الأربعون حديثاَ (شيخ بهایى): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص')
    جز (جایگزینی متن - 'شرح حدیث (ابهام زدایی)' به 'شرح حدیث (ابهام‌زدایی)')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۴۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR10205J1.jpg|بندانگشتی|الاربعون حدیثا]]
    | تصویر =NUR10205J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =الاربعون حدیثا
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|الاربعون حدیثا
    [[بخش فرهنگی جامعه مدرسين حوزه علميه قم]] (محقق)
    |-
    |نام‌های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[بخش فرهنگی جامعه مدرسين حوزه علميه قم]] (محقق)


    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] (نويسنده)
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏143‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏95‎‏ ‎‏الف‎‏4
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    احادیث شیعه - قرن 11ق.
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏143‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏95‎‏ ‎‏الف‎‏4
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|احادیث شیعه - قرن 11ق.


    اربعینات - قرن 11ق.
    اربعینات - قرن 11ق.


    شیخ بهایی، محمد بن حسین، 953 - 1031ق. - سرگذشت‌نامه
    شیخ بهایی، محمد بن حسین، 953 - 1031ق. - سرگذشت‌نامه
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
    |data-type='publisher'|جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
    | مکان نشر =قم - ایران
    |-
    | سال نشر = 1431 ‌‎ق
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10205AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    | چاپ =3
    |-
    | شابک =978-964-470-405-5
    |سال نشر
    | تعداد جلد =1
    |data-type='publishYear'| 1431 هـ.ق
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =10205
    |-class='articleCode'
    | کتابخوان همراه نور =10205
    |کد اتوماسیون
    | کد پدیدآور =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10205AUTOMATIONCODE
    | پس از =
    |}
    | پیش از =
    </div>
    }}
    {{کاربردهای دیگر|شرح حدیث (ابهام‌زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|الأربعين (ابهام‌زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|الأربعون حديثاَ (ابهام‌زدایی)}}


    '''الأربعون حديثا'''، اثر ابوالفضائل [[محمد بن الحسين الحارثى العاملى]]، معروف به [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، برگزيده چهل حديث از پيامبر(ص) و ائمه(ع) مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 995ق، نوشته شده است.


    == معرفى اجمالى ==
    ==ساختار==
    كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب، دربردارنده مجموعا چهل حديث مى‌باشد.


     
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] در این اثر، در كنار گزينش ويژه اخبار و احاديث معصومين(ع) كه برای سطح عموم مردم قابل استفاده باشد، شرحى روان و كامل و گاهى تخصصى از روايات، در اختيار مخاطبين قرار داده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص113]</ref>
    '''الأربعون حديثا'''، اثر ابوالفضائل [[محمد بن الحسين الحارثى العاملى]]، معروف به [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، برگزيده چهل حديث از پيامبر(ص) و ائمه(ع) مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 995ق، نوشته شده است.
     
    == ساختار ==
     
     
    كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب، دربردارنده مجموعا چهل حديث مى‌باشد.
     
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] در اين اثر، در كنار گزينش ويژه اخبار و احاديث معصومين(ع) كه براى سطح عموم مردم قابل استفاده باشد، شرحى روان و كامل و گاهى تخصصى از روايات، در اختيار مخاطبين قرار داده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد حجت، ص113]</ref>


    روش وى در فقه الحديث، استفاده از آراى علماى كهن در لغت، ذكر نظريات ديگر بزرگان و حتى معاصرين در مفاهيم دينى و نقل و نقد آراى آنان است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    روش وى در فقه الحديث، استفاده از آراى علماى كهن در لغت، ذكر نظريات ديگر بزرگان و حتى معاصرين در مفاهيم دينى و نقل و نقد آراى آنان است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    خط ۶۰: خط ۴۶:
    وى اسناد احاديث را، به‌صورت كامل، از خودش تا معصوم(ع) بيان كرده است، ولى از نقد و جرح و تعديل رجال سند، سر باز زده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص114]</ref>
    وى اسناد احاديث را، به‌صورت كامل، از خودش تا معصوم(ع) بيان كرده است، ولى از نقد و جرح و تعديل رجال سند، سر باز زده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص114]</ref>


    == گزارش محتوا ==
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه محقق، زندگى‌نامه مفصلى از [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، ارائه گرديده است.<ref>مقدمه محقق، ص5</ref>


