التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'مسايل ' به 'مسائل ')
    جز (جایگزینی متن - '.↵==ساختار==' به '. ==ساختار==')
     
    (۵۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR03385J1.jpg|بندانگشتی|التعلیقات علی شرح الدواني العقائد العضدیة]]
    | تصویر =NUR03385J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =دراسة حول کتاب التعليقات علی شرح الدواني‌ العقائد العضدية
    |-
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|التعلیقات علی شرح الدواني العقائد العضدیة
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|دراسة حول کتاب التعلیقات علی شرح الدواني للعقائد العضدیة


    التعلیقات علی شرح العقائد العضدیة
    التعلیقات علی شرح العقائد العضدیة
    |-
    | پدیدآوران =
    |پدیدآورندگان
    [[عبده، محمد]] (حاشيه نويس)
    |data-type='authors'|[[عبده، محمد]] (حاشيه نويس)


    [[عضدالدین ایجی، عبدالرحمان بن احمد]] (نويسنده)
    [[عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد]] (نویسنده)


    [[دوانی، محمد بن اسعد]] (نويسنده)
    [[دوانی، محمد بن اسعد]] (نویسنده)


    [[جمال‌الدین اسدآبادی]] (حاشيه نويس)
    [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین]] (حاشيه نويس)


    [[خسروشاهی، هادی]] (گردآورنده و مقدمه‌نویس)
    [[خسروشاهی، هادی]] (گردآورنده و مقدمه‌نویس)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =
    |data-type='language'|عربی
    | ناشر =  
    |-
    مکتبة الشروق الدولیة
    |کد کنگره  
    | مکان نشر =قاهره - مصر
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|
    | سال نشر = 1423 ‌‎ق یا 2002 م
    |-
    |موضوع
    |data-type='subject'|
    |-
    |ناشر
    |data-type='publisher'|مکتبة الشروق الدولية
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قاهره - مصر
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1423 هـ.ق یا 2002 م
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE3385AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03385AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =03385
    | کتابخوان همراه نور =03385
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية''' اثر [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين اسدآبادى]] 1217ش معروف به افغانى است كه به عنوان تعليقه بر كتاب العقائد العضديه كه [[دوانی، محمد بن اسعد|محقق دوانى]] به عنوان شرح بر كتاب العقائد العضديه اثر [[عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد|عضدالدين ايجى]] نوشته است، صورت پذيرفته است.


    == معرفى اجمالى كتاب ==
    ==ساختار==
    در آغاز مقدمه‌ى كوتاهى به قلم استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى]] آمده است كه در آن مؤلف كتاب العقائد العضدية، به گونه مختصر چنين معرفى شده است:


    [[عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد|عبدالرحمن بن احمد بن عبدالغفار، عضدالدين ايجى]] كه در سال 756 هجرى قمرى وفات يافته است و از دانشمندان بزرگ علم كلام بود و كتاب "المواقف" نيز از تأليفات او است. [[دوانی، محمد بن اسعد|جلال‌الدين دوانى]] از علماى مشهور در فلسفه و كلام اين كتاب را شرح نموده است كه از جمله مهم‌ترين كتاب‌ها در علوم ربانى، در نزد برادران مان اهل سنت، به شمار مى‌رود.


    "التعليقات على شرح العقائد العضدية" اثر سيد جمال‌ الدين اسيد آّبادى 1217ش معروف به افغانى است كه به عنوان تعليقه بر كتاب العقائد العضديه كه محقق دوانى به عنوان شرح بر كتاب العقائد العضديه اثر عضد الدين ايجى نوشته است، صورت پذيرفته است.
    سپس مقدمه‌اى از دكتر محمد عماره و در ادامه شرح كتاب العقائد العضديه و آنگاه تعليقات سيد‌ ‎جمال بيان گرديده است.


    == ساختار كتاب ==
    ==گزارش محتوا==
    كتاب تعليقات، يك بار يا دو بار به نام [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، در مصر به چاپ رسيده است و تاريخ نگارش آن طورى كه در كتاب ذكر شده، سال 1292 قمرى است كه سيد، در مصر اقامت داشت و به تدريس فلسفه مشغول بود و [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، در آن تاريخ هنوز جوان بود و در الازهر درس مى‌خواند و ممكن نيست كه شاگردى در 22 سالگى، اين چنين كتاب مهم و به اين سطح علمى تألیف كند.


