حجةالوداع... خطب و إرشاد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'حج (ابهام زدایی)' به 'حج (ابهام‌زدایی)')
     
    (۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR18509J1.jpg|بندانگشتی|حجة الوداع... خطب و إرشاد]]
    | تصویر =NUR18509J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =حجةالوداع، خطب و إرشاد
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =رساله مختصره تستعرض خطب النبي الاکرم(ص) و کلماته في حجه الوداع و ما رشح عنها من اصول عقائديه و احکام فقهيه و حقائق تاریخیه عند الفريقين  
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|حجة الوداع، خطب و إرشاد
    [[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =
    |data-type='otherBookNames'|رساله مختصره تستعرض خطب النبي الاکرم (ص) و کلماته في حجه الوداع و ما رشح عنها من اصول عقائديه و احکام فقهيه و حقائق تاريخيه عند الفريقين  
    | موضوع =
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[سبحاني تبريزي، جعفر]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربي
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|
    |-
    |ناشر
    |data-type='publisher'|مشعر
    |-
    |مکان نشر
    |data-type='publishPlace'| ايران - تهران
    |-
    ||سال نشر
    |ata-type='publishYear'|مجلد1: 1429ق
    |-class='articleCode'


    |کد اتوماسیون
    | ناشر =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE18509AUTOMATIONCODE
    مشعر
    |}
    | مکان نشر = تهران - ايران
    </div>
    | سال نشر =مجلد1: 1429ق
    ==معرفی اجمالی==
    '''حجة الوداع... خطب و إرشاد''' نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجة الوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است.


    ==ساختار کتاب==
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18509AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =18509
    | کتابخوان همراه نور =18509
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر|حجةالوداع (ابهام‌زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|حج (ابهام‌زدایی)}}
    '''حجةالوداع... خطب و إرشاد''' نوشته [[سبحانی تبریزی، جعفر|آیت‌الله جعفر سبحانی]]، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجةالوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است.
     
    ==ساختار==
    کتاب با مقدمه‌ای کوتاه از مؤلف آغاز شده و مطالب کتاب در ضمن شش بخش مطرح شده است.  
    کتاب با مقدمه‌ای کوتاه از مؤلف آغاز شده و مطالب کتاب در ضمن شش بخش مطرح شده است.  


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    ===مقدمه مؤلف===
    ===مقدمه مؤلف===
    نویسنده در مقدمه، به توضیح چگونگی سفر پایانی پیامبر به حج (حجة الوداع) با استفاده از منابع روایی است. نویسنده مطالبی چند در مقدمه ارائه می‌دهد که شامل تذکر اکید به اصحاب برای مطلع ساختن مسلمانان تمام سرزمین‌ها برای شرکت در این حج، آماده‌سازی تجهیزات و وسایل سفر، برخی از بیانات ایشان راجع به اهمیت این حج و ... می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص8-5</ref>.
    نویسنده در مقدمه، به توضیح چگونگی سفر پایانی پیامبر به حج (حجةالوداع) با استفاده از منابع روایی است. نویسنده مطالبی چند در مقدمه ارائه می‌دهد که شامل تذکر اکید به اصحاب برای مطلع ساختن مسلمانان تمام سرزمین‌ها برای شرکت در این حج، آماده‌سازی تجهیزات و وسایل سفر، برخی از بیانات ایشان راجع به اهمیت این حج و... می‌باشد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=5&viewType=html ر.ک: مقدمه کتاب، ص8-5]</ref>




    ===بخش اول===
    ===بخش اول===
    مؤلف بیان می‌دارد که در تعداد خطبه‌های پیامبر اکرم(ص) در حجة الوداع بین مورخین اختلاف وجود دارد، حلبی تعداد آنها را پنج خطبه و مقریزی سه خطبه دانسته است.
    مؤلف بیان می‌دارد که در تعداد خطبه‌های پیامبر اکرم(ص) در حجةالوداع بین مورخین اختلاف وجود دارد، حلبی تعداد آنها را پنج خطبه و مقریزی سه خطبه دانسته است.
    اولین خطبه پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز هفتم و هشتم ذی‌حجه است که در مکه ایراد نمودند. پیامبر در این خطبه، مسلمین را دستور به مناسک حج دادند و در مورد کیفیت انجام آن سخنانی را بیان فرمودند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12-11</ref>.
    اولین خطبه پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز هفتم و هشتم ذی‌حجه است که در مکه ایراد نمودند. پیامبر در این خطبه، مسلمین را دستور به مناسک حج دادند و در مورد کیفیت انجام آن سخنانی را بیان فرمودند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=11&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص12-11]</ref>


