المرتقی إلی الفقه الأرقی: كتاب الحج: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' == == ' به '') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'حج (ابهام زدایی)' به 'حج (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR10645J1.jpg | | تصویر =NUR10645J1.jpg | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
کتاب الحج | کتاب الحج | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[حکیم، عبدالصاحب]] (مقرر) | [[حکیم، سید عبدالصاحب]] (مقرر) | ||
[[روحانی، محمد]] (محاضر) | [[روحانی، محمد]] (محاضر) | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۰: | ||
فقه جعفری - قرن 14 | فقه جعفری - قرن 14 | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
دار الجلي ( | دار الجلي (مؤسسة الجليل للتحقيقات الثقافية) | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1419 ق | | سال نشر = 1419 ق | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۷: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-5972-06-x | | شابک =964-5972-06-x | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10645 | |||
| کتابخوان همراه نور =10645 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|المرتقی إلی الفقه الأرقی (ابهام‌زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|حج (ابهام‌زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|كتاب الحج (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''المرتقى إلى الفقه الأرقى''' از جمله آثار فقهى [[روحانی، محمد|آیت‌الله | '''المرتقى إلى الفقه الأرقى''' از جمله آثار فقهى [[روحانی، محمد|آیت‌الله سيد محمدحسینى روحانى قمى]] مى‌باشد كه اين بخش از آن درباره حج است. | ||
اينها مباحثى هستند كه ايشان بر مبناى [[شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (تحقیق بقال)|شرائع الاسلام]] [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]، در درس خارج خود مطرح كرده و توسط [[حکیم، سید عبدالصاحب|آیت‌الله شهيد سيد عبدالصاحب حكيم]] در دو جلد به زبان عربى تقرير شده است. | |||
==ساختار== | |||
جلد اول كتاب در بر گيرنده معنى حج، شرايط و اقسام آن مى‌باشد. در جلد دوم نيز راجع به مواقيت حج و احرام و وقوف به عرفات، وقوف به مشعر، نزول به منى و مناسك ديگر منى و طواف سخن گفته شده است. | جلد اول كتاب در بر گيرنده معنى حج، شرايط و اقسام آن مى‌باشد. در جلد دوم نيز راجع به مواقيت حج و احرام و وقوف به عرفات، وقوف به مشعر، نزول به منى و مناسك ديگر منى و طواف سخن گفته شده است. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
=== مقدمه اول === | |||
مقدمه اول | |||
مقدمه اول درباره معنى حج است؛ حج اگر چه در لغت به معنى قصد مى‌باشد، لكن در شرع اسم است براى مجموع مناسك كه در مشاعر مخصوصه انجام مى‌گيرند. اين تعريفى است كه صاحب شرايع از حج ارائه كرده، لكن مؤلف به اختلافى بودن اين معنا در ميان فقها تأكيد ورزيده است؛ براى مثال [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] اين چنين تعريف كرده: «انه قصد إلى بيت‌الله تعالى لأداء مناسك خاصه». | مقدمه اول درباره معنى حج است؛ حج اگر چه در لغت به معنى قصد مى‌باشد، لكن در شرع اسم است براى مجموع مناسك كه در مشاعر مخصوصه انجام مى‌گيرند. اين تعريفى است كه صاحب شرايع از حج ارائه كرده، لكن مؤلف به اختلافى بودن اين معنا در ميان فقها تأكيد ورزيده است؛ براى مثال [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] اين چنين تعريف كرده: «انه قصد إلى بيت‌الله تعالى لأداء مناسك خاصه». | ||
