عبدالوهاب، حسن حسنی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۰

عبدالوهاب، حسن حسنی

نام	عبدالوهاب، حسن حسنی
نام‌های دیگر
نام پدر	صالح
متولد	27 رمضان 1301ق
محل تولد	تونس
رحلت	18 شعبان 1388ق
اساتید
برخی آثار	العمر فی المصنفات و المؤلفین التونسیین
کد مؤلف	AUTHORCODE00456AUTHORCODE

حسن حسنى عبدالوهاب (1301-1388ق)، ادیب، مورخ و پژوهشگر معاصر تونسى است.

ولادت

حَسَن حُسْنی بن صالح بن عبدالوهاب بن یوسف صمادحی تجیبی در دوشنبه 27 رمضان 1301ق برابر با 1262ش،(1884م) در خانواده‌اى صاحب‌نام و مرفه، در شهر تونس به دنیا آمد. پدر و پدربزرگش از صاحب‌منصبان حکومتى بودند. مادرش، حنیفه، دختر على بن مصطفى آغا قیصرلى (یکى از درباریان بانفوذ تونس) بود^[۱]

تحصیلات

وى تحصیلات ابتدایى را در مکتب‌خانه‌اى در تونس و سپس در شهر مهدیه گذراند و با زبان فرانسه آشنا شد. هنگامى که پدرش از مهدیه به تونس بازگشت، او نیز وارد یک مدرسه فرانسوى شد، سپس به مدرسه اسلامى صادقیه رفت و بعد در پاریس وارد مدرسه علوم سیاسى شد. پس از مرگ پدرش در 1322ق، ناگزیر به تونس بازگشت. در 1323ق در اداره کشاورزى و بازرگانى (إدارة الفلاحة و التجارة) مشغول به کار شد و در 1328ق، به ریاست بخش جنگل‌هاى زیتون در شمال تونس رسید^[۲]

فعالیت‌ها

حسن حسنى از حدود 1326ق تا 1328ق در مدرسه خلدونیه و از 1331 تا 1342ق در مدرسه عالى زبان و ادبیات عربى تونس به تدریس تاریخ پرداخت. وى هم‌زمان، در 1334ق و در بحبوحه جنگ جهانى اول، در اداره خدمات اقتصادى مشغول به کار گردید و در 1299ش1920/م، رئیس کتابخانه نسخ خطى تونس (خزینة المخطوطات التونسیة) شد. او در این سمت با اسناد تاریخ تونس (از دوران تسلط ترک‌ها، از 942 تا 1251م) آشنا شد و دستور داد تمام این اسناد و منابع را طبقه‌بندى کنند^[۳]

مسئولیت‌ها

در 1304ش1925/م، فرماندار المثالیث (جبنیانه)، یکى از شهرهاى تابع استان صفاقس و سه سال بعد کارگزار شهر تاریخى مهدیه و در 1314ش1935/م، حاکم نابل واقع در جنوب تونس شد. او در این شهرها خدمات گسترده‌اى کرد. در 1318ش1939/م، به شهر تونس بازگشت و معاون امور داخلى کشور شد تا اینکه در اواخر 1321ش1942/م بازنشسته گردید. پس از بازنشستگى، یک سال نیز رئیس اوقاف تونس بود و در 1322ش1943/م وزیر قلم شد و علاوه بر آن، عهده‌دار بخشى از وظایف وزارت کشور بود^[۴]

حسن حسنى پس از چهار سال وزارت در دوران حکومت محمد الامین، آخرین باىِ حسینى تونس، در 1326ش1947/م از سمت‌هاى دولتى و ادارى کناره گرفت و وقتش را به تحقیق و تألیف و سفر به کشورهاى دیگر اختصاص داد^[۵]

