البيان: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'تهذيب الأحكام' به 'تهذيب الأحكام ')
    جز (جایگزینی متن - 'ابن بابویه، ابوالحسن' به 'ابن بابویه، علی بن حسین')
    برچسب: واگردانی دستی
     
    (۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00054J1.jpg|بندانگشتی|البیان]]
    | تصویر =NUR00054J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =البیان
    |+ |
    | پدیدآوران =  
    |-
    [[حسون، محمد]] (مصحح)
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|البیان
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[حسون، محمد]] (مصحح)


    [[شهید اول، محمد بن مکی]] (نويسنده)
    [[شهید اول، محمد بن مکی]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ب‎‏9
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    فقه جعفری - قرن 8ق.
    |کد کنگره  
    | ناشر =
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ب‎‏9
    محمد الحسون
    |-
    | مکان نشر =قم - ایران
    |موضوع  
    | سال نشر = 1371 ش  
    |data-type='subject'|فقه جعفری - قرن 8ق.
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|محمد الحسون
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1371 هـ.ش  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE54AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00054AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00054
    | کتابخوان همراه نور =00054
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''البيان''' تألیف [[شهید اول، محمد بن مکی|شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]]، معروف به [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] (م 786 ق)، يكى از آثار ارزشمند بجاى مانده از [[شهيد اول]] مى‌باشد كه بيشتر به سبک فقه فتوايى نوشته شده دائرةالمعارفى از فتاواى فقهاى بزرگ قبل از مؤلف است كه غالباً بدون تصريح به نام آنان با الفاظى مثل قيل و نظائر آن مطرح شده‌اند.


    ==مؤلف==
    از آن جايى كه اين كتاب در اواخر عمر شريف مؤلف نوشته شده و وى موفق به تكميل مطالب آن نشده است فقط كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس را بپایان رسانيده است و چند سطرى نيز از كتاب صوم را به رشتۀ تحرير درآورده است.
     
     
    شمس الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى، معروف به [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] (م 786 ق).
     
    ==اعتبار كتاب==
     
     
    يكى از آثار ارزشمند بجاى مانده از [[شهيد اول]] كتاب البيان مى‌باشد. اين كتاب كه بيشتر به سبك فقه فتوايى نوشته شده دائرة المعارفى از فتاواى فقهاى بزرگ قبل از مؤلف است كه غالبا بدون تصريح به نام آنان با الفاظى مثل قيل و نظائر آن مطرح شده‌اند.
     
    از آن جايى كه اين كتاب در اواخر عمر شريف مؤلف نوشته شده و وى موفق به تكميل مطالب آن نشده است فقط كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس را بپايان رسانيده است و چند سطرى نيز از كتاب صوم را به رشتۀ تحرير درآورده است.


    اين كتاب كه از نظر حجم كوچك مى‌نمايد، داراى محتوايى عميق مى‌باشد و مؤلف كتاب توانسته است بين دقت و عمق مطالب و متن روان جمع نموده و در همان حال با خوددارى از ذكر تفضيلى اقوال و نظريات فقهاء، مباحث ضرورى و مورد نياز را مطرح نمايد.
    اين كتاب كه از نظر حجم كوچك مى‌نمايد، داراى محتوايى عميق مى‌باشد و مؤلف كتاب توانسته است بين دقت و عمق مطالب و متن روان جمع نموده و در همان حال با خوددارى از ذكر تفضيلى اقوال و نظريات فقهاء، مباحث ضرورى و مورد نياز را مطرح نمايد.
    خط ۵۶: خط ۳۴:
    [[شهيد اول]] در مقدمۀ كتاب دربارۀ آن مى‌نويسد: أما بعد فإن الأدلّة العقليّة و النقليّة متطابقة على شرف العلوم و من أهمها معرفة شرع الحيّ القيّوم و هذا «البيان» كامل بالمهم منه و المحتوم على طريقة العترة.
    [[شهيد اول]] در مقدمۀ كتاب دربارۀ آن مى‌نويسد: أما بعد فإن الأدلّة العقليّة و النقليّة متطابقة على شرف العلوم و من أهمها معرفة شرع الحيّ القيّوم و هذا «البيان» كامل بالمهم منه و المحتوم على طريقة العترة.


