التفسير المبين: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نام ها' به 'نام‌ها') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') |
||
| (۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02003J1.jpg | |||
| عنوان =التفسير المبين | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[مغنیه، محمدجواد]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 98 /م6ت7 1383 | |||
| | | موضوع = | ||
تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ | |||
| ناشر = | |||
دار الکتاب الإسلامي | |||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|زبان | | سال نشر = 1425 ق یا 2004 م | ||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02003AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =3 | |||
| شابک =964-465-000-x | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02003 | |||
| کتابخوان همراه نور =02003 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''التفسير المبين'''، اثر [[محمدجواد مغنيه]]، تفسيرى است بسيار مختصر بر قرآن كريم در يك جلد، به زبان عربى كه مؤلف، آن را به انگیزه آشنا كردن نسل جوان با قرآن نوشته است. | |||
اين تفسير، هم از نظر محتوا و هم از نظر سبک نگارش، يكى از تفاسير بديع اماميه در قرن اخير بشمار مى‌رود. استاد [[سبحانی تبریزی، جعفر|جعفر سبحانى]] پس از آنكه مرحوم مغنيه را از جمله مفسران بزرگ معاصر شيعى بشمار مى‌آورد و از تفاسير او ياد مى‌كند، در معرفى تفسير «المبين» به موجز بودن و مورد پسند واقع شدن آن از طرف جوانان اشاره مى‌كند.<ref>[[سبحانی تبریزی، جعفر|جعفر سبحانى]]، مقدمه تفسير تبيان234</ref> | |||
اين تفسير، هم از نظر محتوا و هم از نظر | |||
==ساختار== | |||
اين تفسير در يك جلد، به‌گونه مزجى (البته آيات به‌صورت جداگانه هم در هر صفحه ذكر شده‌اند)، با قلمى روان و مستند و درعين‌حال به‌طور موجز و مختصر كه مورد پسند جوانان باشد، به نگارش درآمده است. | اين تفسير در يك جلد، به‌گونه مزجى (البته آيات به‌صورت جداگانه هم در هر صفحه ذكر شده‌اند)، با قلمى روان و مستند و درعين‌حال به‌طور موجز و مختصر كه مورد پسند جوانان باشد، به نگارش درآمده است. | ||
نویسنده در تدوين اين اثر از كتب و نوشته‌هاى متعدد تفسيرى، روايى، لغوى، مجلات و كتب متفرقه بهره برده است؛ كتب و نوشته‌هایى همچون: «جوامع الجامع» و «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]» طبرسى، «جامع البيان في تفسير القرآن» طبرى، «الدّر المنثور في التفسير بالمأثور» سيوطى، «[[التفسير الكبير (فخر رازی)|مفاتيح الغيب]]» [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، «أحكام القرآن»، ابوبكر معافرى مالكى، «أنوار التنزيل و أسرار التأويل» بيضاوى، «بحر المحيط» ابن حيان، «آلاء الرحمن» بلاغى، «تسهيل» محمد بن احمد كلبى، «روح البيان» اسماعيل حقى، «كشّاف» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، «المنار» رشيد رضا، «الوجيز في تفسير القرآن العزيز» على بن حسین بن محى‌الدين عاملى و... | |||