او افزون بر کارهاى دولتى، به امور فرهنگى و علمى نیز پرداخت. او در 1323، حدود 21 سالگى، در اجلاس مستشرقان جهان در الجزایر شرکت کرد و با بسیارى از دانشمندان بزرگ آن زمان، مثل شاویش، براون، آمدروز، نولدکه، کودیرا، ریوئیرا، آسین پالاسیوس، ماسینیون و دیگران آشنا شد. در اجلاس شرق‌شناسان جهان، که در 1908/1326 در کپنهاگ برپا شد، او تنها دانشمند مسلمان بود و با شیخو، گولدتسیهر و لامنس، که در این اجلاس به اسلام و ساحت مقدس پیامبر(ص) اسائه ادب کرده و افترا زده بودند، به مخالفت و بحث و دفاع و مناظره پرداخت که بازتاب وسیعى در جهان داشت. او در همایش‌هاى علمى و فرهنگى و هنرى جهانى در پاریس، رباط، کیمبریج، استانبول، مونیخ، ونیز، رم، قاهره و غیره، مشارکت فعال داشت^[۶]

در 1311ش1932/م که فرهنگستان زبان عربى (مجمع اللغة العربیة) در قاهره تأسیس شد، حسن حسنى به فرمان ملک فؤاد، پادشاه مصر، به عضویت آن درآمد و بیش از 35 سال در جلسات آن شرکت کرد. علاوه بر آن، وى در چندین مرکز و مؤسسه علمى جهانى عضویت داشت؛ از جمله در مؤسسه تاریخ مصر، مرکز تاریخى اسپانیا (المعهد التاریخی الإسبانی)، فرهنگستان هنرهاى زیبا و نقاشى فرانسه (المجمع الفرنسی للنقائش و الفنون الجمیلة)، فرهنگستان علمىِ عربى دمشق (المجمع العلمی العربی بدمشق) و فرهنگستان علمى عراق (المجمع العلمی العراقی).

در 1329ش1950/م، دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره و در 1339ش1960/م، دانشگاه الجزایر به وى دکترى افتخارى دادند. او از کشورهاى اروپایى و کشورهاى آسیاى مرکزى به‌ویژه شهرهاى تاشکند و سمرقند و بخارا و نیز کشورهاى شمال افریقا دیدن کرد و سه بار، در فاصله سال‌هاى 1314 تا 1323ش1935/ تا 1944م، حج گزارد و با عبدالعزیز آل‌سعود (پادشاه عربستان سعودى) و همچنین با عبدالله فیلبى، محقق، ملاقات کرد و از تجارب فیلبى بهره‌هاى فراوان برد. پس از استقلال تونس در 1336ش1957/م، دولت جمهورى او را به ریاست مرکز آثار و هنرهاى ملى (المعهد القومی للآثار و الفنون) منصوب کرد. او در دوران ریاست پنج‌ساله‌اش بر این سازمان، چهار موزه اسلامى در شهرهاى المنستیر، سوسه و قیروان تونس و یک موزه آثار باستانى در قرطاجنه (کارتاژ) تأسیس کرد و مقالات بسیارى نوشت و در مجلات و روزنامه‌ها به چاپ رساند^[۷]

وى در 1341ش1962/م، رسما از خدمات دولتى کناره‌گیرى کرد و در آبان /1347نوامبر 1968، دو روز پس از دریافت عالى‌ترین نشان فرهنگى تونس به نام جایزه قدرشناسى بورقیبه و حمایل افتخار، وفات یافت^[۸]

فرزندان

فرزندان او چهار دختر و یک پسر به نام خالد عبدالوهاب بوده‌اند. وى پیش از مرگش، کتابخانه بسیار نفیس خود را، که علاوه بر منابع ارزنده چاپى، شامل 951 نسخه خطى بود، به کتابخانه ملى تونس (دارالکتب الوطنیة) اهدا کرد.

