اخلاق و آداب: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' های ' به '‌های ')
    جز (جایگزینی متن - 'آداب (ابهام زدایی)' به 'آداب (ابهام‌زدایی)')
     
    (۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR17964J1.jpg|بندانگشتی|اخلاق و آداب]]
    | تصویر =NUR17964J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =اخلاق و آداب
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =حلیه المتقین. تلخیص
    |-
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|اخلاق و آداب
    |-
    |نام‌های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|حلیه المتقین. تلخیص


    معراج السعاده. تلخیص
    معراج السعاده. تلخیص
    خط ۱۴: خط ۹:


    خلاصه معراج السعاده
    خلاصه معراج السعاده
    |-
    | پدیدآوران =
    |پدیدآورندگان
    [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی]] (نویسنده)
    |data-type='authors'|[[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی]] (نويسنده)


    [[نراقی، احمد بن محمدمهدی]] (نويسنده)
    [[نراقی، احمد بن محمدمهدی]] (نویسنده)


    [[قمی، عباس]] (نويسنده)
    [[قمی، عباس]] (نویسنده)


    [[حسینی، محمد رضا]] (گردآورنده)
    [[حسینی، محمدرضا]] (گردآورنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏75‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏4‎‏ ‎‏م‎‏6017
    |data-type='language'|فارسی
    | موضوع =
    |-
    اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
    |کد کنگره  
    | ناشر =
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏75‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏4‎‏ ‎‏م‎‏6017
    نور مطاف
    |-
    | مکان نشر =قم - ایران
    |موضوع  
    | سال نشر = 1389 ش
    |data-type='subject'|اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17964AUTOMATIONCODE
    |-
    | چاپ =1
    |ناشر  
    | شابک =978-964-7891-85-5
    |data-type='publisher'|نور مطاف
    | تعداد جلد =1
    |-
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =17964
    |مکان نشر  
    | کتابخوان همراه نور =17964
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    | کد پدیدآور =
    |-
    | پس از =
    |سال نشر
    | پیش از =
    |data-type='publishYear'| 1389 هـ.ش
    }}
    |-class='articleCode'
    {{کاربردهای دیگر| آداب (ابهام‌زدایی)}}
    |کد اتوماسیون
    '''مقامات العلية في موجبات السعادة الابدية''' اثر [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]](1359-1294ق)، به زبان فارسی است. و در زمینه اخلاق و آداب اسلامى بيان شده است. کتاب، در سال(1332ق) تأليف گرديده است.
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE17964AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    کتاب، خلاصه‌اى است از دو کتاب با ارزش و مفيد «[[معراج السعادة]]» [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد نراقی]] و «[[حلية المتقين]]» [[مجلسی، محمدباقر|ملا محمدباقر مجلسی]] كه در دو بخش تنظيم گرديده است.


    == معرفى اجمالى==
    مؤلف، ضمن تمجيد از کتاب «[[معراج السعادة|معراج السعادۀ]]» علت خلاصه نمودن کتاب را بدين صورت بيان مى-كند:


    «چون آن کتاب شريف، كثير الحجم و پر وزن است و همراه داشتن آن در همه حال، خصوص از برای غالب مردم متعسر بلكه متعذر است، لهذا این بنده غالب مطالب آن را به طريق اختصار در ضمن چند مقام در آوردم»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=25&viewType=html ر.ک: پیشگفتار کتاب، ص25]</ref>.


    «مقامات العلية في موجبات السعادة الابدية» اثر [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]](1359-1294ق)، به زبان فارسى است. و در زمينه اخلاق و آداب اسلامى بيان شده است. کتاب، در سال(1332) تأليف گرديده است.
    ==ساختار==
    کتاب، مشتمل بر این امور است:


    کتاب، خلاصه‌اى است از دو کتاب با ارزش و مفيد «معراج السعادة» و «[[حلية المتقين]]» كه در دو بخش تنظيم گرديده است.
    1.پيشگفتار از (سيد‌ ‎محمدرضا حسینى)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref>؛


    مؤلف، ضمن تمجيد از کتاب «معراج السعادۀ» علت خلاصه نمودن کتاب را بدين صورت بيان مى-كند:
    2. مقدمه از (مرتضى حسینى نجومى)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=33&viewType=html ر.ک: همان، ص33]</ref>؛
     
    «چون آن کتاب شريف، كثير الحجم و پر وزن است و همراه داشتن آن در همه حال، خصوص از براى غالب مردم متعسر بلكه متعذر است، لهذا اين بنده غالب مطالب آن را به طريق اختصار در ضمن چند مقام در آوردم».
     
