ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'دیوان اشعار (ابهام زدایی)' به 'دیوان اشعار (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10164J1.jpg | |||
| عنوان =ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب | |||
| عنوان‌های دیگر =دیوان | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[ابوطالب بن عبدالمطلب]] (سراينده) | |||
| | |||
| | |||
[[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد]] (گردآورنده) | [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد]] (گردآورنده) | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۱: | ||
[[آل‌یاسین، محمدحسن]] (محقق) | [[آل‌یاسین، محمدحسن]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJA 3055 /د9 | ||
| موضوع = | |||
شعر عربی - قرن 1ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
دار و مکتبة الهلال | |||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
|موضوع | | سال نشر = 2003 م | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10164AUTOMATIONCODE | |||
== | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10164 | |||
'''ديوان | | کتابخوان همراه نور =10164 | ||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|دیوان اشعار (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب'''، حاوى مجموعه اشعار جناب [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]]، به زبان عربى، به روايت دو نفر از ادباء قرن سوم و چهارم هجرى؛ يعنى [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|ابى‌هفان المهزمى البصرى]] و [[علی بن حمزه|على بن حمزة البصرى التميمى]]، مى‌باشد. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، متشكل از چهار بخش مى‌باشد كه بعد از مقدمه نخست، روايت ابى هفان از اشعار [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]] آمده، بعد روايت [[على بن حمزه]] و سپس به تخريج كلى پرداخته شده و در قسمت آخر، مستدركاتى بر هر دو روايت اضافه گرديده است. | |||
كتاب، متشكل از چهار بخش مى‌باشد كه بعد از مقدمه نخست، روايت ابى هفان از اشعار ابوطالب آمده، بعد روايت على بن حمزه و سپس به تخريج كلى پرداخته شده و در قسمت آخر، مستدركاتى بر هر دو روايت اضافه گرديده است. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
وجود مسائلى پيرامون حق و باطل، عداوت و تقبيح آن، تمجيد از دوستى و مهربانى و... در اشعار جناب [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]]، در زمانى كه مضامين اكثر اشعار عرب مبتذل و فاقد اصول انسانى و اخلاقى بود، نشان از عظمت روحى آن جناب دارد. | |||
برخى از اشعار آن جناب(علاوه بر ادله متقن ديگر)، دلالت بر ايمان استوار وى مى‌كند. پاره‌اى از اشعار وى در ترسيم خطوط كلى حج، تمجيد از بيت‌الله الحرام و مدح نبى مكرم اسلام(ص) سروده شده‌اند و برخى درباره بغض و كينه بنى اميه نسبت به بنى هاشم. | |||
برخى از اشعار آن جناب(علاوه بر ادله متقن ديگر)، دلالت بر ايمان استوار وى مى‌كند. پاره‌اى از اشعار وى در ترسيم خطوط كلى حج، تمجيد از | |||
موضوعات ديگرى كه در اشعار آن جناب مطرح شده است، عبارت است از: | موضوعات ديگرى كه در اشعار آن جناب مطرح شده است، عبارت است از: | ||
يادى از افتخار سقايت عبدالمطلب در مكه، ابياتى در مورد انذار | يادى از افتخار سقايت عبدالمطلب در مكه، ابياتى در مورد انذار نزدیک ان توسط رسول‌الله(ص) به دستور خداوند متعال، در سوگ پدرش جناب عبدالمطلب، در سوگ برادرانش عبدالله و زبير و... | ||
{{شعر}} | دفاعيات جانانه [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]] از پيغمبر اكرم(ص) در اوايل بعثت، از ابيات مختلف وى هويدا مى‌باشد، مانند ابيات زير: | ||
{{ب|''الا ان خير الناس نفسا و والداً''|2=''اذا عد سادات البرية أحمد ''}} | {{شعر}}{{ب|''الا ان خير الناس نفسا و والداً''|2=''اذا عد سادات البرية أحمد ''}}{{ب|''نبى الإله و الكريم بأصله''|2=''واخلاقه و هو الرشيد المؤيد ''}}{{ب|''حزيمٌ على جلّ الأمور كأنّه''|2=''شهاب بكفّى قابس يتوقد''}}{{پایان شعر}} | ||
{{ب|''نبى الإله و الكريم بأصله''|2=''واخلاقه و هو الرشيد المؤيد ''}} | |||
{{ب|''حزيمٌ على جلّ الأمور كأنّه''|2=''شهاب بكفّى قابس يتوقد''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
روزى، وى، از كنار پيامبر(ص) مى‌گذشت در حالى كه نماز مى‌خواند و على به وى اقتدا كرده بود؛ او، به بازوى جعفر(كه در كنار وى بود و اسلام خود را از او كتمان مى‌كرد) كوبيد و گفت: برو كنار پسر عمويت نماز بخوان و چنين سرود: | روزى، وى، از كنار پيامبر(ص) مى‌گذشت در حالى كه نماز مى‌خواند و على به وى اقتدا كرده بود؛ او، به بازوى جعفر(كه در كنار وى بود و اسلام خود را از او كتمان مى‌كرد) كوبيد و گفت: برو كنار پسر عمويت نماز بخوان و چنين سرود: | ||
