بحوث في تاريخ السنة المشرفة: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ....<ref>' به '.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - '<references />↵==منابع مقاله==↵' به '<references /> ==منابع مقاله== ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR16161J1.jpg | |||
| عنوان =بحوث فی تاریخ السنه المشرفه | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[عمری، اکرم ضیاء]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 106/5 /ع8ب3 | |||
| | | موضوع = | ||
احادیث - کتابشناسی | |||
|زبان | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
حدیث - تاریخ | حدیث - تاریخ | ||
حدیث - علم الرجال - | حدیث - علم الرجال - کتابشناسی | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | مکتبة العلوم و الحکم | ||
| مکان نشر =مدینه منوره - عربستان | |||
| سال نشر = 1405 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16161AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =16161 | |||
| کتابخوان همراه نور =16161 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''بحوث في تاريخ السّنة المشرّفة'''، تأليف [[عمری، اکرم ضیاء|أكرم ضياء عُمَرى]] (متولد موصل، 1942م) است كه در آن، به‌صورت مستند و تحليلى به بررسى تاريخ حديث پرداخته و ريشه‌ها و روش‌هاى وضع و جعل حديث و همچنين تلاش دانشمندان علوم اسلامى براى مقابله با آن را از صدر اسلام تاكنون به‌صورت مشروح و با نگاهى به آراى شرق‌شناسان توضيح داده است. | |||
نویسنده، هرچند سُنّى‌مذهب است و در فضاى فكرى مكتب خلفا مى‌انديشد و غالب آثار مورد استفاده و ارجاع او كتاب‌هاى غير شيعى است، ولى از آثار شيعه نيز به‌طور كامل غفلت نكرده و توضيحى اندك در مورد نقش انديشمندان شيعى در مورد تأسيس و رشد علم رجال بيان كرده است. | |||
اين اثر به زبان عربى جديد و با قلمى رسا و شيوا نوشته شده است. | اين اثر به زبان عربى جديد و با قلمى رسا و شيوا نوشته شده است. | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
اثر حاضر از مقدمه‌هاى پنج‌گانه نویسنده بر چاپ‌هاى اول تا پنجم و متن اصلى كتاب (شامل 1. وضع و جعل حديث؛ 2. كوشش دانشمندان براى مقاومت در برابر وضع و عنايت به اسناد و پيدايش علم رجال؛ 3. ريشه‌ها و روش‌هاى تنظيم كتاب‌هاى علم رجال؛ 4. شور و نشاط سفر براى دستيابى به علم؛ 5. تدوين كتب روايت حديث؛ 6. كتب مهمّ روايى؛ 7. كتاب‌هاى مهمّ روايى بعد از قرن سوم هجرى؛ 8. شمار احاديث و صحابيان راوى؛ 9. به‌سوى دايرةالمعارفى شامل تمامى سُنّت و علوم آن؛ 10. چگونگى جمع‌آورى و روش تنظيم موسوعه سُنّت و...) تشكيل شده است. | |||
اثر حاضر از مقدمه‌هاى پنج‌گانه | |||
اين اثر به زبان عربى قديم نيست، بلكه به سبک عربى جديد و با اصطلاحات آن به شكلى گويا و روشن نوشته شده است. نویسنده از منابع قابل توجهى (ده‌ها كتاب) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد به زبان‌هاى عربى، انگليسى و تركى براى توليد اثر حاضر بهره برده است. | |||
شيوه نویسنده در اين اثر، تاريخى و تحليلى است. | |||
==گزارش محتوا== | |||
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است: | درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است: | ||