    == ساختار==
     
     
    کتاب، مشتمل بر اين امور است:
     
    1.پيشگفتار از (سيد محمد رضا حسينى)؛
     
    2. مقدمه از (مرتضى حسينى نجومى)؛


    3. متن.
    3. متن.
    خط ۷۲: خط ۵۵:
    متن کتاب در دو بخش بيان شده است كه بدين شرح مى‌باشد:
    متن کتاب در دو بخش بيان شده است كه بدين شرح مى‌باشد:


    بخش اول: اخلاق، با عنوان «المقامات العليۀ في موجبات السعادۀ الابديۀ» كه خلاصه کتاب «معراج السعادۀ» است. اين بخش حاوى يك مقدمه، دو باب و يك خاتمه است؛
    بخش اول: اخلاق، با عنوان «المقامات العليۀ في موجبات السعادۀ الابديۀ» كه خلاصه کتاب «معراج السعادۀ» است. این بخش حاوى یک مقدمه، دو باب و یک خاتمه است؛


    بخش دوم: آداب، با عنوان «مختصر الابواب في السنن و الآداب» كه خلاصه کتاب «حليۀ المتقين» مى‌باشد، و شامل يك مقدمه و چهارده باب است.
    بخش دوم: آداب، با عنوان «مختصر الابواب في السنن و الآداب» كه خلاصه کتاب «حليۀ المتقين» مى‌باشد، و شامل یک مقدمه و چهارده باب است.


    == گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    در پيشگفتار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref> و مقدمه ابتدايى کتاب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=33&viewType=html ر.ک: همان، ص33]</ref>، مطالبى مهم در مورد اخلاق بيان مى‌شود. و اهمیت و ارزش دو کتاب [[معراج السعادة]] و [[حلية المتقين]] مورد بررسى قرار مى‌گیرد. سپس شرح مختصرى از زندگى مؤلف بيان شده، و آثار او را معرفى مى‌نمايند.


    بخش اول: اخلاق<ref>ر.ک: متن کتاب، ص33</ref>.


    در پيشگفتار و مقدمه ابتدايى کتاب، مطالبى مهم در مورد اخلاق بيان مى‌شود. و اهميت و ارزش دو کتاب معراج السعادۀ و حليۀ المتقين مورد بررسى قرار مى‌گيرد. سپس شرح مختصرى از زندگى مؤلف بيان شده، و آثار او را معرفى مى‌نمايند.
    در این بخش مؤلف با توانايى و قدرت علمى، کتاب با اهمیت [[معراج السعادة]] را خلاصه نموده است. اصل کتاب، داراى چهار باب بوده است كه مؤلف آن را در دو باب بيان نموده است.


    بخش اول: اخلاق.
    در مقدمه مختصرى كه در آغاز بخش اول ذكر شده است این مطلب بيان مى‌شود:


    در اين بخش مؤلف با توانايى و قدرت علمى، کتاب با اهميت معراج السعادۀ را خلاصه نموده است. اصل کتاب، داراى چهار باب بوده است كه مؤلف آن را در دو باب بيان نموده است.
    «آدمى مركب از دو چيز است. یکى بدن ظاهر يا تن، ديگرى نفس كه آن را روح و جان و عقل و دل نيز مى‌گویند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=47&viewType=html ر.ک: همان، ص47]</ref>.
     
    در مقدمه مختصرى كه در آغاز بخش اول ذكر شده است اين مطلب بيان مى‌شود:
     
    «آدمى مركب از دو چيز است. يكى بدن ظاهر يا تن، ديگرى نفس كه آن را روح و جان و عقل و دل نيز مى‌گويند.