    آنچه استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى]] مى‌گويد، همان نتيجه‌اى است كه دكتور محمد عماره، دانشمند مصرى، به آن رسيده است. موصوف در مقدمه‌اى كه به نام بررسى كتاب " التعليقات على شرح العقائد العضدية" در 22 صفحه بر اين كتاب نگاشته و قبل از شروع متن به چاپ رسيده است، انتساب آن را به [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، نفى نموده و بر انتساب آن به [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] صحه مى‌گذارد.


    در آغاز مقدمه‌ى كوتاهى به قلم استاد سيد هادى خسرو شاهى آمده است كه در آن مؤلف كتاب العقائد العضدية، به گونه مختصر چنين معرفى شده است:
    كتاب در اواخر ذوالحجه سال 1292 هجرى قمرى و اوايل سال 1876 ميلادى، پایان يافته است كه شيخ محمد عبده در آن زمان در الازهر تحصيل مى‌كرد و حتى مقالاتى كه او بعد از اين تاريخ نگاشته است، بسيار بسيط مى‌باشد.


    عبدالرحمن بن احمد بن عبدالغفار، عضد الدين ايجى كه در سال 756 هجرى قمرى وفات يافته است و از دانشمندان بزرگ علم كلام بود و كتاب "المواقف" نيز از تأليفات او است. جلال‌ الدين دوانى از علماى مشهور در فلسفه و كلام اين كتاب را شرح نموده است كه از جمله مهم‌ترين كتاب‌ها در علوم ربانى، در نزد برادران مان اهل سنت، به شمار مى‌رود.
    اسلوبى كه در اين كتاب به كار برده شده است، از "سجع" خالى است؛ در حالى كه [[عبده، محمد|شيخ عبده]] در اسلوب نگارش، از سجع كار مى‌گرفت، بناء نقش او دراين كتاب، صياغت نص و تبييض است.


    سپس مقدمه‌اى از دكتر محمد عماره و در ادامه شرح كتاب العقائد العضديه و آنگاه تعليقات سيد جمال بيان گرديده است.
    هر كسى كه اين مرحله زندگى شيخ محمد عبده را نگاشته، ادعا نه نموده است كه [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، شرح عقايد عضديه، را تدريس مى‌نموده است.


    == گزارش محتوا ==
    از زبان [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، روايت شده است كه اين كتاب را با چند كتاب كلامى ديگر، نزد [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] فرا گرفته است.


    در تعليقات بر شرح عقايد عضديه در چند جاى، [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]] حاشيه نگاشته است كه خود مى‌رساند كه اين حاشيه‌هاى معدود و محدود بر تعليقات استادش، [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] باشد.


    كتاب تعليقات، يك بار يا دو بار به نام شيخ محمد عبده، در مصر به چاپ رسيده است و تاريخ نگارش آن طورى كه در كتاب ذكر شده، سال 1292 قمرى است كه سيد، در مصر اقامت داشت و به تدريس فلسفه مشغول بود و شيخ محمد عبده، در آن تاريخ هنوز جوان بود و در الازهر درس مى‌خواند و ممكن نيست كه شاگردى در 22 سالگى، اين چنين كتاب مهم و به اين سطح علمى تألیف كند.
    در تعليقات شرح عقايد عضديه در تبصره بر يك نظر "[[دوانی، محمد بن اسعد|دوانى]]" شارح عقايد عضديه، آمده است كه هيج يك از حكما و متكلمان، جز او به اين نظر نيستند.


    آنچه استاد سيد هادى خسرو شاهى مى‌گويد، همان نتيجه‌اى است كه دكتور محمد عماره، دانشمند مصرى، به آن رسيده است. موصوف در مقدمه‌اى كه به نام بررسى كتاب " التعليقات على شرح العقائد العضدية" در 22 صفحه بر اين كتاب نگاشته و قبل از شروع متن به چاپ رسيده است، انتساب آن را به شيخ محمد عبده، نفى نموده و بر انتساب آن به سيد جمال‌ الدين صحه مى‌گذارد.
    بناء در آن تاريخ، در مصر جز [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] آگاه به فلسفه و علم كلام، ديگر كسى پيدا نمى‌شد تا با اين قاطعيت حرف بزند.


