أصول‌الدين (بزدوی): تفاوت میان نسخه‌ها

أصول‌الدين (بزدوی)
أصول‌الدين (بزدوی)
پدیدآوران	بزدوی، محمد بن محمد (نویسنده) لنس، هانس پيتر (محقق) سقا، احمد حجازی (مصحح)
ناشر	المکتبة الأزهرية للتراث
مکان نشر	مصر - قاهره
چاپ	1
موضوع	کلام ماتریدی - قرن 5ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏208‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏4‎‏الف‎‏6
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۴۱

برای دیگر کاربردها، أصول‌الدين (ابهام‌زدایی) را ببینید.

أصول‌الدين، تألیف عالم ماتریدی قرن پنجم هجری، ابوالیسر محمد بزدوی (پزدوی) است که تحقیق آن توسط هانس پیتر لنس و تعلیقه آن به همت احمد حجازی سقا صورت گرفته است.

ماتریدیه یکی از نحله‌های کلامی اهل سنت بشمار می‌رود و از نظر فقهی تابع عقاید ابوحنیفه هستند و این اثر یکی از آثار گران‌بها در این مذهب محسوب می‌شود.

انگیزه او در نوشتن این کتاب مبارزه با فیلسوفان و روی‌گردانی دانشمندان از علوم کلام و روی آوردنشان به فقه بوده است.^[۱].

نویسنده‎ این کتاب را در جمادی‌الاولی سال 481ق، نوشته است.^[۲].

ساختار

بعد از دو مقدمه از محقق و مؤلف، نودوشش مسئله در موضوع اعتقادات آمده، سپس برخی از فرقه‌های کلامی شیعه و سنی معرفی شده است.

گزارش محتوا

محقق در مقدمه زمان و دلیل تحقیق کتاب را نوشته^[۳]، سپس ساختار و دسته‌بندی کتاب را به معرض نمایش گذاشته^[۴] و در پایان سیره نویسنده را بیان نموده است.^[۵]. نویسنده در مقدمه‌اش از انگیزه نگارش کتابش سخن به میان آورده است.^[۶].

بزدوی در کتاب «أصول ‎الدين»، نظام کلامی خود را که در واقع همان چارچوب فکری مکتب ماتریدیه است، تبیین کرده و توضیح داده است. وی عقاید ماتریدیه را همان باورهای «اهل سنت و جماعت» و روش پیامبر(ص) دانسته و با انگیز مبارزه با اندیشه‌های فلسفی و عقاید گمراهان و بدعت‌گذاران، این کتاب را نوشته است. بزدوی، فیلسوفان را به سبب عقایدی که در مورد خدا، نبوت و معاد دارند، کافر می‌داند^[۷].

ساختمان هندسی اندیشه‌های کلامی بزدوی بر دو‎گانه‌انگاری جهان ذهن و جهان عین و مسلم داشتن جهان خارج، همچون یک واقعیت و حقیقت نفس‌الامری است. بدین قرار نخست با سوفسطاییان درگیر می‌شود؛ پس ‎از آن به معرفی منابع معرفت کلامی می‌پردازد و آراء دیگران را در این زمینه نقد می‌کند و تعقل و استدلال را حجت می‌شمارد. وی سپس بحث جواهر و اعراض را پیش می‌کشد تا از رهگذر آن ـ برخلاف اندیشه فیلسوفان ـ به اثبات حدوث کل عالم بپردازد و آن را مقدمه‌ای برای اثبات پدیدآورنده عالم قرار دهد؛ آنگاه در بحث توحید اثبات می‌کند که این پدیدآورنده، واحد است و اندیشه‌های دوگانه و سه‌گانه‌باوران را به ‎نقد می‌کشد^[۸].

در مبحث ذات الهی، عقیده او این است که خدا شبیه چیزی نیست و از این رهگذر با همه فرقه‌هایی که به تجسیم یا تشبیه معتقدند، درگیر می‌شود و آیه‌های مورد استناد مشبهه را به نفع الهیات تنزیهی تأویل می‌کند. در مورد صفات خدا، تبیین وی از صفات به اندیشه‌های اشاعره در این باب نزدیک می‌شود. او برخلاف معتزله، برای صفات، به حقیقتی ورای ذات معتقد است و این صفات را قائم به ذات می‌داند^[۹].

