ابن دقماق، ابراهیم بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۳۶

ابن دُقْماق، صارم‌الدين ابراهیم بن محمد بن آيدَمر العلائى (ح 750-809ق)، مورخ حنفى‌مذهب است.

ابن دقماق، ابراهیم بن محمد

نام	ابن دقماق، ابراهیم بن محمد
نام‌های دیگر
نام پدر	محمد
متولد	ح 750ق
محل تولد	قاهره
رحلت	809 ‌‎ق
اساتید
برخی آثار	الجوهر الثمين في سير الملوك و السلاطين نزهة الأنام في تاريخ الإسلام
کد مؤلف	AUTHORCODE00562AUTHORCODE

ولادت

وى در قاهره ديده به جهان گشود و همان جا درگذشت (دُقماق و تُخماق، واژه‌اى تركى به معنى چكش بزرگ چوبى است). پدر بزرگ آيدمر، عز‌الدين دقماق (متوفای 734ق)، نقيب لشكر و از امیران ملك ناصر محمد بن قلاوون، از فرماندهان ممالیک مصر بود.

تحصیلات

ابراهیم، نخست در زُمره نظامیان درآمد، سپس به تحصيل علاقه‌مند شد و نزد برخى از فقهاى حنفى فقه آموخت، آن‌گاه به ادبيات روى آورد و سرانجام، علم تاريخ را برگزيد و در آن مهارت يافت و آثار بسيار ارزشمندى در این زمینه تأليف كرد.

مقريزى، مجموعه تأليفات و نوشته‌هاى او را بيش از 200 مى‌داند. در اواخر عمر، مدتى به سمت والى شهر دِمیاط منصوب شد، اما پس از اندكى از مقام خود معزول گرديد و به قاهره بازگشت. وى كه یک حنفى متعصب بود، به اتهام نقل مطلبى توهين‌آمیز عليه امام شافعى، از سوى جلال‌الدين قاضى شافعى قاهره، مورد بازپرسى و محاكمه قرار گرفت و با اينكه این اتهام را رد كرد و يادآورى نمود كه مطلب مورد نظر را از کتابى كه نزد خاندان طرابلسى بوده، نقل كرده است، به حكم قاضى، تعزير و زندانى شد.

وفات

با وجود اينكه ابن دُقماق، آثار متعددى به رشته تحرير درآورد، اما از ادبيات عرب بهره كافى نداشت و در نوشتن، از زبان عامیانه استفاده مى‌كرد. سرانجام، پس از حدود 60 سال زندگى، در ذى‌حجه 809ق درگذشت. حاجى خليفه، در چندين جاى کتاب خود، سال درگذشت ابن دقماق را 790ق آورده است. گرچه سيوطى نيز او را متوفى در همین سال دانسته، لكن سنش را بيش از 80 ذكر كرده است. از سوى ديگر، ابن اياس، تولد ابن دقماق را 745ق، ياد كرده است، اما با در نظر گرفتن گزارش مورخان هم‌عصر وى، چون ابن حجر و ديگران، مى‌توان گفت كه سال ولادت و مرگ او همان است كه در آغاز ذكر شد. وى در نوشتن کتاب‌هایش از آثار دانشمندانى نظير الكندى، ابن سعيد مؤلف کتاب المغرب، ابن يونس و ديگران سود جسته و خود نيز مورد اعتماد مورخان و نویسندگان هم‌زمان و سده‌هاى بعد بوده است.

آثار

معروف‌ترين آثار علمى او كه تاكنون باقى مانده يا نام آنها در منابع معتبر آمده، عبارتند از:

الانتصار لواسطة عَقد الامصار؛
نزهة الانام في تاريخ الاسلام؛
الجوهر الثمین في سير الملوك و السلاطين يا الجوهر الثمین في سير الخلفاء و السلاطين؛
نظم الجمان في طبقات اصحاب امامنا النعمان؛
ترجمان الزمان في تراجم الاعيان؛
عقد الجواهر في سيرة الملك الظاهر؛
فرائد الفوائد كه در تعبير خواب است؛
الدر المنضد في وفيات اعيان امه محمد^[۱].

پانویس

↑ دیانت، على‌اكبر، ج 3، ص507-509.