وفات

او در 18 شعبان 1388ق برابر با 9 نوامبر 1986م درگذشت.^[۹]

آثار

آثار عربى وى عبارتند از

المنتخب المدرسی من الأدب التونسی (1908/1326) که در چاپ‌هاى بعدى نام آن به «مجمل تاریخ الأدب التونسی» تغییر کرد؛
بساط العقیق فی حضارة القیروان و شاعرها ابن رشیق (1912/1330)؛
خلاصة تاریخ تونس (1918/1336)؛
الإرشاد إلى قواعد الاقتصاد (1919/1337)؛
شهیرات التونسیات (1313ش1934/)؛
الإمام المازری (1334ش1955/)؛
ورقات عن الحضارة العربیة بإفریقیة التونسیة، که در واقع مجموعه مقالات وى بود در سه مجلد (1344-1345ش1965/-1966) که جلد سوم آن را دوستان و شاگردانش پس از وفات او در 1351ش1972/ چاپ کردند؛
العمر فی المصنفات و المؤلفین التونسیین^[۱۰]

کتاب «العمر» مشهورترین کتاب اوست که حاوى سرگذشت بزرگان تونس از سده‌هاى نخستین اسلامى تا عصر حاضر مى‌باشد. این کتاب را پس از مرگ مؤلف، محمد عروسى مطوى و بشیر بکوش در چهار مجلد در 1369ش/ 1990م به چاپ رساندند. او تعدادى مقاله به زبان فرانسه نوشته است که بیشتر آنها بعدا به عربى ترجمه شدند و در کتاب «ورقات» به چاپ رسیدند^[۱۱]

کتاب‌هایى که او مورد تحقیق قرار داد و همه آنها در تونس به چاپ رسیده‌اند عبارتند از:

أعمال الأعلام (بخش مربوط به تاریخ افریقیه و صقلیه)، اثر ابن‌ خطیب اندلسى (1910/1328)؛
رسائل الانتقاد، اثر محمد بن شرف قیروانى (1912/1330)؛
مَلقى السبیل، اثر ابوالعلاء معرى (1912/1330)؛
وصف إفریقیة و الأندلس، اثر ابن فضل‌الله عمرى (1920/1338)؛
کتاب یفعول، اثر صاغانى (1303ش1924/)؛
التبصر بالتجارة، اثر جاحظ (1312ش1933/)؛
آداب المعلمین، اثر محمد بن سحنون (1313ش1934/)؛
الجمانة فی إزالة الرطانة، اثر مؤلفى ناشناس (1332ش1953/)؛
رحلة، اثر عبدالله تجانى (1337ش1958/)؛
أحکام السوق، اثر یحیى بن عمر که پس از مرگ حسنى، در 1354ش1975/م به چاپ رسید^[۱۲]

پانویس

↑ عودى، ج13، ص332
↑ ر.ک: همان
↑ همان
↑ همان، ص332-333
↑ همان، ص333
↑ ر.ک: همان
↑ همان
↑ همان
↑ ر.ک: تین وسان
↑ ر.ک: همان
↑ ر.ک: همان، ص333-334
↑ همان، ص334

منابع مقاله

برگرفته از: عودى، ستار، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلى حداد عادل، چاپ اول، (1377)، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامى، ج13، ص332-334.
تین وسانبه تاریخ 27 فروردین 1400ش
ویکی پیدیای عربی

