اعلام اصفهان: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR11707J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.)
     
    جز (جایگزینی متن - 'ن شناسی' به 'ن‌شناسی')
     
    (۷۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR11707J1.jpg|بندانگشتی|اعلام اصفهان]]
    | تصویر =NUR11707J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =اعلام اصفهان  
    |+ |
    | پدیدآوران =  
    |-
    [[مهدوی، مصلح‌الدین]] (نویسنده)
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|فهارس الشیعة
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[خدامیان آرانی، مهدی]] (نويسنده)
    |-
    |زبان
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏DSR‎‏ ‎‏2001‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏725‎‏ ‎‏م‎‏9
    |-
    |موضوع
    |data-type='subject'|اصفهان - سرگذشت نامه


    مشاهیر - ایران - اصفهان - سرگذشت نامه
    [[نصراللهي، غلامرضا]] (مصحح)
    |-
    |ناشر
    |data-type='publisher'|موسسة تراث الشيعة
    |-
    |مکان نشر
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر
    |data-type='publishYear'| 1386 هـ.ش
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE11707AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    [[چلونگر، محمدعلی]] (مقدمه‌نويس)


    == معرفى اجمالى ==
    [[زاد هوش، محمدرضا]] (ويراستار)
    | زبان =فارسی
    | کد کنگره =‏DSR‎‏ ‎‏2001‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏725‎‏ ‎‏م‎‏9
    | موضوع =
    اصفهان - سرگذشت‌نامه


    مشاهیر - ایران - اصفهان - سرگذشت‌نامه
    | ناشر =
    سازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان
    | مکان نشر =ایران - اصفهان
    | سال نشر = مجلد1: 1386ش - مجلد2: 1388ش - مجلد3: 1389ش
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11707AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | شابک =978-964-2588-48-0
    | تعداد جلد =4
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =11707
    | کتابخوان همراه نور =11707
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''اعلام اصفهان'''، عنوان کتابی است که در راستای شناخت و معرفی مفاخر اصفهان تدوین گردیده و حاصل زحمات چندین ساله [[مهدوی، مصلح‌الدین|سید مصلح‌الدین مهدوی]] می‌باشد. این کتاب، برگرفته از فیش‌های تحقیقاتی و شرح حال‌های مدون و نامدونی است که بالغ بر چند هزار می‌شده‌اند و [[نصراللهي، غلامرضا|غلامرضا نصراللهی]] (محقق کتاب) دست به تدوین آن زده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/23742/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C ایمنا، 1389]</ref>


    «فهارس الشيعة»، جمع و تحقيق مهدى خداميان آرانى، به جمع و تحقيق كتب فهرست هشت‌گانه‌اى پرداخته است كه قبل از كتاب فهرست نجاشى و فهرست شيخ طوسى موجود بوده و آن دو بزرگوار در كتب خويش به آنها استناد كرده‌اند و در حقيقت اساس كتاب‌هاى نجاشى و طوسى بر آنها بنا شده است. اين كتاب‌هاى فهرست مشهور بوده و در دسترس طالبان علم و دانش قرار داشتند، اما هيچ‌يك از آنها به دست ما نرسيده و مفقود شده‌اند و محقق در كتاب حاضر، توانسته از لابه‌لاى سخن نجاشى و شيخ طوسى آنها را استخراج كند (فهرست‌نگارى آثار علماى شيعه، 1392).
    ==ساختار==
    کتاب با دو مقدمه از [[چلونگر، محمدعلی|محمدعلی چلونگر]] و محقق آغاز شده و تاکنون، سه جلد از کتاب، چاپ شده است. مجموعا 1697 شرح حال در این اثر عنوان گردیده است که مجموعه‌ای درخور توجه و عنایت است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25401/94 میرمحمدی، حمیدرضا، 1387، ص94]</ref>


    == ساختار ==
    محقق ابتدا فیش‌های اسامی «آ» و «الف» را به ترتیب نام کوچک و نام پدر مرتب کرده و سپس سرگذشت‌هایی که [[مهدوی، مصلح‌الدین|سید مصلح‌الدین مهدوی]] به طور مستقل نوشته بود را ضمن تطبیق با دیگر آثار [[مهدوی، مصلح‌الدین|مهدوی]] و منابع دیگر، با مطالب جدید، در متن گنجانده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/23742/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C ایمنا، 1389]</ref>


    در تنظیم کتاب، با توجه به آثار و تألیفات مرحوم مهدوی و روش تراجم نویسان و دانشمندان رجال، باب خاندان‌ها، کنیه‌ها و نسا به طور جداگانه و با رعایت ترتیب حروف الفبا، گنجانده شده است. ترتیب الفبایی بر اساس نام کوچک افراد است، نه شهرت و لقب و کنیه و نام خانوادگی آنان.<ref>[https://www.imna.ir/news/23742/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C همان]</ref>


