عقیلی شیرازی، محمدهاشم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۵۵

عقیلی شیرازی، محمدهاشم

نام	عقیلی شیرازی، محمدهاشم
نام‌های دیگر	قنلدر شیرازی عقیلی، محمدهاشم علوی‌خان
نام پدر	حكيم مير محمدهادى شيرازى
متولد	1080 يا 1081ق
محل تولد	شیراز
رحلت	1162ق
اساتید	ميرزا لطف‌الله شيرازى آخوند مسيحاى فسايى
برخی آثار	کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران
کد مؤلف	AUTHORCODE18649AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، عقیلی (ابهام زدایی) را ببینید.

محمّدهاشم عقیلی شيرازى (1080 يا 1081ق-1162ق)، ملقب به معتمدالملوک، نواب علیخان، معروف به علوى خان از مشاهير طب سنتى است.

ولادت

وى فرزند حكيم مير محمد هادى شيرازى معروف به قلندر است كه در سال 1080 يا 1081ق در شيراز به دنيا آمد.

تحصیلات

وی نزد پدر و پدر بزرگش به تحصيل پرداخت. از اساتيد ديگر او مى‌توان به ميرزا لطف‌الله شيرازى و آخوند مسيحاى فسايى اشاره كرد.^[۱]

او چون محيط شيراز را مطابق خواسته‌هاى خود نديد در سال 1111ق و در عصر پادشاهى اورنگ زيب به هند مهاجرت كرد. او هرچند به دربار اورنگ زيب راه يافت، اما هرگز جزء پزشکان دربار او نشد، در عوض به خدمت محمّد اعظم، پسر او در آمد و به مدت سى سال در دربار او مشغول به كار بود و از جانب او لقب معتمد الملك را دريافت نمود و حقوق كلانى به ميزان سه هزار روپيه در ماه از خزانه دولتى به او پرداخت مى‌شد. البته وى بيشتر با لقب علوى خان شناخته مى‌شود، لقبى كه از جانب پادشاه قبل از محمد اعظم به وى عطاء شده بود.

در همين ايام، دولت گوركانيان هند مورد حمله سپاهيان نادر قرار گرفت. نادر شاه افشار پس از منقرض شدن سلسله صفويه و بيرون راندن افغان‌ها از ايران و نيز تسلط بر افغانستان كنونى، در سال 1151ق به سوى دهلى، پايتخت هند روانه شد.

پس از فتح دهلى، از آنجا كه نادرشاه مبتلا به بيمارى بود، علوى خان مأمور درمان او شد و چنان در اين كار موفقيت به دست آورد كه نادر او را همراه خود به ايران برد. نقل است كه در همين دوران، وى از جانب نادر شاه لقب معتمدالملوك را دريافت كرد. سرانجام پس از دو سال همراهى علوى خان با نادر، در سال 1154ق روانه سفر حج گرديد و پس از انجام سفر حج به سال 1156ق به هند بازگشت و در دهلى به درمان محمّدشاه كه بيمار بود پرداخت.^[۲]

اين پزشک عاليقدر در اواخر عمر خود ملقب به بهاءالدوله شد. شباهت اين لقب با لقب نویسنده كتاب «خلاصة التجارب» موجب شد كه عده‌اى اين دو را با هم اشتباه بگيرند، در حالى كه بهاءالدوله نویسنده كتاب «خلاصة التجارب»، دويست سال قبل از علوى خان مى‌زيسته و از اهالى طرشت بوده است. در بين شرق‌شناسان غربى، فوناهن دچار اين اشتباه شده است.^[۳]

شاگردان

از كسانى كه از محضر او دانش آموخته‌اند مى‌توان به اين افراد اشاره كرد:

حكيم مير حسين: به وى كتابى با عنوان «مطب مير حسن» به زبان اردو نسبت داده شده كه از منابع حكيم ناظم جهان در تأليف كتاب «اکسیر اعظم» است؛
حكيم ثناء الله ساكن بريلى؛
حكيم نور الاسلام؛
حكيم اسد على؛
حكيم نورالله.

وى علاوه بر چيرگى‌اى كه در دانش پزشکى داشت از ذوق ادبى نيز برخوردار بود.

وفات

سرانجام اين حكيم فرزانه در اثر بيمارى استسقاء به سال 1160 يا 1162ق در هندوستان درگذشت و بنا به وصيت خودش در جوار مزار خواجه نظام‌الدين اولياء به خاک سپرده شد.^[۴]

آثار

آثار علوى خان، از جمله منابع ارزشمند طب سنتى‌اند، كه از جمله آن‌ها مى‌توان به اين آثار اشاره كرد:

مطب علوى خان
جمع‌الجوامع يا جامع‌الجوامع
تحفة العلويّة
شرح موجز بر قانون
مجسطى
عشر كامله
قرابادين علوى خان
احوال اعضاء النفس
علاج الأمراض»
دستورات العلاج
رساله چوب چينى
رسالة فى علم الموسيقى
آثار الباقية

