تاریخ نگارش‌های عربی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مثلا ' به 'مثلاً') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مى' به 'مى') |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
تاريخ التراث العربي | تاريخ التراث العربي | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سزگین، فؤاد]] ( | [[سزگین، فؤاد]] (نویسنده) | ||
[[خانه کتاب]] (مترجم) | [[خانه کتاب]] (مترجم) | ||
[[ | [[فیروزآبادی، سید سعید]] (بکوشش) | ||
[[ارزنده، مهران]] (مترجم) | [[ارزنده، مهران]] (مترجم) | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
[[مؤسسه نشر فهرستگان]] (مترجم) | [[مؤسسه نشر فهرستگان]] (مترجم) | ||
[[ | [[جهانداری، کيکاووس]] (مترجم) | ||
[[شادفر، شيرين]] (مترجم) | [[شادفر، شيرين]] (مترجم) | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| کد کنگره =Z 7052 /س4 ت2041 | | کد کنگره =Z 7052 /س4 ت2041 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
ادبيات عربی - سرگذشت‌نامه و | ادبيات عربی - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | ||
تمدن عربی - | تمدن عربی - مأخذ - کتاب‌شناسی | ||
تمدن عربی - | تمدن عربی - نسخه‌های خطی - فهرستها | ||
نسخه‌های خطی عربی - فهرستها | |||
کشورهای اسلامی - تاريخ - مأخذ - کتاب‌شناسی | |||
کشورهای اسلامی - تاريخ - نسخه‌های خطی - فهرستها | |||
| ناشر = | | ناشر = | ||
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات | ||
| مکان نشر = | | مکان نشر = ایران - تهران | ||
| سال نشر = |مجلد1: 1380ش , | | سال نشر = |مجلد1: 1380ش , | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-422-226-1 | | شابک =964-422-226-1 | ||
| تعداد جلد =4 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11605 | |||
| کتابخوان همراه نور =11605 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاریخ نگارش‌های عربی'''، ترجمه‌ای سلیس و روان از «[[تاريخ التراث العربي]]» [[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگین]] است. ترجمه و تدوین این اثر توسط گروهی از مترجمین به سرویراستاری احمدرضا رحیمی ریسه به انجام رسیده و به «ترجمه خانه کتاب» معروف است. از آنجا که کتاب‌شناسی «[[تاريخ التراث العربي]]» در برنامه موجود است، در این نوشتار مطالبی درباره ترجمه ارائه می‌شود: | '''تاریخ نگارش‌های عربی'''، ترجمه‌ای سلیس و روان از «[[تاريخ التراث العربي]]» [[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگین]] است. ترجمه و تدوین این اثر توسط گروهی از مترجمین به سرویراستاری احمدرضا رحیمی ریسه به انجام رسیده و به «ترجمه خانه کتاب» معروف است. از آنجا که کتاب‌شناسی «[[تاريخ التراث العربي]]» در برنامه موجود است، در این نوشتار مطالبی درباره ترجمه ارائه می‌شود: | ||
شناسه و پیشینه نشر و ترجمه «[[تاريخ التراث العربي]]» برای بار نخست به سال 1967م، به زبان آلمانی در مؤسسه بریل لیدن انتشار یافت و | شناسه و پیشینه نشر و ترجمه «[[تاريخ التراث العربي]]» برای بار نخست به سال 1967م، به زبان آلمانی در مؤسسه بریل لیدن انتشار یافت و بدین‌وسیله جلد نخست این مجموعه روانه کاروان علم و ادب گردید و انتشار جلدهای بعدی این اثر از سال 1970م، دوباره دنبال شد و در سال 2000م پایان یافت. | ||