    كتاب با مقدمه مفصلى از نويسنده در هفت فصل آغاز و مطالب در دو جلد، سامان يافته است.
    مؤلف از تعدادی از علمای عالی قدر، موفق به دریافت اجازه‌ی نقل حدیث شده که اجازه‌ی این 11 نفر به صورت سند در آغاز کتاب آورده شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/23742/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C همان]</ref>


    مؤلف با غور در كتب قدما، از جمله فهرست شيخ طوسى و رجال نجاشى، توانسته هشت كتاب فهرست را كه در آن زمان از كتب مشهور بوده‌اند و اكنون اثرى از آنها نيست، احيا كند (ر.ك: مردى، عباسعلى، 1389، ص327).
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه نخست، به جایگاه اصفهان و اهمیت اثر حاضر، اشاره شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/7 مقدمه نخست، ج1، ص7-9]</ref>


    == گزارش محتوا ==
    در مقدمه محقق، شرح حال نویسنده، به ویژه تحصیلات دانشگاهی و حوزوی و آثار وی، به رشته تحریر درآمده و نحوه تصحیح و اضافات این اثر، بیان شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/11 ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص11-39]</ref>


    نویسنده در ابتدا، در چندین دفتر، به صورت الفبایی، شرح حال بزرگان اصفهان را گردآوری و تدوین کرده و آن را «رجال اصفهان» نامیده بود، ولی تألیف آن به اتمام نرسیده و برخی از صفحات، نانوشته و سفید باقی مانده است. این دفترها به قطع وزیری و دوازده دفتر است:


    محقق در مقدمه، در هفت فصل، از زمان آغاز تدوين حديث در نزد شيعيان، شيوه‌هاى قدماى اصحاب در ارزش‌گذارى احاديث، زمان پيدايش كتاب‌هاى فهارس، مباحث مربوط به علم فهرست، كيفيت ارتباط بين كتاب‌هاى فهارس و برخى مطالب ديگر سخن گفته است (فهرست‌نگارى آثار علماى شيعه، 1392).
    #جلد اوّل (آ - الف) تا شرح حال ابراهیم آذینوه.
    #جلد دوم (باب ابو- ابی) تا شرح حال اثرم.
    #جلد سوم (باب الاحامد - احمدین) تا شرح حال احمد بختیاری.
    #جلد چهارم (از اختر تا آخر حرف الف) تا شرح حال ایزدگشسب.
    #جلد پنجم (باب الباء، باب التّاء) تا شرح حال «تنها»، در دو دفتر، یک دفتر (باب الباء) و دفتر دوم (باب التّاء).
    #جلد ششم (باب الثّاء - باب الجیم) تا شرح حال حاج شیخ جمال الدّین خوانساری.
    #جلد هفتم (باب الحاء) تا شرح حال حیرت.
    #جلد هشتم (باب الخاء) تا شرح حال خال بختیاری.
    #جلد هشتم (باب الرّاء) تا شرح حال رجالی.
    #جلد هشتم (باب الصّاد - باب الضّاد تا باب الطّاء) تا شرح حال طوطی.
    #جلد هشتم (باب المیم) تا شرح حال حاج مطهرعلی شاه.


    اين اثر، دربردارنده مجموعه كتاب‌هاى فهرست قدماى شيعه است. سال 448ق كه طغرل‌بيك، پادشاه سلجوقى، به بغداد حمله كرد، در آتش‌سوزى ايجادشده توسط سربازان وى، كتابخانه شيخ طوسى نيز در سايه پاره‌اى از اختلافات شيعه و سنى، گرفتار اين آتش‌سوزى شد و از ميان رفت. اين اثر، بعد از هزار سال، تعدادى از آن كتاب‌هايى را كه نزد شيخ طوسى بودند و در آتش‌سوزى از بين رفتند، احيا كرده است (رسالت نجات احاديث اعتقادى شيعه، 1394).
    بسیاری از شرح حال‌های کتاب مدوّن نبود؛ لذا فیش‌های متعدد راجع به یک شخصیت، مثلاًتألیفات، زندگی نامه، شاگردان و غیره، در نگارش شرح حال مدون هر شخص، مورد استفاده قرار گرفته و با سایر منابع، تطبیق داده شده است. در این مرحله، از دفاتر رجال اصفهان و نیز کتاب‌های چاپ شده نویسنده نیز استفاده شده و شرح حال‌ها تکمیل گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/35 ر.ک: همان، ص35-36]</ref>
    شرح حال معاصرین و نیز شخصیت‌هایی که در کتاب‌های رجالی دیگر آمده است و مرحوم مهدوی موفق به نوشتن شرح حال آنان نشده‌اند نیز به این کتاب افزوده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/36 ر.ک: همان، ص36-37]</ref>
    افزوده‌های مصحح کتاب، به دو صورت از متن اصلی کتاب متمایز شده است:
    #در صورتی که کل شرح حال یا مدخل در آثار چاپ شده و یا چاپ نشده [[مهدوی، مصلح‌الدین|مرحوم مهدوی]] موجود نباشد، در کنار عنوان، با ستاره (×) مشخص شده است.
    #در صورتی که مطالبی برای تکمیل شرح حال به متن کتاب افزوده شود، با علامت کروشه ][ از متن اصلی متمایز گردیده است.


