اشعار الشعراء الستة الجاهلیین: تفاوت میان نسخه‌ها

‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین
‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین
پدیدآوران	شمس‌الدین، ابراهیم (انتخاب) اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	اختیارات من الشعر الجاهلي
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1422 ‌‎ق یا 2001 م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۸

اشعار الشعراء الستة الجاهليين، اختيارات من الشعر الجاهلى، اثر ابوحجاج، يوسف بن سلميان بن عيسى، معروف به اعلم شنتمرى، از بزرگان قرن پنجم هجرى است كه به زبان عربى، پيرامون شرح منتخبى از اشعار منسوب به عصر جاهلى است.

اين کتاب، مهم‌ترين اثر «اعلم» است كه بعدها مرجع محققان ودانش‌پژوهان بسيارى شد و شهرت فراوانى را برای مؤلفش به ارمغان آورد.

اعلم شنتمرى، هنگام تأليف این کتاب، بيش از هزار شرح ديگر را مطالعه كرد و چون آنها را ناقص يافت، در نگارش اثر خود مصمم‌تر شد.

کتاب، به سبب مزاياى خاص خود، تا به امروز مورد عنايت پژوهشگران بوده است. عبدالقادر بغدادى كه خود یکى از مشهورترين نويسندگان ادب عربى است، عنايت خاصى به این اثر داشته و از آن بهره فراوان برده است.

ساختار

کتاب، شامل دو بخش مى‌باشد: بخش اول، از یک مقدمه^[۱] و شرح 34 قصيده از امرء القيس^[۲]، شرح 9 قصيده از علقمة الفحل^[۳]، شرح 29 قصيده از نابغه ذبيانى^[۴]، شرح 20 قصيده از قصايد زهير بن ابى سلمى^[۵]، پرداخته است؛ بخش دوم، شامل شرح 18 قصيده از طرفة بن العبد^[۶]، شرح 23 قصيده از عنترة بن شداد^[۷] و ذكر حال و اشعار چندين شاعر دوره جاهلى تشكيل يافته است.

گزارش محتوا

مؤلف، قبل از اينكه به شرح قصايد هر كدام از شعرا بپردازد، شرح حالى از شاعر را ذكر نموده است^[۸]، سپس به ذكر قصايد آن شاعر و شرح آن قصيده‌ها پرداخته است.

شيوه كار وى، چنين است كه در بالاى هر صفحه چند بيتى از شعر را نوشته است و در پايين صفحه به شرح آن پرداخته است. برای هر بيت، شماره‌اى ذكر نموده و با همان شماره در پايين صفحه، شرحى در حدود دو يا سه خط نوشته است. وى این سبک را در سراسر کتاب پياده نموده است.

سبک شرح اشعار، چنين است كه بيشتر به ترجمه و توضيح لغات و مصطلحات عنوان شده در هر شعر مى‌پردازد.

شعرايى را كه مؤلف، اشعار آنها را در دو بخش کتاب شرح نموده، شامل امرؤ القيس^[۹]، علقمة الفحل^[۱۰]، نابغه ذبيانى^[۱۱]، زهير بن ابى سلمى^[۱۲]، طرفة بن العبد^[۱۳]، عنترة بن شداد^[۱۴] مى‌باشند.

در انتهاى بخش دوم کتاب، از شخصيت و اشعار چندين نفر از شعراى عصر جاهلى مطالبى را مطرح نموده است^[۱۵].

از آن‌جا كه اعلم، روايت اصمعى را صحيح‌ترين روايت‌ها مى‌داند، در تدوين مجموعه ديوان‌هاى شعراى شش‌گانه جاهلى، نخست، به نقل روايت اصمعى مى‌پردازد و در همه جا سلسله سند این روايت‌ها را متذكر مى‌شود، آن‌گاه اشعار ديگرى را از قول راويانى چون مفضل ضبى، مفضل بن سلمه و ابوعمرو شيبانى كه بصريان و كوفيان به آنان اعتماد دارند، نقل مى‌كند. اعلم شنتمرى، وسواس علمى را در کتاب، به آن‌جا رسانده است كه حتى اگر یک بيت يا یک كلمه به غير روايت اصمعى منتسب باشد، يادآور مى‌شود.

