طبقات الحنابلة: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' )' به ')') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ه ی ' به 'ه‌ی ') |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11725J1.jpg | |||
| عنوان‌های دیگر =ساير عناوين: کتاب الذيل علي طبقات الحنابله | |||
| | |||
عنوان داخلي:... الذيل علي طبقات الحنابله | عنوان داخلي:... الذيل علي طبقات الحنابله | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[ابن ابییعلی، محمد بن ابییعلی]] (نویسنده) | |||
[[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد]] ( | [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 152 /الف2ط2 | ||
| موضوع = | |||
1.حنبلیه - سرگذشت‌نامه | |||
|کد کنگره | 2.فقيهان اهل سنت - سرگذشت‌نامه | ||
| ناشر = | |||
دار المعرفة | |||
|موضوع | | مکان نشر =لبنان - بيروت | ||
| سال نشر = | |||
2.فقيهان اهل سنت - | |||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11725AUTOMATIONCODE | |||
== | | چاپ =1 | ||
'''طبقات الحنابلة'''، اثر | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11725 | |||
| کتابخوان همراه نور =11725 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''طبقات الحنابلة'''، اثر [[ابن ابییعلی، محمد بن ابییعلی|ابویعلی]]، معروف به ابن ابییعلی، فرهنگ نامه رجال مذهب حنبلی از قرن سوم تا نیمه قرن ششم قمری است. این کتاب اولین کتابی است که در باب طبقات حنبلیه نگاشته شده است<ref>ندوی،هاشم، ص98</ref>، همچنین یکی از مهم‌ترین منابع شناسایی فقهای حنبلی می‌باشد و جمعی بر آن تلخیص و برخی دیگر بر آن حاشیه نوشته‌اند<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49</ref> | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۱: | خط ۳۷: | ||
درجلد دوم کتاب، طبقات دوم تا ششم فقهای حنبلی ذکر شده است. طبقه دوم درباره تابعین [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] بر اساس حروف معجم است. اما طبقات چهارگانه دیگر بر اساس سال درگذشت اشخاص است که به 512ق/1118م ختم شده است<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49؛ حاجی خلیفه، ص1097</ref> | درجلد دوم کتاب، طبقات دوم تا ششم فقهای حنبلی ذکر شده است. طبقه دوم درباره تابعین [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] بر اساس حروف معجم است. اما طبقات چهارگانه دیگر بر اساس سال درگذشت اشخاص است که به 512ق/1118م ختم شده است<ref>ابن مبرد، یوسف بن حسن، ص49؛ حاجی خلیفه، ص1097</ref> | ||
جلد سوم و چهارم کتاب نیز با یک مقدمه کوتاه آغاز شده و سپس از متوفیان نیمه دوم قرن پنجم از سال 460 تا 500ق تحت عنوان «وفیات المائة الخامسة» یاد می‌کند و تا متوفیان سال 701 تا 751ق تحت عنوان «وفیات المائة الثامنة» می‌آورد و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت می‌کند. در ادامه، بغیة الوعاة سیوطی در طبقات لغویین و نحات به آخر جلد چهارم ملحق گردیده است. | جلد سوم و چهارم کتاب نیز با یک مقدمه کوتاه آغاز شده و سپس از متوفیان نیمه دوم قرن پنجم از سال 460 تا 500ق تحت عنوان «وفیات المائة الخامسة» یاد می‌کند و تا متوفیان سال 701 تا 751ق تحت عنوان «وفیات المائة الثامنة» می‌آورد و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت می‌کند. در ادامه، بغیة الوعاة [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در طبقات لغویین و نحات به آخر جلد چهارم ملحق گردیده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
درباره این کتاب توجه به نکات زیر مفید است: | درباره این کتاب توجه به نکات زیر مفید است: | ||
#نویسنده علاوه بر شرح حال افراد به | #نویسنده علاوه بر شرح حال افراد به پاره‌ای از عقایدشان نیز اشاره می‌کند؛ مثلاًاز قول هارون بن عبدالله معروف به هارون حمال می‌نویسد: قرآن کلام خداوند است و در هر صورت مخلوق نمی‌باشد و با هیچ توجیهی نمی‌توان پذیرفت که مخلوق باشد و کسانی که گمان نموده‌اند که اسماء خدا مخلوق است، از نظر من کافرند..<ref>ر.ک: همان، ج1، ص398</ref> | ||