    ناشرين كتاب موجود با گردآورى فهارست متنوع و مهمى همچون آيات قرآن كريم، احاديث شريفه، اسماء معصومين عليهم السلام، اعلام، اماكن و بقاع، مصادر تحقيق، موضوعات و بخصوص فهرست اعلام و حواشى مختصرى كه به بيان زندگى‌نامۀ آنان پرداخته شده، بر ارزش اين كتاب گرانقدر افزوده است.
    ناشرين كتاب موجود با گردآورى فهارست متنوع و مهمى همچون آيات قرآن كريم، احاديث شريفه، اسماء معصومين عليهم‌السلام، اعلام، اماكن و بقاع، مصادر تحقيق، موضوعات و بخصوص فهرست اعلام و حواشى مختصرى كه به بيان زندگى‌نامۀ آنان پرداخته شده، بر ارزش اين كتاب گرانقدر افزوده است.


    ==تاريخ تأليف==
    ==تاريخ تأليف==




    از آن جايى كه چندين بار در كتاب الدروس كه قسمت اوّل آن بين سال‌هاى 780 تا 784 تأليف شده است ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/8 145)، از البيان مطالبى نقل شده است و نام كتاب القواعد و الفوائد وى كه در اواخر عمر شريفش نوشته شده است يكبار در صفحۀ 48 ذكر شده است و از طرفى مؤلف موفق به تكميل مطالب كتاب نشده است بنابراين به احتمال زياد اين كتاب در حدود سال‌هاى 778 تا 780 ق تأليف شده است.
    از آن جايى كه چندين بار در كتاب [[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]] كه قسمت اوّل آن بين سال‌هاى 780 تا 784 تأليف شده است ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/8 145)، از البيان مطالبى نقل شده است و نام كتاب القواعد و الفوائد وى كه در اواخر عمر شريفش نوشته شده است يكبار در صفحۀ 48 ذكر شده است و از طرفى مؤلف موفق به تكميل مطالب كتاب نشده است بنابراین به احتمال زياد اين كتاب در حدود سال‌هاى 778 تا 780ق تأليف شده است.


    ==تاريخ انتشار==
    ==تاريخ انتشار==




    اولين چاپ كتاب در سال 1319 ق بوده كه چاپ پر غلطى بوده است و بعدها در سال 1322 ق اين كتاب تجديد چاپ شده است كه غلطهاى اين چاپ، از چاپ قبلى نيز بيشتر بوده است.
    اولین چاپ كتاب در سال 1319ق بوده كه چاپ پر غلطى بوده است و بعدها در سال 1322ق اين كتاب تجديد چاپ شده است كه غلطهاى اين چاپ، از چاپ قبلى نيز بيشتر بوده است.


    كتاب موجود در سال 1412 ق به وسيلۀ مؤسسۀ بنياد فرهنگى امام مهدى عليه السلام در چاپخانۀ صدر در قم چاپ شده است. محقق و مصحح آن حجة الاسلام شيخ محمد حسون بوده و حجة الاسلام سيد جواد شهرستانى نيز در تصحيح كتاب زحمات زيادى كشيده‌اند.
    كتاب موجود در سال 1412ق به وسيلۀ مؤسسۀ بنياد فرهنگى امام مهدی عليه‌السلام در چاپخانۀ صدر در قم چاپ شده است. محقق و مصحح آن حجت‌الاسلام شيخ محمد حسون بوده و حجت‌الاسلام سيد‌ ‎جواد شهرستانى نيز در تصحيح كتاب زحمات زيادى كشيده‌اند.


