تاریخ مذاهب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' | تعداد جلد =' به '| تعداد جلد =')
     
    (۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۴: خط ۴:
    | عنوان‌های دیگر =تاريخ المذاهب الإسلامية
    | عنوان‌های دیگر =تاريخ المذاهب الإسلامية
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[ابوزهره، محمد]] (نويسنده)
    [[ابوزهره، محمد]] (نویسنده)
       
       
    [[ايماني، عليرضا]] (مترجم)
    [[ایمانی، علی‌رضا]] (مترجم)


    | زبان = فارسی
    | زبان = فارسی
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏236‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ت‎‏2041  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏236‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ت‎‏2041  
    | موضوع =
    | موضوع =
    اسلام - فرقه‎ها
    اسلام - فرقه‌ها
    | ناشر =  
    | ناشر =  
    مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب  
    مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب  
    | مکان نشر = ايران - قم
    | مکان نشر = ایران - قم
    | سال نشر = |مجلد1: 1384ش ,
    | سال نشر = |مجلد1: 1384ش ,


    خط ۲۱: خط ۲۱:
    | شابک =964-8090-03-3
    | شابک =964-8090-03-3
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =33520
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =14796
    | کتابخوان همراه نور =14796
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
    '''تاریخ مذاهب اسلامی'''، اثر [[ایمانی، علی‌رضا|علی‌رضا ایمانی]]، ترجمه بخش اول کتاب «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهية»، تألیف [[ابوزهره، محمد|محمد بن احمد بن مصطفی]]، معروف به [[ابوزهره، محمد|ابوزهره]] (1316-1395ق) است.


    '''تاریخ مذاهب اسلامی'''، اثر علی‎رضا ایمانی، ترجمه بخش اول کتاب «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهية»، تألیف [[ابوزهره، محمد|محمد بن احمد بن مصطفی]]، معروف به [[ابوزهره، محمد|ابوزهره]] (1316-1395ق) است.
    تاريخ المذاهب الإسلامية، از مشهورترین آثار [[ابوزهره، محمد|ابوزهره]] است که در دو قسمت تدوین گردیده است. بخش اول به بیان مذاهب سیاسی و اعتقادی اختصاص یافته و بخش دوم تبیین مذاهب فقهی را مد نظر دارد. بخش اول کتاب که یک‎سوم حجم کتاب را در بر دارد، خود شامل چند قسمت است.<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص12</ref>.


    تاريخ المذاهب الإسلامية، از مشهورترین آثار [[ابوزهره، محمد|ابوزهره]] است که در دو قسمت تدوین گردیده است. بخش اول به بیان مذاهب سیاسی و اعتقادی اختصاص یافته و بخش دوم تبیین مذاهب فقهی را مد نظر دارد. بخش اول کتاب که یک‎سوم حجم کتاب را در بر دارد، خود شامل چند قسمت است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص12</ref>.
    مترجم در مقدمه درباره اهمیت کتاب می‌گوید: ازآنجاکه بازشناسی فرقه‌های اسلامی و انشعاب‌های فراوان آن‌ها نیازمند انجام پژوهش‌های نوین در عصر حاضر است، در دهه‌های اخیر برخی پژوهشگران اسلامی و حتی مستشرقان به این مهم همت گماشته و آثار شایان تقدیری از خود به‌جای گذاشته‌اند. در این میان، کتاب تاريخ المذاهب الإسلامية به قلم دانشمند فقه‌شناس و فرقه‌نگار مصری، [[ابوزهره، محمد|محمد ابوزهره]]، به دلیل جامعیت و گستردگی مباحث و تحلیل‎های علمی، اهمیت بیشتری یافته و امروزه به‌عنوان یک متن قابل استناد در مراکز علمی جهان اسلامی پذیرفته شده است. ازآنجاکه زبان این کتاب عربی است و بسیاری از دانش‌پژوهان فارسی‌زبان توان استفاده از متن اصلی آن را ندارند، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب بر آن شد تا با ترجمه آن، بر گستره بهره‌مندی از این کتاب بیفزاید<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>.
     
