إيضاح الاشتباه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' های ' به 'های ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'الإيضاح (ابهام زدایی)' به 'الإيضاح (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10001J1.jpg | |||
| عنوان =إیضاح الإشتباه | |||
| عنوان‌های دیگر =ایضاح الاشتباه فی ضبط تراجم الرجال | |||
| پدیدآوران = | |||
[[حسون، محمد]] (محقق) | |||
| | |||
| | |||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] ( | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 115 /ع8الف9 | ||
| موضوع = | |||
حدیث - علم الرجال | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
محدثان شیعه | محدثان شیعه | ||
نامهای عربی - تلفظ | نامهای عربی - تلفظ | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|- | | سال نشر = 1411 ق | ||
| | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10001AUTOMATIONCODE | ||
| | | چاپ =1 | ||
| | | تعداد جلد =1 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10001 | ||
| | | کتابخوان همراه نور =10001 | ||
| | | کد پدیدآور = | ||
|کد | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
|} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|الإيضاح (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''إيضاح الاشتباه في أسماء الرواة'''، اثر [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر حلى]]، به زبان عربى، پيرامون معرفت اسماء محدثين و رجال اسانيد و ضبط آنها و اسماء آباء و انساب و القاب آنهاست و توسط شيخ [[حسون، محمد|محمد الحسّون]] مورد تحقيق قرار گرفته است. | |||
اسامى متعددى برای این کتاب ذكر شده است، از قبيل: «إيضاح الاشتباه في ضبط ألفاظ أسامی الرجال و نسبهم»، «إيضاح الاشتباه في أحوال الرجال»، «إيضاح الاشتباه في أسامی الرواة» و «إيضاح الاشتباه في ضبط تراجم الرجال»، ولى صحيح همان است كه در عنوان مقاله ذكر شد. | |||
==ساختار== | |||
در ابتدا مقدمه‌اى از ناشر کتاب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10001/%D8%A5%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه ناشر، ص3]</ref>، سپس مقدمه‌اى از محقق<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10001/%D8%A5%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87?pageNumber=7&viewType=html ر.ک: مقدمه محقق، ص7]</ref> در دو فصل پيرامون کتاب و معرفى مؤلف و در ادامه اصل کتاب با خطبه‌اى از مؤلف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10001/%D8%A5%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87?pageNumber=77&viewType=html ر.ک: همان، ص77]</ref> و دو بخش تحت عنوان باب اسماء<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10001/%D8%A5%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87?pageNumber=79&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص79]</ref> و باب كنايات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10001/%D8%A5%DB%8C%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87?pageNumber=322&viewType=html ر.ک: همان، ص322]</ref> ذكر شده است. | |||
==گزارش محتوا== | |||
اين کتاب از جمله آثار گران‌قدر و سودمند رجالى [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است. کتاب بر اساس حروف اوّل نام‌ها ترتيب يافته است، بدون مراعات ترتيب در حرف‌هاى بعدى و نيز نام‌هاى پدران<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2022/77 ر.ک: معرفى‌هاى گزارشى، ص77]</ref>؛ ازاين‌روى عالمانى به ترتيب و تنظيم دقيق آن پرداخته‌اند، از جمله: مرحوم سيد ابوالقاسم جعفر بن الحسين خوانسارى جد صاحب «روضات» با عنوان «تتمیم الإفصاح في ترتيب الإيضاح» و مرحوم علم‌الهدى فرزند دانشور، مرحوم [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] كه افزون بر ترتيب و تنظيم به تكمیل آن نيز همت گماشته‌اند با عنوان «نضد الإيضاح في ترتيب إيضاح الاشتباه». | |||
محقق، کتاب را بر اساس سه نسخه، مقابله، تصحيح و تحقيق كرده و در جريان پژوهش خود، رجال را به‌اختصار شناسانده و منابع شرح حال آنها را ياد كرده است. اختلاف کتاب را در ضبط نام‌ها با ديگر منابع رجالى مشخص كرده و تكرارها و اختلاف ضبط اسماء را در این کتاب با ديگر آثار علاّمه نشان داده است. محقق محترم، مقدمه‌اى درازدامن دارند كه در آن از کتاب و نام دقيق و چگونگى‌هاى محتواى آن و نيز شرح حال مؤلف و آثارش سخن گفته‌اند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2022/77 ر.ک: معرفى‌هاى گزارشى، ص77]</ref> | |||
علامه گاهى برخى از نام‌ها را تكرار كرده و يا در ضبط اسماء برخلاف آنچه در «الخلاصة» نگاشته، ضبط كرده است و يا در همین کتاب یک نام را دو گونه ضبط كرده است. این موارد، شناسايى شده و ضمن اشاره به چگونگى آنها در پایان کتاب در ضمن فهرست‌ها همه موارد آمده است. | |||
تحقيق درباره نام‌ها، القاب و كنيه‌هاى راویان و ضبط دقيق آنها بخش بزرگى از راوى‌شناسى و دانش رجال است. چه بسيار ديده مى‌شود كه یک راوى ضعيف در اثر ابهام نام درست او، به‌جاى یک راوى موثق تلقى مى‌شد و به عكس و گاهى همنامى در میان راویان باعث اين‌گونه مسائل مى‌گرديد؛ ازاين‌روى عالمان و محققان از ديرباز در این راه به چاره‌جویى پرداخته و آثار مختلفى در این زمینه پديد آورده‌اند كه در مجموعه آثارى از این دست با عناوین «المؤتلف و المختلف» و «المتفق و المفترق» مشهورند. از اين‌گونه مسائل، عالمان دانش رجال، در سده‌هاى بعد به مشتبهات و مشتركات تعبير كردند و در این زمینه آثارى نگاشتند؛ از جمله آثار سودمند و كارآمد این فن، همین کتابى است كه به خامه فقيه فيلسوف متكلم و رجالى بزرگ شيعه علامه [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر]] حلى نگاشته شده است. | |||
==وضعيت کتاب== | |||
کتاب حاضر، شامل 8 فهرست «احاديث شيعه»، «نام‌هاى معصومین»، «مواضيع المقدمه»، «تراجم»، «اعلام»، «اسماء الكتب»، «اماكن و بقاع» و «مصادر» مى‌باشد. | |||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | |||
#مقدمه و متن کتاب. | |||
#[[:noormags:35066| معرفى‌هاى گزارشى،آینه پژوهش مرداد و شهريور 1370 - شماره 8 (8 صفحه - از 71 تا78)]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | [[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | ||
[[رده:اردیبهشت (1401)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۱
| إیضاح الإشتباه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسون، محمد (محقق) علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ایضاح الاشتباه فی ضبط تراجم الرجال |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1411 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حدیث - علم الرجال
محدثان شیعه نامهای عربی - تلفظ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 115 /ع8الف9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إيضاح الاشتباه في أسماء الرواة، اثر حسن بن يوسف بن مطهر حلى، به زبان عربى، پيرامون معرفت اسماء محدثين و رجال اسانيد و ضبط آنها و اسماء آباء و انساب و القاب آنهاست و توسط شيخ محمد الحسّون مورد تحقيق قرار گرفته است.
