تفسیر راهنما: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
    جز (جایگزینی متن - 'معاني‌الأخبار' به 'معاني الأخبار')
     
    (۷۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR13754J1.jpg|بندانگشتی|تفسیر راهنما]]
    | تصویر =NUR13754J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =تفسیر راهنما
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =روشی نو در ارائه مفاهیم و موضوعات قرآن
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|تفسیر راهنما
    [[حوزه علمیه قم. دفتر تبلیغات اسلامی. مرکز فرهنگ و معارف قرآن. جمعي از محققان]] (نویسنده)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|روشی نو در ارائه مفاهیم و موضوعات قرآن
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[حوزه علمیه قم. دفتر تبلیغات اسلامی. مرکز فرهنگ و معارف قرآن. جمعي از محققان]] (نويسنده)


    [[هاشمی رفسنجانی، اکبر]] (نويسنده)
    [[هاشمی رفسنجانی، اکبر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏98‎‏ ‎‏/‎‏ﻫ‎‏2‎‏ت‎‏7‎‏ ‎‏1386
    |data-type='language'|فارسی
    | موضوع =
    |-
    تفاسیر شیعه - قرن ۱۴
    |کد کنگره  
    | ناشر =
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏BP‎‏ ‎‏98‎‏ ‎‏/‎‏ﻫ‎‏2‎‏ت‎‏7‎‏ ‎‏1386
    بوستان کتاب قم (انتشارات [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]])
    |-
    | مکان نشر =قم - ایران
    |موضوع  
    | سال نشر = 1386 ش  
    |data-type='subject'|تفاسیر شیعه - قرن ۱۴
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1386 هـ.ش  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE13754AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE13754AUTOMATIONCODE
    | چاپ =5
    | شابک =978-964-548-662-2
    | تعداد جلد =21
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =13754
    | کتابخوان همراه نور =13754
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    == معرفى اجمالى ==
    '''تفسير راهنما'''، تأليف [[اكبر هاشمى رفسنجانى]] و جمعى از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن، تفسيرى است گران‌بها از قرآن مجيد، براى دسترسى آسان و سريع مبلغان اسلامى و فرهيختگان دين‌پژوه به موضوعات قرآنى..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/17 مقدمه، ج 1، ص17]</ref>كه به زبان فارسى و قبل از پيروزى انقلاب اسلامى، تدوين شده است.
    '''تفسير راهنما'''، تأليف [[اكبر هاشمى رفسنجانى]] و جمعى از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن، تفسيرى است گران‌بها از قرآن مجيد، براى دسترسى آسان و سريع مبلغان اسلامى و فرهيختگان دين‌پژوه به موضوعات قرآنى <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/17 مقدمه، ج 1، ص 17]</ref> كه به زبان فارسى و قبل از پيروزى انقلاب اسلامى، تدوين شده است.


    هدف از تدوين و تنظيم اين اثر، تهيه مجموعه‌اى بود كه كليد مفاهيم و معارف قرآنى بشمار آيد <ref> [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 پيشگفتار، ج 1، ص 12]</ref>.
    هدف از تدوين و تنظيم اين اثر، تهيه مجموعه‌اى بود كه كليد مفاهيم و معارف قرآنى بشمار آيد..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 پيشگفتار، ج 1، ص12]</ref>


    == ساختار ==
    == ساختار ==
    كتاب با دو مقدمه از نویسنده و آقاى على خراسانى (رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن) آغاز و مطالب در بيست و يك جلد، تنظيم شده است.