    مترجم در مقدمه درباره اهمیت کتاب می‎گوید: ازآنجاکه بازشناسی فرقه‎های اسلامی و انشعاب‎های فراوان آن‎ها نیازمند انجام پژوهش‎های نوین در عصر حاضر است، در دهه‎های اخیر برخی پژوهشگران اسلامی و حتی مستشرقان به این مهم همت گماشته و آثار شایان تقدیری از خود به‎جای گذاشته‎اند. در این میان، کتاب تاريخ المذاهب الإسلامية به قلم دانشمند فقه‎شناس و فرقه‎نگار مصری، [[ابوزهره، محمد|محمد ابوزهره]]، به دلیل جامعیت و گستردگی مباحث و تحلیل‎های علمی، اهمیت بیشتری یافته و امروزه به‎عنوان یک متن قابل استناد در مراکز علمی جهان اسلامی پذیرفته شده است. ازآنجاکه زبان این کتاب عربی است و بسیاری از دانش‎پژوهان فارسی‎زبان توان استفاده از متن اصلی آن را ندارند، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب بر آن شد تا با ترجمه آن، بر گستره بهره‎مندی از این کتاب بیفزاید<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>.


    ==انگیزه مترجم==
    ==انگیزه مترجم==
    هدف مترجم، ترجمه اثری مهم درباره فرق اسلامی بوده و به دنبال نقد نظریات مؤلف نبوده است؛ اگرچه مؤلف در برخی موارد دچار اشتباهاتی شده، نظیر آنچه در مورد عقاید شیعه اثناعشری مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>.
    هدف مترجم، ترجمه اثری مهم درباره فرق اسلامی بوده و به دنبال نقد نظریات مؤلف نبوده است؛ اگرچه مؤلف در برخی موارد دچار اشتباهاتی شده، نظیر آنچه در مورد عقاید شیعه اثناعشری مطرح کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>.


    ==روش مترجم==
    ==روش مترجم==
    مترجم، سعی نموده با حفظ امانت، ترجمه‎ای روان از کتاب در اختیار خواننده قرار دهد؛ لذا مطالبی را که خود جهت روان‎سازی کتاب اضافه نموده، در کروشه قرار داده است. علاوه بر این او درصورتی‎که عنوان یا زیرعنوانی به کتاب اضافه نموده آن‎ها را نیز در کروشه قرار داده است؛ به‎عنوان‎ مثال، مترجم برای این متن مؤلف:
    مترجم، سعی نموده با حفظ امانت، ترجمه‌ای روان از کتاب در اختیار خواننده قرار دهد؛ لذا مطالبی را که خود جهت روان‌سازی کتاب اضافه نموده، در کروشه قرار داده است. علاوه بر این او درصورتی‌که عنوان یا زیرعنوانی به کتاب اضافه نموده آن‌ها را نیز در کروشه قرار داده است؛ به‌عنوان‎ مثال، مترجم برای این متن مؤلف:


    «هذا الكلام كان يبث بين المسلمين و لم يكن خافياً في جوهره عن أعين المعتزلة الذين كانوا يجادلون أهل الديانات الأخری و الزنادقه و هم لهذا يعلمون أن من يقول: القرآن غير مخلوق قد يؤديه إلی أن يقول إنه قديم...»<ref>ر.ک: محمد ابوزهره، ص159</ref>، عنوان [انگیزه معتزله] را در نظر گرفته، سپس آن را چنین ترجمه نموده است:
    «هذا الكلام كان يبث بين المسلمين و لم يكن خافياً في جوهره عن أعين المعتزلة الذين كانوا يجادلون أهل الديانات الأخری و الزنادقه و هم لهذا يعلمون أن من يقول: القرآن غير مخلوق قد يؤديه إلی أن يقول إنه قديم...»<ref>ر.ک: محمد ابوزهره، ص159</ref>، عنوان [انگیزه معتزله] را در نظر گرفته، سپس آن را چنین ترجمه نموده است:


