تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'امیرالمؤمنین(ع)' به 'امیرالمؤمنین(ع) ') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة (طبع جديد) | | عنوان = تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة (طبع جديد) | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر =تذکرة الخواص | ||
| تصویر = NUR11936J1.jpg | | تصویر = NUR11936J1.jpg | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی]] (نویسنده) | |||
تقي زاده، | [[تقي زاده، حسین]] (محقق) | ||
| ناشر = المجمع العالمي | | ناشر = المجمع العالمي لاهل‌البيت عليهم‌السلام، مرکز الطباعة و النشر | ||
| مکان نشر = | | مکان نشر = ایران - قم | ||
| سال نشر = 1426ق | | سال نشر = 1426ق | ||
| چاپ = 1 | | چاپ = 1 | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
1.ائمه اثناعشر - احاديث و | 1.ائمه اثناعشر - احاديث و سرگذشت‌نامه | ||
2.علي بن | 2.علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - احاديث و سرگذشت‌نامه | ||
| زبان = | | زبان = عربی | ||
| تعداد جلد = 2 | | تعداد جلد = 2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11936 | ||
| کد کنگره = BP 41/5 /ق8 ن7041 1381 | | کد کنگره = BP 41/5 /ق8 ن7041 1381 | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE11936AUTOMATIONCODE | ||
| کتابخوان همراه نور =11936 | |||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة(طبع جدید)'''، تألیف [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|شمس‌الدین یوسف بن قزاوغلی (قزغلی) بن عبدالله]] معروف به [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزی]] (متوفی 654ق)، یکی از آثار مهم درباره مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) است. تذكرة الخواص از جمله آثار حدیثی اهل سنت بشمار می‌رود و بنای نویسنده بر آن بوده که اخبار را به‌صورت مسند ذکر کند. کتاب با تحقیق [[تقي زاده، حسین|حسین تقی‌زاده]] منتشر شده است. | |||
'''تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة(طبع جدید)'''، تألیف شمس‌الدین یوسف بن قزاوغلی (قزغلی) بن عبدالله معروف به سبط ابن جوزی (متوفی 654ق)، یکی از آثار مهم درباره مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
این کتاب چنان‌که نویسنده، خود در مقدمه اشاره کرده است بر اساس تعداد ائمه اطهار(ع) در دوازده فصل تنظیم و تدوین شده است. از فصل نخست تا فصل هفتم به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] | این کتاب چنان‌که نویسنده، خود در مقدمه اشاره کرده است بر اساس تعداد ائمه اطهار(ع) در دوازده فصل تنظیم و تدوین شده است. از فصل نخست تا فصل هفتم به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] اختصاص دارد. فصل هشتم و نهم به ترتیب درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است. فصل دهم به محمد بن حنفیه، فصل یازدهم به حضرت خدیجه(س) و حضرت زهرا(س) و فصل دوازدهم به شرح حال دیگر ائمه(ع)؛ یعنی از امام سجاد(ع) تا حضرت حجت(ع) اختصاص یافته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
یکی از ویژگی‌های مهم این اثر بهره‌گیری نویسنده از منابع بسیار و گوناگون در تدوین و نگارش آن است که برخی از آنها اکنون موجود نیست. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان منابع این کتاب را به دو دسته کلی تقسیم کرد: | یکی از ویژگی‌های مهم این اثر بهره‌گیری نویسنده از منابع بسیار و گوناگون در تدوین و نگارش آن است که برخی از آنها اکنون موجود نیست. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان منابع این کتاب را به دو دسته کلی تقسیم کرد: | ||