1. | 1. نویسنده در مقدمه‌اش بر چاپ پنجم - كه تاريخ و مكان و مشخصات نگارش آن را مشخص نكرده - تأكيد كرده است كه در اين چاپ برخى از مطالب را تصحيح كردم و به آن اطلاعاتى افزودم كه منشأ آن كتاب‌هاى خطى است كه اخيرا كشف كرده‌ام و همچنين كتاب‌هاى چاپى است كه در دهه حاضر منتشر شده است.<ref>ر. ك.: مقدمه كتاب، ص3</ref> | ||
2. | 2. نویسنده در مطلبى جالب تحت عنوان «وضع جهلة الصالحين للحديث» چنين نوشته است: برخى از صالحان در جعل و وضع حديث شركت كرده‌اند تا مردم را به خير و ثواب دعوت كنند و از شرّ و عقاب دور سازند و اين البته از نادانى آنها ريشه گرفته است؛ درحالى‌كه روايات فراوان و صحيحى كه در مورد تشويق به اخلاق پسنديده و اعمال خير در منابع وجود دارد، براى هركسى كه موعظه و تشويق و تنبيه بخواهد كافى است. يكى از كسانى كه به جعل مشهور شد، غلام خليل بود كه زاهدانه زندگى مى‌كرد، به‌طورى‌كه بغداد در روز رحلتش درب مغازه‌هایش را بست و بااين‌همه، همو احاديث بسيارى در زمينه «رقائق» (رقيق‌كننده‌هاى قلب) جعل كرد و در پاسخ به اعتراضى كه به او شده بود، اعتراف كرد و گفت: «وضعناها نرقّق بها قلوب العامة»؛ (آن روايات را جعل كرديم تا دل‌هاى مردم را با آن نرم كنيم).<ref>ر. ك.: متن كتاب، ص33</ref> | ||
3. | 3. نویسنده تأكيد كرده است كه اولين كسانى كه من مى‌شناسم كه در مورد ضعيفان (شخصيت‌ها و راويان نامعتبر) اثرى نوشته‌اند عبارتند از يحيى بن سعيد قطان، يحيى بن معين، على بن مدينى، محمد بن عبدالله برقى زهرى و ابوحفص عمرو بن على فلاس و.<ref>ر. ك.: همان، ص100</ref> | ||
4. | 4. نویسنده در مورد شناخت اسامى راويان نوشته است: برخى از راويان با القاب يا كنيه‌هایشان مشهور شده‌اند، ولى در اسناد روايات، اسم آنان به‌صورت صريح نيامده و يا يك بار به‌صورت روشن آمده و بار ديگر با لقب و كنيه ذكر شده و به همين جهت ممكن است پنداشته شود كه فرد مذكور دو نفر است؛ به همين جهت و براى جلوگيرى از اشتباه، كتاب‌هایى نوشته شده تا همين موارد را آشكار سازد و.<ref>ر. ك.: همان، ص183</ref> | ||
5. | 5. نویسنده، هرچند سنى‌مذهب است و در فضاى فكرى مكتب خلفا پژوهش مى‌كند و بيشتر منابعش نيز عبارت از آثار اسلامى غير شيعى و يا كتاب‌هاى شرق‌شناسان است، ولى به آثار شيعه نيز مقدارى توجه كرده و از جمله به بررسى نقش دانشمندان شيعى در زمينه علم رجال و رشد و توسعه آن پرداخته و توضيحاتى، البته نه‌چندان كامل ذكر كرده است.<ref>ر. ك.: همان، ص218 - 229</ref> | ||
6. | 6. نویسنده به بحث در مورد نگارش حديث در دوره پيامبر اكرم(ص) و بعد از آن پرداخته و اين پرسش را طرح كرده است كه بين روايات منع از نگارش حديث و روايات تشويق به نگارش حديث، تعارض وجود دارد؛ راه حلّ چيست؟ و خودش پاسخ داده است كه بنا بر نظر علما، روايات تشويق به نگارش حديث، روايات منع از نگارش حديث را نسخ كرده است.<ref>ر. ك.: همان، ص287 - 308</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب.<ref>همان، ص495 - 498</ref>، فقط فهرست منابع.<ref>همان، ص432 - 468</ref>و فهرست اعلام نويسندگان.<ref>همان، ص470 - 493</ref>تنظيم شده، ولى ساير فهرست‌هاى فنى (مانند آيات، روايات، امكنه و...) فراهم نشده است. | |||
كتاب حاضر مستند است و نویسنده، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 1؛ ص17، پاورقى 1 و 10؛ ص22، پاورقى 1 و 4 و...</ref>و گاه نام و نشان سوره‌ها و آيات مورد استفاده در متن را ذكر كرده است.<ref>به‌عنوان مثال ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 3 و 4</ref> | |||