    «این اندیشه [لازمه مخلوق نبودن، قدیم بودن است]، میان مسلمانان رواج می‎یافت و عمق معنای آن از چشم معتزله‎ای که با پیروان دیگر ادیان و زندیقان بحث و مناظره می‎کردند، پوشیده نمی‎ماند؛ بدین‎جهت آنان می‎دانستند کسی که می‎گوید قرآن مخلوق نیست، این عقیده، او را به اعتقاد به قدیم بودن قرآن می‎رساند و...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص262</ref>.
    «این اندیشه [لازمه مخلوق نبودن، قدیم بودن است]، میان مسلمانان رواج می‌یافت و عمق معنای آن از چشم معتزله‌ای که با پیروان دیگر ادیان و زندیقان بحث و مناظره می‌کردند، پوشیده نمی‌ماند؛ بدین‌جهت آنان می‌دانستند کسی که می‌گوید قرآن مخلوق نیست، این عقیده، او را به اعتقاد به قدیم بودن قرآن می‌رساند و...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص262</ref>.


    مترجم، پاورقی‎های مؤلف را بدون تصرف قابل‎ توجهی تکرار نموده است و پاورقی‎های خود را با نشانه «(م)» در انتهای آن مشخص نموده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص90، 103</ref>.
    مترجم، پاورقی‌های مؤلف را بدون تصرف قابل‎ توجهی تکرار نموده است و پاورقی‌های خود را با نشانه «(م)» در انتهای آن مشخص نموده است.<ref>ر.ک: پاورقی، ص90، 103</ref>.


    ==مختصری از محتویات کتاب==
    ==مختصری از محتویات کتاب==
    با توجه به اینکه کتاب‎شناسی «تاريخ المذاهب الإسلامية» قبلاً انجام نشده است، لذا در اینجا خلاصه‎ای از محتوای کتاب گزارش می‎شود:
    با توجه به اینکه کتاب‌شناسی «تاريخ المذاهب الإسلامية» قبلاً انجام نشده است، لذا در اینجا خلاصه‌ای از محتوای کتاب گزارش می‌شود:


    مؤلف در آغاز به عوامل پیدایش اختلاف در میان امت اسلامی پرداخته و خاستگاه آن را در میان دیدگاه‎های اعتقادی یا موضع‎گیری‎های سیاسی مذاهب جستجو کرده است. از نگاه ابوزهره، عواملی چون دشواری مسائل کلامی، دخالت تمایلات نفسانی، اختلاف گرایش‎ها، تقلید از پیشینیان، ریاست‎طلبی و تمایل به نزدیک شدن به دربار پادشاهان و بالاخره نژادپرستی و تعصبات قومی و طایفه‎ای، از عمده‎ترین عوامل اختلاف‎های مذهبی در طول تاریخ بوده است. همچنین هم‎جواری مسلمانان با پیروان ادیان گذشته و تشرف برخی از آنان به آیین اسلام، بدون آنکه تمامی اندیشه‎های باطل و افکار خرافی خود را کنار گذاشته باشند، ترجمه شدن فلسفه یونان به زبان عربی و رواج آن در میان مسلمانان، وجود آیات متشابه در قرآن کریم که به‎ تصریح خود قرآن برای آزمودن ایمان مؤمنان بوده و تفاوت توانمندی‎ها و دیدگاه‎ها در نحوه استنباط احکام شرعی از منابع آن نیز از اسباب فرقه‎گرایی و تفرقه میان صفوف امت اسلامی بوده است.
    مؤلف در آغاز به عوامل پیدایش اختلاف در میان امت اسلامی پرداخته و خاستگاه آن را در میان دیدگاه‌های اعتقادی یا موضع‎گیری‌های سیاسی مذاهب جستجو کرده است. از نگاه ابوزهره، عواملی چون دشواری مسائل کلامی، دخالت تمایلات نفسانی، اختلاف گرایش‌ها، تقلید از پیشینیان، ریاست‎طلبی و تمایل به نزدیک شدن به دربار پادشاهان و بالاخره نژادپرستی و تعصبات قومی و طایفه‌ای، از عمده‌ترین عوامل اختلاف‌های مذهبی در طول تاریخ بوده است. همچنین هم‎جواری مسلمانان با پیروان ادیان گذشته و تشرف برخی از آنان به آیین اسلام، بدون آنکه تمامی اندیشه‌های باطل و افکار خرافی خود را کنار گذاشته باشند، ترجمه شدن فلسفه یونان به زبان عربی و رواج آن در میان مسلمانان، وجود آیات متشابه در قرآن کریم که به‎ تصریح خود قرآن برای آزمودن ایمان مؤمنان بوده و تفاوت توانمندی‌ها و دیدگاه‌ها در نحوه استنباط احکام شرعی از منابع آن نیز از اسباب فرقرایی و تفرقه میان صفوف امت اسلامی بوده است.