    همه ما احاديث و سخنان فراوانى را از روايات اهل‌بيت(ع) مى‌شنويم كه برخى از آنها صحيح و برخى غير صحيحند و براى اينكه صحت، درسى و ضعيف بودن يا نبودن آن سخن را درك كنيم، نيازمند استعانت از علم رجاليم. اين علم بررسى مى‌كند چگونه مى‌توانيم تشخيص دهيم حديثى ضعيف يا قوى است. در اين كتاب، هشت كتاب زير، از قدماى شيعه كه به بررسى صحت احاديث مى‌پردازند، بازسازى شده‌اند:
    در نگارش و رسم الخط کتاب، سعی شده است شیوه نگارش و انشای مرحوم مهدوی، حفظ شود تا در آینده، پژوهشگران بتوانند در باب انشا و نثر این کتاب، اظهار نظر کنند. به این خاطر، تا حدی که به شیوایی جملات، آسیبی نرسد، از تغییر نثر وی به شیوه نثر امروزی خودداری شده تا اصالت اثر حفظ شود؛ چراکه به نظر نگارنده، هر نثر، به یک مقطع زمانی خاص تعلّق دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/37 همان، ص37]</ref>


    جلد اول فهارس الشيعة، شامل سه فهرست زير است:
    جلد نخست، شامل تراجم اعلامی که نام آن‌ها با «آ» و «الف» آغاز می‌شود از شرح حال «آدم مدینی» شروع و به «ایوب قرشی» ختم می‌شود.


    1. فهرست سعد بن عبدالله اشعرى؛
    از جمله افراد معرفی شده در این جلد، می‌توان به نام‌های زیر اشاره نمود: آزاد اصفهانی؛ آشوبی نطنزی؛ آقابابا عارض اصفهانی؛ ملا آقاجان زفره ای؛ ابدال بیگ نقاش باشی؛ میرزا ابراهیم اصفهانی؛ میرزا ابراهیم امین الواعظین؛ ابن خیاط بغدادی؛ عبدالله بن ممشاد؛ عبدالله بن منده؛ میرزا ابوالحسن جلوه؛ ملا ابوالحسن جاجرمی؛ ابوالحسین خلیفه سلطانی؛ ابوالفتح اصفهانی؛ میرزا ابوالقاسم امام جمعه و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/51 متن کتاب، ج1، ص51-622]</ref>


    2. فهرست عبدالله بن جعفر حميرى؛
    جلد دوم که شامل مدخل‌های حروف «ب» تا «ذ» می‌باشد، با دو مقدمه از محمدعلی چلونگر و محقق آغاز شده است. در مقدمه نخست، پس از معرفی دو اثر به نام‌های «طبقات المحدثین بإصبهان و الواردین علیها» اثر ابومحمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان، مشهور به ابوالشیخ اصفهانی و «ذکر اخبار اصفهان» اثر احمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران، معروف به ابونعیم که در سده‌های چهارم و پنجم نوشته شده و نویسنده آن‌ها را دانشنامه‌های رجال دینی اصفهان نامیده است، به این نکته اشاره شده که پس از این دو اثر، آثاری که صرفا به معرفی رجال اصفهان پرداخته باشند، کمتر دیده شده و لذا اثر حاضر، از همین جهت، دارای اهمیت ویژه بوده و در این موضوع، مثال زدنی است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/21243/1/5 مقدمه نخست، ج2، ص5-8]</ref>


    3. فهرست حميد بن زياد نينوائى.
    در مقدمه محقق، توضیحاتی پیرامون همایش «آئینه فرهنگ اصفهان» ارائه گردیده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/21243/1/9 مقدمه دوم، همان، ص9-12]</ref>


    جلد دوم، شامل 5 فهرست زير است:
    از جمله افراد مذکور در این جلد، عبارتند از: بابا رکن‌الدین بیضاوی شیرازی؛ بابا شاه اصفهانی؛ شیخ محمدباقر استرآبادی؛ محمدباقر نجفی؛ آقا محمدباقر وحید بهبهانی؛ شیخ محمدباقر نجفی؛ استاد بدیع‌الزمان تونی؛ برهان‌الدین خوراسکانی؛ پرویز بختیاری؛ پیرمرتضی علی اردستانی؛ خواجه تاج‌الدین سلمانی؛ محمدتقی اصفهانی؛ ثابت اصفهانی و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/21243/1/22 متن کتاب، همان، ص22-899]</ref>