# منابع شفاهی که نویسنده از راویان بسیار نام برده و از آنان اخباری را با این تعابیر نقل کرده است: «أخبرنا، حدثنا، أنبأنا، قرئت علي، سمعت و...». | # منابع شفاهی که نویسنده از راویان بسیار نام برده و از آنان اخباری را با این تعابیر نقل کرده است: «أخبرنا، حدثنا، أنبأنا، قرئت علي، سمعت و...». | ||
# منابع مکتوب که مؤلف به سه شیوه گوناگون از آنها استفاده و آنها را یاد | # منابع مکتوب که مؤلف به سه شیوه گوناگون از آنها استفاده و آنها را یاد کرده است: با تعابیری کلی و عام مانند «قال أهل السير» یا «اختلف علماء السير»؛ با ذکر نام مؤلفان بدون اشاره به نام آثارشان همانند: سعدی، شعبی؛ با ذکر نام کتاب و مؤلفان آنها که در این‌باره نزدیک به شصت منبع با نام مؤلفان آنها بیان کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61281/106 ر.ک: رنجبر، محسن، ص107-106]</ref> | ||
به نظر می‌رسد در تدوین و نگارش چنین اثری، افزون بر آنچه نویسنده در مقدمه کتاب به آن پرداخته، دو نکته دیگر قابل توجه و تأمل است که از نوع رویکرد و شیوه انتخاب و چینش اخبار و نیز از لابه‌لای گزارش‌های کتاب می‌توان استنباط کرد: | به نظر می‌رسد در تدوین و نگارش چنین اثری، افزون بر آنچه نویسنده در مقدمه کتاب به آن پرداخته، دو نکته دیگر قابل توجه و تأمل است که از نوع رویکرد و شیوه انتخاب و چینش اخبار و نیز از لابه‌لای گزارش‌های کتاب می‌توان استنباط کرد: | ||
# ارائه دیدگاه اهل سنت معتدل درباره اهل‌بیت(ع): او در تأیید دیدگاه یادشده به دو موضوع توجه کرده است: نخست بیان مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) و رد تضعیفات برخی از علمای اهل سنت، به‌ویژه جدش، درباره برخی از اخبار مناقب و فضایل. دوم پرداختن به برخی از مثالب و اعمال ناشایست برخی از اصحاب و زنان صحابیکه چنین رویکردی تلویحاً و غیر مستقیم، نظریه عدالت صحابه نزد اهل سنت را به چالش کشیده است. | # ارائه دیدگاه اهل سنت معتدل درباره اهل‌بیت(ع): او در تأیید دیدگاه یادشده به دو موضوع توجه کرده است: نخست بیان مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) و رد تضعیفات برخی از علمای اهل سنت، به‌ویژه جدش، درباره برخی از اخبار مناقب و فضایل. دوم پرداختن به برخی از مثالب و اعمال ناشایست برخی از اصحاب و زنان صحابیکه چنین رویکردی تلویحاً و غیر مستقیم، نظریه عدالت صحابه نزد اهل سنت را به چالش کشیده است. | ||
# برائت از دیدگاه | # برائت از دیدگاه بنی‌أمیه و اهل سنت افراطی نسبت به اهل‌بیت(ع) که اکنون در فرقه وهابیت نمود یافته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61281/107 ر.ک: همان، ص107]</ref> | ||
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم و نقاط قوت کتاب پاسخ‌گویی نویسنده به تضعیف و نقد برخی از اخبار، به‌ویژه اخبار مربوط به مناقب اهل‌بیت(ع) است. نکته شایان توجه در این‌باره آن است که مؤلف کوشیده بر اساس شیوه مقبول محدثان و مورخان اهل سنت، تضعیفات سندی و در برخی موارد، نقد دلالی و محتوایی آنان را به شیوه‌های گوناگون پاسخ دهد. او در جاهایی، تضعیف سندی آنان را مردود دانسته است؛ چنان‌که در جاهای دیگر، اخبار یادشده را با سلسله سندی بیان کرده است که دیگر نمی‌تواند از سوی محدثان و مورخان اهل سنت مخدوش گردد. برای نمونه، او به تضعیفات سندی و در جایی محتوایی آنان درباره احادیث مؤاخات، منزلت، قسمتی