چاپ نخست این اثر که به قلم خود سزگین، تألیف شد، نسبت به چاپ‌های دیگر آن که | چاپ نخست این اثر که به قلم خود سزگین، تألیف شد، نسبت به چاپ‌های دیگر آن که به زبان‌های عربی و فارسی هستند، از کاستی‌های کمتری برخوردار است؛ آن‌گونه که خود سزگین نیز از نواقص و کاستی‌های راه‌یافته به ترجمه عربی اثر خویش گلهمند بوده و ترجمه فارسی اثر خویش را مطابق با متن اصلی آن (آلمانی) و مشروط به عدم استفاده از ترجمه عربی آن، قبول کرده است. | ||
در ایران نیز دکتر | در ایران نیز دکتر چنگیز پهلوان نخستین کسی بود که با صبر و حوصله به برگردان قسمت‌هایی از کتاب سزگین پرداخت، ولی در آن زمان اندیشه او مورد بی‌مهری واقع شد، لکن با کوشش مستمر خود توانست کتاب‌شناسی بخشهای علوم قرآن، حدیث، تاریخ‌نگاری، تاریخ فرهنگ و ادبیات، فقه، کلام و تصوف را از اثر سزگین به فارسی ترجمه و با تنظیم و نگارش فهرستی جامع به چاپ برساند. مدتی بعد جناب وزیر کاردان آقای احمد مسجدجامعی با طرح پیشنهادی، ترجمه کامل مجموعه اثر سزگین را با مؤسسه نشر فهرستگان و خانه کتاب ایران در میان نهاد و با پیگیری‌های مستمر خود و با تلاش مترجمان، ویراستاران و دیگران این کار به سامان رسید و ترجمه فارسی این اثر نیز با چاپی منقَّح، زیبا و کامل در چهار مجلَّد به بازار دانش ارائه گردید<ref>ر.ک: راد، علی، ص18-20</ref>. | ||
در برگردان فارسی، اساس کار مترجمان، متن آلمانی | در برگردان فارسی، اساس کار مترجمان، متن آلمانی کتاب سزگین بوده، لکن به ترجمه عربی و بخش ترجمه فارسی دکتر پهلوان نیز مراجعاتی جهت اطمینان بیشتر صورت پذیرفته است. بر آغاز جلد اول این مجموعه چهار جلدی، آقای احمدرضا رحیمی ریسه (سرویراستار ترجمه فارسی) مقدمه‌ای کوتاه نگاشته و در ضمن آن به مراحل مختلف این ترجمه، معرفی اجمالی از سزگین و اثر او به‌همراه شیوه و علایم ترجمه فارسی و مطالبی چند اشاره نموده است.<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>. | ||
ناگفته نماند که در برگردان فارسی این اثر | ناگفته نماند که در برگردان فارسی این اثر افزودههایی به قلم سرویراستار، درباره نمایه و شناسه شماری از متون کهن که در سالهای اخیر به چاپ رسیده و در کتاب سزگین از آنها یاد نشده، آورده شده است. این افزوده‌ها که به‌طور عمده درباره مؤلّفان امامیه و آثار آنهاست، در بخشهای مختلف این مجموعه، به‌ویژه جلد یک و بخش فقه در داخل علایم () مشخص شده‌اند و جناب رحیمی ریسه، نقدهایی بر شیوه و اثر [[سزگین، فؤاد|سزگین]] دارند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
احمدرضا رحیمی ریسه، درباره ترجمه و شیوه آن چنین می‌نویسد: | احمدرضا رحیمی ریسه، درباره ترجمه و شیوه آن چنین می‌نویسد: | ||
# عنوان مقالات در متن آلمانی با حروف خمیده آمده و نام نشریه‌ها با حروف ایستاده؛ در ترجمه نام تمام مقالات فارسی و عربی را داخل «» و مقالات لاتین را داخل "" قرار داده و عنوان نشریه را حروف خمیده آورده‌ایم. | # عنوان مقالات در متن آلمانی با حروف خمیده آمده و نام نشریه‌ها با حروف ایستاده؛ در ترجمه نام تمام مقالات فارسی و عربی را داخل «» و مقالات لاتین را داخل "" قرار داده و عنوان نشریه را حروف خمیده آورده‌ایم. | ||
# عنوان