    ===بخش دوم===
    ===بخش دوم===


    بخش دوم مربوط به روز عرفه است. در قسمتی از این خطبه چنین آمده که پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند دستت را در دست من قرار بده، سپس دست علی(ع) را گرفت و فرمود:‌ ای علی! من و تو از یک شجره هستیم، من اصل و تو فرع آن هستی و حسن و حسین شاخه‌های آن هستند هر کس که تمسک جوید به شاخه‌ای از شاخه‌های آن، خداوند متعال به رحمت خویش او را وارد بهشت می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>.
    بخش دوم مربوط به روز عرفه است. در قسمتی از این خطبه چنین آمده که پیامبر(ص) به [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] فرمودند دستت را در دست من قرار بده، سپس دست علی(ع) را گرفت و فرمود:‌ ای علی! من و تو از یک شجره هستیم، من اصل و تو فرع آن هستی و حسن و حسین شاخه‌های آن هستند هر کس که تمسک جوید به شاخه‌ای از شاخه‌های آن، خداوند متعال به رحمت خویش او را وارد بهشت می‌کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=17&viewType=html ر.ک: همان، ص17]</ref>


    ===بخش سوم===
    ===بخش سوم===
    خط ۶۴: خط ۵۳:
    #تأکید بر اخوت اسلامی بین مسلمین.  
    #تأکید بر اخوت اسلامی بین مسلمین.  
    #وجوب تمسک به ثقلین (کتاب و سنت).
    #وجوب تمسک به ثقلین (کتاب و سنت).
    #تأکید بر اینکه کرامت و ارزش انسان به تقوای الهی است نه چیز دیگر<ref>ر.ک: همان، ص30-29</ref>.
    #تأکید بر اینکه کرامت و ارزش انسان به تقوای الهی است نه چیز دیگر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=29&viewType=html ر.ک: همان، ص30-29]</ref>




    ===بخش چهارم===
    ===بخش چهارم===
    در این بخش خطبه‌ای کوتاه معروف به یوم النحر به سند‌های مختلف مطرح شده است. برخی از مورخین این خطبه را به خطبه منی نیز تعبیر کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در این روز خطاب به مسلمین فرمودند: امروز روز حج اکبر است، دماء، اموال و اعراض شما بر شما حرام است مانند حرمت این سرزمین در این روز<ref>ر.ک: همان، ص36-34</ref>.
    در این بخش خطبه‌ای کوتاه معروف به یوم النحر به سند‌های مختلف مطرح شده است. برخی از مورخین این خطبه را به خطبه منی نیز تعبیر کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در این روز خطاب به مسلمین فرمودند: امروز روز حج اکبر است، دماء، اموال و اعراض شما بر شما حرام است مانند حرمت این سرزمین در این روز<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=34&viewType=html ر.ک: همان، ص36-34]</ref>
    یا در روایتی دیگر آمده، پیامبر اکرم(ص) در این خطبه فرمودند:‌ ای مردم! همانا نبیی بعد از من نیست و امتی بعد از شما نیست، پس عبادت کنید پرودگارتان را، نماز‌تان را بپا دارید، در ماه رمضان روزه‌ بگیرید، حج پروردگارتان را بجا آورید، زکات اموالتان را ادا کنید و اطاعت کنید ولایتمداران خویش را، تا خداوند متعال شما را داخل در بهشت کند<ref>ر.ک: همان، ص42-41</ref>.
    یا در روایتی دیگر آمده، پیامبر اکرم(ص) در این خطبه فرمودند:‌ ای مردم! همانا نبیی بعد از من نیست و امتی بعد از شما نیست، پس عبادت کنید پرودگارتان را، نماز‌تان را بپا دارید، در ماه رمضان روزه‌ بگیرید، حج پروردگارتان را بجا آورید، زکات اموالتان را ادا کنید و اطاعت کنید ولایتمداران خویش را، تا خداوند متعال شما را داخل در بهشت کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=41&viewType=html ر.ک: همان، ص42-41]</ref>


