گلستانه، سید علاءالدین محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'عليهم السلام' به 'عليهم‌السلام')
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR02231.jpg|بندانگشتی|گلستانه، علاءالدین محمد]]
    [[پرونده:NUR02231.jpg|بندانگشتی|گلستانه، سید علاءالدین محمد]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|گلستانه، علاءالدین محمد
    ! نام!! data-type="authorName" |گلستانه، سید علاءالدین محمد
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'|  
    | data-type="authorOtherNames" |  
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |سیّد ابوتراب محمّدعلى قاضى
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|
    | data-type="authorbirthDate" |
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" |
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1110 هـ.ق
    | data-type="authorDeathDate" |1110 ق
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |[[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]]
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[‏منهج الیقین (شرح نامه [[امام صادق]] علیه‌السلام به شیعیان)]]  
    | data-type="authorWritings" |[[منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)|منهج‌الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)]]  
    |-class='articleCode'
    |- class="articleCode"
    |کد مولف
    |کد مؤلف
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE2231AUTHORCODE
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE02231AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>


    '''سیّد علاءالدین محمّد گلستانه اصفهانى''' (متوفای 1100ق)، مؤلف [[منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)|منهج الیقین]] فرزند شاه سیّد ابوتراب محمّدعلى قاضى است. نسب شاه ابوتراب محمّد على، با چندین واسطه به میر ابوالفضل، جدّ سادات گلستانه مى‌رسد، از پدر علاءالدین گلستانه، همین اندازه اطّلاع داریم كه شاعرى با تلّخص «عصرى»، وى را هجو نموده است.


    سيّد علاء الدين محمّد گلستانه اصفهانى (م 1100 ق)، مولف منهج اليقين فرزند شاه سيّد ابوتراب محمّد على قاضى است. نسب شاه ابوتراب محمّد على، با چندين واسطه به مير ابوالفضل، جدّ سادات گلستانه مى‌رسد، از پدر علاء الدين گلستانه، همين اندازه اطّلاع داريم كه شاعرى با تلّخص «عصرى»، وى را هجو نموده است.
    == ولادت ==
    از تاریخ تولّد سیّد علاءالدین، اطّلاعى در دست نیست.  


    از تاريخ تولّد سيّد علاء الدين، اطّلاعى در دست نيست و از استادانش فقط علّامه محمّدباقر مجلسى را مى‌شناسيم كه با خاندان گلستانه، وصلت نيز داشته است. از ايّام جوانى و تحصيل وى نيز اطّلاعى در دست نيست؛ ولى در اواخر عمرش از عالمان موجّه و مورد توجّه مردم و حاكمان صفوى در اصفهان به شمار مى‌رفته، به طورى كه دو بار به وى سمت وزارت پيشنهاد شده؛ ولى وى از شدّت پارسايى و تقوا، از پذيرش آن، خوددارى ورزيده است. آن‌چنان كه از كتب تاريخ عصر وى به دست مى‌آيد، وى در اصفهان، مشغول امورات شرعى و تبليغ احكام دين بوده و روزگار خود را با شرح و تفسير احاديث معصومان عليهم‌السلام سپرى مى‌كرده است.  
    == تحصیلات ==
    از استادانش فقط [[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]] را مى‌شناسیم كه با خاندان گلستانه، وصلت نیز داشته است. از ایّام جوانى و تحصیل وى نیز اطّلاعى در دست نیست؛ ولى در اواخر عمرش از عالمان موجّه و مورد توجّه مردم و حاكمان صفوى در اصفهان به شمار مى‌رفته، به طورى كه دو بار به وى سمت وزارت پیشنهاد شده؛ ولى وى از شدّت پارسایى و تقوا، از پذیرش آن، خوددارى ورزیده است. آن‌چنان كه از كتب تاریخ عصر وى به دست مى‌آید، وى در اصفهان، مشغول امورات شرعى و تبلیغ احكام دین بوده و روزگار خود را با شرح و تفسیر احادیث معصومان علیهم‌السلام سپرى مى‌كرده است.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب منهج‌الیقین، ص11</ref>


    ميرزا عبداللَّه افندى، در [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]، گلستانه را همدرس علّامه مجلسى و پدر خودش مى‌داند.  
    [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|میرزا عبداللَّه افندى]]، در [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|ریاض العلماء]]، گلستانه را همدرس [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] و پدر خودش مى‌داند.  