#مؤلف سعی نموده، تاریخ وفات علمای حنبلی را در کتابش بیان نماید<ref>ر.ک: همان</ref> | #مؤلف سعی نموده، تاریخ وفات علمای حنبلی را در کتابش بیان نماید<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#در بخش ذیل طبقات، ابن رجب، به شرح حال فقهای حنبلی و ذکر اطلاعاتی همچون اساتید، تألیفات، تولد و وفات و شغل‌های آنها از سال 460 تا 751ق، به | #در بخش ذیل طبقات، ابن رجب، به شرح حال فقهای حنبلی و ذکر اطلاعاتی همچون اساتید، تألیفات، تولد و وفات و شغل‌های آنها از سال 460 تا 751ق، به شیوه‌ی صد سالانه می‌پردازد. ابن رجب این کتاب را با اصحاب قاضی ابن ابییعلی آغاز نموده و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت می‌کند. | ||
#او در مقدمه کتابش می‌نویسد: این کتابی است که من جمع نمودم و آن را ذیلی بر کتاب طبقات فقهای اصحاب امام احمد - که توسط ابن | #او در مقدمه کتابش می‌نویسد: این کتابی است که من جمع نمودم و آن را ذیلی بر کتاب طبقات فقهای اصحاب امام احمد - که توسط ابن ابییعلی نگاشته شده - قرار دادم و آن را با اصحاب قاضی ابییعلی شروع نمودم و ترتیب کتابم را بر اساس سال وفات قرار دادم<ref>ر.ک: همان، ج3، ص5</ref> | ||
#در جزء اول کتاب، ابن رجب پس از یک مقدمه به افرادی که پس از ابن | #در جزء اول کتاب، ابن رجب پس از یک مقدمه به افرادی که پس از ابن ابییعلی در سده پنجم)سال 500-460) و نیز ششم (600-501) وفات کرده‌اند و در جزء دوم به کسانی که در سده هفتم و هشتم وفات نموده‌اند، پرداخته است. | ||
#نویسنده در | #نویسنده در پاره‌ای موارد، کیفیت ضبط برخی از اسماء دشوار را بیان کرده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> | ||
#وی تاریخ و محل تولد افراد<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>، زمان و مکان وفات و محل دفن آنها<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>و نیز سن آنها هنگام وفات<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>را در صورت مشخص بودن ذکر می‌کند. | #وی تاریخ و محل تولد افراد<ref>ر.ک: همان، ص252</ref>، زمان و مکان وفات و محل دفن آنها<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>و نیز سن آنها هنگام وفات<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>را در صورت مشخص بودن ذکر می‌کند. | ||
#همچنین اساتیدی را که فرد در رشته‌های مختلف از آنها بهره برده<ref>ر.ک: همان، ص251</ref>و نیز کتاب‌هایی را که فرد نگاشته و یا تلخیص و یا شرح کرده، ضبط نموده است<ref>ر.ک: همان، ص252</ref> | #همچنین اساتیدی را که فرد در رشته‌های مختلف از آنها بهره برده<ref>ر.ک: همان، ص251</ref>و نیز کتاب‌هایی را که فرد نگاشته و یا تلخیص و یا شرح کرده، ضبط نموده است<ref>ر.ک: همان، ص252</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۵۴: | ||
فهرست مطالب هر جلد، در پایان همان جلد آمده است. | فهرست مطالب هر جلد، در پایان همان جلد آمده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن کتاب. | #مقدمه و متن کتاب. | ||
| خط ۷۶: | خط ۶۲: | ||
#ندوی،هاشم، «تذکرة النوادر من المخطوطات العربیة»، حیدرآباد الدکن، مطبعة دائرةالمعارف العثمانیة، 1350ق. | #ندوی،هاشم، «تذکرة النوادر من المخطوطات العربیة»، حیدرآباد الدکن، مطبعة دائرةالمعارف العثمانیة، 1350ق. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۸۶: | خط ۷۲: | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:صحابه و تابعین]] | [[رده:صحابه و تابعین]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۳۵
| طبقات الحنابلة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابییعلی، محمد بن ابییعلی (نویسنده) ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ساير عناوين: کتاب الذيل علي طبقات الحنابله عنوان داخلي:... الذيل علي طبقات الحنابله |
| ناشر | دار المعرفة |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| چاپ | 1 |
| موضوع | 1.حنبلیه - سرگذشت‌نامه 2.فقيهان اهل سنت - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 152 /الف2ط2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
طبقات الحنابلة، اثر ابویعلی، معروف به ابن ابییعلی، فرهنگ نامه رجال مذهب حنبلی از قرن سوم تا نیمه قرن ششم قمری است. این کتاب اولین کتابی است که در باب طبقات حنبلیه نگاشته شده است[۱]، همچنین یکی از مهم‌ترین منابع شناسایی فقهای حنبلی می‌باشد و جمعی بر آن تلخیص و برخی دیگر بر آن حاشیه نوشته‌اند[۲]
ساختار
این کتاب چهار جلد دارد. جلد اول و دوم کتاب با عنوان طبقات الحنابلة می‌باشد که از 6 طبقه تشکیل شده است. جلد سوم و چهارم با عنوان «الذیل علی طبقات الحنابلة» آمده است.