از حدیث غدیر، طیر، سد ابواب و... پاسخ داده است | یکی دیگر از ویژگی‌های مهم و نقاط قوت کتاب پاسخ‌گویی نویسنده به تضعیف و نقد برخی از اخبار، به‌ویژه اخبار مربوط به مناقب اهل‌بیت(ع) است. نکته شایان توجه در این‌باره آن است که مؤلف کوشیده بر اساس شیوه مقبول محدثان و مورخان اهل سنت، تضعیفات سندی و در برخی موارد، نقد دلالی و محتوایی آنان را به شیوه‌های گوناگون پاسخ دهد. او در جاهایی، تضعیف سندی آنان را مردود دانسته است؛ چنان‌که در جاهای دیگر، اخبار یادشده را با سلسله سندی بیان کرده است که دیگر نمی‌تواند از سوی محدثان و مورخان اهل سنت مخدوش گردد. برای نمونه، او به تضعیفات سندی و در جایی محتوایی آنان درباره احادیث مؤاخات، منزلت، قسمتی از حدیث غدیر، طیر، سد ابواب و... پاسخ داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7884/1/117 ر.ک: همان، ص117]</ref> | ||
مطالب ابواب کتاب به ترتیب عبارتند از: | مطالب ابواب کتاب به ترتیب عبارتند از: | ||
باب اول: نسب امام علی(ع) و نام، کنیه، صفت، پدر، مادر، برادران و خواهران او. | |||
باب دوم: فضایل [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]. پس از ذکر آیات نازل در شأن آن حضرت، احادیث مشهور و متواتر در فضیلت حضرت ذکر شده است. | |||
باب سوم: خلافت [[امام على(ع)]]. عمده اخبار این بخش به سه جنگ مهم در دوران خلافت امام(ع)؛ یعنی جمل و صفین و نهروان اختصاص دارد. | |||
باب چهارم: ورع [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و زهد و خوف و عبادت او. نظر به اینکه زهد و عبادت امام علی(ع) از ویژگی‌های بارز حضرت است، یک باب به اخبار این دو امر اختصاص یافته است. | |||
باب | باب پنجم: منتخباتی از سخنان امام(ع) است، ابتدا چند خطبه آمده و سپس سخنان دیگر آن حضرت در موضوعات مختلف گرد آمده است. | ||
باب | باب ششم: شهادت [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]. در این باب، چگونگی شهادت، میراث حضرت، والیان حضرت هنگام شهادت، انگشتر، موالی، مسانید و همسران حضرت، تبیین شده است. | ||
باب | باب هفتم: همسران و فرزندان [[امام على(ع)|امیر مؤمنان(ع)]]. اگرچه عنوان باب حکایت از منحصر بودن مطالب آن به همسران و فرزندان امام(ع) است، اما پس از ذکر این امور، به معرفی جعفر بن ابی‌طالب و عبداللّه بن جعفر نیز پرداخته شده است. | ||
باب | باب هشتم: شرح حال امام حسن(ع). در این باب فضایل امام حسن(ع)، اتفاقات پس از شهادت [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]، وفات امام حسن(ع)، فرزندان امام(ع) و معرفی چند تن از نواده‌های او آمده است. | ||
باب نهم: شرح حال امام حسین(ع). این باب بیشتر به زندگی سیاسی امام حسین(ع) اختصاص دارد. پایان‌بخش این باب، فصلی در مورد یزید بن معاویه و جواز لعن او و بحثی درباره قیام مختار و انتقام خداوند از قاتلان امام حسین(ع) است. | |||
باب | باب دهم: شرح حال محمد بن حنفیه. پس از بیان برخی ویژگی‌های او، سخنان و چگونگی وفات و فرزندان او ذکر شده است. | ||
باب دوازدهم: شرح حال بقیه امامان(ع). زندگی‌نامه مختصر نه امام باقی‌مانده در آخرین باب آمده است | باب یازدهم: شرح حال خدیجه کبری و حضرت زهرا(س). در این باب فضایل این دو شخصیت بزرگوار و چگونگی وفات آنها و نیز فرزندانشان بیان شده است. | ||
باب دوازدهم: شرح حال بقیه امامان(ع). زندگی‌نامه مختصر نه امام باقی‌مانده در آخرین باب آمده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/24940/119 خوش‌نژادیان، صدیقه، ص119]</ref> | |||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