    گلستانه، علاوه بر آن شاگرد علّامه محمّدباقر مجلسى بوده و كتاب قواعد الأحكام علّامه حلّى را نيز نزد ايشان، قرائت نموده و مجلسى، در سال 1091 ق، براى وى علامت بلاغْ نوشته است. علاوه بر آن، علّامه مجلسى، داماد خانواده آنها نيز بوده است. در مصادر در اين باره اختلاف است كه آيا علّامه مجلسى با خواهر وى يا با دختر خواهر وى ازدواج نموده است.
    گلستانه، علاوه بر آن شاگرد [[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]] بوده و كتاب [[قواعد الأحكام]] [[حلی، حسن بن یوسف|علّامه حلّى]] را نیز نزد ایشان، قرائت نموده و [[مجلسی، محمدباقر|مجلسى]]، در سال 1091 ق، براى وى علامت بلاغْ نوشته است. علاوه بر آن، [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]]، داماد خانواده آنها نیز بوده است. در مصادر در این باره اختلاف است كه آیا [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] با خواهر وى یا با دختر خواهر وى ازدواج نموده است.<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>


    == منزل مسكونى ==
    == منزل مسكونى ==


    منزل مسكونى سیّد علاءالدین گلستانه، در كوچه محلّ سكونت [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] قرار داشته است.


    منزل مسكونى سيّد علاء الدين گلستانه، در كوچه محلّ سكونت علّامه مجلسى قرار داشته است.
    آقا سیّد مصلح‌الدین مهدوى اصفهانى كه درباره منزل مسكونى [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] تحقیق نموده، در این باره چنین مى‌نویسد:


    آقا سيّد مصلح الدين مهدوى اصفهانى كه درباره منزل مسكونى علّامه مجلسى تحقيق نموده، در اين باره چنين مى‌نويسد:
    محلّ منزل علّامه مجلسى، به طور قطع و یقین، معلوم نیست؛ لیكن بر حسب قرائن، محلّ آن در كوچه امام جمعه در جنب مسجد جامع، قرار داشته است؛ زیرا بیشتر خاندان او در این حدود، سكونت داشته‌اند. منزل میرزا علاءالدین گلستانه (برادر زن علّامه مجلسى) در آخر این كوچه و خانه میر صالح خاتون‌آبادى، در اواسط این كوچه و منزل سیّد حسنعلى، خواهرزاده علّامه مجلسى، به شرح و صیّت‌نامه او، در جنب مسجد در قسمت شمالى مقبره علّامه مجلسى بوده است.
     
    محلّ منزل علّامه مجلسى، به طور قطع و يقين، معلوم نيست؛ ليكن بر حسب قرائن، محلّ آن در كوچه امام جمعه در جنب مسجد جامع، قرار داشته است؛ زيرا بيشتر خاندان او در اين حدود، سكونت داشته‌اند. منزل ميرزا علاء الدين گلستانه (برادر زن علّامه مجلسى) در آخر اين كوچه و خانه مير صالح خاتون‌آبادى، در اواسط اين كوچه و منزل سيّد حسنعلى، خواهرزاده علّامه مجلسى، به شرح و صيّت‌نامه او، در جنب مسجد در قسمت شمالى مقبره علّامه مجلسى بوده است.


    == وفات ==
    == وفات ==


    سیّد عبدالحسین خاتون‌آبادى، در كتاب وقایع السنین و الأعوام، در وقایع سال 1100 ق، چنین مى‌نویسد:


    سيّد عبدالحسين خاتون‌آبادى، در كتاب وقايع السنين و الأعوام، در وقايع سال 1100 ق، چنين مى‌نويسد:
    فوت سیّد سند، فاضل زاهد، جامع كمالات دینى و دنیوى، میرزا علاءالدین محمّد پسر شاه ابوتراب گلستانه، صاحب شرح نهج‌البلاغة در بیست و هفتم شهر شؤال هزار و صد، در شصت نُه سالگى.