    كتاب در اواخر ذوالحجه سال 1292 هجرى قمرى و اوايل سال 1876 ميلادى، پايان يافته است كه شيخ محمد عبده در آن زمان در الازهر تحصيل مى‌كرد و حتى مقالاتى كه او بعد از اين تاريخ نگاشته است، بسيار بسيط مى‌باشد.
    در اين كتاب اصطلاحاتى به زبان فارسی، تركى، هندى، وحتى فرانسه و انگليسى آمده است كه امكانات فهم و آشنايى آن زبان‌ها را در آن ايام، [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]] نداشت.


    اسلوبى كه در اين كتاب به كار برده شده است، از "سجع" خالى است؛ در حالى كه شيخ عبده در اسلوب نگارش، از سجع كار مى‌گرفت، بناء نقش او دراين كتاب، صياغت نص و تبييض است.
    استاد محمد عماره، يك سلسله دلايل ديگرى را هم ذكر مى‌كند كه ثابت مى‌سازد كتاب" التعليقات على شرح العقائد العضديه" از [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين افغانى]] است، نه از [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]!


    هر كسى كه اين مرحله زندگى شيخ محمد عبده را نگاشته، ادعا نه نموده است كه شيخ محمد عبده، شرح عقايد عضديه، را تدريس مى‌نموده است.
    استاد [[عماره، محمد|عماره]] مى‌گويد كه برخلاف نظر كسانى كه ادعا دارند، كتاب در زمان حيات [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، به چاپ رسيده است و موصوف به آن رضايت داده و انتساب آن را به خويشتن نفى نكرده است، دليل مى‌آورد كه در صفحه آخر كتاب، تاريخ چاپ آن، اواخر شعبان المعظم سال 1323 قمرى آمده است و "استاد امام" در 7 جمادى الاولى همان سال؛ يعنى تقريبا سه ماه قبل از چاپ آن كتاب، داعى اجل را لبيك گفته است و دليل ديگر اينكه در آخرين صفحه آن كتاب چنين آمده است، "العلامة الاوحد، الفهامة الامجد،، المرحوم ال[[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، مفتى الديار المصريه" بناء اين كتاب در زمان حيات شيخ محمد عبده به نشر نرسيده است. زيرا او "مرحوم" خوانده شده است.


    از زبان شيخ محمد عبده، روايت شده است كه اين كتاب را با چند كتاب كلامى ديگر، نزد سيد جمال‌ الدين فرا گرفته است.
    بعد از مقدمه‌ى محققانه سيد‌ ‎جمال‌الدين شناس شهير مصرى، دكتور [[عماره، محمد|محمد عماره]]، كتاب "[[شرح العقائد العضديه]]" تألیف محمد بن اسعد الصديق يا [[دوانی، محمد بن اسعد|جلال‌الدين الدوانى]]، مى‌آيد و در ادامهء آن كتاب "التعليقات على شرح العقائد العضديه" تألیف [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين الحسينى الافغانى]] كه نام [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]]، به خاطر نقشش در تدوين اين كتاب نيز آمده است.


    در تعليقات بر شرح عقايد عضديه در چند جاى، شيخ محمد عبده حاشيه نگاشته است كه خود مى‌رساند كه اين حاشيه‌هاى معدود و محدود بر تعليقات استادش، سيد جمال‌ الدين باشد.
    تعليقات [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] شامل 222 تعليق يا حاشيه مى‌شود؛ اما همه كتاب را سيد‌ ‎شرح نداده است؛ يعنى كتاب دوانى كه 107 صفحه است، [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] 80 صفحه آن را شرح داده است و باقى را فرو گذاشته است.