در ابتدای جلد اول، مقدمه کوتاهی آمده، سپس با بیان نسب محمد بن حنبل، سخنان بزرگان را در فضایل او ذکر نموده، سپس به بیان طبقه اول فقهای حنبلی پرداخته که این عده، اصحاب بدون واسطه احمد بن حنبل هستند. در انتهای همین جلد دو باب آمده: بابیراجع به کسانی که به هر دلیل اسامی آنان ذکر نشده و یا اینکه در اسامی آنها اختلاف وجود دارد و به کنیه شناخته می‌شوند و باب دوم، اسامی زنانی است که سؤالاتی از احمد بن حنبل کرده‌اند.
درجلد دوم کتاب، طبقات دوم تا ششم فقهای حنبلی ذکر شده است. طبقه دوم درباره تابعین احمد بن حنبل بر اساس حروف معجم است. اما طبقات چهارگانه دیگر بر اساس سال درگذشت اشخاص است که به 512ق/1118م ختم شده است[۳]
جلد سوم و چهارم کتاب نیز با یک مقدمه کوتاه آغاز شده و سپس از متوفیان نیمه دوم قرن پنجم از سال 460 تا 500ق تحت عنوان «وفیات المائة الخامسة» یاد می‌کند و تا متوفیان سال 701 تا 751ق تحت عنوان «وفیات المائة الثامنة» می‌آورد و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت می‌کند. در ادامه، بغیة الوعاة سیوطی در طبقات لغویین و نحات به آخر جلد چهارم ملحق گردیده است.
گزارش محتوا
درباره این کتاب توجه به نکات زیر مفید است:
- نویسنده علاوه بر شرح حال افراد به پاره‌ای از عقایدشان نیز اشاره می‌کند؛ مثلاًاز قول هارون بن عبدالله معروف به هارون حمال می‌نویسد: قرآن کلام خداوند است و در هر صورت مخلوق نمی‌باشد و با هیچ توجیهی نمی‌توان پذیرفت که مخلوق باشد و کسانی که گمان نموده‌اند که اسماء خدا مخلوق است، از نظر من کافرند..[۴]
- مؤلف سعی نموده، تاریخ وفات علمای حنبلی را در کتابش بیان نماید[۵]
- در بخش ذیل طبقات، ابن رجب، به شرح حال فقهای حنبلی و ذکر اطلاعاتی همچون اساتید، تألیفات، تولد و وفات و شغل‌های آنها از سال 460 تا 751ق، به شیوه‌ی صد سالانه می‌پردازد. ابن رجب این کتاب را با اصحاب قاضی ابن ابییعلی آغاز نموده و در هر قرن ترتیب سال وفات را رعایت می‌کند.
- او در مقدمه کتابش می‌نویسد: این کتابی است که من جمع نمودم و آن را ذیلی بر کتاب طبقات فقهای اصحاب امام احمد - که توسط ابن ابییعلی نگاشته شده - قرار دادم و آن را با اصحاب قاضی ابییعلی شروع نمودم و ترتیب کتابم را بر اساس سال وفات قرار دادم[۶]
- در جزء اول کتاب، ابن رجب پس از یک مقدمه به افرادی که پس از ابن ابییعلی در سده پنجم)سال 500-460) و نیز ششم (600-501) وفات کرده‌اند و در جزء دوم به کسانی که در سده هفتم و هشتم وفات نموده‌اند، پرداخته است.
- نویسنده در پاره‌ای موارد، کیفیت ضبط برخی از اسماء دشوار را بیان کرده است[۷]
- وی تاریخ و محل تولد افراد[۸]، زمان و مکان وفات و محل دفن آنها[۹]و نیز سن آنها هنگام وفات[۱۰]را در صورت مشخص بودن ذکر می‌کند.
- همچنین اساتیدی را که فرد در رشته‌های مختلف از آنها بهره برده[۱۱]و نیز کتاب‌هایی را که فرد نگاشته و یا تلخیص و یا شرح کرده، ضبط نموده است[۱۲]
وضعیت کتاب
در ابتدای جلد اول، سه تصویر ازنسخه‌های قدیمی کتاب آورده شده است.
فهرست مطالب هر جلد، در پایان همان جلد آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، «کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون»، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
- ابن مبرد، یوسف بن حسن، «الجوهر المنضد فی طبقات متأخری أصحاب أحمد»، چاپ اول، ریاض، مکتبة العبیکان، 1420ق.
- ندوی،هاشم، «تذکرة النوادر من المخطوطات العربیة»، حیدرآباد الدکن، مطبعة دائرةالمعارف العثمانیة، 1350ق.