وابسته‌ها

العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين

[1] عودى، ج13، ص332

[2] ر.ک: همان

[3] همان

[4] همان، ص332-333

[5] همان، ص333

[6] ر.ک: همان

[7] همان

[8] همان

[9] ر.ک: تین وسان

[10] ر.ک: همان

[11] ر.ک: همان، ص333-334

[12] همان، ص334

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00456.jpg|بندانگشتی|عبدالوهاب، حسن حسنی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|عبدالوهاب، حسن حسنی
+! نام!! data-type="authorName" |عبدالوهاب، حسن حسنی
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |صالح
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |27 رمضان 1301ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |تونس
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|
+| data-type="authorDeathDate" |18 شعبان 1388ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين]]
+| data-type="authorWritings" |[[العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين|العمر فی المصنفات و المؤلفین التونسیین]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE456AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00456AUTHORCODE
 |}
 </div>
-==ولادت==
+'''حسن حسنى عبدالوهاب''' (1301-1388ق)، ادیب، مورخ و پژوهشگر معاصر تونسى است.
-'''حسن حسنى عبدالوهاب'''، مورخ و پژوهشگر معاصر تونسى است. او در شعبان 1262/1301ش، در خانواده‌اى صاحب‌نام و مرفه، در شهر تونس به دنيا آمد. پدر و پدربزرگش از صاحب‌منصبان حكومتى بودند. مادرش، حنيفه، دختر على بن مصطفى آغا قيصرلى (يكى از درباريان بانفوذ تونس) بود <ref>عودى، ج13، ص332</ref>
+== ولادت ==
+حَسَن حُسْنی بن صالح بن عبدالوهاب بن یوسف صمادحی تجیبی در دوشنبه 27 رمضان 1301ق برابر با 1262ش،(1884م) در خانواده‌اى صاحب‌نام و مرفه، در شهر تونس به دنیا آمد. پدر و پدربزرگش از صاحب‌منصبان حکومتى بودند. مادرش، حنیفه، دختر على بن مصطفى آغا قیصرلى (یکى از درباریان بانفوذ تونس) بود<ref>عودى، ج13، ص332</ref>
 ==تحصیلات==
-وى تحصيلات ابتدايى را در مكتب‌خانه‌اى در تونس و سپس در شهر مهديه گذراند و با زبان فرانسه آشنا شد. هنگامى كه پدرش از مهديه به تونس بازگشت، او نيز وارد يك مدرسه فرانسوى شد، سپس به مدرسه اسلامى صادقيه رفت و بعد در پاريس وارد مدرسه علوم سياسى شد. پس از مرگ پدرش در 1322ق، ناگزير به تونس بازگشت. در 1323ق در اداره كشاورزى و بازرگانى (إدارة الفلاحة و التجارة) مشغول به كار شد و در 1328ق، به رياست بخش جنگل‌هاى زيتون در شمال تونس رسيد <ref>ر.ك: همان</ref>
+وى تحصیلات ابتدایى را در مکتب‌خانه‌اى در تونس و سپس در شهر مهدیه گذراند و با زبان فرانسه آشنا شد. هنگامى که پدرش از مهدیه به تونس بازگشت، او نیز وارد یک مدرسه فرانسوى شد، سپس به مدرسه اسلامى صادقیه رفت و بعد در پاریس وارد مدرسه علوم سیاسى شد. پس از مرگ پدرش در 1322ق، ناگزیر به تونس بازگشت. در 1323ق در اداره کشاورزى و بازرگانى (إدارة الفلاحة و التجارة) مشغول به کار شد و در 1328ق، به ریاست بخش جنگل‌هاى زیتون در شمال تونس رسید<ref>ر.ک: همان</ref>
 ==فعالیت‌ها==
