كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية: تفاوت میان نسخه‌ها

كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية
كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية
پدیدآوران	سهروردی، عمر بن محمد(نویسنده) مناعی، عایشه یوسف (محقق)
ناشر	دارالسلام
مکان نشر	مصر - قاهره
چاپ	1
موضوع	تصوف - دفاعيه‌ها و رديه‌ها فلسفه‌اسلامی - دفاعيه‌ها و رديه‌ها فلسفه يونان - دفاعيه‏‌ها و رديه‎‏ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏766‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۱۴

كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية اثر شهاب‌الدین عمر بن محمد سهروردی (متوفی 632ق)، کتابی است در رد فلسفه.

تحقیق و تصحیح کتاب، به قلم رئيس دانشكده شريعت اسلامی قطر؛ عایشه یوسف مناعی صورت گرفته است.

زبان و زمان تألیف

کتاب به زبان عربی و در جمادی‌الاول‎ سال‎ 621‎ق تألیف شده است^[۱].

اهمیت کتاب

این کتاب پس از «عوارف المعارف»، از مهم‎ترین و معروف‎ترین آثار سهروردی است^[۲].

ساختار

کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در پانزده باب و دو خاتمه، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

مقدمه محقق، دارای دو بخش بوده و در آن، به توضیح روش تحقیق و توصیف نسخ خطی، پرداخته شده است^[۳].

مقدمه مؤلف، به موضوع ابواب کتاب، اشاره گردیده است^[۴].

این اثر سهروردی‎ پس‎ از‎ انتشار، در میان دانشیان و فاضلان سده هفتم و هشتم شهرت زیای یافت و پشتیبانان و مخالفان پیدا کرد‎. ضیاءالدین ابوالحسن مسعود بن محمود شیرازی از عالمان و مشایخ نام‌بردار سده هفتم (م 655) با این‎ اثر‎ سهروردی خصومت می‌ورزید و در کتابی به نام «كشف الأسرار الإيمانية و هتك الأستار الحطامية» در رد و جواب آن پرداخت؛ به‌طوری‌که پس از چندی آن کتاب را به دو رساله دیگر در خصوص حکمت‎ اسلام و عظمت شأن و شوکت حکمای مسلمان، مذیل کند یکی به نام «اشارات الواصلین» و دیگری «الرسالة الكنه»؛ اما همچنان که «تهافت التهافت» ابن رشد، هرگز نتوانست بر رونق و بازار «تهافت الفلاسفة» محمد‎ غزالی‎، اثری کاری و نابودکننده داشته باشد، ردیه مسعود شیرازی نیز نتوانست از شهرت و رونق اثر حاضر بکاهد، چنانچه در سده هشتم، به قول معین‌الدین یزدی «از میامن دولت‎ محمدی‎ و صفای نیت مؤلف، شهرت و قبول این کتاب هم‌عنان صبا، به آفاق رسیده و با انوار خورشید به اطراف اقالیم مشهور، مذکور گشته، اهل‌دل را انیس روح‌افزای‎ شد‎ ‎و سالکان راه حق را جلیس غم‎زدای آمد»^[۵].

سهروردی در این کتاب کوشیده است که الهیات اسلامی، مسائل روح، نبوت، معاد و حشرونشر و صفات و اخلاق و افعال باری‌تعالی را‎ در‎ پانزده‎ باب و یک خاتمه، تبیین کند و بر‎ خواننده‎ گمراه که به مطالعه آراء فلاسفه می‌پردازد، پیدا سازد که انقطاع از علوم عقلی و تعلق به علوم اسلامی، سرمایه رستگاری‎ و درستکاری است. از آن روی که مؤلف بر علوم اسلامی‎ اعم‎ از علوم ظاهری و باطنی، تسلط کامل داشته، در این زمینه کاملاً موفق و فیروز است، ولیکن در نااستوار نمودن آراء فلاسفه‎ و ناپخته‎ نشان‎ دادن نکات فلسفی، بسیار ضعیف و حتی در حد یک نویسنده‎ مقلد است. با آنکه سهروردی از غزالی و آثار ضد فلسفی او، مانند «تهافت الفلاسفة» و «مقاصد الفلاسفة» تمتع یافته‎ و بهره‎ برده‎ است، ولی هرگز نتوانسته چون غزالی، یک‎یک از مباحث فلسفی‎ را‎ برشمارد و به رد و انکار آن‌ها بپردازد^[۶].