    1. فهرست محمد بن جعفر بن بطّه؛
    جلد سوم، دربردارنده مدخل حروف «ر» تا «ظ» بوده و با دو مقدمه از احمد زمانی و محقق در اشاره به اهمیت کتاب و بیان ارزش واقعی آن آغاز شده است. از جمله مترجمین این جلد، عبارتند از: رازی اصفهانی؛ محمدربیع اصفهانی؛ رجبعلی گلزار؛ میرزا محمدرحیم حکیم باشی؛ شیخ رحیم مایل اصفهانی؛ میرزا رستم گورکانی؛ شیخ رشیدالدین اصفهانی؛ ملا محمدرضا مجلسی؛ میرزا [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضی]] اصفهانی؛ محمدرفیع رشتی گیلانی؛ محمد زکی بازرجانی؛ شیخ زین‌الدین کمره‌ای و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/21244/1/7 همان، ج3، ص7-618]</ref>


    2. فهرست محمد بن حسن بن وليد؛
    نکاتی چند در خصوص این اثر:
    - برخی از اعلام اضافه شده به اثر، افراد در قید حیاتند. این امر در کتاب اعلام معمول نبوده و طبق روال، این گونه آثار، پرداختی به گذشتگان است. البته از جهاتی این امر نوعی سنت شکنی است و شاید درخور تقدیر.


    3. فهرست جعفر بن محمد بن قولويه؛
    - ارائه فهرست منابع، به علت شباهت‌های متعدد در اسامی کتب، امری لازم و ضروری است.


    4. فهرست شيخ صدوق؛
    - ارائه فهرست کامل مکان‌ها و اشخاص در پایان اثر، می‌توانست بر غنای آن بیفزاید که متأسفانه جای آن خالی است.


    5. فهرست احمد بن عبدون (ر.ك: مردى، عباسعلى، 1389، ص327-328).
    - در صفحه 453 شرح حال احمد گیلانی یا کلانی عنوان گردیده و در صفحه 456، همین شرح حال برای احمد کلامی آمده است، درصورتی که صاحب عنوان، یک فرد است.


    از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، آن است كه در اين كتاب، پس از شش سال تلاش مداوم محقق، مضامين آثارى كه هزار سال قبل از ميان رفته‌اند، از كتاب‌هاى معتبر و مستند با شواهد بسيار، گردآورى و بازسازى شده است و در واقع، بعد از گذشت هزار سال، اين نخستين بارى است كه اين كتاب‌ها مطرح مى‌شوند (ر.ك: رسالت نجات احاديث اعتقادى شيعه، 1394).
    - در صفحه 577، 579 و 580، شرح حال اسماعیل کاغذی مدینی آمده و صاحب شرح حال یکی است.


    در پاسخ به اين پرسش كه اين اثر مى‌تواند چه تأثيرى در تأليفات، شبهات و ارجاع منابع آتى داشته باشد، بايد گفت كه منبع علم فهرست، منهج علم رجال است. اين علم به‌تنهايى كاستى‌هايى دارد و اثر حاضر، تكميل‌كننده منهج علم رجال است و اين سامانه بررسى احاديث صحيح از ضعيف را تقويت مى‌كند. اكنون يكى از هجمه‌هايى كه وهابيت به شيعه وارد مى‌كند، اين است كه بسيارى از روايات شيعه ضعيفند كه ما با كمك علم رجال و علم فهرست مى‌توانيم احاديث اعتقادى شيعه را نجات دهيم (ر.ك: همان).
    - تعداد درخور توجهی از شرح حال‌ها منبع و مأخذی ندارند.


    براى نمونه، يكى از مسائلى كه نزد شيعيان خيلى مشهور است، درباره شب‌هاى قدر است كه «روح‌الامين» بر امام زمان(عج) نازل مى‌شود. اين روايت يكى از اعتقاداتى است كه خيلى از شيعيان دارند. اگر بر اساس علم رجال اين روايت را بررسى كنيم، از ضعيف‌ترين روايات شناخته مى‌شود؛ چنان‌كه برخى از علماى شيعه نيز در كتاب‌هاى رجالشان بيان كرده‌اند؛ اما همين روايت را شخصى به نام احمد بن محمد بن عيسى اشعرى نقل مى‌كند. با بررسى زندگانى او درمى‌يابيم وى كسى است كه وقتى در قم بود، اگر كسى حديث ضعيفى از اهل‌بيت(ع) نقل مى‌كرد، او را از اين شهر اخراج مى‌كرد. وقتى نام چنين شخصيتى در سند روايتى كه عنوان شد، قرار مى‌گيرد، براى ما شاهدى بسيار قوى مى‌شود كه اين روايت نزد احمد بن محمدبن عيسى اشعرى مورد قبول بوده؛ شخصيتى كه تا اين حد به نقل حديث ضعيف و صحيح دقت داشته است (ر.ك: همان).
    - در برخی از شرح حال‌ها به وجود یک اثر استناد گردیده و از تولد و وفات و شرح زندگانی ایشان، سخنی به میان نیامده است؛ مثلاًدر شرح حال محمداسماعیل جوشقانی (در منطقه کاشان) آمده: در ربیع الثانی 1270ق، کتاب «شرح صمدیه» سید محمدحسین بن علی حسین کاشانی را رونویسی نموده که نسخه‌ای از آن در کتابخانه آقای مهدوی موجود است. یا در شحر حال محمداسماعیل نجف آبادی نوشته شده: در سال 1228ق نسخه‌ای از کتاب «حلية المتقين» [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] را کتابت نموده و نسخه‌ای از آن در کتابخانه مسجد الزهراء اصفهان موجود است. اگر مصحح به جای ذکر اعلام متأخرین، به تکمیل چنین شرح حال‌هایی اقدام می‌نمود، زحمت ایشان نمود بیشتری داشت.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25401/94 ر.ک: میرمحمدی، حمیدرضا، 1387، ص94]</ref>