    ===بخش پنجم===
    ===بخش پنجم===
    در این بخش خطبه حضرت در مسجد خیف بیان شده است؛ پیامبر اکرم(ص) در مسجد خیف براى مردم سخنرانى کرد و فرمود: خدا یارى کند بنده‏‌ای را که سخن مرا بشنود و فرا گیرد و به ‌کسانى که نشنیده‏اند برساند، چه بسا حامل علمى که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمى که به‌ داناتر از خود رساند. سه خصلت است که دل هیچ مسلمانى به آن خیانت نکند:
    در این بخش خطبه حضرت در مسجد خیف بیان شده است؛ پیامبر اکرم(ص) در مسجد خیف براى مردم سخنرانى کرد و فرمود: خدا یارى کند بنده‏‌ای را که سخن مرا بشنود و فرا گیرد و به ‌کسانى که نشنیده‏‌اند برساند، چه بسا حامل علمى که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمى که به‌ داناتر از خود رساند. سه خصلت است که دل هیچ مسلمانى به آن خیانت نکند:
    #خالص نمودن عمل براى خدا.
    #خالص نمودن عمل براى خدا.
    #خیرخواهى پیشوایان مسلمین.
    #خیرخواهى پیشوایان مسلمین.
    #همراه بودن با جماعت مسلمین.
    #همراه بودن با جماعت مسلمین.
    زیرا در صورت دعوت مسلمین، افراد پشت سرشان را هم شامل مى‏شود؛ مسلمین همه برادرند، خونشان برابرست و پیمان پست‌ترین‌شان مقبولیت عمومی می‌یابد<ref>ر.ک: همان، ص47-43</ref>.
    زیرا در صورت دعوت مسلمین، افراد پشت سرشان را هم شامل مى‌‏شود؛ مسلمین همه برادرند، خونشان برابرست و پیمان پست‌ترین‌شان مقبولیت عمومی می‌یابد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=43&viewType=html ر.ک: همان، ص47-43]</ref>


    ===بخش ششم===
    ===بخش ششم===
    بخش ششم کتاب، به خطبه رسول خدا(ص) در کنار کعبه اختصاص یافته است؛ آن حضرت حلقه در کعبه را گرفت و به مردم رو کرد و فرمود: آیا از مقدمات قیامت به شما خبر دهم؟ نزدیکترین مردم به آن حضرت در آن روز سلمان بود، عرض کرد: آری یا رسول‌الله(ص). حضرت فرمود: از مقدمات قیامت ضایع ساختن نمازها، پیروی از شهوت‌ها و هوا و هوس‌ها، بزرگ داشتن مالداران و فروختن دین به دنیا است که در این هنگام قلب مؤمن گداخته شود همانند گداخته شدن نمک در آب از منکراتی که می‌بیند و نتواند آن‌را تغییر دهد سلمان عرض کرد یا رسول الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری قسم به آن کس که جانم بدست اوست در این موقع امیران ستمگر و وزیران فاسق و عارفان ظالم، متصدی امور شوند. سلمان عرض کرد: یا رسول الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری به پروردگارم قسم در این وقت منکر معروف و معروف منکر شود، شخص خائن امین و امین خائن شمرده شود، دروغگو را تصدیق کنند و راستگو را تکذیب نمایند ...<ref>ر.ک: همان، ص51-48</ref>.
    بخش ششم کتاب، به خطبه رسول خدا(ص) در کنار کعبه اختصاص یافته است؛ آن حضرت حلقه در کعبه را گرفت و به مردم رو کرد و فرمود: آیا از مقدمات قیامت به شما خبر دهم؟ نزدیکترین مردم به آن حضرت در آن روز سلمان بود، عرض کرد: آری یا رسول‌الله(ص). حضرت فرمود: از مقدمات قیامت ضایع ساختن نمازها، پیروی از شهوت‌ها و هوا و هوس‌ها، بزرگ داشتن مالداران و فروختن دین به دنیا است که در این هنگام قلب مؤمن گداخته شود همانند گداخته شدن نمک در آب از منکراتی که می‌بیند و نتواند آن‌را تغییر دهد سلمان عرض کرد یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری قسم به آن کس که جانم بدست اوست در این موقع امیران ستمگر و وزیران فاسق و عارفان ظالم، متصدی امور شوند. سلمان عرض کرد: یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری به پروردگارم قسم در این وقت منکر معروف و معروف منکر شود، شخص خائن امین و امین خائن شمرده شود، دروغگو را تصدیق کنند و راستگو را تکذیب نمایند..<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=48&viewType=html ر.ک: همان، ص51-48]</ref>


