الخلافة الفاطمية بالمغرب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نام ها' به 'نام‌ها') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR18657J1.jpg | |||
| عنوان =الخلافة الفاطمية بالمغرب | |||
| | | عنوان‌های دیگر =التاريخ السیاسي و المؤسسات | ||
| پدیدآوران = | |||
[[دشراوي، فرحات]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[ساحلي، حمادي]] (مترجم) | [[ساحلي، حمادي]] (مترجم) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =DT 199 /د5خ8 | ||
| موضوع = | |||
مغرب - تاريخ - ??? - ???? | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
مغرب - سياست و حکومت - ??? - ???? | مغرب - سياست و حکومت - ??? - ???? | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الغرب الإسلامي | ||
| مکان نشر =لبنان - بيروت | |||
|- | | سال نشر =مجلد1: 1994م | ||
| | |||
| | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18657AUTOMATIONCODE | ||
| | | چاپ =1 | ||
|| | | تعداد جلد =1 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =18657 | ||
|- | | کتابخوان همراه نور =18657 | ||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''الخلافة الفاطمية بالمغرب (296-365ق/ 909-975) التاريخ السیاسي و المؤسسات'''، اثر [[دشراوی، فرحات|فرحات الدشراوی]]، بررسی تاریخ سیاسی و نظامی خلفای فاطمی و بحث پیرامون مؤسسات دولت ایشان می‌باشد که به زبان فرانسوی و در سال 1981م نوشته و توسط [[ساحلي، حمادي|حمادی الساحلی]]، به عربی ترجمه شده است. | |||
این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. | این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. | ||
اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص6</ref> | اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/6 ر.ک: مقدمه مترجم، ص6]</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است. | کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است. | ||
نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است. | نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است. | ||
نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب [[ابن حیون، نعمان بن محمد|قاضی نعمان]] از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن | |||
نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب [[ابن حیون، نعمان بن محمد|قاضی نعمان]] از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الإسلام]]» و کتاب «سيرة جوذر»، «سيرة جعفر» و «عيون الأخبار» اثر داعی ادریس عمادالدین<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/6 ر.ک: همان]</ref> | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9</ref> | در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/5 ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9]</ref> | ||
در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56</ref> | در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/21 ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56]</ref> | ||
در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص7</ref> | در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/7 ر.ک: مقدمه مترجم، ص7]</ref> | ||
باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص61-116</ref> | باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است.<ref>[[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/61|ر.ک: متن کتاب، ص61-116]]</ref> | ||
در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص165-202</ref> | در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/165 ر.ک: همان، ص165-202]</ref> | ||
در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص239-247</ref> | در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/239 ر.ک: همان، ص239-247]</ref> | ||
باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. | باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. | ||
ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد<ref>همان، ص271-314</ref> | ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/271 همان، ص271-314]</ref> | ||
در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر<ref>ر.ک: همان، ص325-399</ref> | در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/325 ر.ک: همان، ص325-399]</ref> | ||
در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و | در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/8 ر.ک: مقدمه مترجم، ص8]</ref> | ||
در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند<ref>ر.ک: همان، ص413</ref> | در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/413 ر.ک: همان، ص413]</ref> | ||
از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه<ref>ر.ک: همان، ص417-502</ref> | از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/417 ر.ک: همان، ص417-502]</ref> | ||
باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص315-562</ref> | باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/315 ر.ک: همان، ص315-562]</ref> | ||
در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص583-609</ref> | در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/583 ر.ک: همان، ص583-609]</ref> | ||
در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص621</ref> | در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/621 ر.ک: همان، ص621]</ref> | ||
گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص8</ref> | گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19517/1/8 ر.ک: مقدمه مترجم، ص8]</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۸۶: | خط ۷۶: | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است. | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۳: | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۹۱: | ||
[[رده:تاریخ آفریقا]] | [[رده:تاریخ آفریقا]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۵۷
الخلافة الفاطمية بالمغرب (296-365ق/ 909-975) التاريخ السیاسي و المؤسسات، اثر فرحات الدشراوی، بررسی تاریخ سیاسی و نظامی خلفای فاطمی و بحث پیرامون مؤسسات دولت ایشان می‌باشد که به زبان فرانسوی و در سال 1981م نوشته و توسط حمادی الساحلی، به عربی ترجمه شده است.