    در مسلك فهرستى، به جمع جميع شواهد تاريخى براى بررسى يك حديث مى‌پردازيم و تنها به يك شاهد اكتفا نمى‌كنيم. علم رجال مى‌گويد فلان شخصيت مورد اطمينان هست يا خير. در مسلكى كه در اين كتاب بنيان‌گذارى شده است، تمام شواهد تاريخى، اجتماعى، سياسى و... را جمع و در مجموع آنها نتيجه‌گيرى مى‌كنيم كه آن روايت مورد اعتماد است يا خير (ر.ك: همان).
    == وضعیت کتاب ==
    فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است.


    از جمله ويژگى‌هاى اثر حاضر، آن است كه اين كتاب، پاورقى‌هاى فراوانى دارد و نكات فنى و علمى براى آوردن مستندات در آن ذكر شده‌اند تا هر كسى كه اين كتاب، به‌ويژه پاورقى‌هاى عربى را مى‌خواند، دريابد به چه دليل اين استظهارات انجام شده‌اند (ر.ك: همان).
    در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15240/1/150 ر.ک: پاورقی، ج1، ص150]</ref>


    ويژگى ديگر اين كتاب، آن است نويسنده براى دستيابى به حدى از اين متون كه امكان‌پذير بود، تمامى كتاب‌هاى شيعى را جستجو كرده تا معلوم شود كه چه گزارش‌هايى به‌عنوان «فهرست» موجود است؛ به‌عنوان نمونه، در هر اثر كهنى كه در آن عنوان «كتاب فهرست» در تاريخ شيعه نقل شده بود، متن را بر پايه شواهد متعددى استخراج كرده است؛ بنابراين بعيد به نظر مى‌رسد كه مورد ديگرى را به‌عنوان فهرست بتوان به متن اين آثار اضافه كرد (ر.ك: همان).
    ==پانویس==
    <references/>


    اين كتاب، اثرى فوق تخصصى است و افرادى نظير دانشجويان علوم حديث و حوزويان در شمار مخاطبان اصلى اين اثر مى‌باشند. اين كتاب، كمك مى‌كند شيوه و روش قدما را در بررسى احاديث احيا كنيم. در اين اثر، براى هر كتابى، مقدمه‌اى نوشته شده است كه به‌تفصيل درباره شخصيت نويسنده آن، ساير آثار وى و اين كتاب، توضيحاتى را عنوان مى‌كند. اين اثر همچنين پاورقى‌هاى زيادى درباره مستندات در بر دارد (ر.ك: همان).
    ==منابع مقاله==
    #مقدمه و متن کتاب.
    #[http://www.imna.ir/news/23742/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C ایمنا، معرفی کتاب‌هایی پیرامون اصفهان و اصفهان‌شناسی، «اعلام اصفهان؛ شرح سرگذشت بزرگان اصفهانی»، برگرفته از خبرگزاری ایمنا]
    #[[:noormags:480770|میرمحمدی، محمدرضا، «اعلام اصفهان (سید مصلح‌الدین مهدوی، تصحیح و تحقیق و اضافات غلامرضا نصراللهی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه پژوهش، شماره 110 و 111، خرداد و شهریور 1387]].