چاپ اخیر کتاب که در قالب دو جلد است و حاصل یک دهه تحقیق محقق محترم آقای حسین تقی‌زاده است، بر اساس نه نسخه، تحقیق و عرضه شده است. این نسخه‌ها بر اساس دو تحریر از مؤلف است. تحریر نخست شامل نسخه‌های یک تا چهار است و نسخه‌های پنج تا نه، تحریر دوم را در بر دارد | چاپ اخیر کتاب که در قالب دو جلد است و حاصل یک دهه تحقیق محقق محترم آقای [[تقي زاده، حسین|حسین تقی‌زاده]] است، بر اساس نه نسخه، تحقیق و عرضه شده است. این نسخه‌ها بر اساس دو تحریر از مؤلف است. تحریر نخست شامل نسخه‌های یک تا چهار است و نسخه‌های پنج تا نه، تحریر دوم را در بر دارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61281/106 رنجبر، محسن، ص106]</ref> | ||
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است. فهرست آیات، احادیث و آثار، اشعار، اعلام و القاب و کنیه‌ها، قبائل و طوائف و شعوب و امم، حیوانات و طیور، اماکن و بلدان، ایام و وقایع و شهور و حوادث، اشجار و فواکه، کتب و مصادر تحقیق در انتهای جلد دوم کتاب آمده است. | فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است. فهرست آیات، احادیث و آثار، اشعار، اعلام و القاب و کنیه‌ها، قبائل و طوائف و شعوب و امم، حیوانات و طیور، اماکن و بلدان، ایام و وقایع و شهور و حوادث، اشجار و فواکه، کتب و مصادر تحقیق در انتهای جلد دوم کتاب آمده است. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۹: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[:noormags: | #[[:noormags:1084125|رنجبر، محسن، معرفی و بررسی کتاب تذكرة الخواص نگاشته سبط ابن جوزی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله تاریخ اسلام در آینه پژوهش، پاییز و زمستان 1392، شماره 35.]] | ||
# خوش‌نژادیان، صدیقه، تذكرة الخواص، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کتاب‌های اسلامی، پاییز و زمستان 1384، شماره 22 و 23، صفحه 117 تا 122]] | # [[:noormags:473064|خوش‌نژادیان، صدیقه، تذكرة الخواص، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کتاب‌های اسلامی، پاییز و زمستان 1384، شماره 22 و 23، صفحه 117 تا 122]] | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۵: | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:امام حسین(ع)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۲
| تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة (طبع جديد) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی (نویسنده) تقي زاده، حسین (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | تذکرة الخواص |
| ناشر | المجمع العالمي لاهل‌البيت عليهم‌السلام، مرکز الطباعة و النشر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1426ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | 1.ائمه اثناعشر - احاديث و سرگذشت‌نامه 2.علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - احاديث و سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 41/5 /ق8 ن7041 1381 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة(طبع جدید)، تألیف شمس‌الدین یوسف بن قزاوغلی (قزغلی) بن عبدالله معروف به سبط ابن جوزی (متوفی 654ق)، یکی از آثار مهم درباره مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) است. تذكرة الخواص از جمله آثار حدیثی اهل سنت بشمار می‌رود و بنای نویسنده بر آن بوده که اخبار را به‌صورت مسند ذکر کند. کتاب با تحقیق حسین تقی‌زاده منتشر شده است.
