منهج المقال في تحقيق أحوال الرجال: تفاوت میان نسخه‌ها

منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال
منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال
پدیدآوران	مؤسسة آل‌ البيت عليهم‌السلام لاحياء التراث (محقق) استرآبادی، محمد بن علی (نویسنده)
ناشر	مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1422 ق
چاپ	1
شابک	‎964-319-300-4
موضوع	حدیث - علم الرجال محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	7
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏114‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏م‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۰۰

منهج المقال في تحقيق أحوال الرجال، تأليف عالم و رجالى شيعه، ميرزا محمد بن على بن ابراهيم استرآبادى (متوفى 1028ق) استاد امين استرآبادى است. وى تأليف اين كتاب را كه در بين سه اثر رجالى او به «رجال كبير» مشهور است، در 986ق، در نجف به پايان برده است. در اين چاپ از كتاب در بالاى صفحه، متن «منهج المقال» و در ذيل صفحه، تعليقه وحيد بهبهانى بر كتاب منهج المقال آمده است.

ساختار

كتاب، شامل سه جزء (جلد) است كه در آن نام‌ها به ترتيب حروف الفباى حرف اول و دوم، تنظيم شده‌اند. دو جزء اول، حرف همزه و جزء سوم، حرف باء تا حاء را در بر گرفته است. در مجموع، 1328 نفر در منهج و 416 نفر در تعليقه معرفى شده‌اند.

در اين كتاب، نام كتاب‌هاى رجالى مورد استفاده و استناد نویسنده، ذكر شده و براى آنها رمزهايى تعيين شده است. همچنين در ابتداى كتاب، علائم اختصارى كه در سراسر كتابِ خود براى خاندان عصمت(ع) ساخته است و مدارک مورد استناد خود را ذكر مى‌كند. كتاب، داراى خاتمه‌اى شامل ده فائده رجالى است.

گزارش محتوا

اگرچه مضبوطترين، متقن‌ترين و مهم‌ترين كتاب رجالى قدما، رجال نجاشى است كه پايه كتاب‌هاى رجالى بعد از خود در ميان شیعیان است، اما جامع‌ترين كتاب رجالى، «منهج المقال» است كه به‌واسطه تأليف آن، مؤلفش را به صاحب رجال شهرت داده و بازمى‌شناساند^[۱] كثرت تعليقات و حواشى كه بر كتاب زده شده، حكايت از اهميت اين كتاب و پذيرش آن از سوى محققین دارد^[۲]

كتاب‌هاى رجالى اساساً وابسته به تأليفات قبل از خود و به‌ويژه رجاليون متقدم است؛ چون شالوده اين كتاب‌ها نام افرادى است كه گذشتگان، ذكر كرده‌اند؛ بنابراین هر تحقيق جديدى محدود به پژوهش‌ها و يافته‌هايى است كه تاكنون صورت گرفته و همين امر باعث شده علم رجال، دانشى بسته و محدود به نظر آيد. كتاب «منتهى المقال في علم الرجال» از ابوعلى محمد بن اسماعيل (معروف به رجال ابن على) از همين قسم است. اين كتاب كاملاً از «منهج المقال» استرآبادى و «حاشيه منهج المقال» از محمدباقر بهبهانى گردآورى و منتج شده است^[۳]

بعضى از علماى رجالى چندين كتاب رجالى دارند كه محمد بن على استرآبادى با سه كتاب: رجال كبير (منهج المقال)، رجال وسيط (تلخيص الأقوال) و رجال صغير (توضيح المقال) از آن جمله‌اند^[۴]؛^[۵]

در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى تحقيقى آمده است كه در آن شرح حال نويسندگان دو كتاب منهج و تعليقه آن و مطالبى درباره اين دو كتاب و نيز شيوه تحقيقى گروه تحقيق كتاب ذكر شده است. پس از آن تصاوير صفحات متعددى از نسخ كتاب ارائه شده است^[۶]

پس از مقدمه فوق و پيش از شروع متن كتاب، پنج فائده به قلم وحيد بهبهانى آمده كه در آن نياز به علم رجال، گروهى از اصطلاحات فن رجال، امارات وثوق، مدح و قوّت راوى، برخى اصطلاحات اين كتاب و چگونگى شناخت حال راوى بيان شده است^[۷]

در متن اثر، حالات راويان شيعه بنا بر آنچه علما نوشته‌اند و نيز سخن اهل سنت در اين باره و حتى شرح حال بعضى رجال اهل سنت ذكر شده است.

وضعيت كتاب

در تصحيح «منهج المقال» از شش نسخه و در تحقيق تعليقه وحيد بهبهانى از سه نسخه استفاده شده كه اطلاعات آنها در ابتداى كتاب آمده است^[۸] اختلاف نسخ و آدرس مباحث در پاورقى كتاب آمده است. در انتهاى هر جلد، فهرست مطالب منهج المقال و تعليقه به‌تفكيك ذكر شده است.