    مؤلف پس‎ از این مقدمه، به فرقه‎هایی که با انگیزه‎های سیاسی در جهان اسلام پدیدار گشته‎اند، می‎پردازد و مذهب شیعه را در کنار فرقه خوارج به‎عنوان دو گرایش سیاسی که در برابر جمهور مسلمانان قد برافراشتند، مطرح می‎کند و خاستگاه و انشعابات آن‎دو را بررسی می‎نماید. البته روشن است که نمی‎توان فرقه‎ای همچون شیعه را یک فرقه سیاسی صرف قلمداد کرد و از محوریت مسائل اعتقادی در پیدایش و گسترش آن چشم‎پوشی کرد. ایشان سپس به تبیین مذاهب اعتقادی پرداخته؛ از جبریه، معتزله، اشاعر، ماتریدیه و سلفیه به‎تفصیل سخن می‎گوید و پایان کتاب خود را به بررسی مذاهب نوپیدایی همچون وهابیت، بهائیت و قادیانیه اختصاص می‎دهد<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص12-14</ref>.
    مؤلف پس‎ از این مقدمه، به فرقه‌هایی که با انگیزه‌های سیاسی در جهان اسلام پدیدار گشته‌اند، می‌پردازد و مذهب شیعه را در کنار فرقه خوارج به‌عنوان دو گرایش سیاسی که در برابر جمهور مسلمانان قد برافراشتند، مطرح می‌کند و خاستگاه و انشعابات آن‌دو را بررسی می‌نماید. البته روشن است که نمی‌توان فرقه‌ای همچون شیعه را یک فرقه سیاسی صرف قلمداد کرد و از محوریت مسائل اعتقادی در پیدایش و گسترش آن چشم‌پوشی کرد. ایشان سپس به تبیین مذاهب اعتقادی پرداخته؛ از جبریه، معتزله، اشاعر، ماتریدیه و سلفیه به‌تفصیل سخن می‌گوید و پایان کتاب خود را به بررسی مذاهب نوپیدایی همچون وهابیت، بهائیت و قادیانیه اختصاص می‌دهد<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص12-14</ref>.


    فهرست محتویات در ابتدا و نمایه در انتهای اثر قید شده است.
    فهرست محتویات در ابتدا و نمایه در انتهای اثر قید شده است.
    خط ۶۱: خط ۶۱:
    # محمد ابوزهره، «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهيه»، دارالفكر العربي، 1996م.  
    # محمد ابوزهره، «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهيه»، دارالفكر العربي، 1996م.  
       