مقدمه دوم | === مقدمه دوم === | ||
اين مقدمه در شرايط حج است كه ابتدا حجةالاسلام و شرايط وجوب پنج‌گانه آن ذكر شده است كه عبارتند از: بلوغ و كمال عقل، حريت، زاد و راحله، داشتن مؤونه كافى و امكان رفتن به مكه.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6688/1/30 المرتقی إلی الفقه الأرقی، محمد حسینی روحانی، ج۱، ص۳۰]</ref> | |||
اين مقدمه در شرايط حج است كه ابتدا | |||
مؤلف پس از ذكر اين شرايط، چهار مسئله را به تبع صاحب شرايع مورد تحليل و بررسى قرار داده است. | مؤلف پس از ذكر اين شرايط، چهار مسئله را به تبع صاحب شرايع مورد تحليل و بررسى قرار داده است. | ||
مسئله اول اين است كه اگر حج بر ذمه كسى مستقر شد؛ يعنى | مسئله اول اين است كه اگر حج بر ذمه كسى مستقر شد؛ يعنى برایش واجب شد سپس قبل از موفق شدن به انجام آن از دنيا رفت، ورثه بايد مبلغ حج را از اصل تركه‌اش كم كرده و در اختيار نايب بگذارند تا برایش حج به جا بياورد و لو اينكه ديون ديگرى هم داشته باشد و از تركه چيز زيادى براى ورثه باقى نماند. | ||
مسئله بعدى اين است كه اجير از چه مكانى بايد انتخاب شود؟ چند قول در مسئله هست؛ يكى اينكه | مسئله بعدى اين است كه اجير از چه مكانى بايد انتخاب شود؟ چند قول در مسئله هست؛ يكى اينكه نزدیک ترين مكان به مكه كفايت مى‌كند، ديگر اينكه بايد از شهر ميت باشد و قول سوم اينكه اگر مال وسعت داشته باشد از شهر ميت و الا از هر جا كه ممكن است. مسئله سوم اين است كه آن كسى كه بر ذمه‌اش حجةالاسلام قرار گرفته نمى‌تواند از طرف ديگرى نايب بشود؛ نه نيابت مستحبى و نه نيابت وجوبى، بلكه اگر با نذر و امثاله، حج بر او واجب شده باشد، نيز نمى‌تواند. | ||
مسئله آخرى كه ماتن و شارح هر دو بدان پرداخته‌اند، اين است كه براى وجوب حج بر زنان، وجود محرم شرط نمى‌باشد، بلكه زن تنها هم اگر بنا بر ظن غالب صحيح و سالم مى‌ماند، بايد | مسئله آخرى كه ماتن و شارح هر دو بدان پرداخته‌اند، اين است كه براى وجوب حج بر زنان، وجود محرم شرط نمى‌باشد، بلكه زن تنها هم اگر بنا بر ظن غالب صحيح و سالم مى‌ماند، بايد حجةالاسلام را به جا بياورد. | ||
مطلب بعدى در اين مقدمه، چگونگى واجب شدن با نذر و قسم و عهد است كه دو شرط حريت و كمال عقل بايد در چنين شخصى موجود باشد. | مطلب بعدى در اين مقدمه، چگونگى واجب شدن با نذر و قسم و عهد است كه دو شرط حريت و كمال عقل بايد در چنين شخصى موجود باشد. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۵: | ||
آخرين مطلب مقدمه دوم، مربوط به بحث نيابت است كه هشت مسئله در آن مطرح شده است. | آخرين مطلب مقدمه دوم، مربوط به بحث نيابت است كه هشت مسئله در آن مطرح شده است. | ||
مقدمه سوم | === مقدمه سوم === | ||
مقدمه سوم در اقسام حج است كه عبارت از تمتع و قران و افراد مى‌باشد. | مقدمه سوم در اقسام حج است كه عبارت از تمتع و قران و افراد مى‌باشد. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۴: | ||
2- مقدار مسافتى كه براى انجام حج تمتع معتبر مى‌باشد چه ميزان است؟... | 2- مقدار مسافتى كه براى انجام حج تمتع معتبر مى‌باشد چه ميزان است؟... | ||