    ===بخش هفتم===
    ===بخش هفتم===
    بخش نهایی مربوط به خطبه غدیر است که پس از رسیدن مسلمانان به غدیر خم، پیامبر اکرم(ص) دستور داد همه جمع شوند و منبری بلند از بار شتران درست شود و حضرت خطبه فرمود: ایها النّاس! آگاه باشید که من نزدیک است که از شما جدا شوم. چیزى نمانده است که در کنار حوض بر من وارد شوید، پس از شما درباره دو ثقل سؤال مى‏کنیم که با آنها پس از من چه کردید؟». آن دو ثقل «بزرگترین آن‌دو، کتاب خداى عزوجل است، وسیله‏اى است که یک طرف آن به دست خدا و طرف دیگر آن به دست شما است پس به آن تمسک جویید و نلغزید! و کوچکترین آن دو، عترت من است- همان که رو به قبله من ایستاد و دعوت مرا اجابت کرد- آنان را مکشید و بر ایشان ستم روا مدارید و در حقشان کوتاهى مکنید. هر که ایشان را یارى کند مرا یارى کرده است و هر که از یارى ایشان باز ایستد از یارى من باز ایستاده است دوست ایشان دوست من است و دشمن ایشان دشمن من، سپس دست على(ع) را گرفت و آن را بلند کرد و گفت: «هر که من مولاى او بودم، اکنون على مولاى او است و هر که من ولىّ او بودم، این، ولىّ او است،خدایا دوست بدار آن کس را که او را دوست بدارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن بدارد». و این سخن را سه بار تکرار کرد. مؤلف در نهایت بیان می‌دارد در سند این خطبه هیچ تردیدی نیست چون این واقعه به تواتر از 120 راوی در منابع معتبر نقل شده است<ref>ر.ک: همان، ص71-52</ref>.
    بخش نهایی مربوط به خطبه غدیر است که پس از رسیدن مسلمانان به غدیر خم، پیامبر اکرم(ص) دستور داد همه جمع شوند و منبری بلند از بار شتران درست شود و حضرت خطبه فرمود: ایها النّاس! آگاه باشید که من نزدیک است که از شما جدا شوم. چیزى نمانده است که در کنار حوض بر من وارد شوید، پس از شما درباره دو ثقل سؤال می‌‏کنیم که با آنها پس از من چه کردید؟». آن دو ثقل «بزرگترین آن‌دو، کتاب خداى عزوجل است، وسیله‏‌اى است که یک طرف آن به دست خدا و طرف دیگر آن به دست شما است پس به آن تمسک جویید و نلغزید! و کوچکترین آن دو، عترت من است- همان که رو به قبله من ایستاد و دعوت مرا اجابت کرد- آنان را مکشید و بر ایشان ستم روا مدارید و در حقشان کوتاهى مکنید. هر که ایشان را یارى کند مرا یارى کرده است و هر که از یارى ایشان باز ایستد از یارى من باز ایستاده است دوست ایشان دوست من است و دشمن ایشان دشمن من، سپس دست على(ع) را گرفت و آن را بلند کرد و گفت: «هر که من مولاى او بودم، اکنون على مولاى او است و هر که من ولىّ او بودم، این، ولىّ او است، خدایا دوست بدار آن کس را که او را دوست بدارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن بدارد». و این سخن را سه بار تکرار کرد. مؤلف در نهایت بیان می‌دارد در سند این خطبه هیچ تردیدی نیست چون این واقعه به تواتر از 120 راوی در منابع معتبر نقل شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18509/%D8%AD%D8%AC%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%AE%D8%B7%D8%A8-%D9%88-%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF?pageNumber=52&viewType=html ر.ک: همان، ص71-52]</ref>


    ==وضعیت کتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    خط ۸۸: خط ۷۷:
    در پاورقی‌ها آدرس و منابع مطالب آمده است.
    در پاورقی‌ها آدرس و منابع مطالب آمده است.


    ==پانویس ==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>




    خط ۹۵: خط ۸۴:
    مقدمه و متن کتاب.
    مقدمه و متن کتاب.


    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    ==پیوندها==
     
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
       
       
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:امام علی(ع)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۳

    حجةالوداع، خطب و إرشاد
    حجةالوداع... خطب و إرشاد
    پدیدآورانسبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده)
    عنوان‌های دیگررساله مختصره تستعرض خطب النبي الاکرم(ص) و کلماته في حجه الوداع و ما رشح عنها من اصول عقائديه و احکام فقهيه و حقائق تاریخیه عند الفريقين
    ناشرمشعر
    مکان نشرتهران - ايران
    سال نشرمجلد1: 1429ق
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، حجةالوداع (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، حج (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    حجةالوداع... خطب و إرشاد نوشته آیت‌الله جعفر سبحانی، رساله‌ای مختصر درباره خطبه‌ها و جملات پیامبر اکرم(ص) در زمینه اصول اعتقادی، فقهی و حقایق تاریخی مشترک بین فریقین در حجةالوداع است. این کتاب به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد تألیف شده است.

