ابن مجاهد، احمد بن موسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابى داوود' به 'ابى‌داوود') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
| data-type="authorOtherNames" | | | data-type="authorOtherNames" | ابن ال‍م‍ج‍اه‍د، احمد بن موسی | ||
ابن مجاهد، اب‍وب‍ک‍ر احمد بن موسی | |||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |موسی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |245ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" |20 شعبان 324ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |ابوالزعراء عبدالرحمان بن عبدوس | ||
محمد بن عبدالرحمان قُنبل | |||
حسن بن على اشنانى | |||
احمد بن ابى خيثمه | |||
حارث بن ابى اسامه | |||
محمد بن يحيى كسايى صغير | |||
[[ابن حنبل، احمد بن محمد|عبدالله بن احمد بن حنبل]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |السبعة في القراءات | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۲: | خط ۴۴: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
مهمترين استاد ابن مجاهد در قرائت ابوالزعراء عبدالرحمان بن عبدوس ( | '''ابن مُجاهِد، ابوبكر احمد بن موسى بن عباس''' (245-20 شعبان 324ق)، مقرى بزرگ بغداد و نخستين كسى است كه قرائات سبع را رسمیت بخشيد. | ||
== تحصیلات == | |||
او از نوجوانى در بغداد به تحصيل پرداخت، چنان‌كه از قديمى‌ترين شيوخ او مى‌توان احمد بن منصور رمادى (متوفای 265ق) را نام برد. ابن مجاهد از محمد بن جهم سمرى نيز ادب، علوم قرآنى و حديث آموخت. | |||
مهمترين استاد ابن مجاهد در قرائت ابوالزعراء عبدالرحمان بن عبدوس (متوفای بعد 280 ق) است كه بارها قرآن را به قرائت نافع، ابوعمرو، حمزه و كسايى نزد او ختم كرده بود. وى همچنين قرائت [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]] را در 278ق، ظاهراً در مكه، از محمد بن عبدالرحمان قُنبل به طريق عرض فراگرفت. از ديگر مشايخ او در قرائت از حسن بن على اشنانى، احمد بن ابى خيثمه، حارث بن ابى اسامه، محمد بن يحيى كسايى صغير، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|عبدالله بن احمد بن حنبل]] و احمد بن يحيى ثعلب مى‌توان نام برد. ابن مجاهد حتى در بهره‌گیرى از هم طبقه‌هاى خود چون [[طبری، محمد بن جریر|محمد بن جرير طبرى]] (متوفای 310ق)، ابن ابى‌داوود سجستانى (متوفای 316ق)، ابوبكر داجونى (متوفای 324ق) و حتى ابوبكر نقاش (متوفای 351ق) ابايى نداشته است، هرچند گفته شده كه در روايت از آنان سعى داشته است، كمتر از آنان نام برد. | |||
ابن مجاهد خود در مواضعى به | ابن مجاهد خود در مواضعى به سفرهایش به كوفه و مكه اشاراتى دارد، ولى ظاهراً دوران عمده تحصيل او در بغداد بوده است. از نظر رابطه او، به عنوان یک بغدادى، با مكاتب كوفه و بصره، بايد توجه داشت كه گرچه وى به برخى آثار بصريان چون «معانى القرآن» [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، نظر ستايش‌آمیزى داشته و برخى از تأليفات آنان، چون «کتاب الازمنة» قطرب را در روايت خود آورده است، ولى از تعاليم كوفيان، به ویژه فراء، بيشتر تأثير پذيرفته بود. اصطلاحات نحو كوفى كه در کتاب «السبعة» به كار رفته، نيز مؤيدى بر این گرايش اوست. به هر روى ابن مجاهد در مجامع قرائت بغداد، مدارج ترقى را پيمود و بدان‌جا رسيد كه بر مقريان عصر خود، رياست يافت. ثعلب، نحوى نامدار كوفى معتقد بود كه در 286ق كسى در کتاب خدا از او داناتر نبود و گویا با وفات كسايى صغير، عرصه برای رياست وى باز شده بود. | ||