    در تعليقات شرح عقايد عضديه در تبصره بر يك نظر "دوانى" شارح عقايد عضديه، آمده است كه هيج يك از حكما و متكلمان، جز او به اين نظر نيستند.
    آنچه را [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] شرح نداده است، به مبحث‌هاى معاد روحانى مجازات و محاسبه در روز رستاخيز، صراط، مخلوق بودن بهشت و دوزخ، بهشتيان در جنت جاويدانه‌اند، مرتكب كناه كبيره جاويدان در دوزخ نمى‌ماند، شفاعت پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه وسلم برای مرتكبان گناهان كبيره امتش، عذاب قبر، سؤال منكر و نكير، معجزات، پيامبر صلى‌الله‌عليه وسلم، خاتم پيامبران است، پيامبران معصوم‌اند، كرامات اولیاء حق است، امام بعد از پيامبر صلى‌الله‌عليه وسلم ابوبكر صديق رضى‌الله‌عنه است، سپس عمر فاروق، عثمان ذى النورين و بعدا على رضى‌الله عنهم، معناى افضليت و اينكه اهل قبله را كافر نمى‌دانيم.


    بناء در آن تاريخ، در مصر جز سيد جمال‌ الدين آگاه به فلسفه و علم كلام، ديگر كسى پيدا نمى‌شد تا با اين قاطعيت حرف بزند.
    استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد‌ ‎هادى خسروشاهى]] در مقدمه اين مجموعه، علت اين كه چرا سيد، كتاب را تا آخر شرح نداده است، چنين مى‌گويد:


    در اين كتاب اصطلاحاتى به زبان فارسى، تركى، هندى، وحتى فرانسه و انگليسى آمده است كه امكانات فهم و آشنايى آن زبان‌ها را در آن ايام، شيخ محمد عبده نداشت.
    «[[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] از استمرار در شرح، به خاطر اجتناب از خوض در مسائل خلافى، به ويژه قضيه خلافت و امامت، توقف نمود. زيرا خوض در اين مسائل برای شيخ محمد عبده و با نظر به معتقدات او، امر آسانى است و معقول نيست كه قلمش در آن حد توقف نمايد.»


    استاد محمد عماره، يك سلسله دلايل ديگرى را هم ذكر مى‌كند كه ثابت مى‌سازد كتاب" التعليقات على شرح العقائد العضديه" از سيد جمال‌ الدين افغانى است، نه از شيخ محمد عبده!
    استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى]] گرچه اين عبارت آخر مقدمه‌اش را دليلى آورده است كه شارح اين تعليقات شيخ محمد عبده نيست، بلكه [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] است. اما او در اين سطور مى‌خواهد، حرف دلش را در لفافه بيان كند و صريح نمى‌گويد، اما با اندك‌ترين تعمق هر كس مى‌داند كه ا[[خسروشاهی، سید هادی|ستاد خسرو شاهى]] چه مى‌خواهد بگويد.؟! استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد‌ ‎هادى خسروشاهى]] مى‌گويد يا دقيق‌تر از فحواى كلامش چنين استنباط مى‌شود كه:


    استاد عماره مى‌گويد كه برخلاف نظر كسانى كه ادعا دارند، كتاب در زمان حيات شيخ محمد عبده، به چاپ رسيده است و موصوف به آن رضايت داده و انتساب آن را به خويشتن نفى نكرده است، دليل مى‌آورد كه در صفحه آخر كتاب، تاريخ چاپ آن، اواخر شعبان المعظم سال 1323 قمرى آمده است و "استاد امام" در 7 جمادى الاولى همان سال؛ يعنى تقريبا سه ماه قبل از چاپ آن كتاب، داعى اجل را لبيك گفته است و دليل ديگر اينكه در آخرين صفحه آن كتاب چنين آمده است، "العلامة الاوحد، الفهامة الامجد،، المرحوم الشيخ محمد عبده، مفتى الديار المصريه" بناء اين كتاب در زمان حيات شيخ محمد عبده به نشر نرسيده است. زيرا او "مرحوم" خوانده شده است.
    [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] شيعه است و [[عبده، محمد|شيخ محمد عبده]] سنى. چون مباحث بعدى كتاب مورد بحث، مسأله امامت و خلافت است و [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]] به خاطر شيعه بودن مخالف آن، نظر دارد، بناء تعليقات و يا تدريس كتاب شرح عقايد را پایان مى‌دهد!