    ساختار

    کتاب با مقدمه‌ای کوتاه از مؤلف آغاز شده و مطالب کتاب در ضمن شش بخش مطرح شده است.

    گزارش محتوا

    مقدمه مؤلف

    نویسنده در مقدمه، به توضیح چگونگی سفر پایانی پیامبر به حج (حجةالوداع) با استفاده از منابع روایی است. نویسنده مطالبی چند در مقدمه ارائه می‌دهد که شامل تذکر اکید به اصحاب برای مطلع ساختن مسلمانان تمام سرزمین‌ها برای شرکت در این حج، آماده‌سازی تجهیزات و وسایل سفر، برخی از بیانات ایشان راجع به اهمیت این حج و... می‌باشد[۱]


    بخش اول

    مؤلف بیان می‌دارد که در تعداد خطبه‌های پیامبر اکرم(ص) در حجةالوداع بین مورخین اختلاف وجود دارد، حلبی تعداد آنها را پنج خطبه و مقریزی سه خطبه دانسته است. اولین خطبه پیامبر اکرم(ص) مربوط به روز هفتم و هشتم ذی‌حجه است که در مکه ایراد نمودند. پیامبر در این خطبه، مسلمین را دستور به مناسک حج دادند و در مورد کیفیت انجام آن سخنانی را بیان فرمودند[۲]

    بخش دوم

    بخش دوم مربوط به روز عرفه است. در قسمتی از این خطبه چنین آمده که پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند دستت را در دست من قرار بده، سپس دست علی(ع) را گرفت و فرمود:‌ ای علی! من و تو از یک شجره هستیم، من اصل و تو فرع آن هستی و حسن و حسین شاخه‌های آن هستند هر کس که تمسک جوید به شاخه‌ای از شاخه‌های آن، خداوند متعال به رحمت خویش او را وارد بهشت می‌کند[۳]

    بخش سوم

    پیامبر اکرم(ص) در این روز خطبه مهمی را بیان فرمودند که در مصادر روایی گوناگون نقل شده است که در آن به مطالب و معانی بسیار مهمی اشاره شده است:

    1. حمد و ثنای الهی، استغفار و استعاذه و ذکر شهادتین.
    2. وصیت بندگان به تقوای الهی و عمل به دستورات الهی و دوری از معصیت.
    3. حرام بودن دماء،‌ اعراض و اموال مسلمین و اداء امانت ایشان.
    4. تحریم ربا و رها کردن آداب و رسوم جاهلیت.
    5. تأکید بر بعضی از احکام و حدود و دیات در شریعت اسلام.
    6. تأکید بر حقوق زنان و نهی از ظلم به ایشان.
    7. تأکید بر اخوت اسلامی بین مسلمین.
    8. وجوب تمسک به ثقلین (کتاب و سنت).
    9. تأکید بر اینکه کرامت و ارزش انسان به تقوای الهی است نه چیز دیگر[۴]


    بخش چهارم

    در این بخش خطبه‌ای کوتاه معروف به یوم النحر به سند‌های مختلف مطرح شده است. برخی از مورخین این خطبه را به خطبه منی نیز تعبیر کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) در این روز خطاب به مسلمین فرمودند: امروز روز حج اکبر است، دماء، اموال و اعراض شما بر شما حرام است مانند حرمت این سرزمین در این روز[۵] یا در روایتی دیگر آمده، پیامبر اکرم(ص) در این خطبه فرمودند:‌ ای مردم! همانا نبیی بعد از من نیست و امتی بعد از شما نیست، پس عبادت کنید پرودگارتان را، نماز‌تان را بپا دارید، در ماه رمضان روزه‌ بگیرید، حج پروردگارتان را بجا آورید، زکات اموالتان را ادا کنید و اطاعت کنید ولایتمداران خویش را، تا خداوند متعال شما را داخل در بهشت کند[۶]

    بخش پنجم

    در این بخش خطبه حضرت در مسجد خیف بیان شده است؛ پیامبر اکرم(ص) در مسجد خیف براى مردم سخنرانى کرد و فرمود: خدا یارى کند بنده‏‌ای را که سخن مرا بشنود و فرا گیرد و به ‌کسانى که نشنیده‏‌اند برساند، چه بسا حامل علمى که خود دانا نیست و چه بسا حامل علمى که به‌ داناتر از خود رساند. سه خصلت است که دل هیچ مسلمانى به آن خیانت نکند:

    1. خالص نمودن عمل براى خدا.
    2. خیرخواهى پیشوایان مسلمین.
    3. همراه بودن با جماعت مسلمین.