منابع مقاله

دیانت، على‌اكبر، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374

وابسته‌ها

الجوهر الثمين في سير الملوك و السلاطين

نزهة الأنام في تاريخ الإسلام

الانتصار لواسطة عقدالأمصار

[1] دیانت، على‌اكبر، ج 3، ص507-509.

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00562.jpg|بندانگشتی|ابن دقماق، ابراهیم بن محمد]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابن دقماق، ابراهیم بن محمد
+! نام!! data-type="authorName" |ابن دقماق، ابراهیم بن محمد
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |محمد
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |ح 750ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |قاهره
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|809 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |809 ‌‎ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[الجوهر الثمين في سير الملوك و السلاطين]]
-|-class='articleCode'
+[[نزهة الأنام في تاريخ الإسلام]]
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE562AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00562AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''ابن دُقْماق، صارم‌الدين ابراهیم بن محمد بن آيدَمر العلائى''' (ح 750-809ق)، مورخ حنفى‌مذهب است.
+== ولادت ==
+وى در قاهره ديده به جهان گشود و همان جا درگذشت (دُقماق و تُخماق، واژه‌اى تركى به معنى چكش بزرگ چوبى است). پدر بزرگ آيدمر، عز‌الدين دقماق (متوفای 734ق)، نقيب لشكر و از امیران ملك ناصر محمد بن قلاوون، از فرماندهان ممالیک مصر بود.
-«ابن دُقْماق، صارم‌ الدين ابراهيم بن محمد بن آيدَمر العلائى» (ح 750-809ق)، مورخ حنفى‌مذهب است. وى در قاهره ديده به جهان گشود و همان جا درگذشت (دُقماق و تُخماق، واژه‌اى تركى به معنى چكش بزرگ چوبى است). پدر بزرگ آيدمر، عز‌ الدين دقماق (د 734ق)، نقيب لشكر و از اميران ملك ناصر محمد بن قلاوون، از فرماندهان مماليك مصر بود.
+==تحصیلات==
+ابراهیم، نخست در زُمره نظامیان درآمد، سپس به تحصيل علاقه‌مند شد و نزد برخى از فقهاى حنفى فقه آموخت، آن‌گاه به ادبيات روى آورد و سرانجام، علم تاريخ را برگزيد و در آن مهارت يافت و آثار بسيار ارزشمندى در این زمینه تأليف كرد.
-ابراهيم، نخست در زُمره نظاميان درآمد، سپس به تحصيل علاقه‌مند شد و نزد برخى از فقهاى حنفى فقه آموخت، آن‌گاه به ادبيات روى آورد و سرانجام، علم تاريخ را برگزيد و در آن مهارت يافت و آثار بسيار ارزشمندى در اين زمينه تأليف كرد.
-[[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، مجموعه تأليفات و نوشته‌هاى او را بيش از 200 مى‌داند. در اواخر عمر، مدتى به سمت والى شهر دِمياط منصوب شد، اما پس از اندكى از مقام خود معزول گرديد و به قاهره بازگشت. وى كه يك حنفى متعصب بود، به اتهام نقل مطلبى توهين‌آميز عليه امام شافعى، از سوى جلال‌ الدين قاضى شافعى قاهره، مورد بازپرسى و محاكمه قرار گرفت و با اينكه اين اتهام را رد كرد و يادآورى نمود كه مطلب مورد نظر را از کتابى كه نزد خاندان طرابلسى بوده، نقل كرده است، به حكم قاضى، تعزير و زندانى شد.
-با وجود اينكه ابن دُقماق، آثار متعددى به رشته تحرير درآورد، اما از ادبيات عرب بهره كافى نداشت و در نوشتن، از زبان عاميانه استفاده مى‌كرد. سرانجام، پس از حدود 60 سال زندگى، در ذى‌حجه 809ق درگذشت. حاجى خليفه، در چندين جاى کتاب خود، سال درگذشت ابن دقماق را 790ق آورده است. گرچه [[سيوطى]] نيز او را متوفى در همين سال دانسته، لكن سنش را بيش از 80 ذكر كرده است. از سوى ديگر، ابن اياس، تولد ابن دقماق را 745ق، ياد كرده است، اما با در نظر گرفتن گزارش مورخان هم‌عصر وى، چون [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] و ديگران، مى‌توان گفت كه سال ولادت و مرگ او همان است كه در آغاز ذكر شد. وى در نوشتن کتاب‌هايش از آثار دانشمندانى نظير الكندى، ابن سعيد مؤلف کتاب المغرب، ابن يونس و ديگران سود جسته و خود نيز مورد اعتماد مورخان و نويسندگان هم‌زمان و سده‌هاى بعد بوده است.