وی در این کتاب دو نوع شناخت را در مقابل‎ همدیگر‎ می‌گذارد‎: شناختی که از روی ایمان و اشراق است و به‌وسیله قلب تحصیل می‌گردد و شناختی‎ که‎ محل‎ اخذ آن عقل است -شناخت عقلانی و در واقع مؤلف کوشیده است که مناظره گونه‌ای‎ میان‎ انواع‎ دوگانه شناخت قلبی و عقلی- به وجود بیاورد و سعی کرده است که شناخت ایمانی را مستند‎ به‎ مواد مقبول اسلامی، همچون آیات قرآنی و احادیث نبوی و روایات مأثور و مروی سازد و شناخت عقلانی‎ را‎ در‎ حد شعار و به‌دوراز هرگونه اسناد به جزئیات دقایق فلسفی، سست و ناپخته بنماید‎. ازاین‌رو فلاسفه را با شنویه و دهریه و مجوس و صابئه و هرکسی که با ارتباط عقل به جست‌وجوی‎ الهیات‎ می‌روند، هم‎سیر و هم‌داستان می‌داند، به‌طوری‌که هرگز‎ به حقایق امر و فطرت و خلقت نائل نمی‌آیند^[۷].

سهروردی می‌نویسد که: مقدمه و سررشته‎ فکری که فلاسفه‎ را‎ به گمراهی می‌کشاند این است که معتقدند «الواحد لا يصدر عنه الا الواحد» درحالی‌که‎ این نظرشان از چند جهت‎ باطل‎ است. دیگر از بدعت‎های شنیع‎ فلاسفه‎، به نظر سهروردی آن است که صانع پاک‎ را علة العلل نام‎ می‌نهند‎. وی این نظر را‎، شرک‎ و کفر و الحاد صرف می‌داند، زیرا که «علت به‌اصطلاح فلاسفه عبارت است از هر‎ چیزی‎ که امری از او صادر‎ شود چون‎ از‎ وجود علت به جمیع‎ اجزاء‎ تأثیر حاصل گردد و جمله معلول‎ واجب‎ الصدور بود؛ بنابراین معلول ثانی علت موجود معلول ثالث بود و به‌حسب وجود اثر، هیچ فرق‎ میان‎ موجود مبدأ ثانی نباشد. بنای همه معلولات‎ در‎ صفت مبدائی ایجاب‎ با‎ مبدأ‎ اول شریک باشند» و این‎ کفر است و شرک، شرکی که از شرک بت‌پرست هم با ابعادش گمراه‌کننده‌تر است^[۸].

به نظر سهروردی‎، دیگر‎ از آراء ناپخته و گمراه‌کننده فلاسفه، آن است‎ که‎ به‎ موجبیت‎ ذات‎، قائل شدند و چون‎ به‌حکم «الفاسد يدعو‎ الی الفاسد»، فساد، فساد را می‎طلبد، بسیاری از آراء باطل دیگر از آنان سر زد. از آن‎ جمله‎ است قدم عالم که بنابراین عقیده، تقدم ذات حق بر عالم مقدم زمانی نیست، زیرا که معنی قدیم، عدم مسبوقیت است به‌حسب زمان و چون صانع بر مصنوع تقدم دارد فلاسفه از‎ تقدم‎ زمانی احتراز کردند و به تقدم ذاتی قائل شدند^[۹].