«نهج‌البلاغة»، «صحيفه سجاديه»، «اصول كافى»، «جامع ترمذى»، «سنن ابى‌داود»، «سنن نسايى»، «[[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]»، «سفينة البحار»، «صحيح بخارى»، «[[صحيح مسلم]]»، «فضائل الخمسة من الصحاح الستة» اثر فيروزآبادى، «مسند امام احمد بن حنبل» و... | «نهج‌البلاغة»، «صحيفه سجاديه»، «اصول كافى»، «جامع ترمذى»، «سنن ابى‌داود»، «سنن نسايى»، «[[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]»، «سفينة البحار»، «صحيح بخارى»، «[[صحيح مسلم]]»، «فضائل الخمسة من الصحاح الستة» اثر فيروزآبادى، «مسند امام احمد بن حنبل» و... | ||
«مجمع البحرين» [[طریحی، فخرالدین بن | «مجمع البحرين» [[طریحی، فخرالدین بن محمدعلی |طريحى]]، «المفردات في غريب القرآن» [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب اصفهانى]]، «قاموس المحيط» فيروزآبادى و... | ||
«مجلة عالم الفكر الكويتية»، «مجلة الكاتب المصرية»، «جريدة أخبار اليوم المصرية»، «مجلة الحوادث البروتية»، «مجلة العربية بالأزهر» و... | «مجلة عالم الفكر الكويتية»، «مجلة الكاتب المصرية»، «جريدة أخبار اليوم المصرية»، «مجلة الحوادث البروتية»، «مجلة العربية بالأزهر» و... | ||
«تاريخ | «تاريخ بنیاسرائيل» محمد عزة دروزة، «التكامل في الإسلام» احمد امين عراقى، «الرحلة المدرسية» محمدجواد بلاغى، «[[السيرة النبوية|سيره ابن هشام]]»، «الفتوحات» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]]، «فن الأدب» توفيق حكيم، «في ظلال نهج‌البلاغة» محمدجواد مغنيه، «محمد رسول‌اللّه بشارة الأنبياء» محمد عبدالغفار، «مرآة الإسلام» طه حسین، «الهيئة و الإسلام» شهرستانى و... | ||
==گزارش محتوا== | |||
درباره ويژگى‌ها و محتواى اين تفسير، توجه به نكات زير حائز اهميت است: | درباره ويژگى‌ها و محتواى اين تفسير، توجه به نكات زير حائز اهميت است: | ||
#اختصار و حذف زوايد تفسيرى و مطالب غير ضرورى: مفسّر در اين باب كوشيده است كه | #اختصار و حذف زوايد تفسيرى و مطالب غير ضرورى: مفسّر در اين باب كوشيده است كه غالباً مطالب را در قالب عبارات موجز و كوتاه و با نثر عربى روان و رسا، به‌دور از غموض ادبى و فنّى، به‌خوبى بيان نمايد. بدين جهت نثر اين تفسير برای هر محققى كه تا اندازه‌اى با ادبيات عرب آشنا باشد قابل استفاده است. | ||
#وجه تسميه: | #وجه تسميه: نویسنده ابتدا با استناد به آيه''' «إن هو إلاّ ذكر و قرآن مبين»'''.<ref>يس، 69/36</ref>، تفسير خود را به نام «التفسير المبين» نام‌گذارى كرده است. | ||
#چگونگى ورود و خروج: مفسّر در اين تفسير ابتدا در صدر هر سوره به بحث مكى و مدنى بودن آن پرداخته و بدين وسيله توجه محقق را در آغاز، به | #چگونگى ورود و خروج: مفسّر در اين تفسير ابتدا در صدر هر سوره به بحث مكى و مدنى بودن آن پرداخته و بدين وسيله توجه محقق را در آغاز، به سبک و روش و اسلوب آيات كه در مكه نازل شده يا در مدينه، معطوف مى‌دارد و تعداد آيات هر سوره را بيان مى‌كند. سپس در استنباط، كشف و تبيين مفاهيم تفسيرى آيات، از انواع روش‌هاى تفسيرى سود برده است. گاهى از روش «تفسير قرآن به قرآن» و استخراج معانى آيات به كمك آيات مشابه كه سياق آنها يك‌سان يا نزدیک به هم است، استفاده كرده و يا آيات را به هم ارجاع مى‌دهد؛ به‌عنوان نمونه در تفسير آيه''' «و أمرهم شورى بينهم»'''.<ref>شورى، 38/42</ref>، پس از ارجاع آن به آيه''' «و شاورهم في الأمر»'''.<ref>آل عمران، 159/3</ref>، بيان مى‌دارد: | ||