در باب اراده و مشیت الهی، با یکی دانستن این دو، از باور ابوحنیفه فاصله می‌گیرد. او همسو با اهل سنت و جماعت، کلام الهی را قدیم و غیر مخلوق می‌داند و دلایل مخالفان این باور را نقد می‌کند. او بر آن است که خدا قابل دیده‌شدن است و معتقد است که شماری از مؤمنان در بهشت او را می‌بینند. در مبحث نبوت پس از اثبات نبوت عامه، به اثبات نبوت پیامبر(ص) از رهگذر معجزه‌ای چون قرآن می‌پردازد^[۱۰].

در مسئله جبر و اختیار، باز او به «کسب» اشاعره نزدیک می‌شود. او برخلاف معتزله و همسو با اشاعره معتقد است که نمی‌توانیم بگوییم که کاری بر خدا واجب است یا واجب نیست؛ زیرا افعال خدا بر اساس مشیت مطلق اوست، نه بر مقتضای احکام عقل عملی و بر اساس آیاتی از قرآن خدا خبر داده است که گاه در حق بندگان کاری می‌کند که به صلاح آنان نیست. او برخلاف معتزله افعال الهی را معلل به اغراض نمی‌داند، بلکه مشیت مطلق خدا را که مقید به هیچ قیدی نیست، حاکم بر همه‌چیز می‌انگارد^[۱۱].

در مسئله وعد و وعید، بزدوی همچون مرجئه از وعیدیه سخت دور می‌شود و بر آن است که مرتکبان کبیره در دوزخ نمی‌مانند و شاید اصلاً به آنجا نروند. در باب ایمان، وی همان باور اشاعره را تأیید می‌کند. درباره اثبات روز رستاخیز، استدلال وی مبتنی بر حکمت عملی و عدل خداوند درباره کسانی است که در دنیا کیفر نمی‌بینند. چیزی که ما را به یاد استدلال امانوئل کانت فیلسوف آلمانی در این باب می‌اندازد^[۱۲].

در مبحث امامت و سیاست، بر پایه اینکه امام باید از همه برتر باشد، همچون سایر اهل سنت، ابوبکر را خلیفه شایسته پس از پیامبر(ص) می‌داند و باور شیعه را مردود می‌شمارد و معزول کردن امام را در هنگام تخلف روا نمی‌داند^[۱۳].

نویسنده در پایان، فرقه‌های شیعه، خوارج، قدریه و معتزله، جبریه، مرجئه و مجسمه را به‌اختصار معرفی می‌کند.

او در معرفی شیعه (و به تعبیر وی، روافض)، در ابتدا اعتقاد آنان را درباره امامت بازگو می‌کند، سپس به غلات شیعه می‌پردازد و برخی از تفکرات آن‌ها را به معرض نمایش می‌گذارد^[۱۴].

وضعیت کتاب

در این اثر گاه به جملات ناقصی (افتادگی یک یا چند کلمه) برمی‌خوریم که با سه یا چند نقطه مشخص شده است. چنین به نظر می‌رسد که محقق کتاب، هانس پیتر لنس، نسخه خطی ناخوانا در دست داشته است. در این موارد و مواردی که نسخه خطی با متن کتاب مطابقت ندارد، احمد حجازی سقا، در پاورقی به آن افتادگی و آنچه در نسخه خطی است، اشاره می‌کند و گاه واژه‌ای را که با جمله مطابقت نداشته باشد، با لفظ «الصواب:» متذکر می‌شود^[۱۵].

پانویس

منابع مقاله

وابسته‌ها

أصول‌الدين (تمیمی بغدادی)

أصول‌الدين (جمال‌الدین غزنوی)