آوازه وى طالبان قرائت را نزد او گردمى‌آورد، تا جايى كه گفته شده، در | آوازه وى طالبان قرائت را نزد او گردمى‌آورد، تا جايى كه گفته شده، در میان شيوخ قرائت، هرگز كسى به اندازه او شاگرد نداشته است. در میان جمع كثيرى كه در درس او شركت جسته‌اند، نام كسانى چون ابن خالویه، ابوسعيد سيرافى، احمد بن نصر شذائى، ابن حبش حسین بن محمد، محمد بن عبدالله ابن اشته، ابوعيسى بكار بن احمد، ابوطاهر عبدالواحد بن عمر بزاز و ابوالمفضل شيبانى ديده مى‌شود. از جمله روايت كنندگان حديث از وى، بزرگانى چون ابوالحسن دارقطنى، ابوحفص ابن شاهين، ابوبكر ابن جعابى و ابوحفص كتانى نيز شايان ذكرند. | ||
رياست علمى ابن مجاهد، به همراه | رياست علمى ابن مجاهد، به همراه نزدیکى او به سران حكومت، از وى فردى بانفوذ ساخته بود كه مى‌توانست در حوادث اجتماعى زمان خود مؤثر باشد. ماسينيون بر این مطلب تكيه دارد كه ابن مجاهد از جمله افرادى بوده كه در دستگیرى و محاكمه [[حلاج، حسین بن منصور|حلاج]] (پيش از 309ق) نقش مؤثرى داشته‌اند، ابن مجاهد همچنين در 322ق ابن مقسم و در 323ق ابن شنبوذ را در مورد مسائل تخصصى قرائت به محاكمه كشيد و آنان را وادار به توبه كرد. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
مهمترين اثر او «کتاب السبعة» در قرائات هفتگانه است كه طى قرون در | مهمترين اثر او «کتاب السبعة» در قرائات هفتگانه است كه طى قرون در میان اهل قرائت رواج داشته و اخيراً در مصر به چاپ رسيده است، از ديگر آثار وى نام دو عنوان «اختلاف القراءات و تصريف وجوه‌ها» و «قراءة النبى(ص)» در فهارس متأخر آمده است. در فهرست کتابخانه چستربيتى در دوبلين نام نسخه‌اى خطى با عنوان «اختلاف قراء الامصار» آمده است. | ||
درباره آثار يافت نشده وى، [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن نديم]] فهرستى به دست داده كه در برخى نسخ، فهرست مزبور تكمیل شده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2823 پاکتچی، احمد، ج4، ص582]</ref> | |||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
==منابع مقاله== | |||
[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2823 پاکتچی، احمد، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377] | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۰۰
| نام | ابن مجاهد، احمد بن موسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ال‍م‍ج‍اه‍د، احمد بن موسی
ابن مجاهد، اب‍وب‍ک‍ر احمد بن موسی |
| نام پدر | موسی |
| متولد | 245ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 20 شعبان 324ق |
| اساتید | ابوالزعراء عبدالرحمان بن عبدوس
محمد بن عبدالرحمان قُنبل حسن بن على اشنانى احمد بن ابى خيثمه حارث بن ابى اسامه محمد بن يحيى كسايى صغير |
| برخی آثار | السبعة في القراءات |
| کد مؤلف | AUTHORCODE15815AUTHORCODE |
ابن مُجاهِد، ابوبكر احمد بن موسى بن عباس (245-20 شعبان 324ق)، مقرى بزرگ بغداد و نخستين كسى است كه قرائات سبع را رسمیت بخشيد.
تحصیلات
او از نوجوانى در بغداد به تحصيل پرداخت، چنان‌كه از قديمى‌ترين شيوخ او مى‌توان احمد بن منصور رمادى (متوفای 265ق) را نام برد. ابن مجاهد از محمد بن جهم سمرى نيز ادب، علوم قرآنى و حديث آموخت.