{{شعر}}{{ب|''ان علياً و جعفراً ثقتى''|2=''عند احتدام الامور و الكرب ''}}{{پایان شعر}}در بخش نخست؛ يعنى همان روايت ابى هفان، اول، به نسب [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]] پرداخته شده است با اين شرح: [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]]، اسمش، عبدمناف بوده و پسر عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصى بن كلاب بن مرّة بن كعب بن لوى بن غالب بن فهر بن مالك بن النضر بن كنانة بن خزيمة بن مدرک ة بن الياس بن مضر مى‌باشد. | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''ان علياً و جعفراً ثقتى''|2=''عند احتدام الامور و الكرب ''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
در بخش نخست؛ يعنى همان روايت ابى هفان، اول، به نسب ابوطالب پرداخته شده است با اين شرح: | |||
روايت مزبور، با اين بيت آغاز مى‌شود: | روايت مزبور، با اين بيت آغاز مى‌شود: | ||
{{شعر}}{{ب|''خليلى ما أذنى لاول عاذل''|2=''بصغواء فى حق و لا عند باطل ''}}{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''خليلى ما أذنى لاول عاذل''|2=''بصغواء فى حق و لا عند باطل ''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
و با اين بيت پايان مى‌پذيرد: | و با اين بيت پايان مى‌پذيرد: | ||
{{شعر}}{{ب|''و نطعم حتى ينزل الناس سورنا''|2=''اذا جعلت ايدى المفيضين ترعد''}}{{پایان شعر}} | |||
در بخش دوم؛ يعنى روايت على بن حمزه بصرى تميمى، علاوه بر اشعار جناب [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب]]، مطالب متنوعى ذكر شده است؛ مطالبى از قبيل: بحثى راجع به اسم واقعى وى، مرثيه [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] در سوگ آن جناب، مرثيه صفيه (دختر عبدالمطلب) در سوگ او، ذكر اسلام آن جناب و آوردن اشعارى از وى در اين باره؛ اشعارى مانند: | |||
{{شعر}}{{ب|''مليك الناس ليس له شريك''|2=''هو الوهاب و المبدى المعيد''}}{{ب|''و من فوق السماء له لحقّ''|2=''و من تحت السماء له عبيد ''}}{{پایان شعر}} | |||
در بخش دوم؛ يعنى روايت على بن حمزه بصرى تميمى، علاوه بر اشعار جناب | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''مليك الناس ليس له شريك''|2=''هو الوهاب و المبدى المعيد''}} | |||
{{ب|''و من فوق السماء له لحقّ''|2=''و من تحت السماء له عبيد ''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
يا مانند: | يا مانند: | ||
{{شعر}}{{ب|''و حط من أتى بالدين من عند ربّه''|2=''بحق و صدق لا تكن حمز كافرا ''}}{{ب|''فقد سرّنى ان قلت: انك مؤمن ''|2=''فكن لرسول‌الله فى الله ناصرا ''}}{{پایان شعر}} | |||
ايمان آوردن جعفر بن ابى‌طالب به دستور پدرش، پايه‌گذارى سنت قسامه و... | |||
ايمان آوردن جعفر بن | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
تحقيق كتاب را شيخ | تحقيق كتاب را شيخ [[آل یاسین، محمدحسن|محمدحسن آل ياسين]] انجام داده است. وى، در پاورقى‌ها، توضيحات كوتاهى را راجع به عبارات اشعار و احياناً در مورد اشخاص بيان كرده است. | ||
فهرست مصادر و مراجع براى تقديم و تحقيق و تخريج و استدراك، فهرست قوافى ديوان و مستدرك آن، فهرست قوافى شواهد و فهرست مطالب كتاب، همگى در آخر كتاب آمده است. | فهرست مصادر و مراجع براى تقديم و تحقيق و تخريج و استدراك، فهرست قوافى ديوان و مستدرك آن، فهرست قوافى شواهد و فهرست مطالب كتاب، همگى در آخر كتاب آمده است. | ||
== | {{شعر و شاعری}} | ||
[ | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[شعر أبي‌طالب و أخباره و المستدرك عليه]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۹
ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب، حاوى مجموعه اشعار جناب ابوطالب، به زبان عربى، به روايت دو نفر از ادباء قرن سوم و چهارم هجرى؛ يعنى ابى‌هفان المهزمى البصرى و على بن حمزة البصرى التميمى، مى‌باشد.
| ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوطالب بن عبدالمطلب (سراينده)
ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد (گردآورنده) علی بن حمزه (گردآورنده) آل‌یاسین، محمدحسن (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | دیوان |
| ناشر | دار و مکتبة الهلال |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 2003 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر عربی - قرن 1ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA 3055 /د9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، متشكل از چهار بخش مى‌باشد كه بعد از مقدمه نخست، روايت ابى هفان از اشعار ابوطالب آمده، بعد روايت على بن حمزه و سپس به تخريج كلى پرداخته شده و در قسمت آخر، مستدركاتى بر هر دو روايت اضافه گرديده است.