#: «مراد از «امر» در اين آيه، عملى است كه هرگاه نصى از قرآن در مورد آن وارد نشده بود، پيامبر(ص) در آن مورد با صحابه مشورت مى‌كرد، مثل مشورت آن حضرت با صحابه در امور نظامى و غيره».<ref>المبين/644</ref> | #: «مراد از «امر» در اين آيه، عملى است كه هرگاه نصى از قرآن در مورد آن وارد نشده بود، پيامبر(ص) در آن مورد با صحابه مشورت مى‌كرد، مثل مشورت آن حضرت با صحابه در امور نظامى و غيره».<ref>المبين/644</ref> | ||
#:گاهى نيز در تفسير، با اعتماد به تدبّر و عقل توأم با تقيّد به روايات تفسيرى مروى از معصومين(ع)، به تفسير اجتهادى آيات مى‌پردازد. همچنين از آنجا كه تفسير نقلى را مى‌توان به‌عنوان اصيل‌ترين شكل تفسير و ريشه‌دارترين طريق درك معانى و معارف آيات قرآن در ميان دانشمندان اوّليه علوم اسلامى بشمار آورد.<ref>عميد زنجانى، روش‌هاى تفسيرى قرآن191</ref> | #: گاهى نيز در تفسير، با اعتماد به تدبّر و عقل توأم با تقيّد به روايات تفسيرى مروى از معصومين(ع)، به تفسير اجتهادى آيات مى‌پردازد. همچنين از آنجا كه تفسير نقلى را مى‌توان به‌عنوان اصيل‌ترين شكل تفسير و ريشه‌دارترين طريق درك معانى و معارف آيات قرآن در ميان دانشمندان اوّليه علوم اسلامى بشمار آورد.<ref>عميد زنجانى، روش‌هاى تفسيرى قرآن191</ref> | ||
#:مرحوم مغنيه در بعضى از مواقع | #: مرحوم مغنيه در بعضى از مواقع برای تفسير آيات به سلسله احاديث و روايات تفسيرى كه از پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) درباره تفسير قرآن وارد شده، استناد كرده است و كمتر صفحه‌اى را مى‌توان يافت كه به‌گونه‌اى استشهاد به روايت و استناد به منبع روايى در آن ديده نشود. | ||
#: | #:بنابراین مرحوم مغنيه در اين تفسير، از روش‌هاى مختلف تفسير قرآن استفاده كرده و از به‌كارگیرى يك روش خوددارى كرده است، لذا اين تفسير داراى مزاياى مختلف تفسيرى قرآن مى‌باشد. | ||
#استفاده از منابع تفسيرى عامه: مؤلف از منابع تفسيرى عامّه بيش از منابع تفسيرى اماميه استفاده كرده است كه اين امر نشانه وسعت ديد و دور بودن او از تعصب و بيانگر تفكر روشن او است. | #استفاده از منابع تفسيرى عامه: مؤلف از منابع تفسيرى عامّه بيش از منابع تفسيرى اماميه استفاده كرده است كه اين امر نشانه وسعت ديد و دور بودن او از تعصب و بيانگر تفكر روشن او است. | ||
#استفاده از كتب عهدين: مفسّر در پاره‌اى از موارد از متون كتب مقدّسه اعم از كتب عهد قديم و عهد جديد، به‌خاطر مقارن بودن با نصوص قرآنى بهره برده است و در برخى موارد هم در مقام نقد و بررسى برآمده، به تجزيه و تحليل آنها پرداخته است؛ | #استفاده از كتب عهدين: مفسّر در پاره‌اى از موارد از متون كتب مقدّسه اعم از كتب عهد قديم و عهد جديد، به‌خاطر مقارن بودن با نصوص قرآنى بهره برده است و در برخى موارد هم در مقام نقد و بررسى برآمده، به تجزيه و تحليل آنها پرداخته است؛ مثلاًدر ذيل آيه 77 سوره صافات:''' «و جعلنا ذريته هم الباقين»'''، نوشته است: در قاموس كتاب مقدس (591)، آمده است كه تمام مردم پس از طوفان نوح سه دسته شدند: | ||
#:الف)- «سام» كه عرب و آراميان و آشوريان و يهود از نسل او هستند؛ | #:الف)- «سام» كه عرب و آراميان و آشوريان و يهود از نسل او هستند؛ | ||
#:ب)- «يافث» كه فرزندان او در جنوب غربى بحر قزوين و درياى سياه ساكن شدند؛ | #:ب)- «يافث» كه فرزندان او در جنوب غربى بحر قزوين و درياى سياه ساكن شدند؛ | ||
| خط ۷۷: | خط ۵۸: | ||