تمامى مقالات و کتابهایى که به زبانهاى اروپایى است (مگر موارد بسیار اندک) به | # عنوان تمامى مقالات و کتابهایى که به زبانهاى اروپایى است (مگر موارد بسیار اندک) به فارسی ترجمه شده است و نام مقاله و کتاب به زبان اصلى در پانویس آمده است. | ||
# نامهاى مؤلفان، مصحّحان و ویراستاران اروپایى با حروف | # نامهاى مؤلفان، مصحّحان و ویراستاران اروپایى با حروف فارسی آمده است. در انتهاى کتاب نیز نمایهاى به ترتیب الفباى فارسی از همهى این نامها با اصل لاتینى آنها به دست داده‌ایم. | ||
# مؤلف گاه اصطلاحات حوزهى تمدن اسلامى را ترجمه و گاه عیناً آن را آوانگارى کرده و با حروف خمیده آورده است. در غالب موارد سعى کرده‌ایم تا اصطلاحات آوانگارى شده را داخل «» بیاوریم تا خوانندهى | # مؤلف گاه اصطلاحات حوزهى تمدن اسلامى را ترجمه و گاه عیناً آن را آوانگارى کرده و با حروف خمیده آورده است. در غالب موارد سعى کرده‌ایم تا اصطلاحات آوانگارى شده را داخل «» بیاوریم تا خوانندهى فارسی متوجه این نکته باشد که این اصطلاح ترجمهى ما از واژهى آلمانى نیست؛ از این دست است اصطلاحات «فقه»، «ادب»، «انساب»، «صحابه» و... | ||
# شیوهى کلّى در چیدن عددها از چپ به راست است؛ مثلاً99- 77. در غالب موارد و البتّه به‌لحاظ ضرورتهاى صفحهبندى، عددهاى تکرارى عدد سمت راست (بزرگتر) حذف شده: 9-127، به‌جاى 129-127؛ 73-1467، به‌جاى 1473-1467. | # شیوهى کلّى در چیدن عددها از چپ به راست است؛ مثلاً99- 77. در غالب موارد و البتّه به‌لحاظ ضرورتهاى صفحهبندى، عددهاى تکرارى عدد سمت راست (بزرگتر) حذف شده: 9-127، به‌جاى 129-127؛ 73-1467، به‌جاى 1473-1467. | ||
# در ضبط نامهاى مؤلفان معاصر اروپایى سعى | # در ضبط نامهاى مؤلفان معاصر اروپایى سعى کرده‌ایم تا شیوهى قرائت آن نام را در زبان اصلى آنان بیابیم و سپس آن را به خط فارسی برگردانیم؛ اما از آنجا که به دست آوردن ملیت همهى مؤلفان دشوار است و از سوى دیگر مؤلفانى هستند که به زبانى غیر از زبان مادرى خود مىنویسند، همیشه در این کار موفق نبودهایم. در اینجا از دو مرجع مهم در زبان فارسی یاد مى‌کنیم که در غالب موارد با مراجعه به آنها بسیارى از مشکلات ما حل شده است: نخست دایرةالمعارف فارسی به سرپرستى مرحوم غلامحسین مصاحب و دوم ترجمهى خلاصهى زندگینامهى علمى دانشوران زیر نظر احمد بیرشک. در مورد نامها، همچنین به‌ناچار از بعضى فرهنگهاى بین‌المللى همچونneduD و مانند آن به‌خصوص براى نامهاى ناآشناى اروپایى استفاده کرده‌ایم. | ||
# تمام ارجاعات سزگین از یک جلد به جلدهاى دیگر کتاب مطابق با صفحات، ترجمهى | # تمام ارجاعات سزگین از یک جلد به جلدهاى دیگر کتاب مطابق با صفحات، ترجمهى فارسی شده است.<ref>ر.ک: ج2، یادداشت سرویراستار، ص15-17</ref>. | ||
در ابتدای جلد اول، فهرست اجمالی و در انتهای آن نیز فهرست تفصیلی آمده است. در سایر جلدهای کتاب فهرست تفصیلی در ابتدا آمده است. | در ابتدای جلد اول، فهرست اجمالی و در انتهای آن نیز فهرست تفصیلی آمده است. در سایر جلدهای کتاب فهرست تفصیلی در ابتدا آمده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تاريخ التراث العربي]] | [[تاريخ التراث العربي]] | ||
[[رده:آثار خاورشناسان]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۲۱