    بعد از مقدمه‌ى محققانه سيد جمال‌ الدين شناس شهير مصرى، دكتور محمد عماره، كتاب "شرح العقائد العضديه" تألیف محمد بن اسعد الصديق يا جلال‌ الدين الدوانى، مى‌آيد و در ادامهء آن كتاب "التعليقات على شرح العقائد العضديه" تألیف سيد جمال‌ الدين الحسينى الافغانى كه نام شيخ محمد عبده، به خاطر نقشش در تدوين اين كتاب نيز آمده است.
    اصرار [[خسروشاهی، هادی|استاد خسرو شاهى]] برای شيعه ثابت كردن [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سيد‌ ‎جمال‌الدين]]، به خاطر اين است كه او را ایرانى ثابت كند و وضع اين مقدمه هم به اصطلاح منطقيون، به خاطر آن نتيجه است. زيرا او مى‌داند كه سادات كنر، اهل سنت‌اند و آسان‌ترين طريقه برای ایرانى ساختن سيد‌ ‎همين مذهب عقيدتى‌اش است.
     
    تعليقات سيد جمال‌ الدين شامل 222 تعليق يا حاشيه مى‌شود؛ اما همه كتاب را سيد شرح نداده است؛ يعنى كتاب دوانى كه 107 صفحه است، سيد جمال‌ الدين 80 صفحه آن را شرح داده است و باقى را فرو گذاشته است.
     
    آنچه را سيد جمال‌ الدين شرح نداده است، به مبحث‌هاى معاد روحانى مجازات و محاسبه در روز رستاخيز، صراط، مخلوق بودن بهشت و دوزخ، بهشتيان در جنت جاويدانه‌اند، مرتكب كناه كبيره جاويدان در دوزخ نمى‌ماند، شفاعت پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم براى مرتكبان گناهان كبيره امتش، عذاب قبر، سؤال منكر و نكير، معجزات، پيامبر صلى الله عليه وسلم، خاتم پيامبران است، پيامبران معصوم‌اند، كرامات اولياء حق است، امام بعد از پيامبر صلى الله عليه وسلم ابوبكر صديق رضى الله عنه است، سپس عمر فاروق، عثمان ذى النورين و بعدا على رضى الله عنهم، معناى افضليت و اينكه اهل قبله را كافر نمى‌دانيم.
     
    استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد هادى خسروشاهى]] در مقدمه اين مجموعه، علت اين كه چرا سيد، كتاب را تا آخر شرح نداده است، چنين مى‌گويد:
     
    «سيد جمال‌ الدين از استمرار در شرح، به خاطر اجتناب از خوض در مسائل خلافى، به ويژه قضيه خلافت و امامت، توقف نمود. زيرا خوض در اين مسائل براى شيخ محمد عبده و با نظر به معتقدات او، امر آسانى است و معقول نيست كه قلمش در آن حد توقف نمايد.»
     
    استاد سيد هادى خسرو شاهى گرچه اين عبارت آخر مقدمه‌اش را دليلى آورده است كه شارح اين تعليقات شيخ محمد عبده نيست، بلكه سيد جمال‌ الدين است. اما او در اين سطور مى‌خواهد، حرف دلش را در لفافه بيان كند و صريح نمى‌گويد، اما با اندك‌ترين تعمق هر كس مى‌داند كه استاد خسرو شاهى چه مى‌خواهد بگويد.؟! استاد [[خسروشاهی، هادی|سيد هادى خسروشاهى]] مى‌گويد يا دقيق‌تر از فحواى كلامش چنين استنباط مى‌شود كه:
     
    سيد جمال‌ الدين شيعه است و شيخ محمد عبده سنى. چون مباحث بعدى كتاب مورد بحث، مسأله امامت و خلافت است و سيد جمال‌ الدين به خاطر شيعه بودن مخالف آن، نظر دارد، بناء تعليقات و يا تدريس كتاب شرح عقايد را پايان مى‌دهد!
     