نثر کتاب، به جز در مقدمه مختصر آن كه نسبتاً مسجع است، عموماً ساده و روان مى‌نمايد. مؤلف، این اثر را به معتمد بن عباد تقديم داشته است كه به اشتباه به جاى معتمد، معتضد آورده است.

به سبب اهميت و اعتبار شرح اعلم، مستشرقان و دانش‌پژوهان عرب، بعدها به تفكیک ديوان‌هاى شعرى شش‌گانه پرداختند. آنان، افزون بر اشعار اعلم شنتمرى، اشعار ديگرى را بر هر ديوان افزودند و در مجموع، ديوان جامع و مستقلى برای 6 شاعر مذكور تدوين نمودند؛ ازاين جمله‌اند: ديوان امرؤ القيس، ديوان زهير، ديوان طرفه (ماكس زليگزون، ديوان طرفه را به فرانسه ترجمه كرد و همراه بامقدمه‌اى تاريخى در 1900م، منتشر كرد)، ديوان علقمه، ديوان عنتره و ديوان نابغه.

وضعيت کتاب

نخستين بار، دوسلان، در 1836 - 1837م، قسمتى از این اثر را با عنوان «نزهة ذوى الكيس و تحفة الادباء في قصائد امرؤ القيس»، در پاريس منتشر كرد.

هم‌چنين ويلهلم آلوارت، در سال 1870م، مجموعه كامل شرح اعلم را با عنوان «العقد الثمين في دواوين الشعراء الستة الجاهليين» در لندن منتشر ساخت. این خاورشناس، پس از تهذيب و تصحيح کتاب، مقدمه مفصلى بر آن نوشت.

در پایان هر دو بخش کتاب، فهرستى از مطالب کتاب ذكر شده است.

پانويس

منابع مقاله

متن و مقدمه کتاب؛
دايرةالمعارف بزرگ اسلامى.