[1] ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637

[2] ر.ک: متن کتاب، ص265

[3] ر.ک: مقدمه محقق، ص3-4

[4] ر.ک: همان، ص5-8

[5] ر.ک: همان، ص9-12

[6] ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13-14

[7] ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637

[8] ر.ک: همان

[9] ر.ک: همان

[10] ر.ک: همان

[11] ر.ک: همان

[12] ر.ک: همان

[13] ر.ک: همان

[14] ر.ک: متن کتاب، ص254

[15] ر.ک: همان، پاورقی ص70

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="wikiInfo">
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR14685J1.jpg|بندانگشتی|أصول‌الدين (بزدوی)]]
+| تصویر =NUR14685J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =أصول‌الدين (بزدوی)
-|+
+| پدیدآوران =
-|-
+[[بزدوی، محمد بن محمد]] (نویسنده)
-! نام کتاب!! data-type="bookName" |أصول‌الدين (بزدوی)
-|-
-|نام‎های دیگر کتاب
-| data-type="otherBookNames" |
-|-
-|پدیدآورندگان
-| data-type="authors" |[[بزدوي، محمد بن محمد]] (نويسنده)
 [[لنس، هانس پيتر]] (محقق)
-[[سقا، احمد حجازي]] (مصحح)
+[[سقا، احمد حجازی]] (مصحح)
+| زبان =عربی
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏208‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏4‎‏الف‎‏6
+| موضوع =
+کلام ماتریدی - قرن 5ق.
+| ناشر =
+المکتبة الأزهرية للتراث
+| مکان نشر =مصر - قاهره
+| سال نشر =  |مجلد1: 2003م , 1424ق ,
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14685AUTOMATIONCODE
+| چاپ =1
+| تعداد جلد =1
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =14685
+| کتابخوان همراه نور =14685
+| کد پدیدآور =07341
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
+{{کاربردهای دیگر|أصول‌الدين (ابهام‌زدایی)}}
-|-
+'''أصول‌الدين'''، تألیف عالم ماتریدی قرن پنجم هجری، [[بزدوی، محمد بن محمد|ابوالیسر محمد بزدوی (پزدوی)]] است که تحقیق آن توسط [[لنس، هانس پيتر|هانس پیتر لنس]] و تعلیقه آن به همت [[سقا، احمد حجازی|احمد حجازی سقا]] صورت گرفته است.
-|زبان
-| data-type="language" |عربي
-|-
-|کد کنگره
-| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏208‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏4‎‏الف‎‏6
-|-
-|موضوع
-| data-type="subject" |کلام ماتریدی - قرن 5ق.
-|-
-|ناشر
-| data-type="publisher" |المکتبة الأزهرية للتراث
-|-
-|مکان نشر
-| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره
-|-
-||سال نشر
-| ata-type="publishYear" |مجلد1: 2003م , 1424ق ,
-|- class="articleCode"
-|کد اتوماسیون
+ماتریدیه یکی از نحله‌های کلامی اهل سنت بشمار می‌رود و از نظر فقهی تابع عقاید [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] هستند و این اثر یکی از آثار گران‌بها در این مذهب محسوب می‌شود.
-| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE14685AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
-'''أصول‌الدين'''، تألیف عالم ماتریدی قرن پنجم هجری، [[بزدوي، محمد بن محمد|ابوالیسر محمد بزدوی (پزدوی)]] است که تحقیق آن توسط هانس پیتر لنس و تعلیقه آن به همت احمد حجازی سقا صورت گرفته است.
-ماتریدیه یکی از نحله‎های کلامی اهل سنت بشمار می‎رود و از نظر فقهی تابع عقاید [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] هستند و این اثر یکی از آثار گران‎بها در این مذهب محسوب می‎شود.
+انگیزه او در نوشتن این کتاب مبارزه با فیلسوفان و روی‌گردانی دانشمندان از علوم کلام و روی آوردنشان به فقه بوده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637]</ref>.
-===انگیزه تألیف===
+نویسنده‎ این کتاب را در جمادی‌الاولی سال 481ق، نوشته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/265 ر.ک: متن کتاب، ص265]</ref>.