ساختار
این کتاب چنان‌که نویسنده، خود در مقدمه اشاره کرده است بر اساس تعداد ائمه اطهار(ع) در دوازده فصل تنظیم و تدوین شده است. از فصل نخست تا فصل هفتم به امیرالمؤمنین(ع) اختصاص دارد. فصل هشتم و نهم به ترتیب درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است. فصل دهم به محمد بن حنفیه، فصل یازدهم به حضرت خدیجه(س) و حضرت زهرا(س) و فصل دوازدهم به شرح حال دیگر ائمه(ع)؛ یعنی از امام سجاد(ع) تا حضرت حجت(ع) اختصاص یافته است.
گزارش محتوا
یکی از ویژگی‌های مهم این اثر بهره‌گیری نویسنده از منابع بسیار و گوناگون در تدوین و نگارش آن است که برخی از آنها اکنون موجود نیست. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان منابع این کتاب را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
- منابع شفاهی که نویسنده از راویان بسیار نام برده و از آنان اخباری را با این تعابیر نقل کرده است: «أخبرنا، حدثنا، أنبأنا، قرئت علي، سمعت و...».
- منابع مکتوب که مؤلف به سه شیوه گوناگون از آنها استفاده و آنها را یاد کرده است: با تعابیری کلی و عام مانند «قال أهل السير» یا «اختلف علماء السير»؛ با ذکر نام مؤلفان بدون اشاره به نام آثارشان همانند: سعدی، شعبی؛ با ذکر نام کتاب و مؤلفان آنها که در این‌باره نزدیک به شصت منبع با نام مؤلفان آنها بیان کرده است.[۱]
به نظر می‌رسد در تدوین و نگارش چنین اثری، افزون بر آنچه نویسنده در مقدمه کتاب به آن پرداخته، دو نکته دیگر قابل توجه و تأمل است که از نوع رویکرد و شیوه انتخاب و چینش اخبار و نیز از لابه‌لای گزارش‌های کتاب می‌توان استنباط کرد:
- ارائه دیدگاه اهل سنت معتدل درباره اهل‌بیت(ع): او در تأیید دیدگاه یادشده به دو موضوع توجه کرده است: نخست بیان مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) و رد تضعیفات برخی از علمای اهل سنت، به‌ویژه جدش، درباره برخی از اخبار مناقب و فضایل. دوم پرداختن به برخی از مثالب و اعمال ناشایست برخی از اصحاب و زنان صحابیکه چنین رویکردی تلویحاً و غیر مستقیم، نظریه عدالت صحابه نزد اهل سنت را به چالش کشیده است.
- برائت از دیدگاه بنی‌أمیه و اهل سنت افراطی نسبت به اهل‌بیت(ع) که اکنون در فرقه وهابیت نمود یافته است.[۲]
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم و نقاط قوت کتاب پاسخ‌گویی نویسنده به تضعیف و نقد برخی از اخبار، به‌ویژه اخبار مربوط به مناقب اهل‌بیت(ع) است. نکته شایان توجه در این‌باره آن است که مؤلف کوشیده بر اساس شیوه مقبول محدثان و مورخان اهل سنت، تضعیفات سندی و در برخی موارد، نقد دلالی و محتوایی آنان را به شیوه‌های گوناگون پاسخ دهد. او در جاهایی، تضعیف سندی آنان را مردود دانسته است؛ چنان‌که در جاهای دیگر، اخبار یادشده را با سلسله سندی بیان کرده است که دیگر نمی‌تواند از سوی محدثان و مورخان اهل سنت مخدوش گردد. برای نمونه، او به تضعیفات سندی و در جایی محتوایی آنان درباره احادیث مؤاخات، منزلت، قسمتی از حدیث غدیر، طیر، سد ابواب و... پاسخ داده است.[۳]
مطالب ابواب کتاب به ترتیب عبارتند از:
باب اول: نسب امام علی(ع) و نام، کنیه، صفت، پدر، مادر، برادران و خواهران او.