    == وضعيت كتاب ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    [[اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان]]


    فهرست مطالب هر دو جلد، در انتهاى جلد دوم آمده است.
    در پاورقى‌ها اطلاعات مفيدى پيرامون منابع ارائه شده است (ر.ك: پاورقى، ج1، ص26).
    == منابع مقاله ==
    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. مردى، عباسعلى، «نقد و معرفى كتاب- مجله: منشورات مؤسسه كتاب‌شناسى شيعه»، برگرفته از پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب شيعه، شماره 2، پاييز و زمستان 1389 (12 صفحه، از 321-332).
    3. «فهرست‌نگارى آثار علماى شيعه»، برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى كتاب سال حوزه، با برگزيدگان سيزدهمين همايش كتاب سال حوزه (بهمن‌ماه 1390)، در تاريخ 12 شهريورماه 1394، به آدرس:
    http://ketabehowzeh.ir/news/hawzahqom_13079/139935/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1+%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%DB%8C+%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87 .
    4. «رسالت نجات احاديث اعتقادى شيعه»، برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى حوزه، در تاريخ 12 شهريورماه 1394، به آدرس:
    http://www.hawzah.net/fa/News/View/86371/ .
    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/18606 مطالعه کتاب اعلام اصفهان در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]


    [[رده:تاریخ]]


    [[رده:تاریخ ایران]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۵

    اعلام اصفهان
    اعلام اصفهان
    پدیدآورانمهدوی، مصلح‌الدین (نویسنده)

    نصراللهي، غلامرضا (مصحح)

    چلونگر، محمدعلی (مقدمه‌نويس)

    زاد هوش، محمدرضا (ويراستار)
    ناشرسازمان فرهنگی تفريحي شهرداري اصفهان
    مکان نشرایران - اصفهان
    سال نشرمجلد1: 1386ش - مجلد2: 1388ش - مجلد3: 1389ش
    چاپ1
    شابک‎978-964-2588-48-0
    موضوعاصفهان - سرگذشت‌نامه مشاهیر - ایران - اصفهان - سرگذشت‌نامه
    زبانفارسی
    تعداد جلد4
    کد کنگره
    ‏DSR‎‏ ‎‏2001‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏725‎‏ ‎‏م‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    اعلام اصفهان، عنوان کتابی است که در راستای شناخت و معرفی مفاخر اصفهان تدوین گردیده و حاصل زحمات چندین ساله سید مصلح‌الدین مهدوی می‌باشد. این کتاب، برگرفته از فیش‌های تحقیقاتی و شرح حال‌های مدون و نامدونی است که بالغ بر چند هزار می‌شده‌اند و غلامرضا نصراللهی (محقق کتاب) دست به تدوین آن زده است.[۱]

    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از محمدعلی چلونگر و محقق آغاز شده و تاکنون، سه جلد از کتاب، چاپ شده است. مجموعا 1697 شرح حال در این اثر عنوان گردیده است که مجموعه‌ای درخور توجه و عنایت است.[۲]

    محقق ابتدا فیش‌های اسامی «آ» و «الف» را به ترتیب نام کوچک و نام پدر مرتب کرده و سپس سرگذشت‌هایی که سید مصلح‌الدین مهدوی به طور مستقل نوشته بود را ضمن تطبیق با دیگر آثار مهدوی و منابع دیگر، با مطالب جدید، در متن گنجانده است.[۳]

    در تنظیم کتاب، با توجه به آثار و تألیفات مرحوم مهدوی و روش تراجم نویسان و دانشمندان رجال، باب خاندان‌ها، کنیه‌ها و نسا به طور جداگانه و با رعایت ترتیب حروف الفبا، گنجانده شده است. ترتیب الفبایی بر اساس نام کوچک افراد است، نه شهرت و لقب و کنیه و نام خانوادگی آنان.[۴]

    مؤلف از تعدادی از علمای عالی قدر، موفق به دریافت اجازه‌ی نقل حدیث شده که اجازه‌ی این 11 نفر به صورت سند در آغاز کتاب آورده شده است.[۵]

    گزارش محتوا

    در مقدمه نخست، به جایگاه اصفهان و اهمیت اثر حاضر، اشاره شده است.[۶]

    در مقدمه محقق، شرح حال نویسنده، به ویژه تحصیلات دانشگاهی و حوزوی و آثار وی، به رشته تحریر درآمده و نحوه تصحیح و اضافات این اثر، بیان شده است.[۷]

    نویسنده در ابتدا، در چندین دفتر، به صورت الفبایی، شرح حال بزرگان اصفهان را گردآوری و تدوین کرده و آن را «رجال اصفهان» نامیده بود، ولی تألیف آن به اتمام نرسیده و برخی از صفحات، نانوشته و سفید باقی مانده است. این دفترها به قطع وزیری و دوازده دفتر است:

    1. جلد اوّل (آ - الف) تا شرح حال ابراهیم آذینوه.
    2. جلد دوم (باب ابو- ابی) تا شرح حال اثرم.
    3. جلد سوم (باب الاحامد - احمدین) تا شرح حال احمد بختیاری.
    4. جلد چهارم (از اختر تا آخر حرف الف) تا شرح حال ایزدگشسب.
    5. جلد پنجم (باب الباء، باب التّاء) تا شرح حال «تنها»، در دو دفتر، یک دفتر (باب الباء) و دفتر دوم (باب التّاء).
    6. جلد ششم (باب الثّاء - باب الجیم) تا شرح حال حاج شیخ جمال الدّین خوانساری.
    7. جلد هفتم (باب الحاء) تا شرح حال حیرت.
    8. جلد هشتم (باب الخاء) تا شرح حال خال بختیاری.
    9. جلد هشتم (باب الرّاء) تا شرح حال رجالی.
    10. جلد هشتم (باب الصّاد - باب الضّاد تا باب الطّاء) تا شرح حال طوطی.
    11. جلد هشتم (باب المیم) تا شرح حال حاج مطهرعلی شاه.