    زیرا در صورت دعوت مسلمین، افراد پشت سرشان را هم شامل مى‌‏شود؛ مسلمین همه برادرند، خونشان برابرست و پیمان پست‌ترین‌شان مقبولیت عمومی می‌یابد[۷]

    بخش ششم

    بخش ششم کتاب، به خطبه رسول خدا(ص) در کنار کعبه اختصاص یافته است؛ آن حضرت حلقه در کعبه را گرفت و به مردم رو کرد و فرمود: آیا از مقدمات قیامت به شما خبر دهم؟ نزدیکترین مردم به آن حضرت در آن روز سلمان بود، عرض کرد: آری یا رسول‌الله(ص). حضرت فرمود: از مقدمات قیامت ضایع ساختن نمازها، پیروی از شهوت‌ها و هوا و هوس‌ها، بزرگ داشتن مالداران و فروختن دین به دنیا است که در این هنگام قلب مؤمن گداخته شود همانند گداخته شدن نمک در آب از منکراتی که می‌بیند و نتواند آن‌را تغییر دهد سلمان عرض کرد یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری قسم به آن کس که جانم بدست اوست در این موقع امیران ستمگر و وزیران فاسق و عارفان ظالم، متصدی امور شوند. سلمان عرض کرد: یا رسول‌الله(ص) این امر واقع می‌شود؟ فرمود: آری به پروردگارم قسم در این وقت منکر معروف و معروف منکر شود، شخص خائن امین و امین خائن شمرده شود، دروغگو را تصدیق کنند و راستگو را تکذیب نمایند..[۸]

    بخش هفتم

    بخش نهایی مربوط به خطبه غدیر است که پس از رسیدن مسلمانان به غدیر خم، پیامبر اکرم(ص) دستور داد همه جمع شوند و منبری بلند از بار شتران درست شود و حضرت خطبه فرمود: ایها النّاس! آگاه باشید که من نزدیک است که از شما جدا شوم. چیزى نمانده است که در کنار حوض بر من وارد شوید، پس از شما درباره دو ثقل سؤال می‌‏کنیم که با آنها پس از من چه کردید؟». آن دو ثقل «بزرگترین آن‌دو، کتاب خداى عزوجل است، وسیله‏‌اى است که یک طرف آن به دست خدا و طرف دیگر آن به دست شما است پس به آن تمسک جویید و نلغزید! و کوچکترین آن دو، عترت من است- همان که رو به قبله من ایستاد و دعوت مرا اجابت کرد- آنان را مکشید و بر ایشان ستم روا مدارید و در حقشان کوتاهى مکنید. هر که ایشان را یارى کند مرا یارى کرده است و هر که از یارى ایشان باز ایستد از یارى من باز ایستاده است دوست ایشان دوست من است و دشمن ایشان دشمن من، سپس دست على(ع) را گرفت و آن را بلند کرد و گفت: «هر که من مولاى او بودم، اکنون على مولاى او است و هر که من ولىّ او بودم، این، ولىّ او است، خدایا دوست بدار آن کس را که او را دوست بدارد و دشمن بدار آن کس را که او را دشمن بدارد». و این سخن را سه بار تکرار کرد. مؤلف در نهایت بیان می‌دارد در سند این خطبه هیچ تردیدی نیست چون این واقعه به تواتر از 120 راوی در منابع معتبر نقل شده است.[۹]

    وضعیت کتاب

    در انتهای کتاب فهرست مطالب ذکر شده است. در پاورقی‌ها آدرس و منابع مطالب آمده است.

    پانویس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ص8-5
    2. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص12-11
    3. ↑ ر.ک: همان، ص17
    4. ↑ ر.ک: همان، ص30-29
    5. ↑ ر.ک: همان، ص36-34
    6. ↑ ر.ک: همان، ص42-41
    7. ↑ ر.ک: همان، ص47-43
    8. ↑ ر.ک: همان، ص51-48
    9. ↑ ر.ک: همان، ص71-52


    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=حجةالوداع..._خطب_و_إرشاد&oldid=751296»