    بيمارى بدن با علم طب رفع مى‌گردد. و بيمارهاى روح كه اخلاق رذيله است با رجوع به علم اخلاق دفع مى‌گردد».
    بيمارى بدن با علم طب رفع مى‌گردد. و بيمارهاى روح كه اخلاق رذيله است با رجوع به علم اخلاق دفع مى‌گردد».


    موضوع باب اول از بخش اول عبارت است از: «در بيان سبب انحراف از طريق پسنديده و حصول اخلاق ذميمه و بيان قواى انسانى».
    موضوع باب اول از بخش اول عبارت است از: «در بيان سبب انحراف از طريق پسنديده و حصول اخلاق ذمیمه و بيان قواى انسانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=49&viewType=html ر.ک: همان، ص49]</ref>».


    اين باب مشتمل بر پنج فصل است. اين فصول بسيار كوتاه و در چند صفحه بيان شده است و بيشتر مباحث كلى را بيان نموده است.
    اين باب مشتمل بر پنج فصل است. این فصول بسيار كوتاه و در چند صفحه بيان شده است و بيشتر مباحث كلى را بيان نموده است.


    فصل اول پيرامون روح است. كه در آن در مورد اين مطلب شرح داده مى‌شود:
    فصل اول پيرامون روح است. كه در آن در مورد این مطلب شرح داده مى‌شود:


    «روح در مملكت تن به منزله سلطان است و براى او لشكر و خدم بسيار است. چهار قوه عقل، شهوت، غضب و وهم سردار سپاه روح هستند».
    «روح در مملكت تن به منزله سلطان است و برای او لشكر و خدم بسيار است. چهار قوه عقل، شهوت، غضب و وهم سردار سپاه روح هستند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=49&viewType=html ر.ک: همان، ص49]</ref>».


    عناوين فصول ديگر عبارت است از: لذت و الم چهار قوه؛ شأن قوه عقليه و قوه وهميه؛ خلق بد در برابر هر صفت نيك؛ بيان يك قاعده كلى.
    عناوین فصول ديگر عبارت است از: لذت و الم چهار قوه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=50&viewType=html ر.ک: همان، ص50]</ref>؛ شأن قوه عقليه و قوه وهمیه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=51&viewType=html ر.ک: همان، ص51]</ref>؛ خلق بد در برابر هر صفت نیک<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=52&viewType=html ر.ک: همان، ص52]</ref>؛ بيان یک قاعده كلى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=53&viewType=html ر.ک: همان، ص53]</ref>.


    عنوان باب دوم،«تفصيل اخلاق حسنه و رذيله، و فوايد و مفاسد آنها، و كيفيت كسب اخلاق حسنه و معالجه اوصاف ذميمه» است. اين باب مشتمل بر پنج مقام است.
    عنوان باب دوم،«تفصيل اخلاق حسنه و رذيله، و فوايد و مفاسد آنها، و کیفیت كسب اخلاق حسنه و معالجه اوصاف ذمیمه» است. این باب مشتمل بر پنج مقام است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=55&viewType=html ر.ک: همان، ص55]</ref>.


    مقام اول، عدالت است كه مؤلف آن را به صورت خلاصه و در چند سطر بيان نموده است.
    مقام اول، عدالت است كه مؤلف آن را به صورت خلاصه و در چند سطر بيان نموده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=55&viewType=html ر.ک: همان، ص55]</ref>


    در چهار مقام ديگر مختصرى از صفات رذيله اخلاقى كه در کتاب «معراج السعادۀ» بيان گرديده است. و شرح و توضيح داده شده است.
    در چهار مقام ديگر مختصرى از صفات رذيله اخلاقى كه در کتاب «معراج السعادۀ» بيان گرديده است. و شرح و توضيح داده شده است.


    خاتمه اين بخش عبارت است از «مواردى كه طالب پاكى نفس بايد بداند».
    خاتمه این بخش عبارت است از «مواردى كه طالب پاکى نفس بايد بداند»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=229&viewType=html ر.ک: همان، ص229]</ref>.