    بسیاری از شرح حال‌های کتاب مدوّن نبود؛ لذا فیش‌های متعدد راجع به یک شخصیت، مثلاًتألیفات، زندگی نامه، شاگردان و غیره، در نگارش شرح حال مدون هر شخص، مورد استفاده قرار گرفته و با سایر منابع، تطبیق داده شده است. در این مرحله، از دفاتر رجال اصفهان و نیز کتاب‌های چاپ شده نویسنده نیز استفاده شده و شرح حال‌ها تکمیل گردیده است.[۸] شرح حال معاصرین و نیز شخصیت‌هایی که در کتاب‌های رجالی دیگر آمده است و مرحوم مهدوی موفق به نوشتن شرح حال آنان نشده‌اند نیز به این کتاب افزوده شده است.[۹] افزوده‌های مصحح کتاب، به دو صورت از متن اصلی کتاب متمایز شده است:

    1. در صورتی که کل شرح حال یا مدخل در آثار چاپ شده و یا چاپ نشده مرحوم مهدوی موجود نباشد، در کنار عنوان، با ستاره (×) مشخص شده است.
    2. در صورتی که مطالبی برای تکمیل شرح حال به متن کتاب افزوده شود، با علامت کروشه ][ از متن اصلی متمایز گردیده است.

    در نگارش و رسم الخط کتاب، سعی شده است شیوه نگارش و انشای مرحوم مهدوی، حفظ شود تا در آینده، پژوهشگران بتوانند در باب انشا و نثر این کتاب، اظهار نظر کنند. به این خاطر، تا حدی که به شیوایی جملات، آسیبی نرسد، از تغییر نثر وی به شیوه نثر امروزی خودداری شده تا اصالت اثر حفظ شود؛ چراکه به نظر نگارنده، هر نثر، به یک مقطع زمانی خاص تعلّق دارد.[۱۰]

    جلد نخست، شامل تراجم اعلامی که نام آن‌ها با «آ» و «الف» آغاز می‌شود از شرح حال «آدم مدینی» شروع و به «ایوب قرشی» ختم می‌شود.

    از جمله افراد معرفی شده در این جلد، می‌توان به نام‌های زیر اشاره نمود: آزاد اصفهانی؛ آشوبی نطنزی؛ آقابابا عارض اصفهانی؛ ملا آقاجان زفره ای؛ ابدال بیگ نقاش باشی؛ میرزا ابراهیم اصفهانی؛ میرزا ابراهیم امین الواعظین؛ ابن خیاط بغدادی؛ عبدالله بن ممشاد؛ عبدالله بن منده؛ میرزا ابوالحسن جلوه؛ ملا ابوالحسن جاجرمی؛ ابوالحسین خلیفه سلطانی؛ ابوالفتح اصفهانی؛ میرزا ابوالقاسم امام جمعه و...[۱۱]

    جلد دوم که شامل مدخل‌های حروف «ب» تا «ذ» می‌باشد، با دو مقدمه از محمدعلی چلونگر و محقق آغاز شده است. در مقدمه نخست، پس از معرفی دو اثر به نام‌های «طبقات المحدثین بإصبهان و الواردین علیها» اثر ابومحمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان، مشهور به ابوالشیخ اصفهانی و «ذکر اخبار اصفهان» اثر احمد بن عبدالله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران، معروف به ابونعیم که در سده‌های چهارم و پنجم نوشته شده و نویسنده آن‌ها را دانشنامه‌های رجال دینی اصفهان نامیده است، به این نکته اشاره شده که پس از این دو اثر، آثاری که صرفا به معرفی رجال اصفهان پرداخته باشند، کمتر دیده شده و لذا اثر حاضر، از همین جهت، دارای اهمیت ویژه بوده و در این موضوع، مثال زدنی است.[۱۲]

    در مقدمه محقق، توضیحاتی پیرامون همایش «آئینه فرهنگ اصفهان» ارائه گردیده است.[۱۳]