-انگیزه او در نوشتن این کتاب مبارزه با فیلسوفان و روی‎گردانی دانشمندان از علوم کلام و روی آوردنشان به فقه بوده است<ref>ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637</ref>.
-===زمان نگارش===
-نویسنده‎ این کتاب را در جمادی‎الاولی سال 481ق، نوشته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص265</ref>.
 ==ساختار==
-بعد از دو مقدمه از محقق و مؤلف، نودوشش مسئله در موضوع اعتقادات آمده، سپس برخی از فرقه‎های کلامی شیعه و سنی معرفی شده است.
+بعد از دو مقدمه از محقق و مؤلف، نودوشش مسئله در موضوع اعتقادات آمده، سپس برخی از فرقه‌های کلامی شیعه و سنی معرفی شده است.
 ==گزارش محتوا==
-محقق در مقدمه زمان و دلیل تحقیق کتاب را نوشته<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص3-4</ref>، سپس ساختار و دسته‎بندی کتاب را به معرض نمایش گذاشته<ref>ر.ک: همان، ص5-8</ref> و در پایان سیره نویسنده را بیان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص9-12</ref>. نویسنده در مقدمه‎اش از انگیزه نگارش کتابش سخن به میان آورده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13-14</ref>.
+محقق در مقدمه زمان و دلیل تحقیق کتاب را نوشته<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ص3-4]</ref>، سپس ساختار و دسته‌بندی کتاب را به معرض نمایش گذاشته<ref>ر.ک: همان، ص5-8</ref> و در پایان سیره نویسنده را بیان نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/9 ر.ک: همان، ص9-12]</ref>. نویسنده در مقدمه‌اش از انگیزه نگارش کتابش سخن به میان آورده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/13 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص13-14]</ref>.
-[[بزدوي، محمد بن محمد|بزدوی]] در کتاب «أصول ‎الدين»، نظام کلامی خود را که در واقع همان چارچوب فکری مکتب ماتریدیه است، تبیین کرده و توضیح داده است. وی عقاید ماتریدیه را همان باورهای «اهل سنت و جماعت» و روش پیامبر(ص) دانسته و با انگیز مبارزه با اندیشه‎های فلسفی و عقاید گمراهان و بدعت‎گذاران، این کتاب را نوشته است. [[بزدوي، محمد بن محمد|بزدوی]]، فیلسوفان را به سبب عقایدی که در مورد خدا، نبوت و معاد دارند، کافر می‎داند<ref>ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637</ref>.
+[[بزدوی، محمد بن محمد|بزدوی]] در کتاب «أصول ‎الدين»، نظام کلامی خود را که در واقع همان چارچوب فکری مکتب ماتریدیه است، تبیین کرده و توضیح داده است. وی عقاید ماتریدیه را همان باورهای «اهل سنت و جماعت» و روش پیامبر(ص) دانسته و با انگیز مبارزه با اندیشه‌های فلسفی و عقاید گمراهان و بدعت‌گذاران، این کتاب را نوشته است. [[بزدوی، محمد بن محمد|بزدوی]]، فیلسوفان را به سبب عقایدی که در مورد خدا، نبوت و معاد دارند، کافر می‌داند<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: گذشته، ناصر، ج13، ص637]</ref>.
-ساختمان هندسی اندیشه‎های کلامی [[بزدوي، محمد بن محمد|بزدوی]] بر دو‎گانه‎انگاری جهان ذهن و جهان عین و مسلم داشتن جهان خارج، همچون یک واقعیت و حقیقت نفس‎الامری است. بدین قرار نخست با سوفسطاییان درگیر می‎شود؛ پس ‎از آن به معرفی منابع معرفت کلامی می‎پردازد و آراء دیگران را در این زمینه نقد می‎کند و تعقل و استدلال را حجت می‎شمارد. وی سپس بحث جواهر و اعراض را پیش می‎کشد تا از رهگذر آن ـ برخلاف اندیشه فیلسوفان ـ به اثبات حدوث کل عالم بپردازد و آن را مقدمه‎ای برای اثبات پدیدآورنده عالم قرار دهد؛ آنگاه در بحث توحید اثبات می‎کند که این پدیدآورنده، واحد است و اندیشه‎های دوگانه و سه‎گانه‎باوران را به ‎نقد می‎کشد<ref>ر.ک: همان</ref>.