| تاریخ نگارش‌های عربی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سزگین، فؤاد (نویسنده)
خانه کتاب (مترجم) فیروزآبادی، سید سعید (بکوشش) ارزنده، مهران (مترجم) مؤسسه نشر فهرستگان (مترجم) جهانداری، کيکاووس (مترجم) شادفر، شيرين (مترجم) رحيمي ريسه، احمد رضا (ويراستار) |
| عنوان‌های دیگر | تاريخ التراث العربي. فارسی تاريخ التراث العربي |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-422-226-1 |
| موضوع | ادبيات عربی - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی
تمدن عربی - مأخذ - کتاب‌شناسی تمدن عربی - نسخه‌های خطی - فهرستها نسخه‌های خطی عربی - فهرستها کشورهای اسلامی - تاريخ - مأخذ - کتاب‌شناسی کشورهای اسلامی - تاريخ - نسخه‌های خطی - فهرستها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | Z 7052 /س4 ت2041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاریخ نگارش‌های عربی، ترجمه‌ای سلیس و روان از «تاريخ التراث العربي» فؤاد سزگین است. ترجمه و تدوین این اثر توسط گروهی از مترجمین به سرویراستاری احمدرضا رحیمی ریسه به انجام رسیده و به «ترجمه خانه کتاب» معروف است. از آنجا که کتاب‌شناسی «تاريخ التراث العربي» در برنامه موجود است، در این نوشتار مطالبی درباره ترجمه ارائه می‌شود: شناسه و پیشینه نشر و ترجمه «تاريخ التراث العربي» برای بار نخست به سال 1967م، به زبان آلمانی در مؤسسه بریل لیدن انتشار یافت و بدین‌وسیله جلد نخست این مجموعه روانه کاروان علم و ادب گردید و انتشار جلدهای بعدی این اثر از سال 1970م، دوباره دنبال شد و در سال 2000م پایان یافت.
چاپ نخست این اثر که به قلم خود سزگین، تألیف شد، نسبت به چاپ‌های دیگر آن که به زبان‌های عربی و فارسی هستند، از کاستی‌های کمتری برخوردار است؛ آن‌گونه که خود سزگین نیز از نواقص و کاستی‌های راه‌یافته به ترجمه عربی اثر خویش گلهمند بوده و ترجمه فارسی اثر خویش را مطابق با متن اصلی آن (آلمانی) و مشروط به عدم استفاده از ترجمه عربی آن، قبول کرده است.
در ایران نیز دکتر چنگیز پهلوان نخستین کسی بود که با صبر و حوصله به برگردان قسمت‌هایی از کتاب سزگین پرداخت، ولی در آن زمان اندیشه او مورد بی‌مهری واقع شد، لکن با کوشش مستمر خود توانست کتاب‌شناسی بخشهای علوم قرآن، حدیث، تاریخ‌نگاری، تاریخ فرهنگ و ادبیات، فقه، کلام و تصوف را از اثر سزگین به فارسی ترجمه و با تنظیم و نگارش فهرستی جامع به چاپ برساند. مدتی بعد جناب وزیر کاردان آقای احمد مسجدجامعی با طرح پیشنهادی، ترجمه کامل مجموعه اثر سزگین را با مؤسسه نشر فهرستگان و خانه کتاب ایران در میان نهاد و با پیگیری‌های مستمر خود و با تلاش مترجمان، ویراستاران و دیگران این کار به سامان رسید و ترجمه فارسی این اثر نیز با چاپی منقَّح، زیبا و کامل در چهار مجلَّد به بازار دانش ارائه گردید[۱].
در برگردان فارسی، اساس کار مترجمان، متن آلمانی کتاب سزگین بوده، لکن به ترجمه عربی و بخش ترجمه فارسی دکتر پهلوان نیز مراجعاتی جهت اطمینان بیشتر صورت پذیرفته است. بر آغاز جلد اول این مجموعه چهار جلدی، آقای احمدرضا رحیمی ریسه (سرویراستار ترجمه فارسی) مقدمه‌ای کوتاه نگاشته و در ضمن آن به مراحل مختلف این ترجمه، معرفی اجمالی از سزگین و اثر او به‌همراه شیوه و علایم ترجمه فارسی و مطالبی چند اشاره نموده است.[۲].