همچنين وى در برخى از پاورقى‌ها توضيحاتى اصطلاحى، روايى، رجالى و... را مطرح كرده است.<ref>به‌طور مثال ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 5؛ ص263، پاورقى 3؛ ص151، پاورقى 3؛ ص347، پاورقى 5 و...</ref> | |||
همچنين وى در برخى از پاورقى‌ها توضيحاتى اصطلاحى، روايى، رجالى و... را مطرح كرده است.<ref>به‌طور مثال ر. ك.: همان، | |||
نویسنده گاه‌گاهى پاورقى‌هاى انتقادى نيز آورده است.<ref>ر. ك.: همان، ص245، پاورقى 1</ref>وى گاه از جدول نيز براى تفهيم بهتر مطالب استفاده كرده است.<ref>همان، ص390 - 392</ref> | |||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references /> | ||
== منابع مقاله == | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده: فهرست‌ها، کشف الحدیث‌ها، واژه‌نامه‌ها، غریب | [[رده: فهرست‌ها، کشف الحدیث‌ها، واژه‌نامه‌ها، غریب لغات الحدیث، سازمان‌ها، انجمن‌ها، دارالحدیث‌ها، کنگره‌ها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۲
| بحوث فی تاریخ السنه المشرفه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عمری، اکرم ضیاء (نویسنده) |
| ناشر | مکتبة العلوم و الحکم |
| مکان نشر | مدینه منوره - عربستان |
| سال نشر | 1405 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث - کتابشناسی
حدیث - تاریخ حدیث - علم الرجال - کتابشناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 106/5 /ع8ب3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بحوث في تاريخ السّنة المشرّفة، تأليف أكرم ضياء عُمَرى (متولد موصل، 1942م) است كه در آن، به‌صورت مستند و تحليلى به بررسى تاريخ حديث پرداخته و ريشه‌ها و روش‌هاى وضع و جعل حديث و همچنين تلاش دانشمندان علوم اسلامى براى مقابله با آن را از صدر اسلام تاكنون به‌صورت مشروح و با نگاهى به آراى شرق‌شناسان توضيح داده است.
نویسنده، هرچند سُنّى‌مذهب است و در فضاى فكرى مكتب خلفا مى‌انديشد و غالب آثار مورد استفاده و ارجاع او كتاب‌هاى غير شيعى است، ولى از آثار شيعه نيز به‌طور كامل غفلت نكرده و توضيحى اندك در مورد نقش انديشمندان شيعى در مورد تأسيس و رشد علم رجال بيان كرده است.
اين اثر به زبان عربى جديد و با قلمى رسا و شيوا نوشته شده است.
ساختار
اثر حاضر از مقدمه‌هاى پنج‌گانه نویسنده بر چاپ‌هاى اول تا پنجم و متن اصلى كتاب (شامل 1. وضع و جعل حديث؛ 2. كوشش دانشمندان براى مقاومت در برابر وضع و عنايت به اسناد و پيدايش علم رجال؛ 3. ريشه‌ها و روش‌هاى تنظيم كتاب‌هاى علم رجال؛ 4. شور و نشاط سفر براى دستيابى به علم؛ 5. تدوين كتب روايت حديث؛ 6. كتب مهمّ روايى؛ 7. كتاب‌هاى مهمّ روايى بعد از قرن سوم هجرى؛ 8. شمار احاديث و صحابيان راوى؛ 9. به‌سوى دايرةالمعارفى شامل تمامى سُنّت و علوم آن؛ 10. چگونگى جمع‌آورى و روش تنظيم موسوعه سُنّت و...) تشكيل شده است.
اين اثر به زبان عربى قديم نيست، بلكه به سبک عربى جديد و با اصطلاحات آن به شكلى گويا و روشن نوشته شده است. نویسنده از منابع قابل توجهى (ده‌ها كتاب) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد به زبان‌هاى عربى، انگليسى و تركى براى توليد اثر حاضر بهره برده است.
شيوه نویسنده در اين اثر، تاريخى و تحليلى است.