گزارش محتوا
وجود مسائلى پيرامون حق و باطل، عداوت و تقبيح آن، تمجيد از دوستى و مهربانى و... در اشعار جناب ابوطالب، در زمانى كه مضامين اكثر اشعار عرب مبتذل و فاقد اصول انسانى و اخلاقى بود، نشان از عظمت روحى آن جناب دارد.
برخى از اشعار آن جناب(علاوه بر ادله متقن ديگر)، دلالت بر ايمان استوار وى مى‌كند. پاره‌اى از اشعار وى در ترسيم خطوط كلى حج، تمجيد از بيت‌الله الحرام و مدح نبى مكرم اسلام(ص) سروده شده‌اند و برخى درباره بغض و كينه بنى اميه نسبت به بنى هاشم.
موضوعات ديگرى كه در اشعار آن جناب مطرح شده است، عبارت است از:
يادى از افتخار سقايت عبدالمطلب در مكه، ابياتى در مورد انذار نزدیک ان توسط رسول‌الله(ص) به دستور خداوند متعال، در سوگ پدرش جناب عبدالمطلب، در سوگ برادرانش عبدالله و زبير و...
دفاعيات جانانه ابوطالب از پيغمبر اكرم(ص) در اوايل بعثت، از ابيات مختلف وى هويدا مى‌باشد، مانند ابيات زير:
| الا ان خير الناس نفسا و والداً | اذا عد سادات البرية أحمد | |
| نبى الإله و الكريم بأصله | واخلاقه و هو الرشيد المؤيد | |
| حزيمٌ على جلّ الأمور كأنّه | شهاب بكفّى قابس يتوقد |
روزى، وى، از كنار پيامبر(ص) مى‌گذشت در حالى كه نماز مى‌خواند و على به وى اقتدا كرده بود؛ او، به بازوى جعفر(كه در كنار وى بود و اسلام خود را از او كتمان مى‌كرد) كوبيد و گفت: برو كنار پسر عمويت نماز بخوان و چنين سرود:
| ان علياً و جعفراً ثقتى | عند احتدام الامور و الكرب |
در بخش نخست؛ يعنى همان روايت ابى هفان، اول، به نسب ابوطالب پرداخته شده است با اين شرح: ابوطالب، اسمش، عبدمناف بوده و پسر عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصى بن كلاب بن مرّة بن كعب بن لوى بن غالب بن فهر بن مالك بن النضر بن كنانة بن خزيمة بن مدرک ة بن الياس بن مضر مى‌باشد.
روايت مزبور، با اين بيت آغاز مى‌شود:
| خليلى ما أذنى لاول عاذل | بصغواء فى حق و لا عند باطل |
و با اين بيت پايان مى‌پذيرد:
| و نطعم حتى ينزل الناس سورنا | اذا جعلت ايدى المفيضين ترعد |
در بخش دوم؛ يعنى روايت على بن حمزه بصرى تميمى، علاوه بر اشعار جناب ابوطالب، مطالب متنوعى ذكر شده است؛ مطالبى از قبيل: بحثى راجع به اسم واقعى وى، مرثيه حضرت على(ع) در سوگ آن جناب، مرثيه صفيه (دختر عبدالمطلب) در سوگ او، ذكر اسلام آن جناب و آوردن اشعارى از وى در اين باره؛ اشعارى مانند:
| مليك الناس ليس له شريك | هو الوهاب و المبدى المعيد | |
| و من فوق السماء له لحقّ | و من تحت السماء له عبيد |
يا مانند:
| و حط من أتى بالدين من عند ربّه | بحق و صدق لا تكن حمز كافرا | |
| فقد سرّنى ان قلت: انك مؤمن | فكن لرسول‌الله فى الله ناصرا |
ايمان آوردن جعفر بن ابى‌طالب به دستور پدرش، پايه‌گذارى سنت قسامه و...
وضعيت كتاب
تحقيق كتاب را شيخ محمدحسن آل ياسين انجام داده است. وى، در پاورقى‌ها، توضيحات كوتاهى را راجع به عبارات اشعار و احياناً در مورد اشخاص بيان كرده است.
فهرست مصادر و مراجع براى تقديم و تحقيق و تخريج و استدراك، فهرست قوافى ديوان و مستدرك آن، فهرست قوافى شواهد و فهرست مطالب كتاب، همگى در آخر كتاب آمده است.