    ==نسخه‌ها==
    ==نسخه‌ها==
    خط ۷۵: خط ۵۳:
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 3 صفحۀ 174، به 4 نسخه اشاره شده كه عبارتند از:
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 3 صفحۀ 174، به 4 نسخه اشاره شده كه عبارتند از:


    - نسخۀ كتابخانۀ [[صدر، حسن|سيد حسن صدر]] الدين مربوط به سال 966 ق
    - نسخۀ كتابخانۀ [[صدر، سید حسن|سيد‌ ‎حسن صدر]]‌الدين مربوط به سال 966 ق


    - نسخۀ كتابخانۀ حسينيۀ شوشترى‌ها، مربوط به سال 947 ق
    - نسخۀ كتابخانۀ حسینیۀ شوشترى‌ها، مربوط به سال 947 ق


    - نسخۀ شيخ شكور مربوط به سال 993 ق
    - نسخۀ شيخ شكور مربوط به سال 993 ق
    خط ۸۳: خط ۶۱:
    - نسخۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 967 ق.
    - نسخۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 967 ق.


    در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» صفحۀ 136 به 7 نسخۀ خطى كه متعلّق به كتابخانه‌هاى مجلس آیت‌الله مرعشى، نوّاب صفوى، عمومى اصفهان، دانشگاه تهران، و حسينيّۀ شوشترى‌ها است اشاره نموده است كه قديم‌ترين نسخۀ آن مربوط به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى است كه مربوط به سال 822 ق مى‌باشد.
    در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» صفحۀ 136 به 7 نسخۀ خطى كه متعلّق به كتابخانه‌هاى مجلس، آیت‌الله مرعشى، نوّاب صفوى، عمومى اصفهان، دانشگاه تهران، و حسینیّۀ شوشترى‌ها است اشاره نموده است كه قديم‌ترين نسخۀ آن مربوط به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى است كه مربوط به سال 822ق مى‌باشد.


    ==نُسخ مورد اعتماد==
    ==نُسخ مورد اعتماد==
    خط ۹۰: خط ۶۸:
    در چاپ كتاب موجود از سه نسخۀ خطى، و دو نسخۀ چاپى استفاده شده كه عبارتند از:
    در چاپ كتاب موجود از سه نسخۀ خطى، و دو نسخۀ چاپى استفاده شده كه عبارتند از:


    1 - نسخۀ خطى كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى، در ضمن مجموعه‌اى از كتاب‌ها، با شمارۀ 2750، مربوط به سال 882 ق.
    #نسخۀ خطى كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى، در ضمن مجموعه‌اى از كتاب‌ها، با شمارۀ 2750، مربوط به سال 882 ق.
    #:اين نسخه از نسخه‌اى كه با نسخۀ اصل مقابله شده گرفته شده است و با رمز (أ) مشخص شده است. (تاريخ تأليف اين كتاب در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 822ق مى‌باشد).
    #نسخۀ خطى مدرسۀ نواب صفوى در مشهد مقدس در ضمن مجموعه‌اى از 8 كتاب فقهى مربوط به قرن نهم، اين نسخه با رمز (ج) مشخص شده است.
    #نسخۀ خطى كتابخانۀ [[مرعشی، سید شهاب‌الدین|آیت‌الله نجفى مرعشى]]، در ضمن مجموعه‌اى از کتاب‌ها، مربوط به سال 843 ق. اين نسخه با رمز (ب) مشخص شده است.


    اين نسخه از نسخه‌اى كه با نسخۀ اصل مقابله شده گرفته شده است و با رمز (أ) مشخص شده است. (تاريخ تأليف اين كتاب در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 822 ق مى‌باشد).
    و امّا دو نسخۀ چاپ سنگى مربوط به سال‌هاى 1319ق و 1332ق مى‌باشد.
     
    2 - نسخۀ خطى مدرسۀ نواب صفوى در مشهد مقدس در ضمن مجموعه‌اى از 8 كتاب فقهى مربوط به قرن نهم، اين نسخه با رمز (ج) مشخص شده است.
     
    3 - نسخۀ خطى كتابخانۀ [[مرعشی، شهاب‌الدین|آیت‌الله نجفى مرعشى]]، در ضمن مجموعه‌اى از كتابها، مربوط به سال 843 ق. اين نسخه با رمز (ب) مشخص شده است.
     