-== آثار ==
+[[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، مجموعه تأليفات و نوشته‌هاى او را بيش از 200 مى‌داند. در اواخر عمر، مدتى به سمت والى شهر دِمیاط منصوب شد، اما پس از اندكى از مقام خود معزول گرديد و به قاهره بازگشت. وى كه یک حنفى متعصب بود، به اتهام نقل مطلبى توهين‌آمیز عليه امام شافعى، از سوى جلال‌الدين قاضى شافعى قاهره، مورد بازپرسى و محاكمه قرار گرفت و با اينكه این اتهام را رد كرد و يادآورى نمود كه مطلب مورد نظر را از کتابى كه نزد خاندان طرابلسى بوده، نقل كرده است، به حكم قاضى، تعزير و زندانى شد.
+==وفات==
+با وجود اينكه ابن دُقماق، آثار متعددى به رشته تحرير درآورد، اما از ادبيات عرب بهره كافى نداشت و در نوشتن، از زبان عامیانه استفاده مى‌كرد. سرانجام، پس از حدود 60 سال زندگى، در ذى‌حجه 809ق درگذشت. حاجى خليفه، در چندين جاى کتاب خود، سال درگذشت ابن دقماق را 790ق آورده است. گرچه [[سيوطى]] نيز او را متوفى در همین سال دانسته، لكن سنش را بيش از 80 ذكر كرده است. از سوى ديگر، ابن اياس، تولد ابن دقماق را 745ق، ياد كرده است، اما با در نظر گرفتن گزارش مورخان هم‌عصر وى، چون [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] و ديگران، مى‌توان گفت كه سال ولادت و مرگ او همان است كه در آغاز ذكر شد. وى در نوشتن کتاب‌هایش از آثار دانشمندانى نظير الكندى، ابن سعيد مؤلف کتاب المغرب، ابن يونس و ديگران سود جسته و خود نيز مورد اعتماد مورخان و نویسندگان هم‌زمان و سده‌هاى بعد بوده است.
+==آثار==
 معروف‌ترين آثار علمى او كه تاكنون باقى مانده يا نام آنها در منابع معتبر آمده، عبارتند از:
-. الانتصار لواسطة عَقد الامصار؛
+# الانتصار لواسطة عَقد الامصار؛
+# نزهة الانام في تاريخ الاسلام؛
+# الجوهر الثمین في سير الملوك و السلاطين يا الجوهر الثمین في سير الخلفاء و السلاطين؛
+# نظم الجمان في طبقات اصحاب امامنا النعمان؛
+# ترجمان الزمان في تراجم الاعيان؛
+# عقد الجواهر في سيرة الملك الظاهر؛
+# فرائد الفوائد كه در تعبير خواب است؛
+# الدر المنضد في وفيات اعيان امه محمد<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1705 دیانت، على‌اكبر، ج 3، ص507-509].</ref>.
-. نزهة الانام فى تاريخ الاسلام؛
+==پانویس==
+<references/>
-. الجوهر الثمين فى سير الملوك و السلاطين يا الجوهر الثمين فى سير الخلفاء و السلاطين؛
+==منابع مقاله==
-. نظم الجمان فى طبقات اصحاب امامنا النعمان؛
+[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1705 دیانت، على‌اكبر، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374]
-. ترجمان الزمان فى تراجم الاعيان؛
-. عقد الجواهر فى سيرة الملك الظاهر؛
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-. فرائد الفوائد كه در تعبير خواب است؛
-. الدر المنضد فى وفيات اعيان امه محمد.
+[[الجوهر الثمين في سير الملوك و السلاطين]]
-== منابع مقاله ==
+[[نزهة الأنام في تاريخ الإسلام]]
-على‌اكبر ديانت، دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 3، ص 507-509.
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
-[[الجوهر الثمين في سير الملوک و السلاطين]]
-[[نزهة الأنام في تاريخ الإسلام]]
+[[الانتصار لواسطة عقدالأمصار]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]