    فوت سيّد سند، فاضل زاهد، جامع كمالات دينى و دنيوى، ميرزا علاء الدين محمّد پسر شاه ابوتراب گلستانه، صاحب شرح نهج‌البلاغة در بيست و هفتم شهر شؤال هزار و صد، در شصت نُه سالگى.
    امّا قول دیگرى نیز در وفات وى نقل شده كه سال 1110 ق، است كه با گزارش حزین لاهیجى، سازگارتر است.  


    امّا قول ديگرى نيز در وفات وى نقل شده كه سال 1110 ق، است كه با گزارش حزين لاهيجى، سازگارتر است.
    با توجّه به تاریخ تولّد حزین (سال 1103 ق) و این كه گلستانه را ملاقات نموده، قطعاً گلستانه بعد از سال 1103 ق، وفات نموده است و این كه درگذشت علّامه مجلسى در سال 1110 ق، بوده و بر اساس نوشته حزین، گلستانه نیز در همان اوان، در گذشته است، وفات او را در سال 1110 ق، تقویت مى‌كند. واللَّه العالم!
     
    با توجّه به تاريخ تولّد حزين (سال 1103 ق) و اين كه گلستانه را ملاقات نموده، قطعاً گلستانه بعد از سال 1103 ق، وفات نموده است و اين كه درگذشت علّامه مجلسى در سال 1110 ق، بوده و بر اساس نوشته حزين، گلستانه نيز در همان اوان، در گذشته است، وفات او را در سال 1110 ق، تقويت مى‌كند. واللَّه العالم!


    == مدفن ==
    == مدفن ==


    درباره محلّ دفن سیّد علاءالدین محمّد گلستانه، اختلاف وجود دارد. مرحوم سیّد مصلح‌الدین مهدوى در كتاب مزارات اصفهان، در توصیف مقبره خواجه میر حسن مى‌نویسد:


    درباره محلّ دفن سيّد علاء الدين محمّد گلستانه، اختلاف وجود دارد. مرحوم سيّد مصلح الدين مهدوى در كتاب مزارات اصفهان، در توصيف مقبره خواجه مير حسن مى‌نويسد:
    در سمت شمال كوچه مسجد مصرى، از متفرّعات محلّه طوقچى، آثار قبرستان خرابه‌اى است و در اتاقى نیمه‌خراب، قبرى است كه به صورت سكّوى بزرگى مى‌باشد و نام مدفونِ در آن به نام حسن بن ابى عدنان، از بزرگان دانشمندان و عرفاى قرن هشتم بوده و در شب پنج‌شنبه دهم رمضان المبارک سال 788 ق، وفات یافته است. برخى از نویسندگان، قبر مرحوم علاءالدین محمّد گلستانه، متوفّا به سال 1100 ق، را نیز در همین محل مى‌دانند.
     
    در سمت شمال كوچه مسجد مصرى، از متفرّعات محلّه طوقچى، آثار قبرستان خرابه‌اى است و در اتاقى نيمه‌خراب، قبرى است كه به صورت سكّوى بزرگى مى‌باشد و نام مدفونِ در آن به نام حسن بن ابى عدنان، از بزرگان دانشمندان و عرفاى قرن هشتم بوده و در شب پنج‌شنبه دهم رمضان المبارك سال 788 ق، وفات يافته است. برخى از نويسندگان، قبر مرحوم علاء الدين محمّد گلستانه، متوفّا به سال 1100 ق، را نيز در همين محل مى‌دانند.


    == آثار ==
    == آثار ==


    گلستانه، بیشتر عمر علمى‌اش را در تفسیر آیات قرآن و شرح سخنان معصومان علیهم‌السلام صرف نموده و همه آثار وى، در این دو موضوع است. روش وى در نگارش آثار، شیوه خطابى است و تعداد قابل توجّ‍ از آثارش به فارسى نگاشته شده است تا عموم مردم بتوانند از آنها استفاده نمایند. از میان آثار وى، كتاب منهج الیقین و روضة العرفا و اربعین حدیث، به صورت چاپ سنگى منتشر شده و نسخ خطّى سایر آثارش در كتاب‌خانه‌ها نگهدارى مى‌شوند. عناوین آثارش به شرح زیر است:


    گلستانه، بيشتر عمر علمى‌اش را در تفسير آيات قرآن و شرح سخنان معصومان عليهم‌السلام صرف نموده و همه آثار وى، در اين دو موضوع است. روش وى در نگارش آثار، شيوه خطابى است و تعداد قابل توجّ‍ از آثارش به فارسى نگاشته شده است تا عموم مردم بتوانند از آنها استفاده نمايند. از ميان آثار وى، كتاب منهج اليقين و روضة العرفا و اربعين حديث، به صورت چاپ سنگى منتشر شده و نسخ خطّى ساير آثارش در كتاب‌خانه‌ها نگهدارى مى‌شوند. عناوين آثارش به شرح زير است:
    #حدائق الحقائق فى شرح كلمات كلام اللَّه الناطق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى.
     
    #:مهم‌ترین و مفصّل‌ترین اثر گلستانه، این كتاب است. گلستانه، مدّت مدیدى از عمر خود را صرف تدریس و شرح نهج‌البلاغة نموده است كه حاصل آن، تألیف چهار اثر درباره نهج‌البلاغة است كه حدائق الحقائق، مفصّل‌ترین آن‍. او در این شرح، بسیارى از حوادث تاریخى و روایات مربوط به مطالب كتاب را نقل نموده و لغات را شرح كرده و بعضى مشكلات را در حواشى، توضیح داده است. سه جلد از این شرح، تألیف شده است.
    1. حدائق الحقائق فى شرح كلمات كلام اللَّه الناطق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى.
    #بهجة الحدائق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى. این اثر، شرح كوتاه گلستانه بر نهج‌البلاغة است. او این شرح را بعد از حدائق الحقائق، نگاشته است.
     
    #:این شرح نیز تاكنون به چاپ نرسیده و هفت نسخه از آن، شناسایى گردیده است.
    مهم‌ترين و مفصّل‌ترين اثر گلستانه، اين كتاب است. گلستانه، مدّت مديدى از عمر خود را صرف تدريس و شرح نهج‌البلاغة نموده است كه حاصل آن، تأليف چهار اثر در باره نهج‌البلاغة است كه حدائق الحقائق، مفصّل‌ترين آن‍. او در اين شرح، بسيارى از حوادث تاريخى و روايات مربوط به مطالب كتاب را نقل نموده و لغات را شرح كرده و بعضى مشكلات را در حواشى، توضيح داده است. سه جلد از اين شرح، تأليف شده است.
    #:مرحوم على‌اكبر غفّارى، در حواشى جلد هفتاد و چهارم بحار الأنوار، از این شرح، استفاده نموده است. همچنین در برخى از نسخه چاپى نهج‌البلاغة، ترجمه لغات، از این شرح نقل شده است.  
     
    #شرح الخطبة الشقشقیة. گویا بخشى از حدائق الحقائق وى كه شرح نهج‌البلاغة است.
    2. بهجة الحدائق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى. اين اثر، شرح كوتاه گلستانه بر نهج‌البلاغة است. او اين شرح را بعد از حدائق الحقائق، نگاشته است.
    #شرح خطبه همّام. شرح مفصّلى است بر خطبه همّام. مولّف، این شرح را در ضمن كتابش روضة العرفاء فى شرح الأسماء الحسنى، درج نموده است.
     
    #منهج الیقین. كتاب حاضر، كه بعد از این، درباره آن توضیح خواهیم داد.
    اين شرح نيز تاكنون به چاپ نرسيده و هفت نسخه از آن، شناسايى گرديده است.
    #روضة العرفا و دوحة العلماء فى شرح الأسماء الحسنى، به عربى. این كتاب با عنوان كاشف الأسماء، با نام مؤلّف دیگرى به چاپ رسیده است. از این كتاب، تا كنون شش نسخه شناسایى شده است.
     
    #ترتیب مشیخه [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه|من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه]] (رجال السیّد علاءالدین گلستانه). این اثر، در 24 ورقه است و مؤلف در دایره‌هایى، اسانید و رجال ذكر شده در مشیخه كتاب [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه|من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه]] [[شيخ صدوق|شیخ صدوق]] را مرتّب نموده است.
    مرحوم على‌اكبر غفّارى، در حواشى جلد هفتاد و چهارم بحار الأنوار، از اين شرح، استفاده نموده است. همچنين در برخى از نسخه چاپى نهج‌البلاغة، ترجمه لغات، از اين شرح نقل شده است.  
    #كتابت مثنوى «وامق و عذرا». مرحوم سنگلاخ، در امتحان الفضلاء، بیان نموده كه نسخه‌اى از مثنوى وامق و عذرا ى سروده عنصرى را ملاحظه كرده كه به خط سید علاءالدین گلستانه، تحریر شده بود.
     