پانویس

↑ دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088
↑ دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088
↑ طب در عصر صفويه، ص104
↑ خلاصة الحكمة، ج1، ص39

وابسته‌ها

کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران

[1] دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088

[2] دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088

[3] طب در عصر صفويه، ص104

[4] خلاصة الحكمة، ج1، ص39

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR18649.jpg|بندانگشتی|عقیلی شیرازی، محمدهاشم ]]
+[[پرونده:NUR18649.jpg|بندانگشتی|عقیلی شیرازی، محمدهاشم]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|عقیلی شیرازی، محمدهاشم
+! نام!! data-type="authorName" |عقیلی شیرازی، محمدهاشم
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| قنلدر شیرازی
+| data-type="authorOtherNames" | قنلدر شیرازی
 عقیلی، محمدهاشم
-علویخان
+علوی‌خان
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |حكيم مير محمدهادى شيرازى
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |1080 يا 1081ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |شیراز
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|1162 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |1162ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |ميرزا لطف‌الله شيرازى
+آخوند مسيحاى فسايى
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[مطب علوی خان ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
+| data-type="authorWritings" |کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران
+|- class="articleCode"
-[[جامع الجوامع ]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
+|کد مؤلف
-|-class='articleCode'
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE18649AUTHORCODE
-|کد مولف
-|data-type='authorCode'|18649
 |}
 </div>
+{{کاربردهای دیگر|عقیلی (ابهام زدایی)}}
+'''محمّدهاشم عقیلی شيرازى''' (1080 يا 1081ق-1162ق)، ملقب به معتمدالملوک، نواب علیخان، معروف به علوى خان از مشاهير طب سنتى است.
-== معرفى اجمالى: ==
+== ولادت ==
+وى فرزند حكيم مير محمد هادى شيرازى معروف به قلندر است كه در سال 1080 يا 1081ق در شيراز به دنيا آمد.
+==تحصیلات==
-«محمّد هاشم شيرازى» معروف به علوى خان از مشاهير طب سنتى است. وى فرزند حكيم مير محمد هادى شيرازى معروف به قلندر است كه در سال 1080 يا 1081ق در شيراز به دنيا آمد و نزد پدر و پدر بزرگش به تحصيل پرداخت. از اساتيد ديگر او مى‌توان به ميرزا لطف الله شيرازى و آخوند مسيحاى فسايى اشاره كرد. (دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088)
+وی نزد پدر و پدر بزرگش به تحصيل پرداخت. از اساتيد ديگر او مى‌توان به ميرزا لطف‌الله شيرازى و آخوند مسيحاى فسايى اشاره كرد.<ref>دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088</ref>
-او چون محيط شيراز را مطابق خواسته‌هاى خود نديد در سال 1111ق و در عصر پادشاهى اورنگ زيب به هند مهاجرت كرد. او هرچند به دربار اورنگ زيب راه يافت، اما هرگز جزء پزشكان دربار او نشد، در عوض به خدمت محمّد اعظم، پسر او در آمد و به مدت سى سال در دربار او مشغول به كار بود و از جانب او لقب معتمد الملك را دريافت نمود و حقوق كلانى به ميزان سه هزار روپيه در ماه از خزانه دولتى به او پرداخت مى‌شد. البته وى بيشتر با لقب علوى خان شناخته مى‌شود، لقبى كه از جانب پادشاه قبل از محمد اعظم به وى عطاء شده بود.
+او چون محيط شيراز را مطابق خواسته‌هاى خود نديد در سال 1111ق و در عصر پادشاهى اورنگ زيب به هند مهاجرت كرد. او هرچند به دربار اورنگ زيب راه يافت، اما هرگز جزء پزشکان دربار او نشد، در عوض به خدمت محمّد اعظم، پسر او در آمد و به مدت سى سال در دربار او مشغول به كار بود و از جانب او لقب معتمد الملك را دريافت نمود و حقوق كلانى به ميزان سه هزار روپيه در ماه از خزانه دولتى به او پرداخت مى‌شد. البته وى بيشتر با لقب علوى خان شناخته مى‌شود، لقبى كه از جانب پادشاه قبل از محمد اعظم به وى عطاء شده بود.