مهمترين استاد ابن مجاهد در قرائت ابوالزعراء عبدالرحمان بن عبدوس (متوفای بعد 280 ق) است كه بارها قرآن را به قرائت نافع، ابوعمرو، حمزه و كسايى نزد او ختم كرده بود. وى همچنين قرائت ابن كثير را در 278ق، ظاهراً در مكه، از محمد بن عبدالرحمان قُنبل به طريق عرض فراگرفت. از ديگر مشايخ او در قرائت از حسن بن على اشنانى، احمد بن ابى خيثمه، حارث بن ابى اسامه، محمد بن يحيى كسايى صغير، عبدالله بن احمد بن حنبل و احمد بن يحيى ثعلب مى‌توان نام برد. ابن مجاهد حتى در بهره‌گیرى از هم طبقه‌هاى خود چون محمد بن جرير طبرى (متوفای 310ق)، ابن ابى‌داوود سجستانى (متوفای 316ق)، ابوبكر داجونى (متوفای 324ق) و حتى ابوبكر نقاش (متوفای 351ق) ابايى نداشته است، هرچند گفته شده كه در روايت از آنان سعى داشته است، كمتر از آنان نام برد.
ابن مجاهد خود در مواضعى به سفرهایش به كوفه و مكه اشاراتى دارد، ولى ظاهراً دوران عمده تحصيل او در بغداد بوده است. از نظر رابطه او، به عنوان یک بغدادى، با مكاتب كوفه و بصره، بايد توجه داشت كه گرچه وى به برخى آثار بصريان چون «معانى القرآن» مبرد، نظر ستايش‌آمیزى داشته و برخى از تأليفات آنان، چون «کتاب الازمنة» قطرب را در روايت خود آورده است، ولى از تعاليم كوفيان، به ویژه فراء، بيشتر تأثير پذيرفته بود. اصطلاحات نحو كوفى كه در کتاب «السبعة» به كار رفته، نيز مؤيدى بر این گرايش اوست. به هر روى ابن مجاهد در مجامع قرائت بغداد، مدارج ترقى را پيمود و بدان‌جا رسيد كه بر مقريان عصر خود، رياست يافت. ثعلب، نحوى نامدار كوفى معتقد بود كه در 286ق كسى در کتاب خدا از او داناتر نبود و گویا با وفات كسايى صغير، عرصه برای رياست وى باز شده بود.
آوازه وى طالبان قرائت را نزد او گردمى‌آورد، تا جايى كه گفته شده، در میان شيوخ قرائت، هرگز كسى به اندازه او شاگرد نداشته است. در میان جمع كثيرى كه در درس او شركت جسته‌اند، نام كسانى چون ابن خالویه، ابوسعيد سيرافى، احمد بن نصر شذائى، ابن حبش حسین بن محمد، محمد بن عبدالله ابن اشته، ابوعيسى بكار بن احمد، ابوطاهر عبدالواحد بن عمر بزاز و ابوالمفضل شيبانى ديده مى‌شود. از جمله روايت كنندگان حديث از وى، بزرگانى چون ابوالحسن دارقطنى، ابوحفص ابن شاهين، ابوبكر ابن جعابى و ابوحفص كتانى نيز شايان ذكرند.
رياست علمى ابن مجاهد، به همراه نزدیکى او به سران حكومت، از وى فردى بانفوذ ساخته بود كه مى‌توانست در حوادث اجتماعى زمان خود مؤثر باشد. ماسينيون بر این مطلب تكيه دارد كه ابن مجاهد از جمله افرادى بوده كه در دستگیرى و محاكمه حلاج (پيش از 309ق) نقش مؤثرى داشته‌اند، ابن مجاهد همچنين در 322ق ابن مقسم و در 323ق ابن شنبوذ را در مورد مسائل تخصصى قرائت به محاكمه كشيد و آنان را وادار به توبه كرد.
آثار
مهمترين اثر او «کتاب السبعة» در قرائات هفتگانه است كه طى قرون در میان اهل قرائت رواج داشته و اخيراً در مصر به چاپ رسيده است، از ديگر آثار وى نام دو عنوان «اختلاف القراءات و تصريف وجوه‌ها» و «قراءة النبى(ص)» در فهارس متأخر آمده است. در فهرست کتابخانه چستربيتى در دوبلين نام نسخه‌اى خطى با عنوان «اختلاف قراء الامصار» آمده است.
درباره آثار يافت نشده وى، ابن نديم فهرستى به دست داده كه در برخى نسخ، فهرست مزبور تكمیل شده است.[۱]