مقدمه چهارم | === مقدمه چهارم === | ||
مقدمه چهارم كتاب در رابطه با مواقيت مى‌باشد كه در قالب بحث از اقسام مواقيت و احكام آنها مورد بررسى قرار گرفته‌اند. | مقدمه چهارم كتاب در رابطه با مواقيت مى‌باشد كه در قالب بحث از اقسام مواقيت و احكام آنها مورد بررسى قرار گرفته‌اند. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۱: | ||
اما احكام مواقيت، سه حكم از سوى ماتن مطرح شده و شارح به بيان ادله آن پرداخته است. | اما احكام مواقيت، سه حكم از سوى ماتن مطرح شده و شارح به بيان ادله آن پرداخته است. | ||
==== مسئله اول ==== | |||
مسئله اول اين است كه اگر كسى قبل از رسيدن به ميقات محرم شود احرامش منعقد نخواهد شد. | مسئله اول اين است كه اگر كسى قبل از رسيدن به ميقات محرم شود احرامش منعقد نخواهد شد. | ||
شارح مى‌فرمايد: نصوص كثيره‌اى بر اين معنا دلالت دارند؛ براى مثال در روايت ابن اذينه آمده است: قال: قال: أبو | شارح مى‌فرمايد: نصوص كثيره‌اى بر اين معنا دلالت دارند؛ براى مثال در روايت ابن اذينه آمده است: قال: قال: أبو عبدالله عليه‌السلام في حديث«و من أحرم دون الوقت فلا إحرام له» يا در روايت حلبى از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] آمده: «الإحرام من مواقيت خمسة وقتها رسول‌الله صلى‌الله‌عليه‌وآله لا ينبغي لحاج و لا معتمر أن يحرم قبلها و لا بعدها...». | ||
مسئله دوم: اگر احرام قبل از ميقات بسته شود منعقد نخواهد شد و عبور از ميقات در حال احرام نيز كفايت نمى‌كند و اگر به خاطر وجود مانعى از ميقات عبور كرده، بعد از زوال مانع بايد برگردد و از ميقات محرم شود. شارح بخش اول اين مسئله را نيز مستدل به دلايل سابق الذكر مى‌داند و در قسمت دوم نيز مى‌گويد از آنچه تا كنون گفته شد به دست مى‌آيد كه احرام قبل از ميقات و بعد از آن مشروعيتى ندارد. مسئله سوم در مورد فراموشى احرام است؛ به اين معنا كه اگر احرام را فراموش كند و تا | ==== مسئله دوم ==== | ||
مسئله دوم: اگر احرام قبل از ميقات بسته شود منعقد نخواهد شد و عبور از ميقات در حال احرام نيز كفايت نمى‌كند و اگر به خاطر وجود مانعى از ميقات عبور كرده، بعد از زوال مانع بايد برگردد و از ميقات محرم شود. شارح بخش اول اين مسئله را نيز مستدل به دلايل سابق الذكر مى‌داند و در قسمت دوم نيز مى‌گويد از آنچه تا كنون گفته شد به دست مى‌آيد كه احرام قبل از ميقات و بعد از آن مشروعيتى ندارد. مسئله سوم در مورد فراموشى احرام است؛ به اين معنا كه اگر احرام را فراموش كند و تا پایان مناسك يادش نيايد، دو قول در مسئله وجود دارد: يكى اينكه گفته‌اند قضا مى‌كند، ديگر اينكه همان كفايت خواهد كرد. | |||
شارح مى‌فرمايد: مقتضاى قواعد | شارح مى‌فرمايد: مقتضاى قواعد اولیه اين است كه حج بدون احرام باطل خواهد بود، زيرا بطلان شرط يا جزء، باعث بطلان عمل مى‌گردد و نيز باعث عدم صحت آن، لكن عده‌اى به صحت چنين حجى قائل شده‌اند و براى اثبات ادعاى خود به وجوهى استدلال كرده‌اند. | ||
افعال حج | ==== افعال حج ==== | ||
موضوع بحث بعدى كتاب در افعال حج مى‌باشد كه اولین مورد نيز احرام مى‌باشد. صاحب شرايع از سه جنبه به مبحث احرام پرداخته كه عبارتند از: | |||
مقدمات، | مقدمات، کیفیت و احكام احرام.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6688/1/30 همان]</ref> ايشان تمام مقدمات احرام را مستحبى مى‌داند و مى‌فرمايد: از جمله اين مستحبات بلند گذاشتن موى سر از اول ذى‌القعده مى‌باشد. | ||