وابسته‌ها

[1] ر.ک: مقدمه، ص3

[2] ر.ک: متن کتاب، ص5

[3] ر.ک: همان، ص114

[4] ر.ک: همان، ص142

[5] ر.ک: همان، ص215

[6] ر.ک: همان، ج2، ص3

[7] ر.ک: همان، ص83

[8] ر.ک: مقدمه، ج1، ص3

[9] ر.ک: همان، ص5

[10] ر.ک: همان، ص114

[11] ر.ک: همان، ص142

[12] ر.ک: همان، ص215

[13] ر.ک: همان، ج2، ص3

[14] ر.ک: همان، ص83

[15] ر.ک: همان، ص131

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR10147J1.jpg|بندانگشتی|‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین]]
+| تصویر =NUR10147J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =اختیارات من الشعر الجاهلي
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین
+[[شمس‌الدین، ابراهیم]] (انتخاب)
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|اختیارات من الشعر الجاهلي
-|-
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[شمس‌الدین، ابراهیم]] (انتخاب)
-[[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان]] (نويسنده)
+[[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =
-|data-type='language'|عربی
+| موضوع =
-|-
+| ناشر =
-|کد کنگره
+دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|
+| مکان نشر =بیروت - لبنان
-|-
+| سال نشر = 1422 ‌‎ق یا 2001 م
-|موضوع
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10147AUTOMATIONCODE
-|data-type='subject'|
+| چاپ =1
-|-
+| تعداد جلد =1
-|ناشر
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =10147
-|data-type='publisher'|دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
+| کتابخوان همراه نور =10147
-|-
+| کد پدیدآور =
-|مکان نشر
+| پس از =
-|data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
+| پیش از =
-|-
+}}
-|سال نشر
-|data-type='publishYear'| 1422 هـ.ق یا 2001 م
-|-class='articleCode'
-|کد اتوماسیون
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10147AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
+'''اشعار الشعراء الستة الجاهليين، اختيارات من الشعر الجاهلى'''، اثر [[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان|ابوحجاج، يوسف بن سلميان بن عيسى]]، معروف به [[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان|اعلم شنتمرى]]، از بزرگان قرن پنجم هجرى است كه به زبان عربى، پيرامون شرح منتخبى از اشعار منسوب به عصر جاهلى است.
-== معرفى اجمالى ==
+اين کتاب، مهم‌ترين اثر «اعلم» است كه بعدها مرجع محققان ودانش‌پژوهان بسيارى شد و شهرت فراوانى را برای مؤلفش به ارمغان آورد.
+[[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان|اعلم شنتمرى]]، هنگام تأليف این کتاب، بيش از هزار شرح ديگر را مطالعه كرد و چون آنها را ناقص يافت، در نگارش اثر خود مصمم‌تر شد.
-«اشعار الشعراء الستة الجاهليين، اختيارات من الشعر الجاهلى»، اثر ابوحجاج، يوسف بن سلميان بن عيسى، معروف به اعلم شنتمرى، از بزرگان قرن پنجم هجرى است كه به زبان عربى، پيرامون شرح منتخبى از اشعار منسوب به عصر جاهلى است.
+کتاب، به سبب مزاياى خاص خود، تا به امروز مورد عنايت پژوهشگران بوده است. [[بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر|عبدالقادر بغدادى]] كه خود یکى از مشهورترين نويسندگان ادب عربى است، عنايت خاصى به این اثر داشته و از آن بهره فراوان برده است.
-اين کتاب، مهم‌ترين اثر «اعلم» است كه بعدها مرجع محققان ودانش‌پژوهان بسيارى شد و شهرت فراوانى را براى مؤلفش به ارمغان آورد.
+==ساختار==
+کتاب، شامل دو بخش مى‌باشد: بخش اول، از یک مقدمه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص3]</ref> و شرح 34 قصيده از امرء القيس<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=5&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص5]</ref>، شرح 9 قصيده از علقمة الفحل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=114&viewType=html ر.ک: همان، ص114]</ref>، شرح 29 قصيده از نابغه ذبيانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=142&viewType=html ر.ک: همان، ص142]</ref>، شرح 20 قصيده از قصايد زهير بن ابى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=215&viewType=html ر.ک: همان، ص215]</ref>، پرداخته است؛ بخش دوم، شامل شرح 18 قصيده از طرفة بن العبد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?volumeNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص3]</ref>، شرح 23 قصيده از عنترة بن شداد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?volumeNumber=2&pageNumber=83&viewType=html ر.ک: همان، ص83]</ref> و ذكر حال و اشعار چندين شاعر دوره جاهلى تشكيل يافته است.
