفتنى است كه مبرد بسيار متأثر از «الكتاب» سيبويه بوده است و ابواب و فصول هر دو كتاب تا حدودى به هم نزدیک و شبيه است و تنها تفاوت آن دو، ترتيب مباحث است، البته چهار بحث در هر دو كتاب داراى ترتيب يك‌سان است و آنها عبارتند از تصغير، نسبت، اماله و ادغام. ديگر مسائل، مانند مباحث ابنيه، تثنيه و... در هر دو كتاب به‌صورت پراكنده مطرح شده است.
ويژگى‌هاى كتاب
- كثرت استشهاد به آيات قرآن كريم كه متجاوز از 500 آيه، مورد استشهاد قرار گرفته است؛
- استشهاد فراوان به شواهد شعرى كه بالغ بر 560 شاهد است و بعضى از آنها نيز تكرار شده است؛
- استشهاد اندك به احاديث شريف نبوى، بر طبق شيوه اكثر نحويون متقدم بصرى و كوفى؛
- استشهاد به امثال عربى و برخى نثرها؛
- التزام شديد به قياس كه او را به خطا شمردن بعضى از رواياتى كه مخالف قياس است وامى‌دارد.
وضعيت كتاب
اين اثر، توسط تعدادى از علما، مثل ابن درستويه، ابوالحسن رمانى، سعيد بن سعيد فاروقى و... شرح شده است.
فهرست‌هایى كه در جلد پنجم ذكر شده، عبارت است از:
- فهرست آيات قرآنى؛
- فهرست احاديث؛
- فهرست امثال؛
- فهرست شواهد شعرى؛
- فهرست قوافى اشعار؛
- فهرست قوافى رجزها؛
- فهرست انصاف ابيات(تك‌مصرع‌ها يا نيمه‌بيت‌ها)؛
- فهرست اعلام؛
- فهرست أساليب و الفاظ؛
- فهرست مصادر و مراجع؛
- فهرست محتويات.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.