الصداقة و الصديق

الصداقة و الصدیق
پدیدآوران	ابوحیان توحیدی، علی بن محمد (نویسنده) کیلانی، ابراهیم (محقق)
ناشر	دار الفکر
مکان نشر	دمشق - سوریه
سال نشر	1421 ق یا 2000 م
چاپ	2
موضوع	ادبیات عربی - قرن 4ق. دوستی در ادبیات شعر آموزنده عربی - مجموعه‌‏ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏PJA‎‏ ‎‏3866‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الصداقة و الصديق، كتابى است در تبيين دوستى و برادرى كه ابوحيان توحيدى آن را در حدود چهار صد قمرى، خطاب به زيد بن رفاعه، به زبان عربى تأليف كرده است. اين كتاب، از آثار مشهور ابوحيان مى‌باشد كه به خاطر شهرت عالى و ادبى او داراى جايگاه ويژه‌اى است.

ساختار

كتاب، فاقد فصل‌بندى و باب‌بندى است و مباحث متعدد و متنوع، در باب دوست و دوستى و مسائل مرتبط با آن، پشت سر هم ذكر شده است.

گزارش محتوا

ابوحيان، در اين كتاب كوشيده تا هر چه كه ارتباطى با بحث دوستى و صداقت دارد جمع كند، اعم از اثبات و نفى. اين مطالب، اعم از احاديث، حكايات، اشعار، كلمات بزرگان و نمونه‌هایى از نامه‌ها و اظهار علاقه افراد صاحب‌نام مى‌باشد.

وى، صداقت را از نظر بعضى از بزرگان زمان خودش تعريف كرده، از صداقت‌هاى گروه‌هاى مختلف مى‌گويد و به بيان اشعار و جملات ادبى درباره صداقت و دوستى، مفهوم صديق در اشعار، فرق بين كريم و لئيم، رابطه دوستى بين اقشار مختلف، توهم صداقت، هجران و جدايى بين دو دوست، مفهوم عيّارى، مجالست و دوستى با علماء، نامه‌هاى مشهور ادبى كه بين دوستان رد و بدل گرديده، جملاتى درباره بدترين دوستان، تغيير دوستى‌ها، كميّت دوستان، دوستى ارواح مؤمنين در احاديث نبوى، نياز دوستان به هم‌ديگر، استغناء و قناعت، حرمت دوستى، اشتياق دوستان نسبت به هم، دوست عاقل، شرايط دوست خوب، فايده نامه‌نگارى به دوستان و... مى‌پردازد.

از جملات زيبايى كه ابوحيان، درباره اهميّت رفاقت نقل كرده، كلام ابن مسعود است كه مى‌گويد: «دلالت دود بر آتش، بيشتر از دلالت رفيق بر رفيق نيست».

ابوحيان، احاديث گران‌سنگى را از اميرالمؤمنين، على(ع) و ديگر ائمه نقل كرده كه با تكريم متداول از آن حضرات، همراه است. او، براى پايدار بودن دوستى، توصيه‌هاى بسيار مفيدى را از عالمان، دانشمندان و افراد صاحب‌نام نقل كرده كه هر كدام به نوبه خود، داراى ارزش فراوانى مى‌باشد؛ ايثار در حق دوستان، عدم حسادت نسبت به رفيق و بخشش گناهان دوستان از آن جمله مى‌باشد.

ابوحيان، در مورد بهترين رفيقان و بدترين آنها، اين حديث را از على بن ابى‌طالب(ع) نقل مى‌كند: «شر الأخوان من تكلف له و خيرهم من احدثت لك رؤيته ثقة به و اهدت اليك غيبته طمأنينة اليه».

مؤلف، به خاطر ذوق فلسفى خود به آراء ارسطو، افلاطون، سقراط و... نيز اهميّت داده و از آنها نيز مطالبى را نقل مى‌كند؛ از ديوجانس نقل مى‌كند كه در جواب سؤال اسكندر كه پرسيد: «آدمى با چه چيزى دوستان خود را مى‌شناسد؟»، گفت: «با سختى‌ها، چون در حال راحتى و آسايش، هر كسى دوست انسان خواهد بود».

پاره‌اى ديگر از مطالبى كه مؤلف در رابطه با دوستى نقل نموده، عبارت است از:

1. على بن عبيده، گفته است: «انه لا دواء لمن لا حياء له و لا حياء لمن لا وفاء له و لا وفاء لمن لا اخاء له و لا اخاء لمن يريد ان يجمع هوى اخلائه له حتى يحبوا ما احب و يكرهوا ما كره و حتى لا يرى منهم زللا و لا خللا»؛
2. دوستى عاقل را براى هميشه طلب كن و از دوستى جاهل حتى براى يك لحظه هم پرهيز كن؛
3. از عيسى بن مريم(ع) نقل شده كه به شاگردانش گفت: «علامتى كه با آن معلوم مى‌شود شما از من هستيد، دوست داشتن يك‌ديگر است»؛

و...

وضعيت كتاب

دكتر ابراهیم الكيلانى، كار تحقيق و تعليقه بر كتاب را بر عهده داشته است.

فهرست اعلام، فهرست اماكن و بلاد، فهرست امم و قبايل و طوايف، فهرست اسماء كتب ذكر شده در متن، فهرست اشعار و فهرست موضوعات، در آخر كتاب آمده است.