    برخى از مواردى كه پيرامون اين مبحث ذكر شده است عبارت است از:
    برخى از مواردى كه پيرامون این مبحث ذكر شده است عبارت است از:


    1.اجتناب از مصاحبت با بدان و اشرار؛
    1.اجتناب از مصاحبت با بدان و اشرار؛
    خط ۱۱۷: خط ۹۸:
    3. پيوسته مراقب احوال و متوجه اعمال و افعال خود باشد؛
    3. پيوسته مراقب احوال و متوجه اعمال و افعال خود باشد؛


    4. احراز و دورى از آن چه باعث تحريك قوه شهويه و غضبيه مى‌گردد؛
    4. احراز و دورى از آن چه باعث تحریک قوه شهویه و غضبيه مى‌گردد؛


    5. فريب نفس خود را نخورد و اعمال خود را حمل بر صحت نكند.
    5. فريب نفس خود را نخورد و اعمال خود را حمل بر صحت نكند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=229&viewType=html ر.ک: همان، صص 229-231]</ref>


    بخش دوم: آداب.
    بخش دوم: آداب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=233&viewType=html ر.ک: همان، ص233]</ref>.


    در اين بخش، مؤلف کتاب حليۀ المتقين را خلاصه نموده است. و انگيزه اين كار را اهميت اين کتاب و حجم زياد آن بيان مى‌كند.
    در این بخش، مؤلف کتاب [[حلية المتقين]] را خلاصه نموده است. و انگیزه این كار را اهمیت این کتاب و حجم زياد آن بيان مى‌كند.


    مؤلف، هر چهارده باب کتاب را بيان مى‌نمايد اما تمام فصول کتاب را نمى‌آورد. برخى از فصول را اصلا بيان نكرده است و مطالب برخى از فصول را در هم ادغام نموده است. هم چنين از بيان مطالب تكرارى خودارى نموده است.
    مؤلف، هر چهارده باب کتاب را بيان مى‌نمايد اما تمام فصول کتاب را نمى‌آورد. برخى از فصول را اصلا بيان نكرده است و مطالب برخى از فصول را در هم ادغام نموده است. هم چنين از بيان مطالب تكرارى خودارى نموده است.


    مؤلف، در مجموع از 168 فصل کتاب «حليۀ المتقين» 110 فصل را آورده است.
    مؤلف، در مجموع از 168 فصل کتاب «[[حلية المتقين]]» 110 فصل را آورده است.


    در ابتداى اين بخش رموز کتاب ذكر شده است. مثلا «ل» را براى رسول خدا(ص) قرار داده و اين كار به خاطر خلاصه بودن کتاب است و در مواردى از کتاب اين رموز آورده شده است. اين رموز کتاب، در كروشه[] آورده شده است.
    در ابتداى این بخش رموز کتاب ذكر شده است. مثلاً«ل» را برای رسول خدا(ص) قرار داده و این كار به خاطر خلاصه بودن کتاب است و در مواردى از کتاب این رموز آورده شده است. این رموز کتاب، در كروشه[] آورده شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=235&viewType=html ر.ک: همان، ص235]</ref>.


    مؤلف، در مقدمه اين بخش در مورد ارزش و جايگاه کتاب «حليۀ المتقين» مطالبى را بيان نموده است و هدف خود را از خلاصه نمودن کتاب بيان نموده است.
    مؤلف، در مقدمه این بخش در مورد ارزش و جايگاه کتاب «حلية المتقين» مطالبى را بيان نموده است و هدف خود را از خلاصه نمودن کتاب بيان نموده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17964/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8?pageNumber=237&viewType=html ر.ک: همان، ص237]</ref>.


    == وضعيت کتاب==
    ==وضعيت کتاب==


    فهرست مطالب و موضوعات در ابتداى کتاب بيان شده است. کتابنامه كه منابع را ذكر مى‌كند در پایان آورده شده است. توضيحات كلمات و عبارات و مصادر در پاورقى ذكر شده است.