پانویس

↑ باقرى خرم‌دشتى، ناهيد، ص 102
↑ مقدمه كتاب، ص 22
↑ متن کتاب، ص 104
↑ همان، ص 105
↑ دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ص 181
↑ مقدمه، ص 10 - 67
↑ متن كتاب، ص 71 - 177
↑ مقدمه، ص 35

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.

2. باقرى خرم‌دشتى، ناهيد، «علم رجال و كتاب‌شناسى علم رجال»، فصلنامه كتاب، شماره 61، بهار 1384، ص 99 - 106.

3. دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد هشتم، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1377.

وابسته‌ها

تلخيص المقال في تحقيق أحوال الرجال

توضيح المقال استرآبادی

التعليقة البهبهانية

[1] باقرى خرم‌دشتى، ناهيد، ص 102

[2] مقدمه كتاب، ص 22

[3] متن کتاب، ص 104

[4] همان، ص 105

[5] دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ص 181

[6] مقدمه، ص 10 - 67

[7] متن كتاب، ص 71 - 177

[8] مقدمه، ص 35

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR10019J1.jpg|بندانگشتی|منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال]]
+| تصویر =NUR10019J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال
+[[مؤسسة آل‌ البيت عليهم‌السلام لاحياء التراث]] (محقق)
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-|data-type='otherBookNames'|
-|-
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث]] (محقق)
-[[استرآبادی، محمد بن علی]] (نويسنده)
+[[استرآبادی، محمد بن علی]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|زبان
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏114‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏م‎‏8
-|data-type='language'|عربی
+| موضوع =
-|-
+حدیث - علم الرجال
-|کد کنگره
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏114‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏م‎‏8
-|-
-|موضوع
-|data-type='subject'|حدیث - علم الرجال
-محدثان شیعه - سرگذشت نامه
+محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
-|data-type='publisher'|موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
+| مکان نشر =قم - ایران
-|-
+| سال نشر = 1422 ق
-|مکان نشر
-|data-type='publishPlace'|قم - ایران
-|-
-|سال نشر
-|data-type='publishYear'| 1422 هـ.ق
-|-class='articleCode'
-|کد اتوماسیون
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10019AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
-== معرفى اجمالى ==
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10019AUTOMATIONCODE
+| چاپ =1
+| شابک =964-319-300-4
+| تعداد جلد =7
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =10019
+| کتابخوان همراه نور =10019
+| کد پدیدآور =
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
 '''منهج المقال في تحقيق أحوال الرجال'''، تأليف عالم و رجالى شيعه، [[ميرزا محمد بن على بن ابراهيم استرآبادى]] (متوفى 1028ق) استاد [[امين استرآبادى]] است. وى تأليف اين كتاب را كه در بين سه اثر رجالى او به «رجال كبير» مشهور است، در 986ق، در نجف به پايان برده است. در اين چاپ از كتاب در بالاى صفحه، متن «[[منهج المقال]]» و در ذيل صفحه، تعليقه [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] بر كتاب منهج المقال آمده است.
 == ساختار ==
 كتاب، شامل سه جزء (جلد) است كه در آن نام‌ها به ترتيب حروف الفباى حرف اول و دوم، تنظيم شده‌اند. دو جزء اول، حرف همزه و جزء سوم، حرف باء تا حاء را در بر گرفته است. در مجموع، 1328 نفر در منهج و 416 نفر در تعليقه معرفى شده‌اند.
-در اين كتاب، نام كتاب‌هاى رجالى مورد استفاده و استناد نويسنده، ذكر شده و براى آنها رمزهايى تعيين شده است. همچنين در ابتداى كتاب، علائم اختصارى كه در سراسر كتابِ خود براى خاندان عصمت(ع) ساخته است و مدارك مورد استناد خود را ذكر مى‌كند. كتاب، داراى خاتمه‌اى شامل ده فائده رجالى است.
+در اين كتاب، نام كتاب‌هاى رجالى مورد استفاده و استناد نویسنده، ذكر شده و براى آنها رمزهايى تعيين شده است. همچنين در ابتداى كتاب، علائم اختصارى كه در سراسر كتابِ خود براى خاندان عصمت(ع) ساخته است و مدارک مورد استناد خود را ذكر مى‌كند. كتاب، داراى خاتمه‌اى شامل ده فائده رجالى است.
 == گزارش محتوا ==
+اگرچه مضبوطترين، متقن‌ترين و مهم‌ترين كتاب رجالى قدما، [[رجال نجاشى]] است كه پايه كتاب‌هاى رجالى بعد از خود در ميان شیعیان است، اما جامع‌ترين كتاب رجالى، «منهج المقال» است كه به‌واسطه تأليف آن، مؤلفش را به صاحب رجال شهرت داده و بازمى‌شناساند<ref>باقرى خرم‌دشتى، ناهيد، ص 102</ref> كثرت تعليقات و حواشى كه بر كتاب زده شده، حكايت از اهميت اين كتاب و پذيرش آن از سوى محققین دارد<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/22 مقدمه كتاب، ص 22]</ref>