+ساختمان هندسی اندیشه‌های کلامی [[بزدوی، محمد بن محمد|بزدوی]] بر دو‎گانه‌انگاری جهان ذهن و جهان عین و مسلم داشتن جهان خارج، همچون یک واقعیت و حقیقت نفس‌الامری است. بدین قرار نخست با سوفسطاییان درگیر می‌شود؛ پس ‎از آن به معرفی منابع معرفت کلامی می‌پردازد و آراء دیگران را در این زمینه نقد می‌کند و تعقل و استدلال را حجت می‌شمارد. وی سپس بحث جواهر و اعراض را پیش می‌کشد تا از رهگذر آن ـ برخلاف اندیشه فیلسوفان ـ به اثبات حدوث کل عالم بپردازد و آن را مقدمه‌ای برای اثبات پدیدآورنده عالم قرار دهد؛ آنگاه در بحث توحید اثبات می‌کند که این پدیدآورنده، واحد است و اندیشه‌های دوگانه و سه‌گانه‌باوران را به ‎نقد می‌کشد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-در مبحث ذات الهی، عقیده او این است که خدا شبیه چیزی نیست و از این رهگذر با همه فرقه‎هایی که به تجسیم یا تشبیه معتقدند، درگیر می‎شود و آیه‎های مورد استناد مشبهه را به نفع الهیات تنزیهی تأویل می‎کند. در مورد صفات خدا، تبیین وی از صفات به اندیشه‎های اشاعره در این باب نزدیک می‎شود. او برخلاف معتزله، برای صفات، به حقیقتی ورای ذات معتقد است و این صفات را قائم به ذات می‎داند<ref>ر.ک: همان</ref>.
+در مبحث ذات الهی، عقیده او این است که خدا شبیه چیزی نیست و از این رهگذر با همه فرقه‌هایی که به تجسیم یا تشبیه معتقدند، درگیر می‌شود و آیه‌های مورد استناد مشبهه را به نفع الهیات تنزیهی تأویل می‌کند. در مورد صفات خدا، تبیین وی از صفات به اندیشه‌های اشاعره در این باب نزدیک می‌شود. او برخلاف معتزله، برای صفات، به حقیقتی ورای ذات معتقد است و این صفات را قائم به ذات می‌داند<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-در باب اراده و مشیت الهی، با یکی دانستن این دو، از باور ابوحنیفه فاصله می‎گیرد. او همسو با اهل سنت و جماعت، کلام الهی را قدیم و غیر مخلوق می‎داند و دلایل مخالفان این باور را نقد می‎کند. او بر آن است که خدا قابل دیده‎شدن است و معتقد است که شماری از مؤمنان در بهشت او را می‎بینند. در مبحث نبوت پس از اثبات نبوت عامه، به اثبات نبوت پیامبر(ص) از رهگذر معجزه‎ای چون قرآن می‎پردازد<ref>ر.ک: همان</ref>.
+در باب اراده و مشیت الهی، با یکی دانستن این دو، از باور ابوحنیفه فاصله می‌گیرد. او همسو با اهل سنت و جماعت، کلام الهی را قدیم و غیر مخلوق می‌داند و دلایل مخالفان این باور را نقد می‌کند. او بر آن است که خدا قابل دیده‌شدن است و معتقد است که شماری از مؤمنان در بهشت او را می‌بینند. در مبحث نبوت پس از اثبات نبوت عامه، به اثبات نبوت پیامبر(ص) از رهگذر معجزه‌ای چون قرآن می‌پردازد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-در مسئله جبر و اختیار، باز او به «کسب» اشاعره نزدیک می‎شود. او برخلاف معتزله و همسو با اشاعره معتقد است که نمی‎توانیم بگوییم که کاری بر خدا واجب است یا واجب نیست؛ زیرا افعال خدا بر اساس مشیت مطلق اوست، نه بر مقتضای احکام عقل عملی و بر اساس آیاتی از قرآن خدا خبر داده است که گاه در حق بندگان کاری می‎کند که به صلاح آنان نیست. او برخلاف معتزله افعال الهی را معلل به اغراض نمی‎داند، بلکه مشیت مطلق خدا را که مقید به هیچ قیدی نیست، حاکم بر همه‎چیز می‎انگارد<ref>ر.ک: همان</ref>.
+در مسئله جبر و اختیار، باز او به «کسب» اشاعره نزدیک می‌شود. او برخلاف معتزله و همسو با اشاعره معتقد است که نمی‌توانیم بگوییم که کاری بر خدا واجب است یا واجب نیست؛ زیرا افعال خدا بر اساس مشیت مطلق اوست، نه بر مقتضای احکام عقل عملی و بر اساس آیاتی از قرآن خدا خبر داده است که گاه در حق بندگان کاری می‌کند که به صلاح آنان نیست. او برخلاف معتزله افعال الهی را معلل به اغراض نمی‌داند، بلکه مشیت مطلق خدا را که مقید به هیچ قیدی نیست، حاکم بر همه‌چیز می‌انگارد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-در مسئله وعد و وعید، [[بزدوي، محمد بن محمد|بزدوی]] همچون مرجئه از وعیدیه سخت دور می‎شود و بر آن است که مرتکبان کبیره در دوزخ نمی‎مانند و شاید اصلاً به آنجا نروند. در باب ایمان، وی همان باور اشاعره را تأیید می‎کند. درباره اثبات روز رستاخیز، استدلال وی مبتنی بر حکمت عملی و عدل خداوند درباره کسانی است که در دنیا کیفر نمی‎بینند. چیزی که ما را به یاد استدلال امانوئل کانت فیلسوف آلمانی در این باب می‎اندازد<ref>ر.ک: همان</ref>.