روی اعتراضات سهروردی در این کتاب،‎ نه‌تنها با فلاسفه است بلکه بر ارباب هیئت و نجوم که با فلاسفه در مواردی اشتراک و تشابه دارند، نیز انتقاداتی دارد؛ اما مسلم است که سهروردی هرگز به رد آراء ریاضی و طبی و ارباب هیئت و نجوم نپرداخته بلکه جای‌جای در هندسه و حساب و ریاضی و طب، سخن گفته و تلاش کرده است که میان اقوال ارباب ریاضی و طب‎ و نجوم‎ و اخبار و روایات اسلامی را جمع کند؛ اما طعن زبان و سهم بیان سهروردی در این کتاب، بیشتر متوجه ابن‌ سینا و فارابی است^[۱۰].

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ^[۱۱]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است^[۱۲].

پانویس

↑ ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص65
↑ ر.ک: همان
↑ مقدمه محقق، ص5- 63
↑ مقدمه مؤلف، ص65
↑ ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص66
↑ همان
↑ همان
↑ همان
↑ ر.ک: همان، ص66- 67
↑ ر.ک: همان
↑ ر.ک: پاورقی، ص73
↑ ر.ک: همان، ص74

منابع مقاله

وابسته‌ها

[1] ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص65

[2] ر.ک: همان

[3] مقدمه محقق، ص5- 63

[4] مقدمه مؤلف، ص65

[5] ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص66

[6] همان

[7] همان

[8] همان

[9] ر.ک: همان، ص66- 67

[10] ر.ک: همان

[11] ر.ک: پاورقی، ص73

[12] ر.ک: همان، ص74

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="wikiInfo">
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR14481J1.jpg|بندانگشتی|كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية]]
+| تصویر =NUR14481J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية
-|+
+| پدیدآوران =
-|-
+[[سهروردی، عمر بن محمد]](نویسنده)
-! نام کتاب!! data-type="bookName" |كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-| data-type="otherBookNames" |
-|-
-|پدیدآورندگان
-| data-type="authors" |[[سهروردی، عمر بن محمد]](نويسنده)
-[[مناعي، عائشه يوسف]] (محقق)
+[[مناعی، عایشه یوسف]] (محقق)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏766‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏5
-| data-type="language" |عربي
+| موضوع =
-|-
+تصوف - دفاعيه‌ها و رديه‌ها
-|کد کنگره
-| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BBR‎‏ ‎‏766‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏5
-|-
-|موضوع
-| data-type="subject" |تصوف - دفاعيه‎ها و رديه‎ها
-فلسفه اسلامي - دفاعيه‌ها و رديه‌ها
+فلسفه‌اسلامی - دفاعيه‌ها و رديه‌ها
-فلسفه يونان - دفاعيه‏ها و رديه‎‏ها
+فلسفه يونان - دفاعيه‏‌ها و رديه‎‏ها
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+دارالسلام
-| data-type="publisher" |دار السلام
+| مکان نشر =مصر - قاهره
-|-
+| سال نشر = |مجلد1: 1999م , 1420ق ,
-|مکان نشر
-| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره
-|-
-||سال نشر
-| ata-type="publishYear" |مجلد1: 1999م , 1420ق ,
-|- class="articleCode"
-|کد اتوماسیون
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14481AUTOMATIONCODE
-| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE14481AUTOMATIONCODE
+| چاپ =1
-|}
+| تعداد جلد =1
-</div>