    فهرست مطالب و موضوعات در ابتداى کتاب بيان شده است. کتابنامه كه منابع را ذكر مى‌كند در پايان آورده شده است. توضيحات كلمات و عبارات و مصادر در پاورقى ذكر شده است.
    ==پانويس ==
    <references />


    == منابع==
     
    ==منابع مقاله==




    مقدمه و متن کتاب.
    مقدمه و متن کتاب.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/18588 مطالعه کتاب اخلاق و آداب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اخلاق اسلامی]]
    [[رده:اخلاق اسلامی]]
    [[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]]
    [[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]]
    [[رده:اردیبهشت (1401)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۹

    اخلاق و آداب
    اخلاق و آداب
    پدیدآورانمجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (نویسنده)

    نراقی، احمد بن محمدمهدی (نویسنده)

    قمی، عباس (نویسنده)

    حسینی، محمدرضا (گردآورنده)
    عنوان‌های دیگرحلیه المتقین. تلخیص

    معراج السعاده. تلخیص

    خلاصه حلیة المتقین

    خلاصه معراج السعاده
    ناشرنور مطاف
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1389 ش
    چاپ1
    شابک‎978-964-7891-85-5
    موضوعاخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏75‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏4‎‏ ‎‏م‎‏6017
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، آداب (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    مقامات العلية في موجبات السعادة الابدية اثر شيخ عباس قمى(1359-1294ق)، به زبان فارسی است. و در زمینه اخلاق و آداب اسلامى بيان شده است. کتاب، در سال(1332ق) تأليف گرديده است.

    کتاب، خلاصه‌اى است از دو کتاب با ارزش و مفيد «معراج السعادة» ملا احمد نراقی و «حلية المتقين» ملا محمدباقر مجلسی كه در دو بخش تنظيم گرديده است.

    مؤلف، ضمن تمجيد از کتاب «معراج السعادۀ» علت خلاصه نمودن کتاب را بدين صورت بيان مى-كند:

    «چون آن کتاب شريف، كثير الحجم و پر وزن است و همراه داشتن آن در همه حال، خصوص از برای غالب مردم متعسر بلكه متعذر است، لهذا این بنده غالب مطالب آن را به طريق اختصار در ضمن چند مقام در آوردم»[۱].

    ساختار

    کتاب، مشتمل بر این امور است:

    1.پيشگفتار از (سيد‌ ‎محمدرضا حسینى)[۲]؛

    2. مقدمه از (مرتضى حسینى نجومى)[۳]؛

    3. متن.

    متن کتاب در دو بخش بيان شده است كه بدين شرح مى‌باشد:

    بخش اول: اخلاق، با عنوان «المقامات العليۀ في موجبات السعادۀ الابديۀ» كه خلاصه کتاب «معراج السعادۀ» است. این بخش حاوى یک مقدمه، دو باب و یک خاتمه است؛

    بخش دوم: آداب، با عنوان «مختصر الابواب في السنن و الآداب» كه خلاصه کتاب «حليۀ المتقين» مى‌باشد، و شامل یک مقدمه و چهارده باب است.

    گزارش محتوا

    در پيشگفتار[۴] و مقدمه ابتدايى کتاب[۵]، مطالبى مهم در مورد اخلاق بيان مى‌شود. و اهمیت و ارزش دو کتاب معراج السعادة و حلية المتقين مورد بررسى قرار مى‌گیرد. سپس شرح مختصرى از زندگى مؤلف بيان شده، و آثار او را معرفى مى‌نمايند.

    بخش اول: اخلاق[۶].

    در این بخش مؤلف با توانايى و قدرت علمى، کتاب با اهمیت معراج السعادة را خلاصه نموده است. اصل کتاب، داراى چهار باب بوده است كه مؤلف آن را در دو باب بيان نموده است.

    در مقدمه مختصرى كه در آغاز بخش اول ذكر شده است این مطلب بيان مى‌شود:

    «آدمى مركب از دو چيز است. یکى بدن ظاهر يا تن، ديگرى نفس كه آن را روح و جان و عقل و دل نيز مى‌گویند[۷].

    بيمارى بدن با علم طب رفع مى‌گردد. و بيمارهاى روح كه اخلاق رذيله است با رجوع به علم اخلاق دفع مى‌گردد».

    موضوع باب اول از بخش اول عبارت است از: «در بيان سبب انحراف از طريق پسنديده و حصول اخلاق ذمیمه و بيان قواى انسانى[۸]».

    اين باب مشتمل بر پنج فصل است. این فصول بسيار كوتاه و در چند صفحه بيان شده است و بيشتر مباحث كلى را بيان نموده است.

    فصل اول پيرامون روح است. كه در آن در مورد این مطلب شرح داده مى‌شود:

    «روح در مملكت تن به منزله سلطان است و برای او لشكر و خدم بسيار است. چهار قوه عقل، شهوت، غضب و وهم سردار سپاه روح هستند[۹]».