اسامى متعددى برای این کتاب ذكر شده است، از قبيل: «إيضاح الاشتباه في ضبط ألفاظ أسامی الرجال و نسبهم»، «إيضاح الاشتباه في أحوال الرجال»، «إيضاح الاشتباه في أسامی الرواة» و «إيضاح الاشتباه في ضبط تراجم الرجال»، ولى صحيح همان است كه در عنوان مقاله ذكر شد.
ساختار
در ابتدا مقدمه‌اى از ناشر کتاب[۱]، سپس مقدمه‌اى از محقق[۲] در دو فصل پيرامون کتاب و معرفى مؤلف و در ادامه اصل کتاب با خطبه‌اى از مؤلف[۳] و دو بخش تحت عنوان باب اسماء[۴] و باب كنايات[۵] ذكر شده است.
گزارش محتوا
اين کتاب از جمله آثار گران‌قدر و سودمند رجالى علامه حلى است. کتاب بر اساس حروف اوّل نام‌ها ترتيب يافته است، بدون مراعات ترتيب در حرف‌هاى بعدى و نيز نام‌هاى پدران[۶]؛ ازاين‌روى عالمانى به ترتيب و تنظيم دقيق آن پرداخته‌اند، از جمله: مرحوم سيد ابوالقاسم جعفر بن الحسين خوانسارى جد صاحب «روضات» با عنوان «تتمیم الإفصاح في ترتيب الإيضاح» و مرحوم علم‌الهدى فرزند دانشور، مرحوم فيض كاشانى كه افزون بر ترتيب و تنظيم به تكمیل آن نيز همت گماشته‌اند با عنوان «نضد الإيضاح في ترتيب إيضاح الاشتباه».
محقق، کتاب را بر اساس سه نسخه، مقابله، تصحيح و تحقيق كرده و در جريان پژوهش خود، رجال را به‌اختصار شناسانده و منابع شرح حال آنها را ياد كرده است. اختلاف کتاب را در ضبط نام‌ها با ديگر منابع رجالى مشخص كرده و تكرارها و اختلاف ضبط اسماء را در این کتاب با ديگر آثار علاّمه نشان داده است. محقق محترم، مقدمه‌اى درازدامن دارند كه در آن از کتاب و نام دقيق و چگونگى‌هاى محتواى آن و نيز شرح حال مؤلف و آثارش سخن گفته‌اند.[۷]
علامه گاهى برخى از نام‌ها را تكرار كرده و يا در ضبط اسماء برخلاف آنچه در «الخلاصة» نگاشته، ضبط كرده است و يا در همین کتاب یک نام را دو گونه ضبط كرده است. این موارد، شناسايى شده و ضمن اشاره به چگونگى آنها در پایان کتاب در ضمن فهرست‌ها همه موارد آمده است.
تحقيق درباره نام‌ها، القاب و كنيه‌هاى راویان و ضبط دقيق آنها بخش بزرگى از راوى‌شناسى و دانش رجال است. چه بسيار ديده مى‌شود كه یک راوى ضعيف در اثر ابهام نام درست او، به‌جاى یک راوى موثق تلقى مى‌شد و به عكس و گاهى همنامى در میان راویان باعث اين‌گونه مسائل مى‌گرديد؛ ازاين‌روى عالمان و محققان از ديرباز در این راه به چاره‌جویى پرداخته و آثار مختلفى در این زمینه پديد آورده‌اند كه در مجموعه آثارى از این دست با عناوین «المؤتلف و المختلف» و «المتفق و المفترق» مشهورند. از اين‌گونه مسائل، عالمان دانش رجال، در سده‌هاى بعد به مشتبهات و مشتركات تعبير كردند و در این زمینه آثارى نگاشتند؛ از جمله آثار سودمند و كارآمد این فن، همین کتابى است كه به خامه فقيه فيلسوف متكلم و رجالى بزرگ شيعه علامه حسن بن يوسف بن مطهر حلى نگاشته شده است.
وضعيت کتاب
کتاب حاضر، شامل 8 فهرست «احاديث شيعه»، «نام‌هاى معصومین»، «مواضيع المقدمه»، «تراجم»، «اعلام»، «اسماء الكتب»، «اماكن و بقاع» و «مصادر» مى‌باشد.
پانويس