-حسن حسنى از حدود 1326ق تا 1328ق در مدرسه خلدونيه و از 1331 تا 1342ق در مدرسه عالى زبان و ادبيات عربى تونس به تدريس تاريخ پرداخت. وى هم‌زمان، در 1334ق و در بحبوحه جنگ جهانى اول، در اداره خدمات اقتصادى مشغول به كار گرديد و در 1299ش1920/م، رئيس كتابخانه نسخ خطى تونس (خزينة المخطوطات التونسية) شد. او در اين سمت با اسناد تاريخ تونس (از دوران تسلط ترك‌ها، از 942 تا 1251م) آشنا شد و دستور داد تمام اين اسناد و منابع را طبقه‌بندى كنند <ref>همان</ref>
+حسن حسنى از حدود 1326ق تا 1328ق در مدرسه خلدونیه و از 1331 تا 1342ق در مدرسه عالى زبان و ادبیات عربى تونس به تدریس تاریخ پرداخت. وى هم‌زمان، در 1334ق و در بحبوحه جنگ جهانى اول، در اداره خدمات اقتصادى مشغول به کار گردید و در 1299ش1920/م، رئیس کتابخانه نسخ خطى تونس (خزینة المخطوطات التونسیة) شد. او در این سمت با اسناد تاریخ تونس (از دوران تسلط ترک‌ها، از 942 تا 1251م) آشنا شد و دستور داد تمام این اسناد و منابع را طبقه‌بندى کنند<ref>همان</ref>
 ==مسئولیت‌ها==
-در 1304ش1925/م، فرماندار المثاليث (جبنيانه)، يكى از شهرهاى تابع استان صفاقس و سه سال بعد كارگزار شهر تاريخى مهديه و در 1314ش1935/م، حاكم نابل واقع در جنوب تونس شد. او در اين شهرها خدمات گسترده‌اى كرد. در 1318ش1939/م، به شهر تونس بازگشت و معاون امور داخلى كشور شد تا اينكه در اواخر 1321ش1942/م بازنشسته گرديد. پس از بازنشستگى، يك سال نيز رئيس اوقاف تونس بود و در 1322ش1943/م وزير قلم شد و علاوه بر آن، عهده‌دار بخشى از وظايف وزارت كشور بود <ref>همان، ص332-333</ref>
+در 1304ش1925/م، فرماندار المثالیث (جبنیانه)، یکى از شهرهاى تابع استان صفاقس و سه سال بعد کارگزار شهر تاریخى مهدیه و در 1314ش1935/م، حاکم نابل واقع در جنوب تونس شد. او در این شهرها خدمات گسترده‌اى کرد. در 1318ش1939/م، به شهر تونس بازگشت و معاون امور داخلى کشور شد تا اینکه در اواخر 1321ش1942/م بازنشسته گردید. پس از بازنشستگى، یک سال نیز رئیس اوقاف تونس بود و در 1322ش1943/م وزیر قلم شد و علاوه بر آن، عهده‌دار بخشى از وظایف وزارت کشور بود<ref>همان، ص332-333</ref>
-حسن حسنى پس از چهار سال وزارت در دوران حكومت محمد الامين، آخرين باىِ حسينى تونس، در 1326ش1947/م از سمت‌هاى دولتى و ادارى كناره گرفت و وقتش را به تحقيق و تأليف و سفر به كشورهاى ديگر اختصاص داد <ref>همان، ص333</ref>
+حسن حسنى پس از چهار سال وزارت در دوران حکومت محمد الامین، آخرین باىِ حسینى تونس، در 1326ش1947/م از سمت‌هاى دولتى و ادارى کناره گرفت و وقتش را به تحقیق و تألیف و سفر به کشورهاى دیگر اختصاص داد<ref>همان، ص333</ref>
-او افزون بر كارهاى دولتى، به امور فرهنگى و علمى نيز پرداخت. او در 1323، حدود 21 سالگى، در اجلاس مستشرقان جهان در الجزاير شركت كرد و با بسيارى از دانشمندان بزرگ آن زمان، مثل شاويش، براون، آمدروز، نولدكه، كوديرا، ريوئيرا، آسين پالاسيوس، ماسينيون و ديگران آشنا شد. در اجلاس شرق‌شناسان جهان، كه در 1908/1326 در كپنهاگ برپا شد، او تنها دانشمند مسلمان بود و با شيخو، گولدتسيهر و لامنس، كه در اين اجلاس به اسلام و ساحت مقدس پيامبر(ص) اسائه ادب كرده و افترا زده بودند، به مخالفت و بحث و دفاع و مناظره پرداخت كه بازتاب وسيعى در جهان داشت. او در همايش‌هاى علمى و فرهنگى و هنرى جهانى در پاريس، رباط، كيمبريج، استانبول، مونيخ، ونيز، رم، قاهره و غيره، مشاركت فعال داشت <ref>ر.ك: همان</ref>