    نویسنده، اين اثر را در دوران مبارزات خود، در زندان‌هاى ساواک تدوين نموده است. وى به رغم كمبود ابزارهاى پژوهش، با بررسى همه آيات قرآن و تأمل در آن‌ها، 30000 برداشت از مفهوم‌ها و موضوعات قرآن كريم را در 22 دفتر دويست برگ، در سه سال فراهم آورده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 همان]</ref>


    كتاب با دو مقدمه از نويسنده و آقاى على خراسانى (رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن) آغاز و مطالب در بيست و يك جلد، تنظيم شده است.
    وى هم‌زمان با فيش‌بردارى و نمايه‌زنى و نگارش موضوعات - كه مقدمه رسيدن به فرهنگ جامعى از موضوعات قرآن بود - دريافت كه عرضه مجموعه برداشت‌هاى ذيل هر آيه به شكل مستقل نيز فوايد بسيار دارد؛ زيرا در ميان تفاسير ترتيبى جاى چنين اثرى خالى بود و مى‌توانست پشتوانه طرح عظيم كليد راهیابى به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم باشد. بدين ترتيب، تفسير راهنما كه مجموعه‌اى بيست مجلدى و مشتمل بر ده‌ها هزار برداشت است، شكل گرفت..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 همان]</ref>


    نويسنده، اين اثر را در دوران مبارزات خود، در زندان‌هاى ساواك تدوين نموده است. وى به رغم كمبود ابزارهاى پژوهش، با بررسى همه آيات قرآن و تأمل در آن‌ها، 30000 برداشت از مفهوم‌ها و موضوعات قرآن كريم را در 22 دفتر دويست برگ، در سه سال فراهم آورده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 همان]</ref>.
    منابعى كه پژوهشگران اين اثر براى آشنايى بيشتر با واژگان قرآنى، از آن‌ها بهره برده‌اند، عبارتند از: [[مفردات ألفاظ القرآن|مفردات راغب]]؛ [[لسان العرب]]؛ [[القاموس المحيط]]؛ المصباح المنير؛ معجم مقاييس اللغة؛ [[تاج العروس من جواهر القاموس|تاج العروس]]؛ نهايه [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و صحاح جوهرى..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 مقدمه على خراسانى، ج 1، ص18]</ref>


    وى هم‌زمان با فيش‌بردارى و نمايه‌زنى و نگارش موضوعات - كه مقدمه رسيدن به فرهنگ جامعى از موضوعات قرآن بود - دريافت كه عرضه مجموعه برداشت‌هاى ذيل هر آيه به شكل مستقل نيز فوايد بسيار دارد؛ زيرا در ميان تفاسير ترتيبى جاى چنين اثرى خالى بود و مى‌توانست پشتوانه طرح عظيم كليد راهيابى به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم باشد. بدين ترتيب، تفسير راهنما كه مجموعه‌اى بيست مجلدى و مشتمل بر ده‌ها هزار برداشت است، شكل گرفت <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/12 همان]</ref>.
    همچنين افزون بر دقت‌ورزى فردى و گروهى درباره آيات، براى برداشت‌هاى بيشتر دست‌كم به ده تفسير مراجعه شده است كه عبارتند از: [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان طبرسى]]؛ [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]]؛ [[التبيان في تفسير القرآن|تبيان شيخ طوسى]]؛ تفسير كبير فخر رازى؛ تفسير [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]] [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]؛ تفسير قُرطُبى؛ كشف الأسرار ميبدى؛ روح المعانی[[آلوسی، محمود بن عبدالله|آلوسى]]؛ التحرير و التنوير ابن عاشور و [[في ظلال القرآن]] [[سید قطب]]..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>