#:و در ذيل آيه 65 سوره اعراف نوشته است: در قاموس كتاب مقدس آمده است كه هود، اسمى عبرى است و معنى آن «مجد» است و او از فرزندان «اشير بن صوفح» است و او اوّلين كسى است كه به زبان عربى تكلّم كرد. | #:و در ذيل آيه 65 سوره اعراف نوشته است: در قاموس كتاب مقدس آمده است كه هود، اسمى عبرى است و معنى آن «مجد» است و او از فرزندان «اشير بن صوفح» است و او اوّلين كسى است كه به زبان عربى تكلّم كرد. | ||
#پرهيز از اسرائيليات: مفسّر از روايات اسرائيلى شديدا پرهيز داشته و در تفسير خود هيچ استفاده‌اى از آنها نكرده است. | #پرهيز از اسرائيليات: مفسّر از روايات اسرائيلى شديدا پرهيز داشته و در تفسير خود هيچ استفاده‌اى از آنها نكرده است. | ||
#استفاده از مجلات و نشريات: مفسر از مجلات و نشريات مختلف مطالبى را كه جنبه علمى و اسلامى دارند نقل كرده و در تطبيق و تفسير آيات با مسائل متنوع عصر حاضر به آنها استناد كرده است كه برخى از مطالب آن بسيار جالب به نظر مى‌رسد؛ به‌عنوان نمونه پس از بيان تفسير آيه 84 سوره اسراء كه مى‌فرمايد: ''' «قل كل يعمل على شاكلته» ''' مى‌گويد: در مجله الحوادث البيروتية (376)، مورخه 1978/2/10، نوشته شده: دانشمندان و | #استفاده از مجلات و نشريات: مفسر از مجلات و نشريات مختلف مطالبى را كه جنبه علمى و اسلامى دارند نقل كرده و در تطبيق و تفسير آيات با مسائل متنوع عصر حاضر به آنها استناد كرده است كه برخى از مطالب آن بسيار جالب به نظر مى‌رسد؛ به‌عنوان نمونه پس از بيان تفسير آيه 84 سوره اسراء كه مى‌فرمايد:''' «قل كل يعمل على شاكلته»''' مى‌گويد: در مجله الحوادث البيروتية (376)، مورخه 1978/2/10، نوشته شده: دانشمندان و پزشکان به جزئيات ويژه‌اى از خون انسان به‌وسيله دستگاه‌هاى الكترونيكى دست يافته‌اند و برای آنها روشن شده است كه همان‌طوركه خطوط انگشتان هر انسانى با خطوط انگشتان انسان ديگر تفاوت دارد، تركيبات خونى هر انسانى با تركيبات خونى انسان ديگر متفاوت است. بدون ترديد نوع خون انسان تأثير بسيار زيادى در تصرفات انسان دارد. | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/>{{تفاسیر}} | ||
{{تفاسیر}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: تفسیر]] | [[رده: تفسیر]] | ||
[[رده:متون تفاسیر]] | [[رده: متون تفاسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۲۳
التفسير المبين، اثر محمدجواد مغنيه، تفسيرى است بسيار مختصر بر قرآن كريم در يك جلد، به زبان عربى كه مؤلف، آن را به انگیزه آشنا كردن نسل جوان با قرآن نوشته است.
| التفسير المبين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مغنیه، محمدجواد (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتاب الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1425 ق یا 2004 م |
| چاپ | 3 |
| شابک | 964-465-000-x |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 98 /م6ت7 1383 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين تفسير، هم از نظر محتوا و هم از نظر سبک نگارش، يكى از تفاسير بديع اماميه در قرن اخير بشمار مى‌رود. استاد جعفر سبحانى پس از آنكه مرحوم مغنيه را از جمله مفسران بزرگ معاصر شيعى بشمار مى‌آورد و از تفاسير او ياد مى‌كند، در معرفى تفسير «المبين» به موجز بودن و مورد پسند واقع شدن آن از طرف جوانان اشاره مى‌كند.[۱]
ساختار
اين تفسير در يك جلد، به‌گونه مزجى (البته آيات به‌صورت جداگانه هم در هر صفحه ذكر شده‌اند)، با قلمى روان و مستند و درعين‌حال به‌طور موجز و مختصر كه مورد پسند جوانان باشد، به نگارش درآمده است.