    و امّا دو نسخۀ چاپ سنگى مربوط به سال‌هاى 1319 ق و 1332 ق مى‌باشد.


    در چاپ كتاب موجود از روش تلفيق بين نسخه‌هاى خطى استفاده شده و هيچ نسخه‌اى به عنوان اصل در تصحيح و تحقيق كتاب استفاده نشده است.
    در چاپ كتاب موجود از روش تلفيق بين نسخه‌هاى خطى استفاده شده و هيچ نسخه‌اى به عنوان اصل در تصحيح و تحقيق كتاب استفاده نشده است.


    هم‌چنين در بدست آوردن مآخذ و منابع اقوال و نظريات بزرگانى همچون ابن جنيد، ابن ابى عقيل و بعضى از نظريات على بن بابويه، و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] از كتاب مختلف الشيعة به عنوان منبع و مأخذ استفاده شده است.
    هم‌چنين در بدست آوردن مآخذ و منابع اقوال و نظريات بزرگانى همچون ابن جنيد، [[ابن ابی‌عقیل عمانی، حسن بن علی|ابن ابى عقيل]] و بعضى از نظريات [[ابن بابویه، علی بن حسین|على بن بابويه]]، و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]] از كتاب مختلف الشيعة به عنوان منبع و مأخذ استفاده شده است.


    ==مطالب==
    ==مطالب==
    خط ۱۱۱: خط ۸۶:
    كتاب طهارت شامل 5 قسمت است كه با عنوان (طرف) نام‌گذارى شده كه عبارتند از:
    كتاب طهارت شامل 5 قسمت است كه با عنوان (طرف) نام‌گذارى شده كه عبارتند از:


    - آنچه طهارت براى آن مشروع باشد
    - آنچه طهارت برای آن مشروع باشد


    - اسباب طهارت
    - اسباب طهارت


    - كيفيت طهارت
    - کیفیت طهارت


    - نجاسات
    - نجاسات
    خط ۱۵۸: خط ۱۳۳:




    كتاب البيان بر خلاف الدروس و ذكرى الشيعة بسيار مختصر و به صورت فقه رساله‌اى نوشته شده و در مواردى كه اقوال فقها در آن مطرح شده به صورت مبهم و با لفظ قيل بيان شده كه خواننده را در بدست آوردن مأخذ اقوال و نظريات دچار مشكل مى‌كند.
    كتاب البيان بر خلاف [[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]] و ذكرى الشيعة بسيار مختصر و به صورت فقه رساله‌اى نوشته شده و در مواردى كه اقوال فقها در آن مطرح شده به صورت مبهم و با لفظ قيل بيان شده كه خواننده را در بدست آوردن مأخذ اقوال و نظريات دچار مشكل مى‌كند.


    هم‌چنين به روايات به صورت مبهم و بدون ذكر نام راوى و با عبارت «روى» استدلال شده است و به صحيحه بودن يا ضعف روايت اشاره‌اى نشده است.
    هم‌چنين به روايات به صورت مبهم و بدون ذكر نام راوى و با عبارت «روى» استدلال شده است و به صحيحه بودن يا ضعف روايت اشاره‌اى نشده است.


    گاهى به نام بعضى از فقها در كتاب اشاره شده كه عبارتند از: ابن ابى عقيل، ابن جنيد، سلار بن عبدالعزيز، [[شيخ صدوق]]، [[شيخ مفيد]]، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]، ابن حمزه، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]]، قطب الدين راوندى، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقّق حلّى]] و علاّمۀ حلّى.
    گاهى به نام بعضى از فقها در كتاب اشاره شده كه عبارتند از: [[ابن ابی‌عقیل عمانی، حسن بن علی|ابن ابى عقيل]]، ابن جنيد، [[سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز|سلار بن عبدالعزيز]]، [[شيخ صدوق]]، [[شيخ مفيد]]، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]، ابن حمزه، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]]، قطب‌الدين راوندى، [[حلی، جعفر بن حسن|محقّق حلّى]] و علاّمۀ حلّى.