گزارش محتوا
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
1. نویسنده در مقدمه‌اش بر چاپ پنجم - كه تاريخ و مكان و مشخصات نگارش آن را مشخص نكرده - تأكيد كرده است كه در اين چاپ برخى از مطالب را تصحيح كردم و به آن اطلاعاتى افزودم كه منشأ آن كتاب‌هاى خطى است كه اخيرا كشف كرده‌ام و همچنين كتاب‌هاى چاپى است كه در دهه حاضر منتشر شده است.[۱]
2. نویسنده در مطلبى جالب تحت عنوان «وضع جهلة الصالحين للحديث» چنين نوشته است: برخى از صالحان در جعل و وضع حديث شركت كرده‌اند تا مردم را به خير و ثواب دعوت كنند و از شرّ و عقاب دور سازند و اين البته از نادانى آنها ريشه گرفته است؛ درحالى‌كه روايات فراوان و صحيحى كه در مورد تشويق به اخلاق پسنديده و اعمال خير در منابع وجود دارد، براى هركسى كه موعظه و تشويق و تنبيه بخواهد كافى است. يكى از كسانى كه به جعل مشهور شد، غلام خليل بود كه زاهدانه زندگى مى‌كرد، به‌طورى‌كه بغداد در روز رحلتش درب مغازه‌هایش را بست و بااين‌همه، همو احاديث بسيارى در زمينه «رقائق» (رقيق‌كننده‌هاى قلب) جعل كرد و در پاسخ به اعتراضى كه به او شده بود، اعتراف كرد و گفت: «وضعناها نرقّق بها قلوب العامة»؛ (آن روايات را جعل كرديم تا دل‌هاى مردم را با آن نرم كنيم).[۲]
3. نویسنده تأكيد كرده است كه اولين كسانى كه من مى‌شناسم كه در مورد ضعيفان (شخصيت‌ها و راويان نامعتبر) اثرى نوشته‌اند عبارتند از يحيى بن سعيد قطان، يحيى بن معين، على بن مدينى، محمد بن عبدالله برقى زهرى و ابوحفص عمرو بن على فلاس و.[۳]
4. نویسنده در مورد شناخت اسامى راويان نوشته است: برخى از راويان با القاب يا كنيه‌هایشان مشهور شده‌اند، ولى در اسناد روايات، اسم آنان به‌صورت صريح نيامده و يا يك بار به‌صورت روشن آمده و بار ديگر با لقب و كنيه ذكر شده و به همين جهت ممكن است پنداشته شود كه فرد مذكور دو نفر است؛ به همين جهت و براى جلوگيرى از اشتباه، كتاب‌هایى نوشته شده تا همين موارد را آشكار سازد و.[۴]
5. نویسنده، هرچند سنى‌مذهب است و در فضاى فكرى مكتب خلفا پژوهش مى‌كند و بيشتر منابعش نيز عبارت از آثار اسلامى غير شيعى و يا كتاب‌هاى شرق‌شناسان است، ولى به آثار شيعه نيز مقدارى توجه كرده و از جمله به بررسى نقش دانشمندان شيعى در زمينه علم رجال و رشد و توسعه آن پرداخته و توضيحاتى، البته نه‌چندان كامل ذكر كرده است.[۵]
6. نویسنده به بحث در مورد نگارش حديث در دوره پيامبر اكرم(ص) و بعد از آن پرداخته و اين پرسش را طرح كرده است كه بين روايات منع از نگارش حديث و روايات تشويق به نگارش حديث، تعارض وجود دارد؛ راه حلّ چيست؟ و خودش پاسخ داده است كه بنا بر نظر علما، روايات تشويق به نگارش حديث، روايات منع از نگارش حديث را نسخ كرده است.[۶]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب.[۷]، فقط فهرست منابع.[۸]و فهرست اعلام نويسندگان.[۹]تنظيم شده، ولى ساير فهرست‌هاى فنى (مانند آيات، روايات، امكنه و...) فراهم نشده است.
كتاب حاضر مستند است و نویسنده، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.[۱۰]و گاه نام و نشان سوره‌ها و آيات مورد استفاده در متن را ذكر كرده است.[۱۱]
همچنين وى در برخى از پاورقى‌ها توضيحاتى اصطلاحى، روايى، رجالى و... را مطرح كرده است.[۱۲]
نویسنده گاه‌گاهى پاورقى‌هاى انتقادى نيز آورده است.[۱۳]وى گاه از جدول نيز براى تفهيم بهتر مطالب استفاده كرده است.[۱۴]
پانويس
- ↑ ر. ك.: مقدمه كتاب، ص3
- ↑ ر. ك.: متن كتاب، ص33
- ↑ ر. ك.: همان، ص100
- ↑ ر. ك.: همان، ص183
- ↑ ر. ك.: همان، ص218 - 229
- ↑ ر. ك.: همان، ص287 - 308
- ↑ همان، ص495 - 498
- ↑ همان، ص432 - 468
- ↑ همان، ص470 - 493
- ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 1؛ ص17، پاورقى 1 و 10؛ ص22، پاورقى 1 و 4 و...
- ↑ به‌عنوان مثال ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 3 و 4
- ↑ به‌طور مثال ر. ك.: همان، ص11، پاورقى 5؛ ص263، پاورقى 3؛ ص151، پاورقى 3؛ ص347، پاورقى 5 و...
- ↑ ر. ك.: همان، ص245، پاورقى 1
- ↑ همان، ص390 - 392
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.