    منابعى كه پژوهشگران اين اثر براى آشنايى بيشتر با واژگان قرآنى، از آن‌ها بهره برده‌اند، عبارتند از: مفردات راغب؛ لسان العرب؛ القاموس المحيط؛ المصباح المنير؛ معجم مقاييس اللغة؛ [[تاج العروس من جواهر القاموس|تاج العروس]]؛ نهايه [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و صحاح جوهرى <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 مقدمه على خراسانى، ج 1، ص 18]</ref>.
    مأخذهاى روايى براى استخراج روايات تفسيرى اين اثر، عبارتند از: احتجاج طبرسى؛ اختصاص [[شيخ مفيد]]؛ [[الاستبصار في ما اختلف من الأخبار|استبصار]] شيخ طوسى؛ [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]]؛ امالى [[شيخ صدوق]]؛ امالى شيخ طوسى؛ [[بحار الأنوار]] [[علامه مجلسى]]؛ تفسير برهان؛ [[بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص)|بصائر الدرجات]]؛ تأويل الآيات الظاهرة؛ تفسير تبيان؛ تحف العقول؛ توحيد صدوق؛ تهذيب شيخ طوسى؛ ثواب الأعمال [[شيخ صدوق]]؛ خصال [[شيخ صدوق]]؛ [[الدر المنثور في التفسير بالمأثور|الدر المنثور]] [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدين سيوطى]]؛ [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام عن اهل‌بيت رسول‌الله علیه و عليهم افضل السلام|دعائم الإسلام]]؛ [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال كشى]]؛ تفسير صافى؛ تفسير طبرى؛ علل الشرائع؛ [[التفسير (عیاشی)|تفسير عياشى]]؛ عيون أخبار الرضا؛ [[الغيبة (للطوسی)|غيبت شيخ طوسى]]؛ [[الغيبة (نعماني)|غيبت نعمانى]]؛ تفسير فرات كوفى؛ [[قرب الإسناد]]؛ [[تفسير القمي|تفسير قمى]]؛ [[الکافی|كافى]]؛ كشف الغُمة؛ كمال‌الدين صدوق؛ مجمع البيان؛ محاسن برقى؛ معاني الأخبار؛ مصباح الشريعة؛ مناقب [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]]؛ [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه]]؛ نهج‌البلاغه و نور الثقلين..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان، ص19]</ref>
     
    همچنين افزون بر دقت‌ورزى فردى و گروهى در باره آيات، براى برداشت‌هاى بيشتر دست‌كم به ده تفسير مراجعه شده است كه عبارتند از: [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان طبرسى]]؛ [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]؛ [[التبيان في تفسير القرآن|تبيان شيخ طوسى]]؛ تفسير كبير فخر رازى؛ تفسير كشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]؛ تفسير قُرطُبى؛ كشف الأسرار ميبدى؛ روح المعاني [[آلوسی، محمود بن عبدالله|آلوسى]]؛ التحرير و التنوير ابن عاشور و في ظلال القرآن [[سید قطب]] <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
     
    مأخذهاى روايى براى استخراج روايات تفسيرى اين اثر، عبارتند از: احتجاج طبرسى؛ اختصاص [[شيخ مفيد]]؛ استبصار شيخ طوسى؛ [[الميزان في تفسير القرآن|الميزان]] [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]؛ امالى [[شيخ صدوق]]؛ امالى شيخ طوسى؛ [[بحار الأنوار]] [[علامه مجلسى]]؛ تفسير برهان؛ [[بصائر الدرجات في فضائل آل محمد(ص)|بصائر الدرجات]]؛ تأويل الآيات الظاهرة؛ تفسير تبيان؛ تحف العقول؛ توحيد صدوق؛ تهذيب شيخ طوسى؛ ثواب الأعمال [[شيخ صدوق]]؛ خصال [[شيخ صدوق]]؛ الدر المنثور جلال‌الدين سيوطى؛ دعائم الإسلام؛ [[رجال كشى]]؛ تفسير صافى؛ تفسير طبرى؛ علل الشرائع؛ تفسير عياشى؛ عيون أخبار الرضا؛ غيبت شيخ طوسى؛ غيبت نعمانى؛ تفسير فرات كوفى؛ [[قرب الإسناد]]؛ تفسير قمى؛ [[الکافی|كافى]]؛ كشف الغُمة؛ كمال الدين صدوق؛ مجمع البيان؛ محاسن برقى؛ معاني الأخبار؛ مصباح الشريعة؛ مناقب [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]]؛ [[من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه]]؛ نهج البلاغه و نور الثقلين <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان، ص 19]</ref>.


    == گزارش محتوا ==
    == گزارش محتوا ==
    در مقدمه نویسنده، ضمن توضيح شيوه كار به اهداف وى از تدوين اين اثر، اشاره شده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/5 ج 1، ص5]</ref>


     
    در مقدمه آقاى على خراسانى، سير تكوين اثر، اصول و ضوابط تدوين و ويژگى‌هاى آن توضيح داده شده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/15 همان، ص15]</ref>
    در مقدمه نويسنده، ضمن توضيح شيوه كار به اهداف وى از تدوين اين اثر، اشاره شده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/5 ج 1، ص 5]</ref>.
     