باب دوم: فضایل امام علی(ع). پس از ذکر آیات نازل در شأن آن حضرت، احادیث مشهور و متواتر در فضیلت حضرت ذکر شده است.
باب سوم: خلافت امام على(ع). عمده اخبار این بخش به سه جنگ مهم در دوران خلافت امام(ع)؛ یعنی جمل و صفین و نهروان اختصاص دارد.
باب چهارم: ورع امام علی(ع) و زهد و خوف و عبادت او. نظر به اینکه زهد و عبادت امام علی(ع) از ویژگی‌های بارز حضرت است، یک باب به اخبار این دو امر اختصاص یافته است.
باب پنجم: منتخباتی از سخنان امام(ع) است، ابتدا چند خطبه آمده و سپس سخنان دیگر آن حضرت در موضوعات مختلف گرد آمده است.
باب ششم: شهادت امام علی(ع). در این باب، چگونگی شهادت، میراث حضرت، والیان حضرت هنگام شهادت، انگشتر، موالی، مسانید و همسران حضرت، تبیین شده است.
باب هفتم: همسران و فرزندان امیر مؤمنان(ع). اگرچه عنوان باب حکایت از منحصر بودن مطالب آن به همسران و فرزندان امام(ع) است، اما پس از ذکر این امور، به معرفی جعفر بن ابی‌طالب و عبداللّه بن جعفر نیز پرداخته شده است.
باب هشتم: شرح حال امام حسن(ع). در این باب فضایل امام حسن(ع)، اتفاقات پس از شهادت امام علی(ع)، وفات امام حسن(ع)، فرزندان امام(ع) و معرفی چند تن از نواده‌های او آمده است.
باب نهم: شرح حال امام حسین(ع). این باب بیشتر به زندگی سیاسی امام حسین(ع) اختصاص دارد. پایان‌بخش این باب، فصلی در مورد یزید بن معاویه و جواز لعن او و بحثی درباره قیام مختار و انتقام خداوند از قاتلان امام حسین(ع) است.
باب دهم: شرح حال محمد بن حنفیه. پس از بیان برخی ویژگی‌های او، سخنان و چگونگی وفات و فرزندان او ذکر شده است.
باب یازدهم: شرح حال خدیجه کبری و حضرت زهرا(س). در این باب فضایل این دو شخصیت بزرگوار و چگونگی وفات آنها و نیز فرزندانشان بیان شده است.
باب دوازدهم: شرح حال بقیه امامان(ع). زندگی‌نامه مختصر نه امام باقی‌مانده در آخرین باب آمده است.[۴]
وضعیت کتاب
چاپ اخیر کتاب که در قالب دو جلد است و حاصل یک دهه تحقیق محقق محترم آقای حسین تقی‌زاده است، بر اساس نه نسخه، تحقیق و عرضه شده است. این نسخه‌ها بر اساس دو تحریر از مؤلف است. تحریر نخست شامل نسخه‌های یک تا چهار است و نسخه‌های پنج تا نه، تحریر دوم را در بر دارد.[۵]
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است. فهرست آیات، احادیث و آثار، اشعار، اعلام و القاب و کنیه‌ها، قبائل و طوائف و شعوب و امم، حیوانات و طیور، اماکن و بلدان، ایام و وقایع و شهور و حوادث، اشجار و فواکه، کتب و مصادر تحقیق در انتهای جلد دوم کتاب آمده است.
اختلاف نسخه‌ها، ارجاعات و توضیحات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- رنجبر، محسن، معرفی و بررسی کتاب تذكرة الخواص نگاشته سبط ابن جوزی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله تاریخ اسلام در آینه پژوهش، پاییز و زمستان 1392، شماره 35.
- خوش‌نژادیان، صدیقه، تذكرة الخواص، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کتاب‌های اسلامی، پاییز و زمستان 1384، شماره 22 و 23، صفحه 117 تا 122