نویسنده در تدوين اين اثر از كتب و نوشته‌هاى متعدد تفسيرى، روايى، لغوى، مجلات و كتب متفرقه بهره برده است؛ كتب و نوشته‌هایى همچون: «جوامع الجامع» و «مجمع البيان» طبرسى، «جامع البيان في تفسير القرآن» طبرى، «الدّر المنثور في التفسير بالمأثور» سيوطى، «مفاتيح الغيب» فخر رازى، «أحكام القرآن»، ابوبكر معافرى مالكى، «أنوار التنزيل و أسرار التأويل» بيضاوى، «بحر المحيط» ابن حيان، «آلاء الرحمن» بلاغى، «تسهيل» محمد بن احمد كلبى، «روح البيان» اسماعيل حقى، «كشّاف» زمخشرى، «المنار» رشيد رضا، «الوجيز في تفسير القرآن العزيز» على بن حسین بن محى‌الدين عاملى و...
«نهج‌البلاغة»، «صحيفه سجاديه»، «اصول كافى»، «جامع ترمذى»، «سنن ابى‌داود»، «سنن نسايى»، «سنن ابن ماجه»، «سفينة البحار»، «صحيح بخارى»، «صحيح مسلم»، «فضائل الخمسة من الصحاح الستة» اثر فيروزآبادى، «مسند امام احمد بن حنبل» و...
«مجمع البحرين» طريحى، «المفردات في غريب القرآن» راغب اصفهانى، «قاموس المحيط» فيروزآبادى و...
«مجلة عالم الفكر الكويتية»، «مجلة الكاتب المصرية»، «جريدة أخبار اليوم المصرية»، «مجلة الحوادث البروتية»، «مجلة العربية بالأزهر» و...
«تاريخ بنیاسرائيل» محمد عزة دروزة، «التكامل في الإسلام» احمد امين عراقى، «الرحلة المدرسية» محمدجواد بلاغى، «سيره ابن هشام»، «الفتوحات» ابن عربى، «فن الأدب» توفيق حكيم، «في ظلال نهج‌البلاغة» محمدجواد مغنيه، «محمد رسول‌اللّه بشارة الأنبياء» محمد عبدالغفار، «مرآة الإسلام» طه حسین، «الهيئة و الإسلام» شهرستانى و...
گزارش محتوا
درباره ويژگى‌ها و محتواى اين تفسير، توجه به نكات زير حائز اهميت است:
- اختصار و حذف زوايد تفسيرى و مطالب غير ضرورى: مفسّر در اين باب كوشيده است كه غالباً مطالب را در قالب عبارات موجز و كوتاه و با نثر عربى روان و رسا، به‌دور از غموض ادبى و فنّى، به‌خوبى بيان نمايد. بدين جهت نثر اين تفسير برای هر محققى كه تا اندازه‌اى با ادبيات عرب آشنا باشد قابل استفاده است.
- وجه تسميه: نویسنده ابتدا با استناد به آيه «إن هو إلاّ ذكر و قرآن مبين».[۲]، تفسير خود را به نام «التفسير المبين» نام‌گذارى كرده است.