    در مقدمه نویسنده، نكاتى پيرامون كتاب و اربعين‌نويسى، بيان گرديده است.<ref>مقدمه، ص59</ref>


    در مقدمه محقق، زندگى‌نامه مفصلى از [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، ارائه گرديده است.<ref>مقدمه محقق، ص5</ref>
    در این اثر، از ترجمه احوال راويان و محدثين اعراض شده است و به‌جاى نقل و بازگويى کیفیت سند، به خود مستند و متن پرداخته شده است؛ چون اكثر احاديث كه در این كتاب نقل شده است، در باب سنن و آداب و اخلاق مى‌باشد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص114]</ref>


    در مقدمه نويسنده، نكاتى پيرامون كتاب و اربعين‌نويسى، بيان گرديده است.<ref>مقدمه، ص59</ref>
    مؤلف در شرح حديث اول، مطالب مفيدى را در مورد حديث و روايت بيان كرده است كه به‌اختصار، ذكر مى‌كنيم. او واژه حديث را در لغت، مرادف سخن دانسته و معتقد است از این جهت به آن حديث مى‌گويند كه به‌تدريج و جزءبه‌جزء به وجود مى‌آيد و در اصطلاح، سخن خاصى است از پيامبر(ص) يا امام(ع) يا صحابى يا تابعى يا كسى كه در خط آنها گام برمى‌دارد و گفتار يا كردار يا تقرير آنها را حكايت مى‌كند.<ref>متن كتاب، ص66</ref>


    در اين اثر، از ترجمه احوال راويان و محدثين اعراض شده است و به‌جاى نقل و بازگويى كيفيت سند، به خود مستند و متن پرداخته شده است؛ چون اكثر احاديث كه در اين كتاب نقل شده است، در باب سنن و آداب و اخلاق مى‌باشد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد حجت، ص114]</ref>
    نویسنده در مورد تقطيع روايت، قائل به جواز است و تقطيع حديث را در مواردى كه جملات متعدد در متن باشد، ولى آن طور به هم وابسته نباشند كه خللى در معنا ايجاد شود، جايز مى‌داند. در كتاب هم در چند موضع، احاديث را به‌صورت كامل ذكر نكرده، ولى به تقطيع آن اشاره كرده است. برای نمونه، در یک جا، حديثى در باب مجالست با اهل معاصى، از كتاب شريف «[[الکافی|كافى]]» نقل كرده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص115]</ref>


    مؤلف در شرح حديث اول، مطالب مفيدى را در مورد حديث و روايت بيان كرده است كه به‌اختصار، ذكر مى‌كنيم. او واژه حديث را در لغت، مرادف سخن دانسته و معتقد است از اين جهت به آن حديث مى‌گويند كه به‌تدريج و جزءبه‌جزء به وجود مى‌آيد و در اصطلاح، سخن خاصى است از پيامبر(ص) يا امام(ع) يا صحابى يا تابعى يا كسى كه در خط آنها گام برمى‌دارد و گفتار يا كردار يا تقرير آنها را حكايت مى‌كند.<ref>متن كتاب، ص66</ref>
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] كوشيده است تا برای شرح و توضيح معانى روايات، از آيات و احاديث ديگر مدد جويد و برای این منظور، بيشتر از كتب اربعه، بهره جسته است، اگرچه در برخى موارد، از منابع اهل سنت نيز استفاده كرده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص116]</ref>


    نويسنده در مورد تقطيع روايت، قائل به جواز است و تقطيع حديث را در مواردى كه جملات متعدد در متن باشد، ولى آن طور به هم وابسته نباشند كه خللى در معنا ايجاد شود، جايز مى‌داند. در كتاب هم در چند موضع، احاديث را به‌صورت كامل ذكر نكرده، ولى به تقطيع آن اشاره كرده است. براى نمونه، در يك جا، حديثى در باب مجالست با اهل معاصى، از كتاب شريف «[[الکافی|كافى]]» نقل كرده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 هاشم‌زاده، سيد حجت، ص115]</ref>
    روش فقه‌الحديثى نویسنده با ذكر نمونه‌هایى از كتاب، عبارتند از:
     
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] كوشيده است تا براى شرح و توضيح معانى روايات، از آيات و احاديث ديگر مدد جويد و براى اين منظور، بيشتر از كتب اربعه، بهره جسته است، اگرچه در برخى موارد، از منابع اهل سنت نيز استفاده كرده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص116]</ref>
     