+او افزون بر کارهاى دولتى، به امور فرهنگى و علمى نیز پرداخت. او در 1323، حدود 21 سالگى، در اجلاس مستشرقان جهان در الجزایر شرکت کرد و با بسیارى از دانشمندان بزرگ آن زمان، مثل شاویش، براون، آمدروز، نولدکه، کودیرا، ریوئیرا، آسین پالاسیوس، ماسینیون و دیگران آشنا شد. در اجلاس شرق‌شناسان جهان، که در 1908/1326 در کپنهاگ برپا شد، او تنها دانشمند مسلمان بود و با شیخو، گولدتسیهر و لامنس، که در این اجلاس به اسلام و ساحت مقدس پیامبر(ص) اسائه ادب کرده و افترا زده بودند، به مخالفت و بحث و دفاع و مناظره پرداخت که بازتاب وسیعى در جهان داشت. او در همایش‌هاى علمى و فرهنگى و هنرى جهانى در پاریس، رباط، کیمبریج، استانبول، مونیخ، ونیز، رم، قاهره و غیره، مشارکت فعال داشت<ref>ر.ک: همان</ref>
-در 1311ش1932/م كه فرهنگستان زبان عربى (مجمع اللغة العربية) در قاهره تأسيس شد، حسن حسنى به فرمان ملك فؤاد، پادشاه مصر، به عضويت آن درآمد و بيش از 35 سال در جلسات آن شركت كرد. علاوه بر آن، وى در چندين مركز و مؤسسه علمى جهانى عضويت داشت؛ از جمله در مؤسسه تاريخ مصر، مركز تاريخى اسپانيا (المعهد التاريخي الإسباني)، فرهنگستان هنرهاى زيبا و نقاشى فرانسه (المجمع الفرنسي للنقائش و الفنون الجميلة)، فرهنگستان علمىِ عربى دمشق (المجمع العلمي العربي بدمشق) و فرهنگستان علمى عراق (المجمع العلمي العراقي).
+در 1311ش1932/م که فرهنگستان زبان عربى (مجمع اللغة العربیة) در قاهره تأسیس شد، حسن حسنى به فرمان ملک فؤاد، پادشاه مصر، به عضویت آن درآمد و بیش از 35 سال در جلسات آن شرکت کرد. علاوه بر آن، وى در چندین مرکز و مؤسسه علمى جهانى عضویت داشت؛ از جمله در مؤسسه تاریخ مصر، مرکز تاریخى اسپانیا (المعهد التاریخی الإسبانی)، فرهنگستان هنرهاى زیبا و نقاشى فرانسه (المجمع الفرنسی للنقائش و الفنون الجمیلة)، فرهنگستان علمىِ عربى دمشق (المجمع العلمی العربی بدمشق) و فرهنگستان علمى عراق (المجمع العلمی العراقی).
-در 1329ش1950/م، دانشكده دارالعلوم دانشگاه قاهره و در 1339ش1960/م، دانشگاه الجزاير به وى دكترى افتخارى دادند. او از كشورهاى اروپايى و كشورهاى آسياى مركزى به‌ويژه شهرهاى تاشكند و سمرقند و بخارا و نيز كشورهاى شمال افريقا ديدن كرد و سه بار، در فاصله سال‌هاى 1314 تا 1323ش1935/ تا 1944م، حج گزارد و با عبدالعزيز آل‌سعود (پادشاه عربستان سعودى) و همچنين با عبدالله فيلبى، محقق، ملاقات كرد و از تجارب فيلبى بهره‌هاى فراوان برد. پس از استقلال تونس در 1336ش1957/م، دولت جمهورى او را به رياست مركز آثار و هنرهاى ملى (المعهد القومي للآثار و الفنون) منصوب كرد. او در دوران رياست پنج‌ساله‌اش بر اين سازمان، چهار موزه اسلامى در شهرهاى المنستير، سوسه و قيروان تونس و يك موزه آثار باستانى در قرطاجنه (كارتاژ) تأسيس كرد و مقالات بسيارى نوشت و در مجلات و روزنامه‌ها به چاپ رساند <ref>همان</ref>