    عناوین فصول ديگر عبارت است از: لذت و الم چهار قوه[۱۰]؛ شأن قوه عقليه و قوه وهمیه[۱۱]؛ خلق بد در برابر هر صفت نیک[۱۲]؛ بيان یک قاعده كلى[۱۳].

    عنوان باب دوم،«تفصيل اخلاق حسنه و رذيله، و فوايد و مفاسد آنها، و کیفیت كسب اخلاق حسنه و معالجه اوصاف ذمیمه» است. این باب مشتمل بر پنج مقام است[۱۴].

    مقام اول، عدالت است كه مؤلف آن را به صورت خلاصه و در چند سطر بيان نموده است.[۱۵]

    در چهار مقام ديگر مختصرى از صفات رذيله اخلاقى كه در کتاب «معراج السعادۀ» بيان گرديده است. و شرح و توضيح داده شده است.

    خاتمه این بخش عبارت است از «مواردى كه طالب پاکى نفس بايد بداند»[۱۶].

    برخى از مواردى كه پيرامون این مبحث ذكر شده است عبارت است از:

    1.اجتناب از مصاحبت با بدان و اشرار؛

    2. مواظبت بر اعمالى كه بر نفس تاثير دارد؛

    3. پيوسته مراقب احوال و متوجه اعمال و افعال خود باشد؛

    4. احراز و دورى از آن چه باعث تحریک قوه شهویه و غضبيه مى‌گردد؛

    5. فريب نفس خود را نخورد و اعمال خود را حمل بر صحت نكند.[۱۷]

    بخش دوم: آداب[۱۸].

    در این بخش، مؤلف کتاب حلية المتقين را خلاصه نموده است. و انگیزه این كار را اهمیت این کتاب و حجم زياد آن بيان مى‌كند.

    مؤلف، هر چهارده باب کتاب را بيان مى‌نمايد اما تمام فصول کتاب را نمى‌آورد. برخى از فصول را اصلا بيان نكرده است و مطالب برخى از فصول را در هم ادغام نموده است. هم چنين از بيان مطالب تكرارى خودارى نموده است.

    مؤلف، در مجموع از 168 فصل کتاب «حلية المتقين» 110 فصل را آورده است.

    در ابتداى این بخش رموز کتاب ذكر شده است. مثلاً«ل» را برای رسول خدا(ص) قرار داده و این كار به خاطر خلاصه بودن کتاب است و در مواردى از کتاب این رموز آورده شده است. این رموز کتاب، در كروشه[] آورده شده است[۱۹].

    مؤلف، در مقدمه این بخش در مورد ارزش و جايگاه کتاب «حلية المتقين» مطالبى را بيان نموده است و هدف خود را از خلاصه نمودن کتاب بيان نموده است[۲۰].

    وضعيت کتاب

    فهرست مطالب و موضوعات در ابتداى کتاب بيان شده است. کتابنامه كه منابع را ذكر مى‌كند در پایان آورده شده است. توضيحات كلمات و عبارات و مصادر در پاورقى ذكر شده است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: پیشگفتار کتاب، ص25
    2. ↑ ر.ک: همان، ص23
    3. ↑ ر.ک: همان، ص33
    4. ↑ ر.ک: همان، ص23
    5. ↑ ر.ک: همان، ص33
    6. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص33
    7. ↑ ر.ک: همان، ص47
    8. ↑ ر.ک: همان، ص49
    9. ↑ ر.ک: همان، ص49
    10. ↑ ر.ک: همان، ص50
    11. ↑ ر.ک: همان، ص51
    12. ↑ ر.ک: همان، ص52
    13. ↑ ر.ک: همان، ص53
    14. ↑ ر.ک: همان، ص55
    15. ↑ ر.ک: همان، ص55
    16. ↑ ر.ک: همان، ص229
    17. ↑ ر.ک: همان، صص 229-231
    18. ↑ ر.ک: همان، ص233
    19. ↑ ر.ک: همان، ص235
    20. ↑ ر.ک: همان، ص237


    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=اخلاق_و_آداب&oldid=747245»