-اعلم شنتمرى، هنگام تأليف اين کتاب، بيش از هزار شرح ديگر را مطالعه كرد و چون آنها را ناقص يافت، در نگارش اثر خود مصمم‌تر شد.
+==گزارش محتوا==
+مؤلف، قبل از اينكه به شرح قصايد هر كدام از شعرا بپردازد، شرح حالى از شاعر را ذكر نموده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه، ج1، ص3]</ref>، سپس به ذكر قصايد آن شاعر و شرح آن قصيده‌ها پرداخته است.
-کتاب، به سبب مزاياى خاص خود، تا به امروز مورد عنايت پژوهش‌گران بوده است. [[بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر|عبدالقادر بغدادى]] كه خود يكى از مشهورترين نويسندگان ادب عربى است، عنايت خاصى به اين اثر داشته و از آن بهره فراوان برده است.
+شيوه كار وى، چنين است كه در بالاى هر صفحه چند بيتى از شعر را نوشته است و در پايين صفحه به شرح آن پرداخته است. برای هر بيت، شماره‌اى ذكر نموده و با همان شماره در پايين صفحه، شرحى در حدود دو يا سه خط نوشته است. وى این سبک را در سراسر کتاب پياده نموده است.
-== ساختار ==
+سبک شرح اشعار، چنين است كه بيشتر به ترجمه و توضيح لغات و مصطلحات عنوان شده در هر شعر مى‌پردازد.
+شعرايى را كه مؤلف، اشعار آنها را در دو بخش کتاب شرح نموده، شامل امرؤ القيس<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=5&viewType=html ر.ک: همان، ص5]</ref>، علقمة الفحل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=114&viewType=html ر.ک: همان، ص114]</ref>، نابغه ذبيانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=142&viewType=html ر.ک: همان، ص142]</ref>، زهير بن ابى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?pageNumber=215&viewType=html ر.ک: همان، ص215]</ref>، طرفة بن العبد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?volumeNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص3]</ref>، عنترة بن شداد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?volumeNumber=2&pageNumber=83&viewType=html ر.ک: همان، ص83]</ref> مى‌باشند.
-کتاب، شامل دو بخش مى‌باشد: بخش اول، از يك مقدمه و شرح 34 قصيده از امرء القيس، شرح 9 قصيده از علقمة الفحل، شرح 29 قصيده از نابغه ذبيانى، شرح 20 قصيده از قصايد زهير بن ابى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]]، پرداخته است؛ بخش دوم، شامل شرح 18 قصيده از طرفة بن العبد، شرح 23 قصيده از عنترة بن شداد و ذكر حال و اشعار چندين شاعر دوره جاهلى تشكيل يافته است.
+در انتهاى بخش دوم کتاب، از شخصيت و اشعار چندين نفر از شعراى عصر جاهلى مطالبى را مطرح نموده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10147?volumeNumber=2&pageNumber=131&viewType=html ر.ک: همان، ص131]</ref>.
-== گزارش محتوا ==
+از آن‌جا كه اعلم، روايت اصمعى را صحيح‌ترين روايت‌ها مى‌داند، در تدوين مجموعه ديوان‌هاى شعراى شش‌گانه جاهلى، نخست، به نقل روايت اصمعى مى‌پردازد و در همه جا سلسله سند این روايت‌ها را متذكر مى‌شود، آن‌گاه اشعار ديگرى را از قول راويانى چون [[مفضل ضبی، مفضل بن محمد|مفضل ضبى]]، مفضل بن سلمه و ابوعمرو شيبانى كه بصريان و كوفيان به آنان اعتماد دارند، نقل مى‌كند. [[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان|اعلم شنتمرى]]، وسواس علمى را در کتاب، به آن‌جا رسانده است كه حتى اگر یک بيت يا یک كلمه به غير روايت اصمعى منتسب باشد، يادآور مى‌شود.
+نثر کتاب، به جز در مقدمه مختصر آن كه نسبتاً مسجع است، عموماً ساده و روان مى‌نمايد. مؤلف، این اثر را به معتمد بن عباد تقديم داشته است كه به اشتباه به جاى معتمد، معتضد آورده است.