    اصرار استاد خسرو شاهى براى شيعه ثابت كردن سيد جمال‌ الدين، به خاطر اين است كه او را ايرانى ثابت كند و وضع اين مقدمه هم به اصطلاح منطقيون، به خاطر آن نتيجه است. زيرا او مى‌داند كه سادات كنر، اهل سنتاند و آسان‌ترين طريقه براى ايرانى ساختن سيد همين مذهب عقيدتى‌اش است.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==
    در پایان كتاب سه فهرست تحت عناوين، آيات، اعلام و اماكن ذكر شده است.


    ==منابع مقاله==
    # متن و مقدمه كتاب
    #[[:noormags:295729|مجله مكتب تشيع، خرداد 1343ق شماره 112 عنوان مقاله: درباره سيد‌ ‎جمال‌الدين حسینى اسد آبادى، نویسنده: سيد‌ ‎هادى خسروشاهى]]


    در پايان كتاب سه فهرست تحت عناوين، آيات، اعلام و اماكن ذكر شده است.
    ==وابسته‌ها==
     
    {{وابسته‌ها}}
    == منابع مقاله ==
     
     
    1- متن و مقدمه كتاب
     
    2- مجله مكتب تشيع، خرداد 1343ق شماره 112 عنوان مقاله: درباره سيد جمال‌ الدين حسينى اسد آبادى، نويسنده: [[خسروشاهی، هادی|سيد هادى خسروشاهى]]


    [[التعريف بكتاب العقائد العضدية و شراحه]]


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/4986 مطالعه کتاب التعلیقات علی شرح الدواني العقائد العضدیة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۳

    التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية
    التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية
    پدیدآورانعبده، محمد (حاشيه نويس)

    عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد (نویسنده)

    دوانی، محمد بن اسعد (نویسنده)

    اسدآبادی، سید جمال‌الدین (حاشيه نويس)

    خسروشاهی، هادی (گردآورنده و مقدمه‌نویس)
    عنوان‌های دیگردراسة حول کتاب التعليقات علی شرح الدواني‌ العقائد العضدية التعلیقات علی شرح العقائد العضدیة
    ناشرمکتبة الشروق الدولیة
    مکان نشرقاهره - مصر
    سال نشر1423 ‌‎ق یا 2002 م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    التعليقات علی شرح الدواني العقائد العضدية اثر سيد‌ ‎جمال‌الدين اسدآبادى 1217ش معروف به افغانى است كه به عنوان تعليقه بر كتاب العقائد العضديه كه محقق دوانى به عنوان شرح بر كتاب العقائد العضديه اثر عضدالدين ايجى نوشته است، صورت پذيرفته است.

    ساختار

    در آغاز مقدمه‌ى كوتاهى به قلم استاد سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى آمده است كه در آن مؤلف كتاب العقائد العضدية، به گونه مختصر چنين معرفى شده است:

    عبدالرحمن بن احمد بن عبدالغفار، عضدالدين ايجى كه در سال 756 هجرى قمرى وفات يافته است و از دانشمندان بزرگ علم كلام بود و كتاب "المواقف" نيز از تأليفات او است. جلال‌الدين دوانى از علماى مشهور در فلسفه و كلام اين كتاب را شرح نموده است كه از جمله مهم‌ترين كتاب‌ها در علوم ربانى، در نزد برادران مان اهل سنت، به شمار مى‌رود.

    سپس مقدمه‌اى از دكتر محمد عماره و در ادامه شرح كتاب العقائد العضديه و آنگاه تعليقات سيد‌ ‎جمال بيان گرديده است.

    گزارش محتوا

    كتاب تعليقات، يك بار يا دو بار به نام شيخ محمد عبده، در مصر به چاپ رسيده است و تاريخ نگارش آن طورى كه در كتاب ذكر شده، سال 1292 قمرى است كه سيد، در مصر اقامت داشت و به تدريس فلسفه مشغول بود و شيخ محمد عبده، در آن تاريخ هنوز جوان بود و در الازهر درس مى‌خواند و ممكن نيست كه شاگردى در 22 سالگى، اين چنين كتاب مهم و به اين سطح علمى تألیف كند.

