أدب الكتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

أدب الكتاب
أدب الكتاب
پدیدآوران	اثری، محمد بهجه (مصحح) صولی، محمد بن یحیی (نویسنده) آلوسی، محمود شکری (محقق)
ناشر	المکتبة العلمیة
مکان نشر	بغداد - عراق
سال نشر	1341 ‌‎ق
چاپ	1
موضوع	زبان عربی - فن نگارش شعر عربی - مجموعه‌ها صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت‌نامه نثر عربی - مجموعه‌ها نویسندگی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6123‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏9‎‏الف‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۱۹

با أدب الكاتب اشتباه نشود.

أدب الكتاب به زبان عربى، در آداب کتابت از ابوبكر محمد بن يحيى صولى (متوفای 335 یا 336ق)، مورخ و اديب عرب از كاتبان و نویسندگان چيره دست عصر عباسى بود.

ساختار

مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل کتابت^[۱] كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. آن چه در این جزء آمده، به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتابت كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم کتابت^[۲] اختصاص يافته و در بیان فرهنگ نویسندگی در عهد مؤلف است؛ مسائل مالی دیوان^[۳] و انواع مالیات‌ها، بخش‌های پایانی کتاب نیز به حروف و واژه‌های تصحیح‌پذیر اختصاص دارد.

گزارش محتوا

از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهمیت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص برای تربيت كاتبان و تعليم اصول نویسندگى پديد آمد و رواج گرفت. ابن قتيبه با تألیف ادب الكاتب از پيشگامان تكوین این فرهنگ است. با این اثر صولى، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قتيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد. مؤلف در آغاز کتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند^[۴] كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگیرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به ابن قتيبه، مى‌گوید كه برخى مؤلفان در این باب، هرچند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگیر نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند^[۵]. آنچه در این جزء اول آمده به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتاب در زبان عربى^[۶] و روايت‌هایى كه در این باب در دست است، حايز كمال اهمیت است. همچنين، در آن، به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است. جزء دوم برای تحقيق در فرهنگ نویسندگى در عهد مؤلف مطالبى جالب دارد^[۷]. مثلاً در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هایى كه در این كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است^[۸]. بخش‌هاى پایانى کتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف‌پذير ^[۹]اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى کتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسی به عربى، نيز در خور توجه است. منبع اصلى کتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مؤلف از راویان شنیده است. صولى، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از میان آثار مكتوب، به البيان و التبيين جاحظ اشاره كرده است^[۱۰].

وضعيت کتاب

متأسفانه فاقد فهرست راهنماست.