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =14481
-'''كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية''' اثر [[سهروردی، عمر بن محمد|شهاب‎الدین عمر بن محمد سهروردی]] (متوفی 632ق)، کتابی است در رد فلسفه.
+| کتابخوان همراه نور =14481
+| کد پدیدآور =
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
-تحقیق و تصحیح کتاب، به قلم رئيس دانشكده شريعت اسلامی قطر؛ عایشه یوسف مناعی صورت گرفته است.
+'''كشف الفضائح اليونانية و رشف النصايح الإيمانية''' اثر [[سهروردی، عمر بن محمد|شهاب‌الدین عمر بن محمد سهروردی]] (متوفی 632ق)، کتابی است در رد فلسفه.
+تحقیق و تصحیح کتاب، به قلم رئيس دانشكده شريعت اسلامی قطر؛ [[مناعی، عایشه یوسف|عایشه یوسف مناعی]] صورت گرفته است.
 ===زبان و زمان تألیف===
-کتاب به زبان عربی و در جمادی‎الاول‎ سال‎ 621‎ق تألیف شده است<ref>ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص65</ref>.
+کتاب به زبان عربی و در جمادی‌الاول‎ سال‎ 621‎ق تألیف شده است<ref>ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص65</ref>.
 ===اهمیت کتاب===
@@ خط ۶۰: / خط ۴۸: @@
 مقدمه مؤلف، به موضوع ابواب کتاب، اشاره گردیده است<ref>مقدمه مؤلف، ص65</ref>.
-این اثر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی‎]] پس‎ از‎ انتشار، در میان دانشیان و فاضلان سده هفتم و هشتم شهرت زیای یافت و پشتیبانان و مخالفان پیدا کرد‎. ضیاءالدین ابوالحسن مسعود بن محمود شیرازی از عالمان و مشایخ نام‎بردار سده هفتم (م 655) با این‎ اثر‎ [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] خصومت می‎ورزید و در کتابی به نام «كشف الأسرار الإيمانية و هتك الأستار الحطامية» در رد و جواب آن پرداخت؛ به‎طوری‎که پس از چندی آن کتاب را به دو رساله دیگر در خصوص حکمت‎ اسلام و عظمت شأن و شوکت حکمای مسلمان، مذیل کند یکی به نام «اشارات الواصلين» و دیگری «الرسالة الكنه»؛ اما همچنان که «تهافت التهافت» ابن رشد، هرگز نتوانست بر رونق و بازار «تهافت الفلاسفة» محمد‎ غزالی‎، اثری کاری و نابودکننده داشته باشد، ردیه مسعود شیرازی نیز نتوانست از شهرت و رونق اثر حاضر بکاهد، چنانچه در سده هشتم، به قول معین‎الدین یزدی «از میامن دولت‎ محمدی‎ و صفای نیت مؤلف، شهرت و قبول این کتاب هم‎عنان صبا، به آفاق رسیده و با انوار خورشید به اطراف اقالیم مشهور، مذکور گشته، اهل‎دل را انیس روح‎افزای‎ شد‎ ‎و سالکان راه حق را جلیس غم‎زدای آمد»<ref>ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص66</ref>.
+این اثر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی‎]] پس‎ از‎ انتشار، در میان دانشیان و فاضلان سده هفتم و هشتم شهرت زیای یافت و پشتیبانان و مخالفان پیدا کرد‎. ضیاءالدین ابوالحسن مسعود بن محمود شیرازی از عالمان و مشایخ نام‌بردار سده هفتم (م 655) با این‎ اثر‎ [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] خصومت می‌ورزید و در کتابی به نام «كشف الأسرار الإيمانية و هتك الأستار الحطامية» در رد و جواب آن پرداخت؛ به‌طوری‌که پس از چندی آن کتاب را به دو رساله دیگر در خصوص حکمت‎ اسلام و عظمت شأن و شوکت حکمای مسلمان، مذیل کند یکی به نام «اشارات الواصلین» و دیگری «الرسالة الكنه»؛ اما همچنان که «تهافت التهافت» ابن رشد، هرگز نتوانست بر رونق و بازار «تهافت الفلاسفة» محمد‎ غزالی‎، اثری کاری و نابودکننده داشته باشد، ردیه مسعود شیرازی نیز نتوانست از شهرت و رونق اثر حاضر بکاهد، چنانچه در سده هشتم، به قول معین‌الدین یزدی «از میامن دولت‎ محمدی‎ و صفای نیت مؤلف، شهرت و قبول این کتاب هم‌عنان صبا، به آفاق رسیده و با انوار خورشید به اطراف اقالیم مشهور، مذکور گشته، اهل‌دل را انیس روح‌افزای‎ شد‎ ‎و سالکان راه حق را جلیس غم‎زدای آمد»<ref>ر.ک: هروی، نجیب مایل، ص66</ref>.