+كتاب‌هاى رجالى اساساً وابسته به تأليفات قبل از خود و به‌ويژه رجاليون متقدم است؛ چون شالوده اين كتاب‌ها نام افرادى است كه گذشتگان، ذكر كرده‌اند؛ بنابراین هر تحقيق جديدى محدود به پژوهش‌ها و يافته‌هايى است كه تاكنون صورت گرفته و همين امر باعث شده علم رجال، دانشى بسته و محدود به نظر آيد. كتاب «[[منتهى المقال في علم الرجال]]» از [[ابوعلى محمد بن اسماعيل]] (معروف به رجال ابن على) از همين قسم است. اين كتاب كاملاً از «منهج المقال» استرآبادى و «[[حاشيه منهج المقال]]» از [[محمدباقر بهبهانى]] گردآورى و منتج شده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/104 متن کتاب، ص 104]</ref>
-اگرچه مضبوطترين، متقن‌ترين و مهم‌ترين كتاب رجالى قدما، [[رجال نجاشى]] است كه پايه كتاب‌هاى رجالى بعد از خود در ميان شيعيان است، اما جامع‌ترين كتاب رجالى، «منهج المقال» است كه به‌واسطه تأليف آن، مؤلفش را به صاحب رجال شهرت داده و بازمى‌شناساند<ref>باقرى خرم‌دشتى، ناهيد، ص 102</ref> كثرت تعليقات و حواشى كه بر كتاب زده شده، حكايت از اهميت اين كتاب و پذيرش آن از سوى محققين دارد<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/22 مقدمه كتاب، ص 22]</ref>
-كتاب‌هاى رجالى اساساً وابسته به تأليفات قبل از خود و به‌ويژه رجاليون متقدم است؛ چون شالوده اين كتاب‌ها نام افرادى است كه گذشتگان، ذكر كرده‌اند؛ بنابراين هر تحقيق جديدى محدود به پژوهش‌ها و يافته‌هايى است كه تاكنون صورت گرفته و همين امر باعث شده علم رجال، دانشى بسته و محدود به نظر آيد. كتاب «[[منتهى المقال في علم الرجال]]» از [[ابوعلى محمد بن اسماعيل]] (معروف به رجال ابن على) از همين قسم است. اين كتاب كاملاً از «منهج المقال» استرآبادى و «[[حاشيه منهج المقال]]» از [[محمدباقر بهبهانى]] گردآورى و منتج شده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/104 متن کتاب، ص 104]</ref>
 بعضى از علماى رجالى چندين كتاب رجالى دارند كه محمد بن على استرآبادى با سه كتاب: رجال كبير (منهج المقال)، [[رجال وسيط]] (تلخيص الأقوال) و [[رجال صغير]] (توضيح المقال) از آن جمله‌اند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/105 همان، ص 105]</ref>؛<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ص 181</ref>
-در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى تحقيقى آمده است كه در آن شرح حال نويسندگان دو كتاب منهج و تعليقه آن و مطالبى در باره اين دو كتاب و نيز شيوه تحقيقى گروه تحقيق كتاب ذكر شده است. پس از آن تصاوير صفحات متعددى از نسخ كتاب ارائه شده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/10 مقدمه، ص 10 - 67]</ref>
+در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى تحقيقى آمده است كه در آن شرح حال نويسندگان دو كتاب منهج و تعليقه آن و مطالبى درباره اين دو كتاب و نيز شيوه تحقيقى گروه تحقيق كتاب ذكر شده است. پس از آن تصاوير صفحات متعددى از نسخ كتاب ارائه شده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/10 مقدمه، ص 10 - 67]</ref>
 پس از مقدمه فوق و پيش از شروع متن كتاب، پنج فائده به قلم [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] آمده كه در آن نياز به علم رجال، گروهى از اصطلاحات فن رجال، امارات وثوق، مدح و قوّت راوى، برخى اصطلاحات اين كتاب و چگونگى شناخت حال راوى بيان شده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/71 متن كتاب، ص 71 - 177]</ref>
@@ خط ۷۲: / خط ۵۴: @@
 در تصحيح «منهج المقال» از شش نسخه و در تحقيق تعليقه [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] از سه نسخه استفاده شده كه اطلاعات آنها در ابتداى كتاب آمده است<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6081/1/35 مقدمه، ص 35]</ref> اختلاف نسخ و آدرس مباحث در پاورقى كتاب آمده است. در انتهاى هر جلد، فهرست مطالب منهج المقال و تعليقه به‌تفكيك ذكر شده است.
-==پانویس ==
+==پانویس==
-<references />
+<references/>
@@ خط ۸۴: / خط ۶۶: @@
 . دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد هشتم، زير نظر [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|كاظم موسوى بجنوردى]]، تهران، 1377.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[تلخيص المقال في تحقيق أحوال الرجال]]
+[[توضيح المقال استرآبادی]]
+[[التعليقة البهبهانية]]
-== پیوندها ==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/6081 مطالعه کتاب منهج المقال في تحقیق أحوال الرجال در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
 [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]