+در 1329ش1950/م، دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره و در 1339ش1960/م، دانشگاه الجزایر به وى دکترى افتخارى دادند. او از کشورهاى اروپایى و کشورهاى آسیاى مرکزى به‌ویژه شهرهاى تاشکند و سمرقند و بخارا و نیز کشورهاى شمال افریقا دیدن کرد و سه بار، در فاصله سال‌هاى 1314 تا 1323ش1935/ تا 1944م، حج گزارد و با عبدالعزیز آل‌سعود (پادشاه عربستان سعودى) و همچنین با عبدالله فیلبى، محقق، ملاقات کرد و از تجارب فیلبى بهره‌هاى فراوان برد. پس از استقلال تونس در 1336ش1957/م، دولت جمهورى او را به ریاست مرکز آثار و هنرهاى ملى (المعهد القومی للآثار و الفنون) منصوب کرد. او در دوران ریاست پنج‌ساله‌اش بر این سازمان، چهار موزه اسلامى در شهرهاى المنستیر، سوسه و قیروان تونس و یک موزه آثار باستانى در قرطاجنه (کارتاژ) تأسیس کرد و مقالات بسیارى نوشت و در مجلات و روزنامه‌ها به چاپ رساند<ref>همان</ref>
-وى در 1341ش1962/م، رسما از خدمات دولتى كناره‌گيرى كرد و در آبان /1347نوامبر 1968، دو روز پس از دريافت عالى‌ترين نشان فرهنگى تونس به نام جايزه قدرشناسى بورقيبه و حمايل افتخار، وفات يافت <ref>همان</ref>
+وى در 1341ش1962/م، رسما از خدمات دولتى کناره‌گیرى کرد و در آبان /1347نوامبر 1968، دو روز پس از دریافت عالى‌ترین نشان فرهنگى تونس به نام جایزه قدرشناسى بورقیبه و حمایل افتخار، وفات یافت<ref>همان</ref>
 ==فرزندان==
-فرزندان او چهار دختر و يك پسر به نام خالد عبدالوهاب بوده‌اند. وى پيش از مرگش، كتابخانه بسيار نفيس خود را، كه علاوه بر منابع ارزنده چاپى، شامل 951 نسخه خطى بود، به كتابخانه ملى تونس (دارالكتب الوطنية) اهدا كرد.
+فرزندان او چهار دختر و یک پسر به نام خالد عبدالوهاب بوده‌اند. وى پیش از مرگش، کتابخانه بسیار نفیس خود را، که علاوه بر منابع ارزنده چاپى، شامل 951 نسخه خطى بود، به کتابخانه ملى تونس (دارالکتب الوطنیة) اهدا کرد.
+== وفات ==
+او در 18 شعبان 1388ق برابر با 9 نوامبر 1986م  درگذشت.<ref>ر.ک: تین وسان</ref>
 ==آثار==
@@ خط ۶۷: / خط ۶۹: @@
 ===آثار عربى وى عبارتند از===
-#المنتخب المدرسي من الأدب التونسي (1908/1326) كه در چاپ‌هاى بعدى نام آن به «مجمل تاريخ الأدب التونسي» تغيير كرد؛
+#المنتخب المدرسی من الأدب التونسی (1908/1326) که در چاپ‌هاى بعدى نام آن به «مجمل تاریخ الأدب التونسی» تغییر کرد؛
-#بساط العقيق في حضارة القيروان و شاعرها ابن رشيق (1912/1330)؛
+#بساط العقیق فی حضارة القیروان و شاعرها ابن رشیق (1912/1330)؛
-#خلاصة تاريخ تونس (1918/1336)؛
+#خلاصة تاریخ تونس (1918/1336)؛
 #الإرشاد إلى قواعد الاقتصاد (1919/1337)؛
-#شهيرات التونسيات (1313ش1934/)؛
+#شهیرات التونسیات (1313ش1934/)؛
-#الإمام المازري (1334ش1955/)؛
+#الإمام المازری (1334ش1955/)؛
-#ورقات عن الحضارة العربية بإفريقية التونسية، كه در واقع مجموعه مقالات وى بود در سه مجلد (1344-1345ش1965/-1966) كه جلد سوم آن را دوستان و شاگردانش پس از وفات او در 1351ش1972/ چاپ كردند؛
+#ورقات عن الحضارة العربیة بإفریقیة التونسیة، که در واقع مجموعه مقالات وى بود در سه مجلد (1344-1345ش1965/-1966) که جلد سوم آن را دوستان و شاگردانش پس از وفات او در 1351ش1972/ چاپ کردند؛
-#العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين <ref>ر.ك: همان</ref>
+#العمر فی المصنفات و المؤلفین التونسیین<ref>ر.ک: همان</ref>