       
    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[تاریخ المذاهب الإسلامیة في السیاسة و العقائد و تاریخ المذاهب الفقهیة]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
       
       
    خط ۷۲: خط ۷۱:
       
       
    [[رده: مذاهب فقهی اهل سنت (حنفیه، شافعیه، مالکیه، حنبلیه، ظاهریه)]]
    [[رده: مذاهب فقهی اهل سنت (حنفیه، شافعیه، مالکیه، حنبلیه، ظاهریه)]]
    [[رده:25 بهمن الی 24 اسفند]]
    [[رده:قربانی-اسفند96]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۲۹

    تاریخ مذاهب اسلامی
    تاریخ مذاهب اسلامی
    پدیدآورانابوزهره، محمد (نویسنده) ایمانی، علی‌رضا (مترجم)
    عنوان‌های دیگرتاريخ المذاهب الإسلامية
    ناشرمرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب
    مکان نشرایران - قم
    چاپ1
    شابک964-8090-03-3
    موضوعاسلام - فرقه‌ها
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏236‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ت‎‏2041
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تاریخ مذاهب اسلامی، اثر علی‌رضا ایمانی، ترجمه بخش اول کتاب «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهية»، تألیف محمد بن احمد بن مصطفی، معروف به ابوزهره (1316-1395ق) است.

    تاريخ المذاهب الإسلامية، از مشهورترین آثار ابوزهره است که در دو قسمت تدوین گردیده است. بخش اول به بیان مذاهب سیاسی و اعتقادی اختصاص یافته و بخش دوم تبیین مذاهب فقهی را مد نظر دارد. بخش اول کتاب که یک‎سوم حجم کتاب را در بر دارد، خود شامل چند قسمت است.[۱].

    مترجم در مقدمه درباره اهمیت کتاب می‌گوید: ازآنجاکه بازشناسی فرقه‌های اسلامی و انشعاب‌های فراوان آن‌ها نیازمند انجام پژوهش‌های نوین در عصر حاضر است، در دهه‌های اخیر برخی پژوهشگران اسلامی و حتی مستشرقان به این مهم همت گماشته و آثار شایان تقدیری از خود به‌جای گذاشته‌اند. در این میان، کتاب تاريخ المذاهب الإسلامية به قلم دانشمند فقه‌شناس و فرقه‌نگار مصری، محمد ابوزهره، به دلیل جامعیت و گستردگی مباحث و تحلیل‎های علمی، اهمیت بیشتری یافته و امروزه به‌عنوان یک متن قابل استناد در مراکز علمی جهان اسلامی پذیرفته شده است. ازآنجاکه زبان این کتاب عربی است و بسیاری از دانش‌پژوهان فارسی‌زبان توان استفاده از متن اصلی آن را ندارند، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب بر آن شد تا با ترجمه آن، بر گستره بهره‌مندی از این کتاب بیفزاید[۲].

    انگیزه مترجم

    هدف مترجم، ترجمه اثری مهم درباره فرق اسلامی بوده و به دنبال نقد نظریات مؤلف نبوده است؛ اگرچه مؤلف در برخی موارد دچار اشتباهاتی شده، نظیر آنچه در مورد عقاید شیعه اثناعشری مطرح کرده است.[۳].

    روش مترجم

    مترجم، سعی نموده با حفظ امانت، ترجمه‌ای روان از کتاب در اختیار خواننده قرار دهد؛ لذا مطالبی را که خود جهت روان‌سازی کتاب اضافه نموده، در کروشه قرار داده است. علاوه بر این او درصورتی‌که عنوان یا زیرعنوانی به کتاب اضافه نموده آن‌ها را نیز در کروشه قرار داده است؛ به‌عنوان‎ مثال، مترجم برای این متن مؤلف:

    «هذا الكلام كان يبث بين المسلمين و لم يكن خافياً في جوهره عن أعين المعتزلة الذين كانوا يجادلون أهل الديانات الأخری و الزنادقه و هم لهذا يعلمون أن من يقول: القرآن غير مخلوق قد يؤديه إلی أن يقول إنه قديم...»[۴]، عنوان [انگیزه معتزله] را در نظر گرفته، سپس آن را چنین ترجمه نموده است:

    «این اندیشه [لازمه مخلوق نبودن، قدیم بودن است]، میان مسلمانان رواج می‌یافت و عمق معنای آن از چشم معتزله‌ای که با پیروان دیگر ادیان و زندیقان بحث و مناظره می‌کردند، پوشیده نمی‌ماند؛ بدین‌جهت آنان می‌دانستند کسی که می‌گوید قرآن مخلوق نیست، این عقیده، او را به اعتقاد به قدیم بودن قرآن می‌رساند و...»[۵].