    در بين اين اسامى به ترتيب تكرار نظريات آنان، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابن جنيد، ابن ابى عقيل، [[شيخ صدوق]]، [[شيخ مفيد]] و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] بيش از ديگران مطرح شده‌اند.
    در بين اين اسامى به ترتيب تكرار نظريات آنان، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابن جنيد، [[ابن ابی‌عقیل عمانی، حسن بن علی|ابن ابى عقيل]]، [[شيخ صدوق]]، [[شيخ مفيد]] و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]] بيش از ديگران مطرح شده‌اند.


    يكى از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب بيان نظريات بزرگانى همچون ابوعلى فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، الجعفى، ابن جنيد، و ابن براج در كتاب الروضة است كه در ديگر كتب فقهى كمتر ديده مى‌شود.
    يكى از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب بيان نظريات بزرگانى همچون ابوعلى فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، الجعفى، ابن جنيد، و ابن براج در كتاب الروضة است كه در ديگر كتب فقهى كمتر ديده مى‌شود.
    خط ۱۷۰: خط ۱۴۵:
    در كتاب البيان نام كتاب‌هاى فقهى و حديثى كمتر ذكر شده است و به نام معدودى از آنان اشاره شده كه عبارتند از:
    در كتاب البيان نام كتاب‌هاى فقهى و حديثى كمتر ذكر شده است و به نام معدودى از آنان اشاره شده كه عبارتند از:


    - الإستبصار، [[تهذيب الأحكام]] ، [[الخلاف]]، النهاية از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]
    - الإستبصار، [[تهذيب الأحكام]]، [[الخلاف]]، النهایة از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]


    - الروضة از [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]  
    - الروضة از [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن برّاج]]  


    - المعتبر از محقق حلّى
    - المعتبر از [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]]


    - الوسيلة إلى نيل الفضيلة
    - الوسيلة إلى نيل الفضيلة
    خط ۱۸۰: خط ۱۵۵:
    - فقه القرآن از راوندى
    - فقه القرآن از راوندى


    - مختلف الشيعة، تحرير الأحكام، تذكرة الفقهاء از علامۀ حلّى.
    - مختلف الشيعة، تحرير الأحكام، تذكرة الفقهاء از [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]].
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/366 مطالعه کتاب البیان در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۳۹

    البیان
    البيان
    پدیدآورانحسون، محمد (مصحح) شهید اول، محمد بن مکی (نویسنده)
    ناشرمحمد الحسون
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1371 ش
    چاپ1
    موضوعفقه جعفری - قرن 8ق.
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏182‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ب‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    البيان تألیف شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى، معروف به شهيد اوّل (م 786 ق)، يكى از آثار ارزشمند بجاى مانده از شهيد اول مى‌باشد كه بيشتر به سبک فقه فتوايى نوشته شده دائرةالمعارفى از فتاواى فقهاى بزرگ قبل از مؤلف است كه غالباً بدون تصريح به نام آنان با الفاظى مثل قيل و نظائر آن مطرح شده‌اند.

    از آن جايى كه اين كتاب در اواخر عمر شريف مؤلف نوشته شده و وى موفق به تكميل مطالب آن نشده است فقط كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس را بپایان رسانيده است و چند سطرى نيز از كتاب صوم را به رشتۀ تحرير درآورده است.

    اين كتاب كه از نظر حجم كوچك مى‌نمايد، داراى محتوايى عميق مى‌باشد و مؤلف كتاب توانسته است بين دقت و عمق مطالب و متن روان جمع نموده و در همان حال با خوددارى از ذكر تفضيلى اقوال و نظريات فقهاء، مباحث ضرورى و مورد نياز را مطرح نمايد.

    به همين دليل يكى از منابع بحار الأنوار كه از آن بسيار نقل شده، همين كتاب بوده و در موارد نادرى نيز در وسائل الشيعة و مستدركات الوسائل از آن نقل شده است.