    #أربعون حدیثاً. شرح و تفسیر چهل حدیث است كه به چاپ رسیده و در نسخه چاپى، آن را اشتباهاً به آقا نجفى اصفهانى نسبت داده‌اند.
    3. شرح الخطبة الشقشقية. گويا بخشى از حدائق الحقائق وى كه شرح نهج‌البلاغة است.
    #روضة الشهداء.
     
    #فهرست «شرائع الإسلام»، اثر [[حلی، جعفر بن حسن|محقّق حلّى]]. وى، این كتاب را در ربیع ثانى 1075 نوشته است. 12. فهرست چهار كتاب اهل سنّت. فهرستى است كه گلستانه بر كتاب جامع الاصول ابن اثیر، صحیح البخارى، [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]] و بخشى از شرح نهج‌البلاغةى ابن ابى‌الحدید، نگاشته است و نسخه آن در كتاب‌خانه آیت‌الله گلپایگانى، به شماره /24 /26 5144، در 51 برگ، نگهدارى مى‌شود.
    4. شرح خطبه همّام. شرح مفصّلى است بر خطبه همّام. مولّف، اين شرح را در ضمن كتابش روضة العرفاء فى شرح الأسماء الحسنى، درج نموده است.
     
    5. منهج اليقين. كتاب حاضر، كه بعد از اين، درباره آن توضيح خواهيم داد.
     
    6. روضة العرفا و دوحة العلماء فى شرح الأسماء الحسنى، به عربى. اين كتاب با عنوان كاشف الأسماء، با نام مؤلّف ديگرى به چاپ رسيده است. از اين كتاب، تا كنون شش نسخه شناسايى شده است.
     
    7. ترتيب مشيخه [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه]] (رجال السيّد علاء الدين گلستانه). اين اثر، در 24 ورقه است و مؤلف در دايره‌هايى، اسانيد و رجال ذكر شده در مشيخه كتاب [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه]] [[شيخ صدوق]] را مرتّب نموده است.
     
    8. كتابت مثنوى «وامق و عذرا». مرحوم سنگلاخ، در امتحان الفضلاء، بيان نموده كه نسخه‌اى از مثنوى وامق و عذرا ى سروده عنصرى را ملاحظه كرده كه به خط سيد علاء الدين گلستانه، تحرير شده بود.
     
    9. أربعون حديثاً. شرح و تفسير چهل حديث است كه به چاپ رسيده و در نسخه چاپى، آن را اشتباهاً به آقا نجفى اصفهانى نسبت داده‌اند.
     
    10. روضة الشهداء.
     
    11. فهرست «شرائع الإسلام»، اثر [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقّق حلّى]]. وى، اين كتاب را در ربيع ثانى 1075 نوشته است. 12. فهرست چهار كتاب اهل سنّت. فهرستى است كه گلستانه بر كتاب جامع الاصول ابن اثير، صحيح البخارى، [[صحيح مسلم]] و بخشى از شرح نهج‌البلاغةى ابن ابى‌الحديد، نگاشته است و نسخه آن در كتاب‌خانه آیت‌الله گلپايگانى، به شماره /24 /26 5144، در 51 برگ، نگهدارى مى‌شود.


    == فرزندان و بازماندگان ==
    == فرزندان و بازماندگان ==


    مرحوم گلستانه، فرزندان و بازماندگان بسیارى داشته است. افراد زیر، از جمله آنها هستند كه از آنها در آثار برخى مؤلّفان، یاد شده است:


    مرحوم گلستانه، فرزندان و بازماندگان بسيارى داشته است. افراد زير، از جمله آنها هستند كه از آنها در آثار برخى مؤلّفان، ياد شده است:
    #سیّد محمّدباقر، فرزند علاءالدین گلستانه.  
     