    مترجم، پاورقی‌های مؤلف را بدون تصرف قابل‎ توجهی تکرار نموده است و پاورقی‌های خود را با نشانه «(م)» در انتهای آن مشخص نموده است.[۶].

    مختصری از محتویات کتاب

    با توجه به اینکه کتاب‌شناسی «تاريخ المذاهب الإسلامية» قبلاً انجام نشده است، لذا در اینجا خلاصه‌ای از محتوای کتاب گزارش می‌شود:

    مؤلف در آغاز به عوامل پیدایش اختلاف در میان امت اسلامی پرداخته و خاستگاه آن را در میان دیدگاه‌های اعتقادی یا موضع‎گیری‌های سیاسی مذاهب جستجو کرده است. از نگاه ابوزهره، عواملی چون دشواری مسائل کلامی، دخالت تمایلات نفسانی، اختلاف گرایش‌ها، تقلید از پیشینیان، ریاست‎طلبی و تمایل به نزدیک شدن به دربار پادشاهان و بالاخره نژادپرستی و تعصبات قومی و طایفه‌ای، از عمده‌ترین عوامل اختلاف‌های مذهبی در طول تاریخ بوده است. همچنین هم‎جواری مسلمانان با پیروان ادیان گذشته و تشرف برخی از آنان به آیین اسلام، بدون آنکه تمامی اندیشه‌های باطل و افکار خرافی خود را کنار گذاشته باشند، ترجمه شدن فلسفه یونان به زبان عربی و رواج آن در میان مسلمانان، وجود آیات متشابه در قرآن کریم که به‎ تصریح خود قرآن برای آزمودن ایمان مؤمنان بوده و تفاوت توانمندی‌ها و دیدگاه‌ها در نحوه استنباط احکام شرعی از منابع آن نیز از اسباب فرقرایی و تفرقه میان صفوف امت اسلامی بوده است.

    مؤلف پس‎ از این مقدمه، به فرقه‌هایی که با انگیزه‌های سیاسی در جهان اسلام پدیدار گشته‌اند، می‌پردازد و مذهب شیعه را در کنار فرقه خوارج به‌عنوان دو گرایش سیاسی که در برابر جمهور مسلمانان قد برافراشتند، مطرح می‌کند و خاستگاه و انشعابات آن‌دو را بررسی می‌نماید. البته روشن است که نمی‌توان فرقه‌ای همچون شیعه را یک فرقه سیاسی صرف قلمداد کرد و از محوریت مسائل اعتقادی در پیدایش و گسترش آن چشم‌پوشی کرد. ایشان سپس به تبیین مذاهب اعتقادی پرداخته؛ از جبریه، معتزله، اشاعر، ماتریدیه و سلفیه به‌تفصیل سخن می‌گوید و پایان کتاب خود را به بررسی مذاهب نوپیدایی همچون وهابیت، بهائیت و قادیانیه اختصاص می‌دهد[۷].

    فهرست محتویات در ابتدا و نمایه در انتهای اثر قید شده است.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه مترجم، ص12
    2. ر.ک: همان، ص10
    3. ر.ک: همان، ص14
    4. ر.ک: محمد ابوزهره، ص159
    5. ر.ک: متن کتاب، ص262
    6. ر.ک: پاورقی، ص90، 103
    7. ر.ک: مقدمه مترجم، ص12-14

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب
    2. محمد ابوزهره، «تاريخ المذاهب الإسلامية في السياسة و العقائد و تاريخ المذاهب الفقهيه»، دارالفكر العربي، 1996م.

    وابسته‌ها