-[[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب کوشیده است که الهیات اسلامی، مسائل روح، نبوت، معاد و حشرونشر و صفات و اخلاق و افعال باری‎تعالی را‎ در‎ پانزده‎ باب و یک خاتمه، تبیین کند و بر‎ خواننده‎ گمراه که به مطالعه آراء فلاسفه می‎پردازد، پیدا سازد که انقطاع از علوم عقلی و تعلق به علوم اسلامی، سرمایه رستگاری‎ و درستکاری است. از آن روی که مؤلف بر علوم اسلامی‎ اعم‎ از علوم ظاهری و باطنی، تسلط کامل داشته، در این زمینه کاملاً موفق و فیروز است، ولیکن در نااستوار نمودن آراء فلاسفه‎ و ناپخته‎ نشان‎ دادن نکات فلسفی، بسیار ضعیف و حتی در حد یک نویسنده‎ مقلد است. با آنکه [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] از غزالی و آثار ضد فلسفی او، مانند «تهافت الفلاسفة» و «مقاصد الفلاسفة» تمتع یافته‎ و بهره‎ برده‎ است، ولی هرگز نتوانسته چون غزالی، یک‎یک از مباحث فلسفی‎ را‎ برشمارد و به رد و انکار آن‎ها بپردازد<ref>همان</ref>.
+[[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب کوشیده است که الهیات اسلامی، مسائل روح، نبوت، معاد و حشرونشر و صفات و اخلاق و افعال باری‌تعالی را‎ در‎ پانزده‎ باب و یک خاتمه، تبیین کند و بر‎ خواننده‎ گمراه که به مطالعه آراء فلاسفه می‌پردازد، پیدا سازد که انقطاع از علوم عقلی و تعلق به علوم اسلامی، سرمایه رستگاری‎ و درستکاری است. از آن روی که مؤلف بر علوم اسلامی‎ اعم‎ از علوم ظاهری و باطنی، تسلط کامل داشته، در این زمینه کاملاً موفق و فیروز است، ولیکن در نااستوار نمودن آراء فلاسفه‎ و ناپخته‎ نشان‎ دادن نکات فلسفی، بسیار ضعیف و حتی در حد یک نویسنده‎ مقلد است. با آنکه [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] از غزالی و آثار ضد فلسفی او، مانند «تهافت الفلاسفة» و «مقاصد الفلاسفة» تمتع یافته‎ و بهره‎ برده‎ است، ولی هرگز نتوانسته چون غزالی، یک‎یک از مباحث فلسفی‎ را‎ برشمارد و به رد و انکار آن‌ها بپردازد<ref>همان</ref>.
-وی در این کتاب دو نوع شناخت را در مقابل‎ همدیگر‎ می‎گذارد‎: شناختی که از روی ایمان و اشراق است و به‎وسیله قلب تحصیل می‎گردد و شناختی‎ که‎ محل‎ اخذ آن عقل است -شناخت عقلانی و در واقع مؤلف کوشیده است که مناظره گونه‎ای‎ میان‎ انواع‎ دوگانه شناخت قلبی و عقلی- به وجود بیاورد و سعی کرده است که شناخت ایمانی را مستند‎ به‎ مواد مقبول اسلامی، همچون آیات قرآنی و احادیث نبوی و روایات مأثور و مروی سازد و شناخت عقلانی‎ را‎ در‎ حد شعار و به‎دوراز هرگونه اسناد به جزئیات دقایق فلسفی، سست و ناپخته بنماید‎. ازاین‎رو فلاسفه را با شنویه و دهریه و مجوس و صابئه و هرکسی که با ارتباط عقل به جست‎وجوی‎ الهیات‎ می‎روند، هم‎سیر و هم‎داستان می‎داند، به‎طوری‎که هرگز‎ به حقایق امر و فطرت و خلقت نائل نمی‎آیند<ref>همان</ref>.