    شهيد اول در مقدمۀ كتاب دربارۀ آن مى‌نويسد: أما بعد فإن الأدلّة العقليّة و النقليّة متطابقة على شرف العلوم و من أهمها معرفة شرع الحيّ القيّوم و هذا «البيان» كامل بالمهم منه و المحتوم على طريقة العترة.

    ناشرين كتاب موجود با گردآورى فهارست متنوع و مهمى همچون آيات قرآن كريم، احاديث شريفه، اسماء معصومين عليهم‌السلام، اعلام، اماكن و بقاع، مصادر تحقيق، موضوعات و بخصوص فهرست اعلام و حواشى مختصرى كه به بيان زندگى‌نامۀ آنان پرداخته شده، بر ارزش اين كتاب گرانقدر افزوده است.

    تاريخ تأليف

    از آن جايى كه چندين بار در كتاب الدروس كه قسمت اوّل آن بين سال‌هاى 780 تا 784 تأليف شده است (الذريعة/8 145)، از البيان مطالبى نقل شده است و نام كتاب القواعد و الفوائد وى كه در اواخر عمر شريفش نوشته شده است يكبار در صفحۀ 48 ذكر شده است و از طرفى مؤلف موفق به تكميل مطالب كتاب نشده است بنابراین به احتمال زياد اين كتاب در حدود سال‌هاى 778 تا 780ق تأليف شده است.

    تاريخ انتشار

    اولین چاپ كتاب در سال 1319ق بوده كه چاپ پر غلطى بوده است و بعدها در سال 1322ق اين كتاب تجديد چاپ شده است كه غلطهاى اين چاپ، از چاپ قبلى نيز بيشتر بوده است.

    كتاب موجود در سال 1412ق به وسيلۀ مؤسسۀ بنياد فرهنگى امام مهدی عليه‌السلام در چاپخانۀ صدر در قم چاپ شده است. محقق و مصحح آن حجت‌الاسلام شيخ محمد حسون بوده و حجت‌الاسلام سيد‌ ‎جواد شهرستانى نيز در تصحيح كتاب زحمات زيادى كشيده‌اند.

    نسخه‌ها

    در الذريعة جلد 3 صفحۀ 174، به 4 نسخه اشاره شده كه عبارتند از:

    - نسخۀ كتابخانۀ سيد‌ ‎حسن صدر‌الدين مربوط به سال 966 ق

    - نسخۀ كتابخانۀ حسینیۀ شوشترى‌ها، مربوط به سال 947 ق

    - نسخۀ شيخ شكور مربوط به سال 993 ق

    - نسخۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 967 ق.

    در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» صفحۀ 136 به 7 نسخۀ خطى كه متعلّق به كتابخانه‌هاى مجلس، آیت‌الله مرعشى، نوّاب صفوى، عمومى اصفهان، دانشگاه تهران، و حسینیّۀ شوشترى‌ها است اشاره نموده است كه قديم‌ترين نسخۀ آن مربوط به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى است كه مربوط به سال 822ق مى‌باشد.

    نُسخ مورد اعتماد

    در چاپ كتاب موجود از سه نسخۀ خطى، و دو نسخۀ چاپى استفاده شده كه عبارتند از:

    1. نسخۀ خطى كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى، در ضمن مجموعه‌اى از كتاب‌ها، با شمارۀ 2750، مربوط به سال 882 ق.
      اين نسخه از نسخه‌اى كه با نسخۀ اصل مقابله شده گرفته شده است و با رمز (أ) مشخص شده است. (تاريخ تأليف اين كتاب در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 822ق مى‌باشد).
    2. نسخۀ خطى مدرسۀ نواب صفوى در مشهد مقدس در ضمن مجموعه‌اى از 8 كتاب فقهى مربوط به قرن نهم، اين نسخه با رمز (ج) مشخص شده است.
    3. نسخۀ خطى كتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى، در ضمن مجموعه‌اى از کتاب‌ها، مربوط به سال 843 ق. اين نسخه با رمز (ب) مشخص شده است.