    روش فقه‌الحديثى نويسنده با ذكر نمونه‌هايى از كتاب، عبارتند از:


    الف)- توضيح لغات و يا معانى خاص واژگان يا قسمتى از روايت، مانند:
    الف)- توضيح لغات و يا معانى خاص واژگان يا قسمتى از روايت، مانند:
    خط ۸۲: خط ۶۶:
    #الطاغوت: در اصل «طغووت» بر وزن فعلوت، از ماده طغيان است و آن، تجاوز از حد است و ريشه آن، «طيغوت» مى‌باشد و.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    #الطاغوت: در اصل «طغووت» بر وزن فعلوت، از ماده طغيان است و آن، تجاوز از حد است و ريشه آن، «طيغوت» مى‌باشد و.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>


    ب)- توضيح مطالب صرفى و نحوى: [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، براى تفهيم بهتر حديث، از علم صرف و نحو، كامل بهره برده است؛ به‌عنوان نمونه، به ذكر نقل قول‌هايى از نحويون، به‌خصوص [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] اكتفا مى‌كنيم:
    ب)- توضيح مطالب صرفى و نحوى: [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، برای تفهيم بهتر حديث، از علم صرف و نحو، كامل بهره برده است؛ به‌عنوان نمونه، به ذكر نقل قول‌هایى از نحويون، به‌خصوص [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] اكتفا مى‌كنيم:
    #قربه نجيا: نجي بر وزن فعيل، از باب «ناجى يناجي مناجاة» و آن، گفتگوى سرى و پنهانى و رازگويى است و امكان دارد كه مصدر قرار داده شود و درهرصورت، حال است از فاعل قرب يا مفعول آن.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص119]</ref>
    #قربه نجيا: نجي بر وزن فعيل، از باب «ناجى يناجي مناجاة» و آن، گفتگوى سرى و پنهانى و رازگويى است و امكان دارد كه مصدر قرار داده شود و درهرصورت، حال است از فاعل قرب يا مفعول آن.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص119]</ref>
    #إن من عبادي، من لا يصلحه إلا الفقر: صناعت ادبى و نحوى، ايجاب مى‌كند كه موصول، اسم «إن» باشد و جار و مجرور (من عبادي) خبر آن، ولى پوشيده نيست كه مقصود، آن نيست كه خبر دهد آن كه جز فقر به صلاحش نيست... پس اولى اين است كه ظرف، اسم «إن» و موصول، خبر آن باشد؛ هرچند كه خلاف متعارف بين نحويون است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    #إن من عبادي، من لا يصلحه إلا الفقر: صناعت ادبى و نحوى، ايجاب مى‌كند كه موصول، اسم «إن» باشد و جار و مجرور (من عبادي) خبر آن، ولى پوشيده نيست كه مقصود، آن نيست كه خبر دهد آن كه جز فقر به صلاحش نيست... پس اولى این است كه ظرف، اسم «إن» و موصول، خبر آن باشد؛ هرچند كه خلاف متعارف بين نحويون است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    #أشهر قلائل: با آنكه «أشهر»، از صيغه‌هاى جمع قله است و خود افاده معناى قلت مى‌كند، توصيف آن با «قلائل»، براى تأكيد و مبالغه كمى ايام است و كنايه از آن است كه عدد ماه‌هاى مذكور، كمتر به «سه» كه اقل مراتب جمع قله است، نزديك‌تر مى‌باشد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>
    #أشهر قلائل: با آنكه «أشهر»، از صيغه‌هاى جمع قله است و خود افاده معناى قلت مى‌كند، توصيف آن با «قلائل»، برای تأكيد و مبالغه كمى ايام است و كنايه از آن است كه عدد ماه‌هاى مذكور، كمتر به «سه» كه اقل مراتب جمع قله است، نزدیک ‌تر مى‌باشد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان]</ref>


    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، در كنار استفاده از آيات قرآن و احاديث معصومين(ع)، به‌مناسبت بحث، از اشعار و داستان يا حكايت هم، براى شرح روايات، كمك جسته است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص20]</ref>
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، در كنار استفاده از آيات قرآن و احاديث معصومين(ع)، به‌مناسبت بحث، از اشعار و داستان يا حكايت هم، برای شرح روايات، كمك جسته است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص20]</ref>