    از جمله افراد مذکور در این جلد، عبارتند از: بابا رکن‌الدین بیضاوی شیرازی؛ بابا شاه اصفهانی؛ شیخ محمدباقر استرآبادی؛ محمدباقر نجفی؛ آقا محمدباقر وحید بهبهانی؛ شیخ محمدباقر نجفی؛ استاد بدیع‌الزمان تونی؛ برهان‌الدین خوراسکانی؛ پرویز بختیاری؛ پیرمرتضی علی اردستانی؛ خواجه تاج‌الدین سلمانی؛ محمدتقی اصفهانی؛ ثابت اصفهانی و...[۱۴]

    جلد سوم، دربردارنده مدخل حروف «ر» تا «ظ» بوده و با دو مقدمه از احمد زمانی و محقق در اشاره به اهمیت کتاب و بیان ارزش واقعی آن آغاز شده است. از جمله مترجمین این جلد، عبارتند از: رازی اصفهانی؛ محمدربیع اصفهانی؛ رجبعلی گلزار؛ میرزا محمدرحیم حکیم باشی؛ شیخ رحیم مایل اصفهانی؛ میرزا رستم گورکانی؛ شیخ رشیدالدین اصفهانی؛ ملا محمدرضا مجلسی؛ میرزا سید رضی اصفهانی؛ محمدرفیع رشتی گیلانی؛ محمد زکی بازرجانی؛ شیخ زین‌الدین کمره‌ای و...[۱۵]

    نکاتی چند در خصوص این اثر: - برخی از اعلام اضافه شده به اثر، افراد در قید حیاتند. این امر در کتاب اعلام معمول نبوده و طبق روال، این گونه آثار، پرداختی به گذشتگان است. البته از جهاتی این امر نوعی سنت شکنی است و شاید درخور تقدیر.

    - ارائه فهرست منابع، به علت شباهت‌های متعدد در اسامی کتب، امری لازم و ضروری است.

    - ارائه فهرست کامل مکان‌ها و اشخاص در پایان اثر، می‌توانست بر غنای آن بیفزاید که متأسفانه جای آن خالی است.

    - در صفحه 453 شرح حال احمد گیلانی یا کلانی عنوان گردیده و در صفحه 456، همین شرح حال برای احمد کلامی آمده است، درصورتی که صاحب عنوان، یک فرد است.

    - در صفحه 577، 579 و 580، شرح حال اسماعیل کاغذی مدینی آمده و صاحب شرح حال یکی است.

    - تعداد درخور توجهی از شرح حال‌ها منبع و مأخذی ندارند.

    - در برخی از شرح حال‌ها به وجود یک اثر استناد گردیده و از تولد و وفات و شرح زندگانی ایشان، سخنی به میان نیامده است؛ مثلاًدر شرح حال محمداسماعیل جوشقانی (در منطقه کاشان) آمده: در ربیع الثانی 1270ق، کتاب «شرح صمدیه» سید محمدحسین بن علی حسین کاشانی را رونویسی نموده که نسخه‌ای از آن در کتابخانه آقای مهدوی موجود است. یا در شحر حال محمداسماعیل نجف آبادی نوشته شده: در سال 1228ق نسخه‌ای از کتاب «حلية المتقين» علامه مجلسی را کتابت نموده و نسخه‌ای از آن در کتابخانه مسجد الزهراء اصفهان موجود است. اگر مصحح به جای ذکر اعلام متأخرین، به تکمیل چنین شرح حال‌هایی اقدام می‌نمود، زحمت ایشان نمود بیشتری داشت.[۱۶]

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است.

    در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است.[۱۷]

    پانویس

    1. ↑ ایمنا، 1389
    2. ↑ میرمحمدی، حمیدرضا، 1387، ص94
    3. ↑ ایمنا، 1389
    4. ↑ همان
    5. ↑ همان
    6. ↑ مقدمه نخست، ج1، ص7-9
    7. ↑ ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص11-39
    8. ↑ ر.ک: همان، ص35-36
    9. ↑ ر.ک: همان، ص36-37
    10. ↑ همان، ص37
    11. ↑ متن کتاب، ج1، ص51-622
    12. ↑ مقدمه نخست، ج2، ص5-8
    13. ↑ مقدمه دوم، همان، ص9-12
    14. ↑ متن کتاب، همان، ص22-899
    15. ↑ همان، ج3، ص7-618
    16. ↑ ر.ک: میرمحمدی، حمیدرضا، 1387، ص94
    17. ↑ ر.ک: پاورقی، ج1، ص150

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. ایمنا، معرفی کتاب‌هایی پیرامون اصفهان و اصفهان‌شناسی، «اعلام اصفهان؛ شرح سرگذشت بزرگان اصفهانی»، برگرفته از خبرگزاری ایمنا
    3. میرمحمدی، محمدرضا، «اعلام اصفهان (سید مصلح‌الدین مهدوی، تصحیح و تحقیق و اضافات غلامرضا نصراللهی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه پژوهش، شماره 110 و 111، خرداد و شهریور 1387.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=اعلام_اصفهان&oldid=733021»