شارح اين نظريه را به شيخ در «الجمل» نسبت داده، هم‌چنين به[[ | شارح اين نظريه را به شيخ در «الجمل» نسبت داده، هم‌چنين به [[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] و ساير متأخرين، در مقابل شيخ در نهایه و [[الاستبصار في ما اختلف من الأخبار|استبصار]] و مفيد در مقنعه كه قائل به وجوب شده‌اند. | ||
==== احرام با مسائل مربوطه ==== | |||
کیفیت احرام نيز مشتمل بر مستحب و واجب مى‌شود كه شارح جزئياتش را تبيين نموده است. | |||
تروك احرام هم از دو قسم محرمات و مكروهات تشكيل شده‌اند؛ بيست مورد به عنوان محرمات هستند كه صيد خشكى اعم از صيد كردن و خوردن، معاشرت با زنان، عطر زدن، لباس دوخته شده پوشيدن و... از آن جمله مى‌باشند. | تروك احرام هم از دو قسم محرمات و مكروهات تشكيل شده‌اند؛ بيست مورد به عنوان محرمات هستند كه صيد خشكى اعم از صيد كردن و خوردن، معاشرت با زنان، عطر زدن، لباس دوخته شده پوشيدن و... از آن جمله مى‌باشند. | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۵: | ||
در باب مكروهات هم به استفاده از لباسى كه متمايل به مشكى است، خوابيدن با آن و هشت مورد ديگر اشاره شده است. | در باب مكروهات هم به استفاده از لباسى كه متمايل به مشكى است، خوابيدن با آن و هشت مورد ديگر اشاره شده است. | ||
خاتمه‌اى هم براى باب احرام ذكر شده كه مى‌فرمايد: هر كس بخواهد وارد مكه شود، واجب است محرم گردد. مورد بعدى كه پس از تبيين حدود احرام به عنوان واجبات حج تشريح گرديده، وقوف به عرفات است كه راجع به مقدمات، | ==== خاتمه بحث ==== | ||
خاتمه‌اى هم براى باب احرام ذكر شده كه مى‌فرمايد: هر كس بخواهد وارد مكه شود، واجب است محرم گردد. مورد بعدى كه پس از تبيين حدود احرام به عنوان واجبات حج تشريح گرديده، وقوف به عرفات است كه راجع به مقدمات، کیفیت و لواحق آن بحث شده است. | |||
در مقدمات وقوف به عرفات گفته شده مستحب است متمتع در روز ترويه به سوى عرفات حركت كند. در كيفيات وقوف به عرفات، به دو قسم مستحب و واجب و در قسمت واجب، به نيت و چند مطلب ديگر اشاره شده و پنج مسئله، به عنوان احكامش بازگو شده است. | در مقدمات وقوف به عرفات گفته شده مستحب است متمتع در روز ترويه به سوى عرفات حركت كند. در كيفيات وقوف به عرفات، به دو قسم مستحب و واجب و در قسمت واجب، به نيت و چند مطلب ديگر اشاره شده و پنج مسئله، به عنوان احكامش بازگو شده است. | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
مطلب بعدى وقوف به مشعر است كه داراى مقدمات و كيفيات و خاتمه‌اى است. | مطلب بعدى وقوف به مشعر است كه داراى مقدمات و كيفيات و خاتمه‌اى است. | ||
آرام راه رفتن در مسير مشعر و خواندن دعای «اللهم ارحم موقفي و زد في عملي و سلم لي | آرام راه رفتن در مسير مشعر و خواندن دعای «اللهم ارحم موقفي و زد في عملي و سلم لي دينی و تقبل مناسكي» و به تأخير انداختن مغرب و عشا تا مزدلفه از مستحبات وقوف به مشعر هستند. | ||
==== مهم‌ترین ارکان حج ==== | |||
رسيدن به منى و منزل كردن در آن يكى از مهم‌ترين اركان حج است كه چند عمل مهم مانند قربانى كردن و رمى جمرات در آن انجام مى‌شود. | رسيدن به منى و منزل كردن در آن يكى از مهم‌ترين اركان حج است كه چند عمل مهم مانند قربانى كردن و رمى جمرات در آن انجام مى‌شود. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۷: | ||