| الخلافة الفاطمية بالمغرب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دشراوي، فرحات (نویسنده) ساحلي، حمادي (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | التاريخ السیاسي و المؤسسات |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 1994م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مغرب - تاريخ - ??? - ???? مغرب - سياست و حکومت - ??? - ???? |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DT 199 /د5خ8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب در اصل رساله دکترای نویسنده برای دانشگاه سوربون می‌باشد که در سال 1970م، به دانشگاه عرضه شده است. اشاره استاد نویسنده، لیفی بروفنسال به مظلوم و مجهول ماندن فتره تاریخی که کتاب بدان پرداخته، انگیزه تألیف آن بوده است.[۱]
ساختار
کتاب با دو مقدمه از مترجم و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا به بحث از تاریخ آفریقا، از قیام دولت عبیدیه تا انتقال آن به مصر پرداخته و سپس به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای فاطمی تأسیس یا اعاده کردند، پرداخته است.
نویسنده در تدوین و تألیف این اثر، از تألیفات بسیاری استفاد کرده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: کتب قاضی نعمان از جمله «افتتاح الدعوة»، «كتاب المجالس و المسايرات»، «كتاب الهمة و آداب أتباع الأئمة»، «كتاب دعائم الإسلام» و کتاب «سيرة جوذر»، «سيرة جعفر» و «عيون الأخبار» اثر داعی ادریس عمادالدین[۲]
گزارش محتوا
در مقدمه مترجم به منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده اشاره و موضوع دو قسم اصلی کتاب، بررسی شده است.[۳]
در مقدمه نویسنده، ضمن بررسی مفصل منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش، از آن‌ها استفاده کرده و اشاره به خصوصیات و ویژگی‌های هریک، نگاهی به اوضاع آفریقا قبل از تشکیل دولت فاطمیه در آن شده است.[۴]
در قسم اول، در ضمن چهار باب، به تاریخ آفریقا از قیام دولت عبیدیه در سال 909م، تا انتقال آن به مصر در 975م و نامیده شدن آن به دولت فاطمیه اختصاص یافته است. در این قسم، به زوایای مختلف روابط خلافت فاطمیه با مغرب و سایر دول اسلامی و اروپایی در این فتره تاریخی، پرداخته شده است.[۵]
باب اول دارای سه فصل بوده و در آن، ابتدا نسب فاطمیون بررسی شده و سپس، چگونگی شروع و افتتاح دعوت اسماعیلیه و نحوه انتشار انقلاب بربریه شعبیه مورد بحث قرار گرفته است.[۶]
در باب دوم، وصایت داعی ابوعبدالله و سپس دوران خلافت مهدی، اولین خلیفه فاطمی از 297 تا 322ق، بررسی و در نهایت، به سیاست خارجی مهدی در این دوران و نحوه برخورد دولت وی با سایر دول، پرداخته شده است.[۷]
در باب سوم، به گسترش قیام خوارج در دوران القائم‌بأمرالله پرداخته شده است. در این باب، ابتدا سیاست خارجی و داخلی دولت القائم‌بأمرالله بررسی گردیده و سپس به قیام ابویزید پرداخته شده است.[۸]
باب چهارم، به بررسی دوران خلافت اسماعیل منصور اختصاص یافته است. در این دوران، قیام‌ها و تحرکات خوارج، با شکست‌های سنگینی مواجه گردیده و انقلاب آن‌ها درهم شکسته شد. ولایت سومین خلیفه فاطمی، هجوم منصور و مرگ ابویزید که یکی از مخالفان بود، سرکوبی شورش‌ها و آرام کردن بلاد، سیاست خارجی منصور و رفتار او در قبال سایر دول از جمله مباحث مطرح‌شده در این باب می‌باشد[۹]