+وی در این کتاب دو نوع شناخت را در مقابل‎ همدیگر‎ می‌گذارد‎: شناختی که از روی ایمان و اشراق است و به‌وسیله قلب تحصیل می‌گردد و شناختی‎ که‎ محل‎ اخذ آن عقل است -شناخت عقلانی و در واقع مؤلف کوشیده است که مناظره گونه‌ای‎ میان‎ انواع‎ دوگانه شناخت قلبی و عقلی- به وجود بیاورد و سعی کرده است که شناخت ایمانی را مستند‎ به‎ مواد مقبول اسلامی، همچون آیات قرآنی و احادیث نبوی و روایات مأثور و مروی سازد و شناخت عقلانی‎ را‎ در‎ حد شعار و به‌دوراز هرگونه اسناد به جزئیات دقایق فلسفی، سست و ناپخته بنماید‎. ازاین‌رو فلاسفه را با شنویه و دهریه و مجوس و صابئه و هرکسی که با ارتباط عقل به جست‌وجوی‎ الهیات‎ می‌روند، هم‎سیر و هم‌داستان می‌داند، به‌طوری‌که هرگز‎ به حقایق امر و فطرت و خلقت نائل نمی‌آیند<ref>همان</ref>.
-[[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] می‎نویسد که: مقدمه و سررشته‎ فکری که فلاسفه‎ را‎ به گمراهی می‎کشاند این است که معتقدند «الواحد لا يصدر عنه الا الواحد» درحالی‎که‎ این نظرشان از چند جهت‎ باطل‎ است. دیگر از بدعت‎های شنیع‎ فلاسفه‎، به نظر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] آن است که صانع پاک‎ را علة العلل نام‎ می‎نهند‎. وی این نظر را‎، شرک‎ و کفر و الحاد صرف می‎داند، زیرا که «علت به‎اصطلاح فلاسفه عبارت است از هر‎ چیزی‎ که امری از او صادر‎ شود چون‎ از‎ وجود علت به جمیع‎ اجزاء‎ تأثیر حاصل گردد و جمله معلول‎ واجب‎ الصدور بود؛ بنابراین معلول ثانی علت موجود معلول ثالث بود و به‎حسب وجود اثر، هیچ فرق‎ میان‎ موجود مبدأ ثانی نباشد. بنای همه معلولات‎ در‎ صفت مبدائی ایجاب‎ با‎ مبدأ‎ اول شریک باشند» و این‎ کفر است و شرک، شرکی که از شرک بت‎پرست هم با ابعادش گمراه‎کننده‎تر است<ref>همان</ref>.
+[[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] می‌نویسد که: مقدمه و سررشته‎ فکری که فلاسفه‎ را‎ به گمراهی می‌کشاند این است که معتقدند «الواحد لا يصدر عنه الا الواحد» درحالی‌که‎ این نظرشان از چند جهت‎ باطل‎ است. دیگر از بدعت‎های شنیع‎ فلاسفه‎، به نظر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] آن است که صانع پاک‎ را علة العلل نام‎ می‌نهند‎. وی این نظر را‎، شرک‎ و کفر و الحاد صرف می‌داند، زیرا که «علت به‌اصطلاح فلاسفه عبارت است از هر‎ چیزی‎ که امری از او صادر‎ شود چون‎ از‎ وجود علت به جمیع‎ اجزاء‎ تأثیر حاصل گردد و جمله معلول‎ واجب‎ الصدور بود؛ بنابراین معلول ثانی علت موجود معلول ثالث بود و به‌حسب وجود اثر، هیچ فرق‎ میان‎ موجود مبدأ ثانی نباشد. بنای همه معلولات‎ در‎ صفت مبدائی ایجاب‎ با‎ مبدأ‎ اول شریک باشند» و این‎ کفر است و شرک، شرکی که از شرک بت‌پرست هم با ابعادش گمراه‌کننده‌تر است<ref>همان</ref>.
-به نظر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]]‎، دیگر‎ از آراء ناپخته و گمراه‎کننده فلاسفه، آن است‎ که‎ به‎ موجبیت‎ ذات‎، قائل شدند و چون‎ به‎حکم «الفاسد يدعو‎ الی الفاسد»، فساد، فساد را می‎طلبد، بسیاری از آراء باطل دیگر از آنان سر زد. از آن‎ جمله‎ است قدم عالم که بنابراین عقیده، تقدم ذات حق بر عالم مقدم زمانی نیست، زیرا که معنی قدیم، عدم مسبوقیت است به‎حسب زمان و چون صانع بر مصنوع تقدم دارد فلاسفه از‎ تقدم‎ زمانی احتراز کردند و به تقدم ذاتی قائل شدند<ref>ر.ک: همان، ص66- 67</ref>.