آخرين بخش كتاب مربوط به طواف است كه در دو مقصد بحث شده است: | آخرين بخش كتاب مربوط به طواف است كه در دو مقصد بحث شده است: | ||
بحث اول مقدمات طواف و بحث دوم | بحث اول مقدمات طواف و بحث دوم کیفیت آن؛ مقدماتش مانند چند مورد قبلى به مستحب و واجب تقسيم شده و در بخش کیفیت طواف، پنج مسئله مورد بررسى واقع شده است. | ||
==پانویس== | |||
<references/> | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۱
| المرتقی إلی الفقه الأرقی: کتاب الحج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حکیم، سید عبدالصاحب (مقرر) روحانی، محمد (محاضر) |
| عنوان‌های دیگر | الحج
شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده تقریرا لابحاث سماحه السید محمد الحسینی الروحانی کتاب الحج |
| ناشر | دار الجلي (مؤسسة الجليل للتحقيقات الثقافية) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1419 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-5972-06-x |
| موضوع | حج فقه جعفری - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 188/8 /ر9م4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المرتقى إلى الفقه الأرقى از جمله آثار فقهى آیت‌الله سيد محمدحسینى روحانى قمى مى‌باشد كه اين بخش از آن درباره حج است.
اينها مباحثى هستند كه ايشان بر مبناى شرائع الاسلام محقق حلى، در درس خارج خود مطرح كرده و توسط آیت‌الله شهيد سيد عبدالصاحب حكيم در دو جلد به زبان عربى تقرير شده است.
ساختار
جلد اول كتاب در بر گيرنده معنى حج، شرايط و اقسام آن مى‌باشد. در جلد دوم نيز راجع به مواقيت حج و احرام و وقوف به عرفات، وقوف به مشعر، نزول به منى و مناسك ديگر منى و طواف سخن گفته شده است.
گزارش محتوا
مقدمه اول
مقدمه اول درباره معنى حج است؛ حج اگر چه در لغت به معنى قصد مى‌باشد، لكن در شرع اسم است براى مجموع مناسك كه در مشاعر مخصوصه انجام مى‌گيرند. اين تعريفى است كه صاحب شرايع از حج ارائه كرده، لكن مؤلف به اختلافى بودن اين معنا در ميان فقها تأكيد ورزيده است؛ براى مثال صاحب جواهر اين چنين تعريف كرده: «انه قصد إلى بيت‌الله تعالى لأداء مناسك خاصه».
مقدمه دوم
اين مقدمه در شرايط حج است كه ابتدا حجةالاسلام و شرايط وجوب پنج‌گانه آن ذكر شده است كه عبارتند از: بلوغ و كمال عقل، حريت، زاد و راحله، داشتن مؤونه كافى و امكان رفتن به مكه.[۱]
مؤلف پس از ذكر اين شرايط، چهار مسئله را به تبع صاحب شرايع مورد تحليل و بررسى قرار داده است.
مسئله اول اين است كه اگر حج بر ذمه كسى مستقر شد؛ يعنى برایش واجب شد سپس قبل از موفق شدن به انجام آن از دنيا رفت، ورثه بايد مبلغ حج را از اصل تركه‌اش كم كرده و در اختيار نايب بگذارند تا برایش حج به جا بياورد و لو اينكه ديون ديگرى هم داشته باشد و از تركه چيز زيادى براى ورثه باقى نماند.
مسئله بعدى اين است كه اجير از چه مكانى بايد انتخاب شود؟ چند قول در مسئله هست؛ يكى اينكه نزدیک ترين مكان به مكه كفايت مى‌كند، ديگر اينكه بايد از شهر ميت باشد و قول سوم اينكه اگر مال وسعت داشته باشد از شهر ميت و الا از هر جا كه ممكن است. مسئله سوم اين است كه آن كسى كه بر ذمه‌اش حجةالاسلام قرار گرفته نمى‌تواند از طرف ديگرى نايب بشود؛ نه نيابت مستحبى و نه نيابت وجوبى، بلكه اگر با نذر و امثاله، حج بر او واجب شده باشد، نيز نمى‌تواند.