-مؤلف، قبل از اينكه به شرح قصايد هر كدام از شعرا بپردازد، شرح حالى از شاعر را ذكر نموده است، سپس به ذكر قصايد آن شاعر و شرح آن قصيده‌ها پرداخته است.
+به سبب اهميت و اعتبار شرح اعلم، مستشرقان و دانش‌پژوهان عرب، بعدها به تفكیک ديوان‌هاى شعرى شش‌گانه پرداختند. آنان، افزون بر اشعار [[اعلم شنتمری، یوسف بن سلیمان|اعلم شنتمرى]]، اشعار ديگرى را بر هر ديوان افزودند و در مجموع، ديوان جامع و مستقلى برای 6 شاعر مذكور تدوين نمودند؛ ازاين جمله‌اند: ديوان امرؤ القيس، ديوان زهير، ديوان طرفه (ماكس زليگزون، ديوان طرفه را به فرانسه ترجمه كرد و همراه بامقدمه‌اى تاريخى در 1900م، منتشر كرد)، ديوان علقمه، ديوان عنتره و ديوان نابغه.
-شيوه كار وى، چنين است كه در بالاى هر صفحه چند بيتى از شعر را نوشته است و در پايين صفحه به شرح آن پرداخته است. براى هر بيت، شماره‌اى ذكر نموده و با همان شماره در پايين صفحه، شرحى در حدود دو يا سه خط نوشته است. وى اين سبك را در سراسر کتاب پياده نموده است.
+==وضعيت کتاب==
-سبك شرح اشعار، چنين است كه بيشتر به ترجمه و توضيح لغات و مصطلحات عنوان شده در هر شعر مى‌پردازد.
+نخستين بار، دوسلان، در 1836 - 1837م، قسمتى از این اثر را با عنوان «نزهة ذوى الكيس و تحفة الادباء في قصائد امرؤ القيس»، در پاريس منتشر كرد.
-شعرايى را كه مؤلف، اشعار آنها را در دو بخش کتاب شرح نموده، شامل امرؤ القيس، علقمة الفحل، نابغه ذبيانى، زهير بن ابى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]]، طرفة بن العبد، عنترة بن شداد مى‌باشند.
+هم‌چنين ويلهلم آلوارت، در سال 1870م، مجموعه كامل شرح اعلم را با عنوان «العقد الثمين في دواوين الشعراء الستة الجاهليين» در لندن منتشر ساخت. این خاورشناس، پس از تهذيب و تصحيح کتاب، مقدمه مفصلى بر آن نوشت.
-در انتهاى بخش دوم کتاب، از شخصيت و اشعار چندين نفر از شعراى عصر جاهلى مطالبى را مطرح نموده است.
+در پایان هر دو بخش کتاب، فهرستى از مطالب کتاب ذكر شده است.
-از آن‌جا كه اعلم، روايت اصمعى را صحيح‌ترين روايت‌ها مى‌داند، در تدوين مجموعه ديوان‌هاى شعراى شش‌گانه جاهلى، نخست، به نقل روايت اصمعى مى‌پردازد و در همه جا سلسله سند اين روايت‌ها را متذكر مى‌شود، آن‌گاه اشعار ديگرى را از قول راويانى چون مفضل ضبى، مفضل بن سلمه و ابوعمرو شيبانى كه بصريان و كوفيان به آنان اعتماد دارند، نقل مى‌كند. اعلم شنتمرى، وسواس علمى را در کتاب، به آن‌جا رسانده است كه حتى اگر يك بيت يا يك كلمه به غير روايت اصمعى منتسب باشد، يادآور مى‌شود.
+==پانويس ==
+<references />
-نثر کتاب، به جز در مقدمه مختصر آن كه نسبتاً مسجع است، عموماً ساده و روان مى‌نمايد. مؤلف، اين اثر را به معتمد بن عباد تقديم داشته است كه به اشتباه به جاى معتمد، معتضد آورده است.
-به سبب اهميت و اعتبار شرح اعلم، مستشرقان و دانش‌پژوهان عرب، بعدها به تفكيك ديوان‌هاى شعرى شش‌گانه پرداختند. آنان، افزون بر اشعار اعلم شنتمرى، اشعار ديگرى را بر هر ديوان افزودند و در مجموع، ديوان جامع و مستقلى براى 6 شاعر مذكور تدوين نمودند؛ ازاين جمله‌اند: ديوان امرؤ القيس، ديوان زهير، ديوان طرفه (ماكس زليگزون، ديوان طرفه را به فرانسه ترجمه كرد و همراه بامقدمه‌اى تاريخى در 1900م، منتشر كرد)، ديوان علقمه، ديوان عنتره و ديوان نابغه.
+==منابع مقاله==
+# متن و مقدمه کتاب؛
+# دايرةالمعارف بزرگ اسلامى.
-== وضعيت کتاب ==
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-نخستين بار، دوسلان، در 1836 - 1837م، قسمتى از اين اثر را با عنوان «نزهة ذوى الكيس و تحفة الادباء في قصائد امرؤ القيس»، در پاريس منتشر كرد.
-هم‌چنين ويلهلم آلوارت، در سال 1870م، مجموعه كامل شرح اعلم را با عنوان «العقد الثمين في دواوين الشعراء الستة الجاهليين» در لندن منتشر ساخت. اين خاورشناس، پس از تهذيب و تصحيح کتاب، مقدمه مفصلى بر آن نوشت.
-در پايان هر دو بخش کتاب، فهرستى از مطالب کتاب ذكر شده است.
-== منابع ==
-. متن و مقدمه کتاب؛
-. دايرةالمعارف بزرگ اسلامى.
-== پیوندها ==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/6232 مطالعه کتاب ‏اشعار الشعراء الستة الجاهلیین در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:اردیبهشت (1401)]]