- چگونگى ورود و خروج: مفسّر در اين تفسير ابتدا در صدر هر سوره به بحث مكى و مدنى بودن آن پرداخته و بدين وسيله توجه محقق را در آغاز، به سبک و روش و اسلوب آيات كه در مكه نازل شده يا در مدينه، معطوف مى‌دارد و تعداد آيات هر سوره را بيان مى‌كند. سپس در استنباط، كشف و تبيين مفاهيم تفسيرى آيات، از انواع روش‌هاى تفسيرى سود برده است. گاهى از روش «تفسير قرآن به قرآن» و استخراج معانى آيات به كمك آيات مشابه كه سياق آنها يك‌سان يا نزدیک به هم است، استفاده كرده و يا آيات را به هم ارجاع مى‌دهد؛ به‌عنوان نمونه در تفسير آيه «و أمرهم شورى بينهم».[۳]، پس از ارجاع آن به آيه «و شاورهم في الأمر».[۴]، بيان مى‌دارد:
- «مراد از «امر» در اين آيه، عملى است كه هرگاه نصى از قرآن در مورد آن وارد نشده بود، پيامبر(ص) در آن مورد با صحابه مشورت مى‌كرد، مثل مشورت آن حضرت با صحابه در امور نظامى و غيره».[۵]
- گاهى نيز در تفسير، با اعتماد به تدبّر و عقل توأم با تقيّد به روايات تفسيرى مروى از معصومين(ع)، به تفسير اجتهادى آيات مى‌پردازد. همچنين از آنجا كه تفسير نقلى را مى‌توان به‌عنوان اصيل‌ترين شكل تفسير و ريشه‌دارترين طريق درك معانى و معارف آيات قرآن در ميان دانشمندان اوّليه علوم اسلامى بشمار آورد.[۶]
- مرحوم مغنيه در بعضى از مواقع برای تفسير آيات به سلسله احاديث و روايات تفسيرى كه از پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) درباره تفسير قرآن وارد شده، استناد كرده است و كمتر صفحه‌اى را مى‌توان يافت كه به‌گونه‌اى استشهاد به روايت و استناد به منبع روايى در آن ديده نشود.
- بنابراین مرحوم مغنيه در اين تفسير، از روش‌هاى مختلف تفسير قرآن استفاده كرده و از به‌كارگیرى يك روش خوددارى كرده است، لذا اين تفسير داراى مزاياى مختلف تفسيرى قرآن مى‌باشد.
- استفاده از منابع تفسيرى عامه: مؤلف از منابع تفسيرى عامّه بيش از منابع تفسيرى اماميه استفاده كرده است كه اين امر نشانه وسعت ديد و دور بودن او از تعصب و بيانگر تفكر روشن او است.
- استفاده از كتب عهدين: مفسّر در پاره‌اى از موارد از متون كتب مقدّسه اعم از كتب عهد قديم و عهد جديد، به‌خاطر مقارن بودن با نصوص قرآنى بهره برده است و در برخى موارد هم در مقام نقد و بررسى برآمده، به تجزيه و تحليل آنها پرداخته است؛ مثلاًدر ذيل آيه 77 سوره صافات: «و جعلنا ذريته هم الباقين»، نوشته است: در قاموس كتاب مقدس (591)، آمده است كه تمام مردم پس از طوفان نوح سه دسته شدند:
- الف)- «سام» كه عرب و آراميان و آشوريان و يهود از نسل او هستند؛
- ب)- «يافث» كه فرزندان او در جنوب غربى بحر قزوين و درياى سياه ساكن شدند؛
- ج)- «حام» كه ظاهرا سياهان از نسل او مى‌باشند.
- و در ذيل آيه 65 سوره اعراف نوشته است: در قاموس كتاب مقدس آمده است كه هود، اسمى عبرى است و معنى آن «مجد» است و او از فرزندان «اشير بن صوفح» است و او اوّلين كسى است كه به زبان عربى تكلّم كرد.
- پرهيز از اسرائيليات: مفسّر از روايات اسرائيلى شديدا پرهيز داشته و در تفسير خود هيچ استفاده‌اى از آنها نكرده است.
- استفاده از مجلات و نشريات: مفسر از مجلات و نشريات مختلف مطالبى را كه جنبه علمى و اسلامى دارند نقل كرده و در تطبيق و تفسير آيات با مسائل متنوع عصر حاضر به آنها استناد كرده است كه برخى از مطالب آن بسيار جالب به نظر مى‌رسد؛ به‌عنوان نمونه پس از بيان تفسير آيه 84 سوره اسراء كه مى‌فرمايد: «قل كل يعمل على شاكلته» مى‌گويد: در مجله الحوادث البيروتية (376)، مورخه 1978/2/10، نوشته شده: دانشمندان و پزشکان به جزئيات ويژه‌اى از خون انسان به‌وسيله دستگاه‌هاى الكترونيكى دست يافته‌اند و برای آنها روشن شده است كه همان‌طوركه خطوط انگشتان هر انسانى با خطوط انگشتان انسان ديگر تفاوت دارد، تركيبات خونى هر انسانى با تركيبات خونى انسان ديگر متفاوت است. بدون ترديد نوع خون انسان تأثير بسيار زيادى در تصرفات انسان دارد.