مسئله آخرى كه ماتن و شارح هر دو بدان پرداخته‌اند، اين است كه براى وجوب حج بر زنان، وجود محرم شرط نمى‌باشد، بلكه زن تنها هم اگر بنا بر ظن غالب صحيح و سالم مى‌ماند، بايد حجةالاسلام را به جا بياورد.
مطلب بعدى در اين مقدمه، چگونگى واجب شدن با نذر و قسم و عهد است كه دو شرط حريت و كمال عقل بايد در چنين شخصى موجود باشد.
آخرين مطلب مقدمه دوم، مربوط به بحث نيابت است كه هشت مسئله در آن مطرح شده است.
مقدمه سوم
مقدمه سوم در اقسام حج است كه عبارت از تمتع و قران و افراد مى‌باشد.
صاحب شرايع صورت هر يك از اين اقسام ثلاثه را بيان كرده و در ذيل هر كدام توضيحاتى از سوى شارح بيان شده است؛ براى مثال در ذيل بحث از حج تمتع مى‌فرمايد: اين بحث از دو جهت مى‌باشد:
1- آيا حج تمتع بر كسى كه از مكه دور مى‌باشد، به عنوان واجب تعيينى است يا واجب تخييرى؛ يعنى بعيد اختيار دارد كه نوع ديگرى از حج را انتخاب كند.
2- مقدار مسافتى كه براى انجام حج تمتع معتبر مى‌باشد چه ميزان است؟...
مقدمه چهارم
مقدمه چهارم كتاب در رابطه با مواقيت مى‌باشد كه در قالب بحث از اقسام مواقيت و احكام آنها مورد بررسى قرار گرفته‌اند.
اما اقسام مواقيت، مواقيت نسبت به اهل بلاد گوناگون مختلف مى‌باشند؛ به اين صورت كه ميقات اهل عراق مسجد عتيق، ميقات اهل مدينه مسجد شجره، ميقات اهل شام جحفه، ميقات اهل يمن يلملم و ميقات اهل طائف قرن المنازل مى‌باشد.
اما احكام مواقيت، سه حكم از سوى ماتن مطرح شده و شارح به بيان ادله آن پرداخته است.
مسئله اول
مسئله اول اين است كه اگر كسى قبل از رسيدن به ميقات محرم شود احرامش منعقد نخواهد شد.
شارح مى‌فرمايد: نصوص كثيره‌اى بر اين معنا دلالت دارند؛ براى مثال در روايت ابن اذينه آمده است: قال: قال: أبو عبدالله عليه‌السلام في حديث«و من أحرم دون الوقت فلا إحرام له» يا در روايت حلبى از امام صادق(ع) آمده: «الإحرام من مواقيت خمسة وقتها رسول‌الله صلى‌الله‌عليه‌وآله لا ينبغي لحاج و لا معتمر أن يحرم قبلها و لا بعدها...».
مسئله دوم
مسئله دوم: اگر احرام قبل از ميقات بسته شود منعقد نخواهد شد و عبور از ميقات در حال احرام نيز كفايت نمى‌كند و اگر به خاطر وجود مانعى از ميقات عبور كرده، بعد از زوال مانع بايد برگردد و از ميقات محرم شود. شارح بخش اول اين مسئله را نيز مستدل به دلايل سابق الذكر مى‌داند و در قسمت دوم نيز مى‌گويد از آنچه تا كنون گفته شد به دست مى‌آيد كه احرام قبل از ميقات و بعد از آن مشروعيتى ندارد. مسئله سوم در مورد فراموشى احرام است؛ به اين معنا كه اگر احرام را فراموش كند و تا پایان مناسك يادش نيايد، دو قول در مسئله وجود دارد: يكى اينكه گفته‌اند قضا مى‌كند، ديگر اينكه همان كفايت خواهد كرد.