    ج)- نظر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] درباره جعل حديث: وى انگيزه‌هاى وضع و جعل حديث را وصول به نيات پليد و مقاصد شوم، براى رسيدن به تقرب به درگاه ملوك و سلاطين و ترويج مكاتب و مسلك‌هاى باطل و امثال آن، ذكر مى‌كند و حديث «قد كثرت علي الكذابة»، كه منسوب به پيامبر(ص) است را بهترين دليل بر وقوع جعل مى‌داند.
    ج)- نظر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] درباره جعل حديث: وى انگیزه‌هاى وضع و جعل حديث را وصول به نيات پليد و مقاصد شوم، برای رسيدن به تقرب به درگاه ملوك و سلاطين و ترويج مكاتب و مسلك‌هاى باطل و امثال آن، ذكر مى‌كند و حديث «قد كثرت علي الكذابة»، كه منسوب به پيامبر(ص) است را بهترين دليل بر وقوع جعل مى‌داند.


    او در ادامه بازبينى بر وجود احاديث متناقض و منافى همديگر، كه جمع بين آن‌ها ممكن نيست و يكى نمى‌تواند ناسخ ديگرى باشد را دليل مناسب ديگرى بر وجود احاديث جعلى فراوان مى‌داند.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص122]</ref>
    او در ادامه بازبينى بر وجود احاديث متناقض و منافى همديگر، كه جمع بين آن‌ها ممكن نيست و یکى نمى‌تواند ناسخ ديگرى باشد را دليل مناسب ديگرى بر وجود احاديث جعلى فراوان مى‌داند.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص122]</ref>


    د)- نقل مسائل اعتقادى و طرح مباحث كلامى، از جمله: «التي بين جنبيه»؛ «نفسى كه در اندرون و در دو طرف خود جا دارد»، گاهى از كلمه جنبيه، تصور مى‌شود كه نفس، تجرد ندارد، چون ظرف مكانى براى آن تعيين شده است، ولى درست است كه اين امر، دلالتى بر عدم تجرد ندارد، بلكه كنايه از كمال قرب و نزديكى آن است؛ چون تجرد نفس، قابل ترديد نيست و برهان‌هاى عقلى بر آن اقامه شده است و كتاب‌هاى آسمانى و اخبار نبوى بر آن اشاراتى دارند.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص122]</ref>
    د)- نقل مسائل اعتقادى و طرح مباحث كلامى، از جمله: «التي بين جنبيه»؛ «نفسى كه در اندرون و در دو طرف خود جا دارد»، گاهى از كلمه جنبيه، تصور مى‌شود كه نفس، تجرد ندارد، چون ظرف مكانى برای آن تعيين شده است، ولى درست است كه این امر، دلالتى بر عدم تجرد ندارد، بلكه كنايه از كمال قرب و نزدیکى آن است؛ چون تجرد نفس، قابل ترديد نيست و برهان‌هاى عقلى بر آن اقامه شده است و كتاب‌هاى آسمانى و اخبار نبوى بر آن اشاراتى دارند.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص122]</ref>


    ه)- نظرات خاص و نكات ويژه‌اى كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، در ذيل برخى روايات آورده است:
    ه)- نظرات خاص و نكات ويژه‌اى كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، در ذيل برخى روايات آورده است:


    #امانت‌دارى در نقل مطالب: مؤلف در هر كجاى كتاب كه از نظر كسى استفاده كرده، نام و منبع آن را به‌صورت كامل، ذكر كرده است؛ براى نمونه، در معناى واژه «يمن»، سه احتمال آورده است و در پايان مى‌گويد: اين وجوه سه‌گانه را [[طبرسی، فضل بن حسن|مرحوم طبرسى]] در «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]» آورده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص123]</ref>
    #امانت‌دارى در نقل مطالب: مؤلف در هر كجاى كتاب كه از نظر كسى استفاده كرده، نام و منبع آن را به‌صورت كامل، ذكر كرده است؛ برای نمونه، در معناى واژه «يمن»، سه احتمال آورده است و در پایان مى‌گويد: این وجوه سه‌گانه را [[طبرسی، فضل بن حسن|مرحوم طبرسى]] در «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]» آورده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 همان، ص123]</ref>
    #نقل قول از افراد مختلف و نقد آراى بزرگان.
    #نقل قول از افراد مختلف و نقد آراى بزرگان.
    #عمل به احاديث ضعيف.
    #عمل به احاديث ضعيف.
    خط ۱۰۹: خط ۹۳:


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==
    فهرست مطالب به‌همراه فهرست «آيات»، «احاديث»، «اسماء معصومين(ع)»، «اعلام»، «رجال السند»، «فرق و مذاهب»، «جماعات، قبايل و اقوال»، «بلدان و اماكن»، «كتب مذكوره در متن» و «اشعار مذكور در متن»، در انتهاى كتاب آمده است.
    فهرست مطالب به‌همراه فهرست «آيات»، «احاديث»، «اسماء معصومين(ع)»، «اعلام»، «رجال السند»، «فرق و مذاهب»، «جماعات، قبايل و اقوال»، «بلدان و اماكن»، «كتب مذكوره در متن» و «اشعار مذكور در متن»، در انتهاى كتاب آمده است.


    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از مطالب متن داده شده است.
    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از مطالب متن داده شده است.


    ==پانویس ==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>
     
    == منابع مقاله ==
     


    ==منابع مقاله==
    #مقدمه و متن كتاب.
    #مقدمه و متن كتاب.
    #هاشم‌زاده، سيد حجت «[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/365041 اربعين [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]]»، [http://www.noormags.ir/ پايگاه مجلات تخصصى نور]، نشريه: حديث انديشه، دوره جديد، پاييز و زمستان 1386، شماره 4 (15 صفحه، از 113 تا 137).
    #[[:noormags:365041|هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت «اربعين شيخ بهایى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: حديث انديشه، دوره جديد، پاييز و زمستان 1386، شماره 4 (15 صفحه، از 113 تا 137)]].


    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}


    [[اربعین شیخ بهائی (ترجمه خاتون آبادی)]]
    [[اربعین شیخ بهائی (ترجمه خاتون آبادی)]]
    خط ۱۳۱: خط ۱۱۲:
    [[اربعین-شیخ بهایی (عقیقی بخشایشی)]]
    [[اربعین-شیخ بهایی (عقیقی بخشایشی)]]


    == پیوندها ==
     
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/14940 مطالعه کتاب الاربعون حدیثا در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:حدیث]]
    [[رده:حدیث]]
    [[رده:متون احادیث]]
    [[رده: متون احادیث]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۷

    الاربعون حدیثا
    الأربعون حديثاَ (شيخ بهایى)
    پدیدآورانبخش فرهنگی جامعه مدرسين حوزه علميه قم (محقق) شیخ بهایی، محمد بن حسین (نویسنده)
    ناشرجماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1431 ‌‎ق
    چاپ3
    شابک‎978-964-470-405-5
    موضوعاحادیث شیعه - قرن 11ق.

    اربعینات - قرن 11ق.

    شیخ بهایی، محمد بن حسین، 953 - 1031ق. - سرگذشت‌نامه
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏143‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏95‎‏ ‎‏الف‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، شرح حدیث (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، الأربعين (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، الأربعون حديثاَ (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    الأربعون حديثا، اثر ابوالفضائل محمد بن الحسين الحارثى العاملى، معروف به شيخ بهایى، برگزيده چهل حديث از پيامبر(ص) و ائمه(ع) مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 995ق، نوشته شده است.

    ساختار

    كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب، دربردارنده مجموعا چهل حديث مى‌باشد.

    شيخ بهایى در این اثر، در كنار گزينش ويژه اخبار و احاديث معصومين(ع) كه برای سطح عموم مردم قابل استفاده باشد، شرحى روان و كامل و گاهى تخصصى از روايات، در اختيار مخاطبين قرار داده است.[۱]

    روش وى در فقه الحديث، استفاده از آراى علماى كهن در لغت، ذكر نظريات ديگر بزرگان و حتى معاصرين در مفاهيم دينى و نقل و نقد آراى آنان است.[۲]

    او در مباحث مختلف، در ذيل شرح احاديث، همانند موضوعات لغوى، نحوى، ادبى، كلامى، رياضى و... جامعيت خود را به اثبات رسانده است.[۳]

    وى اسناد احاديث را، به‌صورت كامل، از خودش تا معصوم(ع) بيان كرده است، ولى از نقد و جرح و تعديل رجال سند، سر باز زده است.[۴]

    گزارش محتوا

    در مقدمه محقق، زندگى‌نامه مفصلى از شيخ بهایى، ارائه گرديده است.[۵]

    در مقدمه نویسنده، نكاتى پيرامون كتاب و اربعين‌نويسى، بيان گرديده است.[۶]