ناگفته نماند که در برگردان فارسی این اثر افزودههایی به قلم سرویراستار، درباره نمایه و شناسه شماری از متون کهن که در سالهای اخیر به چاپ رسیده و در کتاب سزگین از آنها یاد نشده، آورده شده است. این افزوده‌ها که به‌طور عمده درباره مؤلّفان امامیه و آثار آنهاست، در بخشهای مختلف این مجموعه، به‌ویژه جلد یک و بخش فقه در داخل علایم () مشخص شده‌اند و جناب رحیمی ریسه، نقدهایی بر شیوه و اثر سزگین دارند[۳].
احمدرضا رحیمی ریسه، درباره ترجمه و شیوه آن چنین می‌نویسد:
- عنوان مقالات در متن آلمانی با حروف خمیده آمده و نام نشریه‌ها با حروف ایستاده؛ در ترجمه نام تمام مقالات فارسی و عربی را داخل «» و مقالات لاتین را داخل "" قرار داده و عنوان نشریه را حروف خمیده آورده‌ایم.
- عنوان تمامى مقالات و کتابهایى که به زبانهاى اروپایى است (مگر موارد بسیار اندک) به فارسی ترجمه شده است و نام مقاله و کتاب به زبان اصلى در پانویس آمده است.
- نامهاى مؤلفان، مصحّحان و ویراستاران اروپایى با حروف فارسی آمده است. در انتهاى کتاب نیز نمایهاى به ترتیب الفباى فارسی از همهى این نامها با اصل لاتینى آنها به دست داده‌ایم.
- مؤلف گاه اصطلاحات حوزهى تمدن اسلامى را ترجمه و گاه عیناً آن را آوانگارى کرده و با حروف خمیده آورده است. در غالب موارد سعى کرده‌ایم تا اصطلاحات آوانگارى شده را داخل «» بیاوریم تا خوانندهى فارسی متوجه این نکته باشد که این اصطلاح ترجمهى ما از واژهى آلمانى نیست؛ از این دست است اصطلاحات «فقه»، «ادب»، «انساب»، «صحابه» و...
- شیوهى کلّى در چیدن عددها از چپ به راست است؛ مثلاً99- 77. در غالب موارد و البتّه به‌لحاظ ضرورتهاى صفحهبندى، عددهاى تکرارى عدد سمت راست (بزرگتر) حذف شده: 9-127، به‌جاى 129-127؛ 73-1467، به‌جاى 1473-1467.
- در ضبط نامهاى مؤلفان معاصر اروپایى سعى کرده‌ایم تا شیوهى قرائت آن نام را در زبان اصلى آنان بیابیم و سپس آن را به خط فارسی برگردانیم؛ اما از آنجا که به دست آوردن ملیت همهى مؤلفان دشوار است و از سوى دیگر مؤلفانى هستند که به زبانى غیر از زبان مادرى خود مىنویسند، همیشه در این کار موفق نبودهایم. در اینجا از دو مرجع مهم در زبان فارسی یاد مى‌کنیم که در غالب موارد با مراجعه به آنها بسیارى از مشکلات ما حل شده است: نخست دایرةالمعارف فارسی به سرپرستى مرحوم غلامحسین مصاحب و دوم ترجمهى خلاصهى زندگینامهى علمى دانشوران زیر نظر احمد بیرشک. در مورد نامها، همچنین به‌ناچار از بعضى فرهنگهاى بین‌المللى همچونneduD و مانند آن به‌خصوص براى نامهاى ناآشناى اروپایى استفاده کرده‌ایم.
- تمام ارجاعات سزگین از یک جلد به جلدهاى دیگر کتاب مطابق با صفحات، ترجمهى فارسی شده است.[۴].
در ابتدای جلد اول، فهرست اجمالی و در انتهای آن نیز فهرست تفصیلی آمده است. در سایر جلدهای کتاب فهرست تفصیلی در ابتدا آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- راد، علی، «تاريخ التراث العربي و مؤلف آن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت 1383، شماره 85، صفحه 15 تا 30.