    و امّا دو نسخۀ چاپ سنگى مربوط به سال‌هاى 1319ق و 1332ق مى‌باشد.

    در چاپ كتاب موجود از روش تلفيق بين نسخه‌هاى خطى استفاده شده و هيچ نسخه‌اى به عنوان اصل در تصحيح و تحقيق كتاب استفاده نشده است.

    هم‌چنين در بدست آوردن مآخذ و منابع اقوال و نظريات بزرگانى همچون ابن جنيد، ابن ابى عقيل و بعضى از نظريات على بن بابويه، و سيد‌ ‎مرتضى از كتاب مختلف الشيعة به عنوان منبع و مأخذ استفاده شده است.

    مطالب

    كتاب البيان شامل كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس، و قسمتى مختصر از صوم مى‌باشد كه با عناوينى مثل طرف، فصل، مقصد، مقدمه، قسم، ركن تقسيم شده است.

    كتاب طهارت شامل 5 قسمت است كه با عنوان (طرف) نام‌گذارى شده كه عبارتند از:

    - آنچه طهارت برای آن مشروع باشد

    - اسباب طهارت

    - کیفیت طهارت

    - نجاسات

    - آبها.

    كتاب صلاة از 5 مقدمه و 6 مقصد تشكيل مى‌شود، مقدمات عبارتند از:

    - اوقات نماز

    - قبله

    - لباس نمازگزار

    - مكان نمازگزار

    - اذان و اقامه

    و مقاصد آن عبارتند از:

    - افعال نماز

    - نماز جماعت

    - احكام خلل در نماز

    - نماز قضا

    - نماز شكسته

    كتاب زكاة از 4 ركن تشكيل شده است كه عبارتند از:

    - بر چه كسانى زكاة واجب است

    - محل زكاة

    - مستحق زكاة

    - چه كسى بايد زكاة بپردازد.

    ويژگى‌ها

    كتاب البيان بر خلاف الدروس و ذكرى الشيعة بسيار مختصر و به صورت فقه رساله‌اى نوشته شده و در مواردى كه اقوال فقها در آن مطرح شده به صورت مبهم و با لفظ قيل بيان شده كه خواننده را در بدست آوردن مأخذ اقوال و نظريات دچار مشكل مى‌كند.

    هم‌چنين به روايات به صورت مبهم و بدون ذكر نام راوى و با عبارت «روى» استدلال شده است و به صحيحه بودن يا ضعف روايت اشاره‌اى نشده است.

    گاهى به نام بعضى از فقها در كتاب اشاره شده كه عبارتند از: ابن ابى عقيل، ابن جنيد، سلار بن عبدالعزيز، شيخ صدوق، شيخ مفيد، سيد‌ ‎مرتضى، شيخ طوسى، ابن برّاج، ابن حمزه، ابن زهره، قطب‌الدين راوندى، محقّق حلّى و علاّمۀ حلّى.

    در بين اين اسامى به ترتيب تكرار نظريات آنان، شيخ طوسى، ابن جنيد، ابن ابى عقيل، شيخ صدوق، شيخ مفيد و سيد‌ ‎مرتضى بيش از ديگران مطرح شده‌اند.

    يكى از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب بيان نظريات بزرگانى همچون ابوعلى فرزند شيخ طوسى، الجعفى، ابن جنيد، و ابن براج در كتاب الروضة است كه در ديگر كتب فقهى كمتر ديده مى‌شود.

    در كتاب البيان نام كتاب‌هاى فقهى و حديثى كمتر ذكر شده است و به نام معدودى از آنان اشاره شده كه عبارتند از:

    - الإستبصار، تهذيب الأحكام، الخلاف، النهایة از شيخ طوسى

    - الروضة از ابن برّاج

    - المعتبر از محقق حلّى

    - الوسيلة إلى نيل الفضيلة

    - فقه القرآن از راوندى

    - مختلف الشيعة، تحرير الأحكام، تذكرة الفقهاء از علامۀ حلّى.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=البيان&oldid=756034»