    در این اثر، از ترجمه احوال راويان و محدثين اعراض شده است و به‌جاى نقل و بازگويى کیفیت سند، به خود مستند و متن پرداخته شده است؛ چون اكثر احاديث كه در این كتاب نقل شده است، در باب سنن و آداب و اخلاق مى‌باشد.[۷]

    مؤلف در شرح حديث اول، مطالب مفيدى را در مورد حديث و روايت بيان كرده است كه به‌اختصار، ذكر مى‌كنيم. او واژه حديث را در لغت، مرادف سخن دانسته و معتقد است از این جهت به آن حديث مى‌گويند كه به‌تدريج و جزءبه‌جزء به وجود مى‌آيد و در اصطلاح، سخن خاصى است از پيامبر(ص) يا امام(ع) يا صحابى يا تابعى يا كسى كه در خط آنها گام برمى‌دارد و گفتار يا كردار يا تقرير آنها را حكايت مى‌كند.[۸]

    نویسنده در مورد تقطيع روايت، قائل به جواز است و تقطيع حديث را در مواردى كه جملات متعدد در متن باشد، ولى آن طور به هم وابسته نباشند كه خللى در معنا ايجاد شود، جايز مى‌داند. در كتاب هم در چند موضع، احاديث را به‌صورت كامل ذكر نكرده، ولى به تقطيع آن اشاره كرده است. برای نمونه، در یک جا، حديثى در باب مجالست با اهل معاصى، از كتاب شريف «كافى» نقل كرده است.[۹]

    شيخ بهایى كوشيده است تا برای شرح و توضيح معانى روايات، از آيات و احاديث ديگر مدد جويد و برای این منظور، بيشتر از كتب اربعه، بهره جسته است، اگرچه در برخى موارد، از منابع اهل سنت نيز استفاده كرده است.[۱۰]

    روش فقه‌الحديثى نویسنده با ذكر نمونه‌هایى از كتاب، عبارتند از:

    الف)- توضيح لغات و يا معانى خاص واژگان يا قسمتى از روايت، مانند:

    1. مراد وى از فقه، داشتن بصيرت در امر دين است، معناى لغوى آن؛ يعنى «فهم» و نه معانى مصطلح آن، كه با استنباط احكام از منابع و ادله شرعى حاصل مى‌شود.[۱۱]
    2. الطاغوت: در اصل «طغووت» بر وزن فعلوت، از ماده طغيان است و آن، تجاوز از حد است و ريشه آن، «طيغوت» مى‌باشد و.[۱۲]

    ب)- توضيح مطالب صرفى و نحوى: شيخ بهایى، برای تفهيم بهتر حديث، از علم صرف و نحو، كامل بهره برده است؛ به‌عنوان نمونه، به ذكر نقل قول‌هایى از نحويون، به‌خصوص زمخشرى اكتفا مى‌كنيم:

    1. قربه نجيا: نجي بر وزن فعيل، از باب «ناجى يناجي مناجاة» و آن، گفتگوى سرى و پنهانى و رازگويى است و امكان دارد كه مصدر قرار داده شود و درهرصورت، حال است از فاعل قرب يا مفعول آن.[۱۳]
    2. إن من عبادي، من لا يصلحه إلا الفقر: صناعت ادبى و نحوى، ايجاب مى‌كند كه موصول، اسم «إن» باشد و جار و مجرور (من عبادي) خبر آن، ولى پوشيده نيست كه مقصود، آن نيست كه خبر دهد آن كه جز فقر به صلاحش نيست... پس اولى این است كه ظرف، اسم «إن» و موصول، خبر آن باشد؛ هرچند كه خلاف متعارف بين نحويون است.[۱۴]
    3. أشهر قلائل: با آنكه «أشهر»، از صيغه‌هاى جمع قله است و خود افاده معناى قلت مى‌كند، توصيف آن با «قلائل»، برای تأكيد و مبالغه كمى ايام است و كنايه از آن است كه عدد ماه‌هاى مذكور، كمتر به «سه» كه اقل مراتب جمع قله است، نزدیک ‌تر مى‌باشد.[۱۵]

    شيخ بهایى، در كنار استفاده از آيات قرآن و احاديث معصومين(ع)، به‌مناسبت بحث، از اشعار و داستان يا حكايت هم، برای شرح روايات، كمك جسته است.[۱۶]

    ج)- نظر شيخ بهایى درباره جعل حديث: وى انگیزه‌هاى وضع و جعل حديث را وصول به نيات پليد و مقاصد شوم، برای رسيدن به تقرب به درگاه ملوك و سلاطين و ترويج مكاتب و مسلك‌هاى باطل و امثال آن، ذكر مى‌كند و حديث «قد كثرت علي الكذابة»، كه منسوب به پيامبر(ص) است را بهترين دليل بر وقوع جعل مى‌داند.