در پنجمین باب، به دوران خلافت آخرین خلیفه فاطمی در آفریقا، المعزلدين‌الله پرداخته شده است. نویسنده در این باب، در ابتدا به گوشه‌هایی از خلافت المعزلدين‌الله پرداخته و سپس، به تشدید جنگ فاطمیون با بنی‌امیه در اندلس و چگونگی بسط و گسترش حکومت فاطمیه در مغرب پرداخته است. از جمله موضوعات بررسی‌شده در این باب عبارتند از: قدرت رو به رشد بنی‌الکلبی در صقلیه و ادامه جنگ با رومی‌ها؛ برنامه‌ها و سیاست‌های شرقی المعزلدین‌الله و فتح مصر؛ چگونگی فتح شام و جنگ با قرامطه؛ تعیین بلکین بن زیری به‌عنوان فرمانده آفریقا و رفتن المعزلدین‌الله به مصر[۱۰]
در قسم دوم، در ضمن چهار باب زیر، به مطالعه نظام اداری و سیاسی و مؤسسات مختلفی که خلفای اربعه فاطمی (مهدی، قائم، منصور و معز) تأسیس و یا نظام آن را بر اساس سیستم جدید، اعاده کردند، پرداخته شده است؛ مانند: اداره پست، شهربانی، دادگستری، ارتش و..[۱۱]
در باب اول، به بررسی نظام سیاسی دولت فاطمیون پرداخته شده است. نویسنده معتقد است دوران خلافت فاطمیون در تاریخ آفریقا، از جمله فترات مضطرب و تقریبا مجهول تاریخ می‌باشد. در این دوران، فاطمیون توانسته بودند با تسلط بر خوارج، نظم و آرامش نسبی را بر آفریقا حاکم کرده و به استقرار سیاسی و شکوفایی و ثبات اقتصادی دست بیابند[۱۲]
از جمله مباحث و موضوعات مورد بحث و بررسی در این باب، عبارتند از: حکومت مرکزی؛ سیستم منطقه‌ای؛ سیستم و نظام مالی؛ بیت‌المال؛ درآمدهای امام؛ موارد بیت‌المال و انحصار ضرب سکه[۱۳]
باب دوم، به بررسی سیستم نظامی دولت فاطمیون اختصاص یافته است. نویسنده در این باب، ابتدا تجهیزات تدافعی فاطمیون و خط پوشش دفاعی آن‌ها در مقابله با خوارج را بررسی نموده و سپس به بحث از ارتش فاطمیون، مناقصه‌ها و مزایده‌های دیوان، ساختار قومی در ارتش فاطمی، مبارزات نظامی، جنگ‌ها و نیروی دریایی و نبرد در دریا پرداخته است.[۱۴]
در آخرین باب نیز سیستم قضایی بررسی شده و در آن، به وظیفه قضات و برنامه‌های قضایی دولت فاطمی، پرداخته شده است.[۱۵]
در خاتمه، به جمع‌بندی مباحث پرداخته شده و به نکاتی پیرامون کتاب و نحوه پرداختن آن به زوایای فتره تاریخی حکومت دولت فاطمی در آفریقا، اشاره گردیده است.[۱۶]
گویا نویسنده تصمیم داشته تا قسم سوم را در رابطه با حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی در خلال دوره زمانی مورد بحث، بررسی نماید، اما به همین دو قسم، اکتفا نموده است.[۱۷]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب؛ اعلام؛ قبایل، طوایف و فرق و اماکن و شهرهای مذکور در متن، به‌همراه فهرست مصادر و منابع مورد استفاده مترجم به زبان عربی و غیر عربی، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحاتی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص6
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص5-9
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21-56
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص7
- ↑ [متن کتاب، ص61-116]
- ↑ ر.ک: همان، ص165-202
- ↑ ر.ک: همان، ص239-247
- ↑ همان، ص271-314
- ↑ ر.ک: همان، ص325-399
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص8
- ↑ ر.ک: همان، ص413
- ↑ ر.ک: همان، ص417-502
- ↑ ر.ک: همان، ص315-562
- ↑ ر.ک: همان، ص583-609
- ↑ ر.ک: همان، ص621
- ↑ ر.ک: مقدمه مترجم، ص8
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.