+در مسئله وعد و وعید، [[بزدوی، محمد بن محمد|بزدوی]] همچون مرجئه از وعیدیه سخت دور می‌شود و بر آن است که مرتکبان کبیره در دوزخ نمی‌مانند و شاید اصلاً به آنجا نروند. در باب ایمان، وی همان باور اشاعره را تأیید می‌کند. درباره اثبات روز رستاخیز، استدلال وی مبتنی بر حکمت عملی و عدل خداوند درباره کسانی است که در دنیا کیفر نمی‌بینند. چیزی که ما را به یاد استدلال امانوئل کانت فیلسوف آلمانی در این باب می‌اندازد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-در مبحث امامت و سیاست، بر پایه اینکه امام باید از همه برتر باشد، همچون سایر اهل سنت، ابوبکر را خلیفه شایسته پس از پیامبر(ص) می‎داند و باور شیعه را مردود می‎شمارد و معزول کردن امام را در هنگام تخلف روا نمی‎داند<ref>ر.ک: همان</ref>.
+در مبحث امامت و سیاست، بر پایه اینکه امام باید از همه برتر باشد، همچون سایر اهل سنت، ابوبکر را خلیفه شایسته پس از پیامبر(ص) می‌داند و باور شیعه را مردود می‌شمارد و معزول کردن امام را در هنگام تخلف روا نمی‌داند<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 ر.ک: همان]</ref>.
-نویسنده در پایان، فرقه‎های شیعه، خوارج، قدریه و معتزله، جبریه، مرجئه و مجسمه را به‎اختصار معرفی می‎کند.
+نویسنده در پایان، فرقه‌های شیعه، خوارج، قدریه و معتزله، جبریه، مرجئه و مجسمه را به‌اختصار معرفی می‌کند.
-او در معرفی شیعه (و به تعبیر وی، روافض)، در ابتدا اعتقاد آنان را درباره امامت بازگو می‎کند، سپس به غلات شیعه می‎پردازد و برخی از تفکرات آن‎ها را به معرض نمایش می‎گذارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص254</ref>.
+او در معرفی شیعه (و به تعبیر وی، روافض)، در ابتدا اعتقاد آنان را درباره امامت بازگو می‌کند، سپس به غلات شیعه می‌پردازد و برخی از تفکرات آن‌ها را به معرض نمایش می‌گذارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/254 ر.ک: متن کتاب، ص254]</ref>.
 ==وضعیت کتاب==
-در این اثر گاه به جملات ناقصی (افتادگی یک یا چند کلمه) برمی‎خوریم که با سه یا چند نقطه مشخص شده است. چنین به نظر می‎رسد که محقق کتاب، هانس پیتر لنس، نسخه خطی ناخوانا در دست داشته است. در این موارد و مواردی که نسخه خطی با متن کتاب مطابقت ندارد، احمد حجازی سقا، در پاورقی به آن افتادگی و آنچه در نسخه خطی است، اشاره می‎کند و گاه واژه‎ای را که با جمله مطابقت نداشته باشد، با لفظ «الصواب:» متذکر می‎شود<ref>ر.ک: همان، پاورقی ص70</ref>.
+در این اثر گاه به جملات ناقصی (افتادگی یک یا چند کلمه) برمی‌خوریم که با سه یا چند نقطه مشخص شده است. چنین به نظر می‌رسد که محقق کتاب، هانس پیتر لنس، نسخه خطی ناخوانا در دست داشته است. در این موارد و مواردی که نسخه خطی با متن کتاب مطابقت ندارد، احمد حجازی سقا، در پاورقی به آن افتادگی و آنچه در نسخه خطی است، اشاره می‌کند و گاه واژه‌ای را که با جمله مطابقت نداشته باشد، با لفظ «الصواب:» متذکر می‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23918/1/70 ر.ک: همان، پاورقی ص70]</ref>.
 ==پانویس==
-<references />
+<references/>
 ==منابع مقاله==
 # مقدمه و متن کتاب.
-# گذشته، ناصر، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 13، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، تهران، چاپ اول، 1383ش.== وابسته‌ها ==
+# [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/8448 گذشته، ناصر، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 13، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، تهران، چاپ اول، 1383ش].
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
 [[أصول‌الدين (تمیمی بغدادی)]]
 [[أصول‌الدين (جمال‌الدین غزنوی)]]
-==پیوندها==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
@@ خط ۹۶: / خط ۸۴: @@
 [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]
-[[رده:25 دی الی 24 بهمن]]
-[[رده:قربانی-بهمن96]]