+به نظر [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]]‎، دیگر‎ از آراء ناپخته و گمراه‌کننده فلاسفه، آن است‎ که‎ به‎ موجبیت‎ ذات‎، قائل شدند و چون‎ به‌حکم «الفاسد يدعو‎ الی الفاسد»، فساد، فساد را می‎طلبد، بسیاری از آراء باطل دیگر از آنان سر زد. از آن‎ جمله‎ است قدم عالم که بنابراین عقیده، تقدم ذات حق بر عالم مقدم زمانی نیست، زیرا که معنی قدیم، عدم مسبوقیت است به‌حسب زمان و چون صانع بر مصنوع تقدم دارد فلاسفه از‎ تقدم‎ زمانی احتراز کردند و به تقدم ذاتی قائل شدند<ref>ر.ک: همان، ص66- 67</ref>.
-روی اعتراضات [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب،‎ نه‎تنها با فلاسفه است بلکه بر ارباب هیئت و نجوم که با فلاسفه در مواردی اشتراک و تشابه دارند، نیز انتقاداتی دارد؛ اما مسلم است که [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] هرگز به رد آراء ریاضی و طبی و ارباب هیئت و نجوم نپرداخته بلکه جای‎جای در هندسه و حساب و ریاضی و طب، سخن گفته و تلاش کرده است که میان اقوال ارباب ریاضی و طب‎ و نجوم‎ و اخبار و روایات اسلامی را جمع کند؛ اما طعن زبان و سهم بیان [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب، بیشتر متوجه ابن‎سینا و فارابی است<ref>ر.ک: همان</ref>.
+روی اعتراضات [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب،‎ نه‌تنها با فلاسفه است بلکه بر ارباب هیئت و نجوم که با فلاسفه در مواردی اشتراک و تشابه دارند، نیز انتقاداتی دارد؛ اما مسلم است که [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] هرگز به رد آراء ریاضی و طبی و ارباب هیئت و نجوم نپرداخته بلکه جای‌جای در هندسه و حساب و ریاضی و طب، سخن گفته و تلاش کرده است که میان اقوال ارباب ریاضی و طب‎ و نجوم‎ و اخبار و روایات اسلامی را جمع کند؛ اما طعن زبان و سهم بیان [[سهروردی، عمر بن محمد|سهروردی]] در این کتاب، بیشتر متوجه ابن‌ سینا و فارابی است<ref>ر.ک: همان</ref>.
 ==وضعیت کتاب==
 فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.
-در پاورقی‎ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: پاورقی، ص73</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص74</ref>.
+در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: پاورقی، ص73</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص74</ref>.
-==پانویس ==
+==پانویس==
 <references />
 ==منابع مقاله==
 # مقدمه و متن کتاب.
-# هروی، نجیب مایل، «اثری از سهروردی در ستیز با فلسفه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان اندیشه، آذر و دی 1364، شماره 6، (6 صفحه- از 64 تا 69)، به آدرس:
+#[[:noormags:25326|هروی، نجیب مایل، «اثری از سهروردی در ستیز با فلسفه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان اندیشه، آذر و دی 1364، شماره 6، (6 صفحه- از 64 تا 69)]].
-http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25326/
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
-==پیوندها==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:فلسفه اسلامی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:عصر صاحب نظران فلسفه اسلامی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
-[[رده:قربانی-باقی زاده]]
-[[رده:قربانی-آذر96]]