پانويس

منابع مقاله

فرهنگ و آثار ایرانى- اسلامى
متن و مقدمه کتاب

وابسته‌ها

أدب الكاتب الإقتضاب في شرح أدب الكتاب

[1] ر.ک: متن کتاب، ج1، ص21

[2] ر.ک: همان، ج، ص 92

[3] ر.ک: همان، ج3، ص198

[4] ر.ک: همان، ج1، ص 20

[5] ر.ک: همان، ص21

[6] ر.ک: همان، ص28

[7] ر.ک: همان، ج2، ص92

[8] ر.ک: همان، ج3، ص198

[9] ر.ک: همان، ص243

[10] ر.ک: همان، ج1، ص66

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR11862J1.jpg|بندانگشتی|أدب الکتاب]]
+| تصویر =NUR11862J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =أدب الكتاب
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|أدب الکتاب
+[[اثری، محمد بهجه]] (مصحح)
-|-
+[[صولی، محمد بن یحیی]] (نویسنده)
-|نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|
-|-
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[اثری، محمد بهجه]] (مصحح)
-[[صولی، محمد بن یحیی]] (نويسنده)
 [[آلوسی، محمود شکری]] (محقق)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏PJ‎‏ ‎‏6123‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏9‎‏الف‎‏4
-|data-type='language'|عربی
+| موضوع =
-|-
+زبان عربی - فن نگارش
-|کد کنگره
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏PJ‎‏ ‎‏6123‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏9‎‏الف‎‏4
-|-
-|موضوع
-|data-type='subject'|زبان عربی - فن نگارش
 شعر عربی - مجموعه‌ها
+صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت‌نامه
-صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت نامه
 نثر عربی - مجموعه‌ها
 نویسندگی
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+المکتبة العلمیة
-|data-type='publisher'|المکتبة العلمیة
+| مکان نشر =بغداد - عراق
-|-
+| سال نشر =1341 ‌‎ق
-|مکان نشر
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11862AUTOMATIONCODE
-|data-type='publishPlace'|بغداد - عراق
+| چاپ =1
-|-
+| تعداد جلد =1
-|سال نشر
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =11862
-|data-type='publishYear'| 1341 هـ.ق
+| کتابخوان همراه نور =11862
-|-class='articleCode'
+| کد پدیدآور =
-|کد اتوماسیون
+| پس از =
-|data-type='automationCode'|11862
+| پیش از =
-|}
+}}
-</div>
-== معرفى اجمالى كتاب ==
-"ادب الكتاب" به زبان عربى، در آداب كتابت از ابوبكر محمد بن يحيى صولى متوفاى 335 يا 336 ه.ق مورخ و اديب عرب از كاتبان و نويسندگان چيره دست عصر عباسى بود.
-== ساختار كتاب ==
-مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل كتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. آن چه در اين جزء آمده، به ويژه مطالب مربوط به سابقه كتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم كتابت اختصاص يافته است.
-== گزارش محتوا ==
-از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهميت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص براى تربيت كاتبان و تعليم اصول نويسندگى پديد آمد و رواج گرفت. ابن قتيبه با تاليف ادب الكاتب از پيشگامان تكوين اين فرهنگ است. با اين اثر صولى، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد. مولف در آغاز كتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگيرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به ابن قتيبه، مى‌گويد كه برخى مولفان در اين باب، هر چند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگير نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند.
-آنچه در اين جزء اول آمده به ويژه مطالب مربوط به سابقه كتاب در زبان عربى و روايت‌هايى كه در اين باب در دست است، حايز كمال اهميت است. همچنين، در آن،به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است.
+{{اشتباه نشود|أدب الكاتب}}
+'''أدب الكتاب''' به زبان عربى، در آداب کتابت از [[ابوبكر محمد بن يحيى صولى]] (متوفای 335 یا 336ق)، مورخ و اديب عرب از كاتبان و نویسندگان چيره دست عصر عباسى بود.
-جزء دوم براى تحقيق در فرهنگ نويسندگى در عهد مولف مطالبى جالب دارد. مثلا در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هايى كه در اين كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است. بخش‌هاى پايانى كتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف پذير اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى كتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسى به عربى، نيز در خور توجه است.
+==ساختار==
+مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل کتابت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=21&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ج1، ص21]</ref> كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. آن چه در این جزء آمده، به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتابت كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم کتابت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=92&viewType=html ر.ک: همان، ج، ص 92]</ref> اختصاص يافته و در بیان فرهنگ نویسندگی در عهد مؤلف است؛ مسائل مالی دیوان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=198&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص198]</ref> و انواع مالیات‌ها، بخش‌های پایانی کتاب نیز به حروف و واژه‌های تصحیح‌پذیر اختصاص دارد.
-منبع اصلى كتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مولف از راويان شينده است. صولى، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از ميان آثار مكتوب، به البيان و التبيين جاحظ اشاره كرده است.
+==گزارش محتوا==
+از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهمیت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص برای تربيت كاتبان و تعليم اصول نویسندگى پديد آمد و رواج گرفت. [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] با تألیف [[أدب الكاتب|ادب الكاتب]] از پيشگامان تكوین این فرهنگ است. با این اثر [[صولی، محمد بن یحیی|صولى]]، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قتيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد.
+مؤلف در آغاز کتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=20&viewType=html ر.ک: همان، ج1، ص 20]</ref> كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگیرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، مى‌گوید كه برخى مؤلفان در این باب، هرچند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگیر نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=21&viewType=html ر.ک: همان، ص21]</ref>.
+آنچه در این جزء اول آمده به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتاب در زبان عربى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=28&viewType=html ر.ک: همان، ص28]</ref> و روايت‌هایى كه در این باب در دست است، حايز كمال اهمیت است. همچنين، در آن، به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است.
+جزء دوم برای تحقيق در فرهنگ نویسندگى در عهد مؤلف مطالبى جالب دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=92&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص92]</ref>. مثلاً در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هایى كه در این كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=198&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص198]</ref>. بخش‌هاى پایانى کتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف‌پذير <ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=243&viewType=html ر.ک: همان، ص243]</ref>اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى کتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسی به عربى، نيز در خور توجه است.
+منبع اصلى کتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مؤلف از راویان شنیده است. [[صولی، محمد بن یحیی|صولى]]، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از میان آثار مكتوب، به البيان و التبيين [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] اشاره كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=66&viewType=html ر.ک: همان، ج1، ص66]</ref>.
+==وضعيت کتاب==
+متأسفانه فاقد فهرست راهنماست.
+==پانويس ==
+<references />
-== وضعيت كتاب ==
+==منابع مقاله==
+# فرهنگ و آثار ایرانى- اسلامى
+# متن و مقدمه کتاب
-متاسفانه فاقد فهرست راهنماست.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== منابع مقاله ==
+[[أدب الكاتب]]
+[[الإقتضاب في شرح أدب الكتاب]]
-- فرهنگ و آثار ايرانى- اسلامى
-- متن و مقدمه كتاب
-== پیوندها ==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/7812 مطالعه کتاب أدب الکتاب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]
+[[رده:بهمن (1400)]]