    او در ادامه بازبينى بر وجود احاديث متناقض و منافى همديگر، كه جمع بين آن‌ها ممكن نيست و یکى نمى‌تواند ناسخ ديگرى باشد را دليل مناسب ديگرى بر وجود احاديث جعلى فراوان مى‌داند.[۱۷]

    د)- نقل مسائل اعتقادى و طرح مباحث كلامى، از جمله: «التي بين جنبيه»؛ «نفسى كه در اندرون و در دو طرف خود جا دارد»، گاهى از كلمه جنبيه، تصور مى‌شود كه نفس، تجرد ندارد، چون ظرف مكانى برای آن تعيين شده است، ولى درست است كه این امر، دلالتى بر عدم تجرد ندارد، بلكه كنايه از كمال قرب و نزدیکى آن است؛ چون تجرد نفس، قابل ترديد نيست و برهان‌هاى عقلى بر آن اقامه شده است و كتاب‌هاى آسمانى و اخبار نبوى بر آن اشاراتى دارند.[۱۸]

    ه)- نظرات خاص و نكات ويژه‌اى كه شيخ بهایى، در ذيل برخى روايات آورده است:

    1. امانت‌دارى در نقل مطالب: مؤلف در هر كجاى كتاب كه از نظر كسى استفاده كرده، نام و منبع آن را به‌صورت كامل، ذكر كرده است؛ برای نمونه، در معناى واژه «يمن»، سه احتمال آورده است و در پایان مى‌گويد: این وجوه سه‌گانه را مرحوم طبرسى در «مجمع البيان» آورده است.[۱۹]
    2. نقل قول از افراد مختلف و نقد آراى بزرگان.
    3. عمل به احاديث ضعيف.
    4. جمع بين احاديثى كه در ظاهر، با هم منافات دارند.
    5. تعامل با اهل سنت و احيانا نقد و رد منصفانه.
    6. نقل قول فراوان از پدر خود، به‌مناسبت‌هاى گوناگون كه تواضع و فروتنى وى را نسبت به پدر، نمايان مى‌سازد.
    7. نقل مباحث رياضى و عددى در كتاب.
    8. بهره بردن از زبان شعر در بيان معانى روايات معصومين(ع).[۲۰]

    دقت در گزينش روايات و تبيين نكات مبهم و متشابه آن‌ها، نشان‌دهنده توانايى مؤلف بوده و زمينه‌ساز استقبال از كتاب گشته است.[۲۱]

    وضعيت كتاب

    فهرست مطالب به‌همراه فهرست «آيات»، «احاديث»، «اسماء معصومين(ع)»، «اعلام»، «رجال السند»، «فرق و مذاهب»، «جماعات، قبايل و اقوال»، «بلدان و اماكن»، «كتب مذكوره در متن» و «اشعار مذكور در متن»، در انتهاى كتاب آمده است.

    در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از مطالب متن داده شده است.

    پانویس

    1. ↑ هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص113
    2. ↑ همان
    3. ↑ همان
    4. ↑ همان، ص114
    5. ↑ مقدمه محقق، ص5
    6. ↑ مقدمه، ص59
    7. ↑ هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص114
    8. ↑ متن كتاب، ص66
    9. ↑ هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت، ص115
    10. ↑ همان، ص116
    11. ↑ همان، ص117
    12. ↑ همان
    13. ↑ همان، ص119
    14. ↑ همان
    15. ↑ همان
    16. ↑ همان، ص20
    17. ↑ همان، ص122
    18. ↑ همان، ص122
    19. ↑ همان، ص123
    20. ↑ همان
    21. ↑ همان، ص126

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. هاشم‌زاده، سيد‌ ‎حجت «اربعين شيخ بهایى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: حديث انديشه، دوره جديد، پاييز و زمستان 1386، شماره 4 (15 صفحه، از 113 تا 137).

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الأربعون_حديثاَ_(شيخ_بهایى)&oldid=752773»