شارح مى‌فرمايد: مقتضاى قواعد اولیه اين است كه حج بدون احرام باطل خواهد بود، زيرا بطلان شرط يا جزء، باعث بطلان عمل مى‌گردد و نيز باعث عدم صحت آن، لكن عده‌اى به صحت چنين حجى قائل شده‌اند و براى اثبات ادعاى خود به وجوهى استدلال كرده‌اند.
افعال حج
موضوع بحث بعدى كتاب در افعال حج مى‌باشد كه اولین مورد نيز احرام مى‌باشد. صاحب شرايع از سه جنبه به مبحث احرام پرداخته كه عبارتند از:
مقدمات، کیفیت و احكام احرام.[۲] ايشان تمام مقدمات احرام را مستحبى مى‌داند و مى‌فرمايد: از جمله اين مستحبات بلند گذاشتن موى سر از اول ذى‌القعده مى‌باشد.
شارح اين نظريه را به شيخ در «الجمل» نسبت داده، هم‌چنين به ابن ادريس و ساير متأخرين، در مقابل شيخ در نهایه و استبصار و مفيد در مقنعه كه قائل به وجوب شده‌اند.
احرام با مسائل مربوطه
کیفیت احرام نيز مشتمل بر مستحب و واجب مى‌شود كه شارح جزئياتش را تبيين نموده است.
تروك احرام هم از دو قسم محرمات و مكروهات تشكيل شده‌اند؛ بيست مورد به عنوان محرمات هستند كه صيد خشكى اعم از صيد كردن و خوردن، معاشرت با زنان، عطر زدن، لباس دوخته شده پوشيدن و... از آن جمله مى‌باشند.
در باب مكروهات هم به استفاده از لباسى كه متمايل به مشكى است، خوابيدن با آن و هشت مورد ديگر اشاره شده است.
خاتمه بحث
خاتمه‌اى هم براى باب احرام ذكر شده كه مى‌فرمايد: هر كس بخواهد وارد مكه شود، واجب است محرم گردد. مورد بعدى كه پس از تبيين حدود احرام به عنوان واجبات حج تشريح گرديده، وقوف به عرفات است كه راجع به مقدمات، کیفیت و لواحق آن بحث شده است.
در مقدمات وقوف به عرفات گفته شده مستحب است متمتع در روز ترويه به سوى عرفات حركت كند. در كيفيات وقوف به عرفات، به دو قسم مستحب و واجب و در قسمت واجب، به نيت و چند مطلب ديگر اشاره شده و پنج مسئله، به عنوان احكامش بازگو شده است.
مطلب بعدى وقوف به مشعر است كه داراى مقدمات و كيفيات و خاتمه‌اى است.
آرام راه رفتن در مسير مشعر و خواندن دعای «اللهم ارحم موقفي و زد في عملي و سلم لي دينی و تقبل مناسكي» و به تأخير انداختن مغرب و عشا تا مزدلفه از مستحبات وقوف به مشعر هستند.
مهم‌ترین ارکان حج
رسيدن به منى و منزل كردن در آن يكى از مهم‌ترين اركان حج است كه چند عمل مهم مانند قربانى كردن و رمى جمرات در آن انجام مى‌شود.
صاحب شرايع مى‌گويد: سه عمل رمى جمره عقبه، قربانى كردن و حلق، هر سه در آن مكان و در روز عيد قربان انجام مى‌شوند.
شارح بحثى راجع به وجوب رمى بيان كرده كه ظاهرا شهرت بر اين وجوب قائم است.
از بعضى از عبارات هم عدم خلاف و اجماع در اين زمينه به دست مى‌آيد.
سه مسئله هم پيرامون منى از سوى ماتن و شارح مطرح شده است.
آخرين بخش كتاب مربوط به طواف است كه در دو مقصد بحث شده است:
بحث اول مقدمات طواف و بحث دوم کیفیت آن؛ مقدماتش مانند چند مورد قبلى به مستحب و واجب تقسيم شده و در بخش کیفیت طواف، پنج مسئله مورد بررسى واقع شده است.