    آنچه استاد سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى مى‌گويد، همان نتيجه‌اى است كه دكتور محمد عماره، دانشمند مصرى، به آن رسيده است. موصوف در مقدمه‌اى كه به نام بررسى كتاب " التعليقات على شرح العقائد العضدية" در 22 صفحه بر اين كتاب نگاشته و قبل از شروع متن به چاپ رسيده است، انتساب آن را به شيخ محمد عبده، نفى نموده و بر انتساب آن به سيد‌ ‎جمال‌الدين صحه مى‌گذارد.

    كتاب در اواخر ذوالحجه سال 1292 هجرى قمرى و اوايل سال 1876 ميلادى، پایان يافته است كه شيخ محمد عبده در آن زمان در الازهر تحصيل مى‌كرد و حتى مقالاتى كه او بعد از اين تاريخ نگاشته است، بسيار بسيط مى‌باشد.

    اسلوبى كه در اين كتاب به كار برده شده است، از "سجع" خالى است؛ در حالى كه شيخ عبده در اسلوب نگارش، از سجع كار مى‌گرفت، بناء نقش او دراين كتاب، صياغت نص و تبييض است.

    هر كسى كه اين مرحله زندگى شيخ محمد عبده را نگاشته، ادعا نه نموده است كه شيخ محمد عبده، شرح عقايد عضديه، را تدريس مى‌نموده است.

    از زبان شيخ محمد عبده، روايت شده است كه اين كتاب را با چند كتاب كلامى ديگر، نزد سيد‌ ‎جمال‌الدين فرا گرفته است.

    در تعليقات بر شرح عقايد عضديه در چند جاى، شيخ محمد عبده حاشيه نگاشته است كه خود مى‌رساند كه اين حاشيه‌هاى معدود و محدود بر تعليقات استادش، سيد‌ ‎جمال‌الدين باشد.

    در تعليقات شرح عقايد عضديه در تبصره بر يك نظر "دوانى" شارح عقايد عضديه، آمده است كه هيج يك از حكما و متكلمان، جز او به اين نظر نيستند.

    بناء در آن تاريخ، در مصر جز سيد‌ ‎جمال‌الدين آگاه به فلسفه و علم كلام، ديگر كسى پيدا نمى‌شد تا با اين قاطعيت حرف بزند.

    در اين كتاب اصطلاحاتى به زبان فارسی، تركى، هندى، وحتى فرانسه و انگليسى آمده است كه امكانات فهم و آشنايى آن زبان‌ها را در آن ايام، شيخ محمد عبده نداشت.

    استاد محمد عماره، يك سلسله دلايل ديگرى را هم ذكر مى‌كند كه ثابت مى‌سازد كتاب" التعليقات على شرح العقائد العضديه" از سيد‌ ‎جمال‌الدين افغانى است، نه از شيخ محمد عبده!

    استاد عماره مى‌گويد كه برخلاف نظر كسانى كه ادعا دارند، كتاب در زمان حيات شيخ محمد عبده، به چاپ رسيده است و موصوف به آن رضايت داده و انتساب آن را به خويشتن نفى نكرده است، دليل مى‌آورد كه در صفحه آخر كتاب، تاريخ چاپ آن، اواخر شعبان المعظم سال 1323 قمرى آمده است و "استاد امام" در 7 جمادى الاولى همان سال؛ يعنى تقريبا سه ماه قبل از چاپ آن كتاب، داعى اجل را لبيك گفته است و دليل ديگر اينكه در آخرين صفحه آن كتاب چنين آمده است، "العلامة الاوحد، الفهامة الامجد،، المرحوم الشيخ محمد عبده، مفتى الديار المصريه" بناء اين كتاب در زمان حيات شيخ محمد عبده به نشر نرسيده است. زيرا او "مرحوم" خوانده شده است.

    بعد از مقدمه‌ى محققانه سيد‌ ‎جمال‌الدين شناس شهير مصرى، دكتور محمد عماره، كتاب "شرح العقائد العضديه" تألیف محمد بن اسعد الصديق يا جلال‌الدين الدوانى، مى‌آيد و در ادامهء آن كتاب "التعليقات على شرح العقائد العضديه" تألیف سيد‌ ‎جمال‌الدين الحسينى الافغانى كه نام شيخ محمد عبده، به خاطر نقشش در تدوين اين كتاب نيز آمده است.