    #میر كمال‌الدین محمّد، فرزند علاءالدین گلستانه.  
    1. سيّد محمّدباقر، فرزند علاء الدين گلستانه.  
     
    2. مير كمال الدين محمّد، فرزند علاء الدين گلستانه.  


    ==شاگردان==
    ==شاگردان==
    علاءالدین گلستانه، علاوه بر تألیف كتاب، شاگردانى را تربیت نموده و عدّه‌اى اجازه نقل روایت داده كه عبارتند از:


    #سیّد ربیع اردستانى.
    #محمّد هاشم بن ابى‌طالب حسینى.<ref>ر.ک: همان، صص17-24</ref>


    علاء الدين گلستانه، علاوه بر تأليف كتاب، شاگردانى را تربيت نموده و عدّه‌اى اجازه نقل روايت داده كه عبارت‌اند از:
    ==پانويس ==
     
    <references />
    1. سيّد ربيع اردستانى.
     
    2. محمّد هاشم بن ابى طالب حسينى.


    ==منابع مقاله==
    منهج‌الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌اسلام، به شیعیان)، سید علاءالدین محمد گلستانه، تحقیق: سید مجتبی صحفی، علی صدرایی خویی، قم: دارالحدیث، 1387


    == وابسته‌ها ==
    == وابسته‌ها ==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[منهج الیقین (شرح نامه [[امام صادق]] علیه‌السلام به شیعیان)]]  
     
    [[منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:دی (1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۶

    گلستانه، سید علاءالدین محمد
    نام گلستانه، سید علاءالدین محمد
    نام‌های دیگر
    نام پدر سیّد ابوتراب محمّدعلى قاضى
    متولد
    محل تولد
    رحلت 1110 ق
    اساتید علّامه محمّدباقر مجلسى
    برخی آثار منهج‌الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)
    کد مؤلف AUTHORCODE02231AUTHORCODE

    سیّد علاءالدین محمّد گلستانه اصفهانى (متوفای 1100ق)، مؤلف منهج الیقین فرزند شاه سیّد ابوتراب محمّدعلى قاضى است. نسب شاه ابوتراب محمّد على، با چندین واسطه به میر ابوالفضل، جدّ سادات گلستانه مى‌رسد، از پدر علاءالدین گلستانه، همین اندازه اطّلاع داریم كه شاعرى با تلّخص «عصرى»، وى را هجو نموده است.

    ولادت

    از تاریخ تولّد سیّد علاءالدین، اطّلاعى در دست نیست.

    تحصیلات

    از استادانش فقط علّامه محمّدباقر مجلسى را مى‌شناسیم كه با خاندان گلستانه، وصلت نیز داشته است. از ایّام جوانى و تحصیل وى نیز اطّلاعى در دست نیست؛ ولى در اواخر عمرش از عالمان موجّه و مورد توجّه مردم و حاكمان صفوى در اصفهان به شمار مى‌رفته، به طورى كه دو بار به وى سمت وزارت پیشنهاد شده؛ ولى وى از شدّت پارسایى و تقوا، از پذیرش آن، خوددارى ورزیده است. آن‌چنان كه از كتب تاریخ عصر وى به دست مى‌آید، وى در اصفهان، مشغول امورات شرعى و تبلیغ احكام دین بوده و روزگار خود را با شرح و تفسیر احادیث معصومان علیهم‌السلام سپرى مى‌كرده است.[۱]

    میرزا عبداللَّه افندى، در ریاض العلماء، گلستانه را همدرس علّامه مجلسى و پدر خودش مى‌داند.

    گلستانه، علاوه بر آن شاگرد علّامه محمّدباقر مجلسى بوده و كتاب قواعد الأحكام علّامه حلّى را نیز نزد ایشان، قرائت نموده و مجلسى، در سال 1091 ق، براى وى علامت بلاغْ نوشته است. علاوه بر آن، علّامه مجلسى، داماد خانواده آنها نیز بوده است. در مصادر در این باره اختلاف است كه آیا علّامه مجلسى با خواهر وى یا با دختر خواهر وى ازدواج نموده است.[۲]

    منزل مسكونى

    منزل مسكونى سیّد علاءالدین گلستانه، در كوچه محلّ سكونت علّامه مجلسى قرار داشته است.