-كتاب «العمر» مشهورترين كتاب اوست كه حاوى سرگذشت بزرگان تونس از سده‌هاى نخستين اسلامى تا عصر حاضر مى‌باشد. اين كتاب را پس از مرگ مؤلف، محمد عروسى مطوى و بشير بكوش در چهار مجلد در 1369ش/ 1990م به چاپ رساندند. او تعدادى مقاله به زبان فرانسه نوشته است كه بيشتر آنها بعدا به عربى ترجمه شدند و در كتاب «ورقات» به چاپ رسيدند <ref>ر.ك: همان، ص333-334</ref>
+کتاب «العمر» مشهورترین کتاب اوست که حاوى سرگذشت بزرگان تونس از سده‌هاى نخستین اسلامى تا عصر حاضر مى‌باشد. این کتاب را پس از مرگ مؤلف، محمد عروسى مطوى و بشیر بکوش در چهار مجلد در 1369ش/ 1990م به چاپ رساندند. او تعدادى مقاله به زبان فرانسه نوشته است که بیشتر آنها بعدا به عربى ترجمه شدند و در کتاب «ورقات» به چاپ رسیدند<ref>ر.ک: همان، ص333-334</ref>
-كتاب‌هايى كه او مورد تحقيق قرار داد و همه آنها در تونس به چاپ رسيده‌اند عبارتند از:
+کتاب‌هایى که او مورد تحقیق قرار داد و همه آنها در تونس به چاپ رسیده‌اند عبارتند از:
-# أعمال الأعلام (بخش مربوط به تاريخ افريقيه و صقليه)، اثر ابن‌خطيب اندلسى (1910/1328)؛
+# أعمال الأعلام (بخش مربوط به تاریخ افریقیه و صقلیه)، اثر ابن‌ خطیب اندلسى (1910/1328)؛
-# رسائل الانتقاد، اثر محمد بن شرف قيروانى (1912/1330)؛
+# رسائل الانتقاد، اثر محمد بن شرف قیروانى (1912/1330)؛
-# مَلقى السبيل، اثر ابوالعلاء معرى (1912/1330)؛
+# مَلقى السبیل، اثر ابوالعلاء معرى (1912/1330)؛
-# وصف إفريقية و الأندلس، اثر ابن فضل‌الله عمرى (1920/1338)؛
+# وصف إفریقیة و الأندلس، اثر ابن فضل‌الله عمرى (1920/1338)؛
-# كتاب يفعول، اثر صاغانى (1303ش1924/)؛
+# کتاب یفعول، اثر صاغانى (1303ش1924/)؛
 # التبصر بالتجارة، اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] (1312ش1933/)؛
-# آداب المعلمين، اثر [[ابن سحنون، محمد بن عبدالسلام|محمد بن سحنون]] (1313ش1934/)؛
+# آداب المعلمین، اثر [[ابن سحنون، محمد بن عبدالسلام|محمد بن سحنون]] (1313ش1934/)؛
-# الجمانة في إزالة الرطانة، اثر مؤلفى ناشناس (1332ش1953/)؛
+# الجمانة فی إزالة الرطانة، اثر مؤلفى ناشناس (1332ش1953/)؛
 # رحلة، اثر عبدالله تجانى (1337ش1958/)؛
-# أحكام السوق، اثر يحيى بن عمر كه پس از مرگ حسنى، در 1354ش1975/م به چاپ رسيد <ref>همان، ص334</ref>
+# أحکام السوق، اثر یحیى بن عمر که پس از مرگ حسنى، در 1354ش1975/م به چاپ رسید<ref>همان، ص334</ref>
-==پانويس ==
+==پانویس ==
 <references />
 == منابع مقاله ==
+#برگرفته از: عودى، ستار، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلى حداد عادل، چاپ اول، (1377)، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامى، ج13، ص332-334.
+#[http://agadaz.com/?p=6443 تین وسان]به تاریخ 27 فروردین 1400ش
+#[https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%86%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8 ویکی پیدیای عربی]
-برگرفته از: عودى، ستار، «دانشنامه جهان اسلام»، زير نظر غلامعلى حداد عادل، چاپ اول، (1377)، تهران، بنياد دايرةالمعارف اسلامى، ج13، ص332-334.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
 [[العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين]]
@@ خط ۱۰۶: / خط ۱۰۹: @@
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:فروردین(1400)]]