    تعليقات سيد‌ ‎جمال‌الدين شامل 222 تعليق يا حاشيه مى‌شود؛ اما همه كتاب را سيد‌ ‎شرح نداده است؛ يعنى كتاب دوانى كه 107 صفحه است، سيد‌ ‎جمال‌الدين 80 صفحه آن را شرح داده است و باقى را فرو گذاشته است.

    آنچه را سيد‌ ‎جمال‌الدين شرح نداده است، به مبحث‌هاى معاد روحانى مجازات و محاسبه در روز رستاخيز، صراط، مخلوق بودن بهشت و دوزخ، بهشتيان در جنت جاويدانه‌اند، مرتكب كناه كبيره جاويدان در دوزخ نمى‌ماند، شفاعت پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه وسلم برای مرتكبان گناهان كبيره امتش، عذاب قبر، سؤال منكر و نكير، معجزات، پيامبر صلى‌الله‌عليه وسلم، خاتم پيامبران است، پيامبران معصوم‌اند، كرامات اولیاء حق است، امام بعد از پيامبر صلى‌الله‌عليه وسلم ابوبكر صديق رضى‌الله‌عنه است، سپس عمر فاروق، عثمان ذى النورين و بعدا على رضى‌الله عنهم، معناى افضليت و اينكه اهل قبله را كافر نمى‌دانيم.

    استاد سيد‌ ‎هادى خسروشاهى در مقدمه اين مجموعه، علت اين كه چرا سيد، كتاب را تا آخر شرح نداده است، چنين مى‌گويد:

    «سيد‌ ‎جمال‌الدين از استمرار در شرح، به خاطر اجتناب از خوض در مسائل خلافى، به ويژه قضيه خلافت و امامت، توقف نمود. زيرا خوض در اين مسائل برای شيخ محمد عبده و با نظر به معتقدات او، امر آسانى است و معقول نيست كه قلمش در آن حد توقف نمايد.»

    استاد سيد‌ ‎هادى خسرو شاهى گرچه اين عبارت آخر مقدمه‌اش را دليلى آورده است كه شارح اين تعليقات شيخ محمد عبده نيست، بلكه سيد‌ ‎جمال‌الدين است. اما او در اين سطور مى‌خواهد، حرف دلش را در لفافه بيان كند و صريح نمى‌گويد، اما با اندك‌ترين تعمق هر كس مى‌داند كه استاد خسرو شاهى چه مى‌خواهد بگويد.؟! استاد سيد‌ ‎هادى خسروشاهى مى‌گويد يا دقيق‌تر از فحواى كلامش چنين استنباط مى‌شود كه:

    سيد‌ ‎جمال‌الدين شيعه است و شيخ محمد عبده سنى. چون مباحث بعدى كتاب مورد بحث، مسأله امامت و خلافت است و سيد‌ ‎جمال‌الدين به خاطر شيعه بودن مخالف آن، نظر دارد، بناء تعليقات و يا تدريس كتاب شرح عقايد را پایان مى‌دهد!

    اصرار استاد خسرو شاهى برای شيعه ثابت كردن سيد‌ ‎جمال‌الدين، به خاطر اين است كه او را ایرانى ثابت كند و وضع اين مقدمه هم به اصطلاح منطقيون، به خاطر آن نتيجه است. زيرا او مى‌داند كه سادات كنر، اهل سنت‌اند و آسان‌ترين طريقه برای ایرانى ساختن سيد‌ ‎همين مذهب عقيدتى‌اش است.

    وضعيت كتاب

    در پایان كتاب سه فهرست تحت عناوين، آيات، اعلام و اماكن ذكر شده است.

    منابع مقاله

    1. متن و مقدمه كتاب
    2. مجله مكتب تشيع، خرداد 1343ق شماره 112 عنوان مقاله: درباره سيد‌ ‎جمال‌الدين حسینى اسد آبادى، نویسنده: سيد‌ ‎هادى خسروشاهى

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=التعليقات_علی_شرح_الدواني_العقائد_العضدية&oldid=640390»