 در همين ايام، دولت گوركانيان هند مورد حمله سپاهيان نادر قرار گرفت. نادر شاه افشار پس از منقرض شدن سلسله صفويه و بيرون راندن افغان‌ها از ايران و نيز تسلط بر افغانستان كنونى، در سال 1151ق به سوى دهلى، پايتخت هند روانه شد.
-پس از فتح دهلى، از آنجا كه نادرشاه مبتلا به بيمارى بود، علوى خان مأمور درمان او شد و چنان در اين كار موفقيت به دست آورد كه نادر او را همراه خود به ايران برد. نقل است كه در همين دوران، وى از جانب نادر شاه لقب معتمدالملوك را دريافت كرد. سرانجام پس از دو سال همراهى علوى خان با نادر، در سال 1154ق روانه سفر حج گرديد و پس از انجام سفر حج به سال 1156ق به هند بازگشت و در دهلى به درمان محمّدشاه كه بيمار بود پرداخت. (دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088)
+پس از فتح دهلى، از آنجا كه نادرشاه مبتلا به بيمارى بود، علوى خان مأمور درمان او شد و چنان در اين كار موفقيت به دست آورد كه نادر او را همراه خود به ايران برد. نقل است كه در همين دوران، وى از جانب نادر شاه لقب معتمدالملوك را دريافت كرد. سرانجام پس از دو سال همراهى علوى خان با نادر، در سال 1154ق روانه سفر حج گرديد و پس از انجام سفر حج به سال 1156ق به هند بازگشت و در دهلى به درمان محمّدشاه كه بيمار بود پرداخت.<ref>دانشنامه ادب فارسى، ج4، ص1088</ref>
+اين پزشک عاليقدر در اواخر عمر خود ملقب به بهاءالدوله شد. شباهت اين لقب با لقب نویسنده كتاب «خلاصة التجارب» موجب شد كه عده‌اى اين دو را با هم اشتباه بگيرند، در حالى كه بهاءالدوله نویسنده كتاب «خلاصة التجارب»، دويست سال قبل از علوى خان مى‌زيسته و از اهالى طرشت بوده است. در بين شرق‌شناسان غربى، فوناهن دچار اين اشتباه شده است.<ref>طب در عصر صفويه، ص104</ref>
-اين پزشك عاليقدر در اواخر عمر خود ملقب به بهاءالدوله شد. شباهت اين لقب با لقب نويسنده كتاب «خلاصة التجارب» موجب شد كه عده‌اى اين دو را با هم اشتباه بگيرند، در حالى كه بهاء الدوله نويسنده كتاب «خلاصة التجارب»، دويست سال قبل از علوى خان مى‌زيسته و از اهالى طرشت بوده است. در بين شرق‌شناسان غربى، فوناهن دچار اين اشتباه شده است. (طب در عصر صفويه، ص104)
+==شاگردان==
 از كسانى كه از محضر او دانش آموخته‌اند مى‌توان به اين افراد اشاره كرد:
-. حكيم مير حسين: به وى كتابى با عنوان «مطب مير حسن» به زبان اردو نسبت داده شده كه از منابع حكيم ناظم جهان در تأليف كتاب «اكسير اعظم» است؛ 2. حكيم ثناء الله ساكن بريلى؛ 3. حكيم نور الاسلام؛ 4. حكيم اسد على؛ 5. حكيم نور الله.
+#حكيم مير حسين: به وى كتابى با عنوان «مطب مير حسن» به زبان اردو نسبت داده شده كه از منابع حكيم ناظم جهان در تأليف كتاب «اکسیر اعظم» است؛
+#حكيم ثناء الله ساكن بريلى؛
-وى علاوه بر چيرگى‌اى كه در دانش پزشكى داشت از ذوق ادبى نيز برخوردار بود.
+#حكيم نور الاسلام؛
+#حكيم اسد على؛
+#حكيم نورالله.
-سرانجام اين حكيم فرزانه در اثر بيمارى استسقاء به سال 1160 يا 1162ق در هندوستان درگذشت و بنا به وصيت خودش در جوار مزار خواجه نظام الدين اولياء به خاك سپرده شد. (خلاصة الحكمة، ج1، ص39)
+وى علاوه بر چيرگى‌اى كه در دانش پزشکى داشت از ذوق ادبى نيز برخوردار بود.
-== تأليفات: ==
+==وفات==
+سرانجام اين حكيم فرزانه در اثر بيمارى استسقاء به سال 1160 يا 1162ق در هندوستان درگذشت و بنا به وصيت خودش در جوار مزار خواجه نظام‌الدين اولياء به خاک سپرده شد.<ref>خلاصة الحكمة، ج1، ص39</ref>
+== آثار==
 آثار علوى خان، از جمله منابع ارزشمند طب سنتى‌اند، كه از جمله آن‌ها مى‌توان به اين آثار اشاره كرد:
-. مطب علوى خان
+# مطب علوى خان
+# جمع‌الجوامع يا جامع‌الجوامع
-. جمع‌الجوامع يا جامع‌الجوامع»
+# تحفة العلويّة
+# شرح موجز بر قانون
-. «تحفة العلويّة
+# مجسطى
+# عشر كامله
-. شرح موجز بر قانون
+# قرابادين علوى خان
+# احوال اعضاء النفس
-. مجسطى
+# علاج الأمراض»
+# دستورات العلاج
-. عشر كامله
+# رساله چوب چينى
+# رسالة فى علم الموسيقى
-. قرابادين علوى خان
+# آثار الباقية
-. احوال اعضاء النفس
-. علاج الأمراض»
-. دستورات العلاج
-. رساله چوب چينى
-. رسالة فى علم الموسيقى
-. آثار الباقية
+==پانویس==
+<references />
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
+[[کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران]]
-[[کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:اردیبهشت (1400)]]