    آقا سیّد مصلح‌الدین مهدوى اصفهانى كه درباره منزل مسكونى علّامه مجلسى تحقیق نموده، در این باره چنین مى‌نویسد:

    محلّ منزل علّامه مجلسى، به طور قطع و یقین، معلوم نیست؛ لیكن بر حسب قرائن، محلّ آن در كوچه امام جمعه در جنب مسجد جامع، قرار داشته است؛ زیرا بیشتر خاندان او در این حدود، سكونت داشته‌اند. منزل میرزا علاءالدین گلستانه (برادر زن علّامه مجلسى) در آخر این كوچه و خانه میر صالح خاتون‌آبادى، در اواسط این كوچه و منزل سیّد حسنعلى، خواهرزاده علّامه مجلسى، به شرح و صیّت‌نامه او، در جنب مسجد در قسمت شمالى مقبره علّامه مجلسى بوده است.

    وفات

    سیّد عبدالحسین خاتون‌آبادى، در كتاب وقایع السنین و الأعوام، در وقایع سال 1100 ق، چنین مى‌نویسد:

    فوت سیّد سند، فاضل زاهد، جامع كمالات دینى و دنیوى، میرزا علاءالدین محمّد پسر شاه ابوتراب گلستانه، صاحب شرح نهج‌البلاغة در بیست و هفتم شهر شؤال هزار و صد، در شصت نُه سالگى.

    امّا قول دیگرى نیز در وفات وى نقل شده كه سال 1110 ق، است كه با گزارش حزین لاهیجى، سازگارتر است.

    با توجّه به تاریخ تولّد حزین (سال 1103 ق) و این كه گلستانه را ملاقات نموده، قطعاً گلستانه بعد از سال 1103 ق، وفات نموده است و این كه درگذشت علّامه مجلسى در سال 1110 ق، بوده و بر اساس نوشته حزین، گلستانه نیز در همان اوان، در گذشته است، وفات او را در سال 1110 ق، تقویت مى‌كند. واللَّه العالم!

    مدفن

    درباره محلّ دفن سیّد علاءالدین محمّد گلستانه، اختلاف وجود دارد. مرحوم سیّد مصلح‌الدین مهدوى در كتاب مزارات اصفهان، در توصیف مقبره خواجه میر حسن مى‌نویسد:

    در سمت شمال كوچه مسجد مصرى، از متفرّعات محلّه طوقچى، آثار قبرستان خرابه‌اى است و در اتاقى نیمه‌خراب، قبرى است كه به صورت سكّوى بزرگى مى‌باشد و نام مدفونِ در آن به نام حسن بن ابى عدنان، از بزرگان دانشمندان و عرفاى قرن هشتم بوده و در شب پنج‌شنبه دهم رمضان المبارک سال 788 ق، وفات یافته است. برخى از نویسندگان، قبر مرحوم علاءالدین محمّد گلستانه، متوفّا به سال 1100 ق، را نیز در همین محل مى‌دانند.

    آثار

    گلستانه، بیشتر عمر علمى‌اش را در تفسیر آیات قرآن و شرح سخنان معصومان علیهم‌السلام صرف نموده و همه آثار وى، در این دو موضوع است. روش وى در نگارش آثار، شیوه خطابى است و تعداد قابل توجّ‍ از آثارش به فارسى نگاشته شده است تا عموم مردم بتوانند از آنها استفاده نمایند. از میان آثار وى، كتاب منهج الیقین و روضة العرفا و اربعین حدیث، به صورت چاپ سنگى منتشر شده و نسخ خطّى سایر آثارش در كتاب‌خانه‌ها نگهدارى مى‌شوند. عناوین آثارش به شرح زیر است:

    1. حدائق الحقائق فى شرح كلمات كلام اللَّه الناطق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى.
      مهم‌ترین و مفصّل‌ترین اثر گلستانه، این كتاب است. گلستانه، مدّت مدیدى از عمر خود را صرف تدریس و شرح نهج‌البلاغة نموده است كه حاصل آن، تألیف چهار اثر درباره نهج‌البلاغة است كه حدائق الحقائق، مفصّل‌ترین آن‍. او در این شرح، بسیارى از حوادث تاریخى و روایات مربوط به مطالب كتاب را نقل نموده و لغات را شرح كرده و بعضى مشكلات را در حواشى، توضیح داده است. سه جلد از این شرح، تألیف شده است.
    2. بهجة الحدائق (شرح نهج‌البلاغة)، به عربى. این اثر، شرح كوتاه گلستانه بر نهج‌البلاغة است. او این شرح را بعد از حدائق الحقائق، نگاشته است.
      این شرح نیز تاكنون به چاپ نرسیده و هفت نسخه از آن، شناسایى گردیده است.
      مرحوم على‌اكبر غفّارى، در حواشى جلد هفتاد و چهارم بحار الأنوار، از این شرح، استفاده نموده است. همچنین در برخى از نسخه چاپى نهج‌البلاغة، ترجمه لغات، از این شرح نقل شده است.
    3. شرح الخطبة الشقشقیة. گویا بخشى از حدائق الحقائق وى كه شرح نهج‌البلاغة است.
    4. شرح خطبه همّام. شرح مفصّلى است بر خطبه همّام. مولّف، این شرح را در ضمن كتابش روضة العرفاء فى شرح الأسماء الحسنى، درج نموده است.
    5. منهج الیقین. كتاب حاضر، كه بعد از این، درباره آن توضیح خواهیم داد.
    6. روضة العرفا و دوحة العلماء فى شرح الأسماء الحسنى، به عربى. این كتاب با عنوان كاشف الأسماء، با نام مؤلّف دیگرى به چاپ رسیده است. از این كتاب، تا كنون شش نسخه شناسایى شده است.
    7. ترتیب مشیخه من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه (رجال السیّد علاءالدین گلستانه). این اثر، در 24 ورقه است و مؤلف در دایره‌هایى، اسانید و رجال ذكر شده در مشیخه كتاب من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه شیخ صدوق را مرتّب نموده است.
    8. كتابت مثنوى «وامق و عذرا». مرحوم سنگلاخ، در امتحان الفضلاء، بیان نموده كه نسخه‌اى از مثنوى وامق و عذرا ى سروده عنصرى را ملاحظه كرده كه به خط سید علاءالدین گلستانه، تحریر شده بود.
    9. أربعون حدیثاً. شرح و تفسیر چهل حدیث است كه به چاپ رسیده و در نسخه چاپى، آن را اشتباهاً به آقا نجفى اصفهانى نسبت داده‌اند.
    10. روضة الشهداء.
    11. فهرست «شرائع الإسلام»، اثر محقّق حلّى. وى، این كتاب را در ربیع ثانى 1075 نوشته است. 12. فهرست چهار كتاب اهل سنّت. فهرستى است كه گلستانه بر كتاب جامع الاصول ابن اثیر، صحیح البخارى، صحیح مسلم و بخشى از شرح نهج‌البلاغةى ابن ابى‌الحدید، نگاشته است و نسخه آن در كتاب‌خانه آیت‌الله گلپایگانى، به شماره /24 /26 5144، در 51 برگ، نگهدارى مى‌شود.

    فرزندان و بازماندگان

    مرحوم گلستانه، فرزندان و بازماندگان بسیارى داشته است. افراد زیر، از جمله آنها هستند كه از آنها در آثار برخى مؤلّفان، یاد شده است:

    1. سیّد محمّدباقر، فرزند علاءالدین گلستانه.
    2. میر كمال‌الدین محمّد، فرزند علاءالدین گلستانه.

    شاگردان

    علاءالدین گلستانه، علاوه بر تألیف كتاب، شاگردانى را تربیت نموده و عدّه‌اى اجازه نقل روایت داده كه عبارتند از:

    1. سیّد ربیع اردستانى.
    2. محمّد هاشم بن ابى‌طالب حسینى.[۳]

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه کتاب منهج‌الیقین، ص11
    2. ↑ ر.ک: همان، ص16
    3. ↑ ر.ک: همان، صص17-24

    منابع مقاله

    منهج‌الیقین (شرح نامه امام صادق علیه‌اسلام، به شیعیان)، سید علاءالدین محمد گلستانه، تحقیق: سید مجتبی صحفی، علی صدرایی خویی، قم: دارالحدیث، 1387

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=گلستانه،_سید_علاءالدین_محمد&oldid=567483»