    در مقدمه آقاى على خراسانى، سير تكوين اثر، اصول و ضوابط تدوين و ويژگى‌هاى آن توضيح داده شده است <ref> [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/15 همان، ص 15]</ref>.


    اصول هماهنگى كار پژوهشگرانى كه در تدوين و شكل‌گيرى اين اثر نفيس، همكارى داشته‌اند، چنين است:
    اصول هماهنگى كار پژوهشگرانى كه در تدوين و شكل‌گيرى اين اثر نفيس، همكارى داشته‌اند، چنين است:


    #برداشت‌ها بر اساس مشهورترين قرائت؛ يعنى قرائت حفص از عاصم كه منتسب به قرائت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] است، صورت گرفته و از قرائت‌هاى ديگر، هرچند مشهور، برداشتى نشده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/17 مقدمه على خراسانى، ج 1، ص 17]</ref>.
    #برداشت‌ها بر اساس مشهورترين قرائت؛ يعنى قرائت حفص از عاصم كه منتسب به قرائت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] است، صورت گرفته و از قرائت‌هاى ديگر، هرچند مشهور، برداشتى نشده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/17 مقدمه على خراسانى، ج 1، ص17]</ref>
    #همه برداشت‌هاى ارائه‌شده، مورد پذيرش پژوهشگران اين طرح است و محققان تنها بر پايه سخن ديگران، برداشتى ارائه نكرده‌اند. البته برداشت‌هاى احتمالى نيز براى جامعيت كار آورده شده و با نهادن ستاره مشخص شده‌اند <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان، ص 18]</ref>.
    #همه برداشت‌هاى ارائه‌شده، مورد پذيرش پژوهشگران اين طرح است و محققان تنها بر پايه سخن ديگران، برداشتى ارائه نكرده‌اند. البته برداشت‌هاى احتمالى نيز براى جامعيت كار آورده شده و با نهادن ستاره مشخص شده‌اند..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان، ص18]</ref>
    #براى جامعيت برداشت‌ها، پژوهشگران به قيود و اوصاف، شأن نزول‌ها، مفاهيم التزامى و سياق و ساختار ادبى آيات توجه داشته‌اند <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #براى جامعيت برداشت‌ها، پژوهشگران به قيود و اوصاف، شأن نزول‌ها، مفاهيم التزامى و سياق و ساختار ادبى آيات توجه داشته‌اند..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #هريك از آيات به‌تنهايى بررسى شده و هيچ‌گاه از دو يا چند آيه - هرچند كاملا به‌هم‌پيوسته باشند - يك‌جا برداشت نشده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #هريك از آيات به‌تنهايى بررسى شده و هيچ‌گاه از دو يا چند آيه - هرچند كاملا به‌هم‌پيوسته باشند - يك‌جا برداشت نشده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #تا حد امكان، ترجمه ارائه شده در ذيل آيات، هماهنگ با فهم نويسندگان تفسير و سازگار با برداشت‌ها است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #تا حد امكان، ترجمه ارائه شده در ذيل آيات، هماهنگ با فهم نويسندگان تفسير و سازگار با برداشت‌ها است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #در ذيل برداشت‌هايى كه به‌روشنى از آيات استفاده نشده، چگونگى برداشت توضيح داده شده است <ref> [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #در ذيل برداشت‌هايى كه به‌روشنى از آيات استفاده نشده، چگونگى برداشت توضيح داده شده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #با آنكه اين تفسير در زمره تفسيرهاى روايى نيست، رواياتى كه به بيان ظواهر آيات پرداخته و ابهامى را از آن زدوده، مورد توجه قرار گرفته و متن عربى و ترجمه آن در پايان برداشت‌ها آمده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #با آنكه اين تفسير در زمره تفسيرهاى روايى نيست، رواياتى كه به بيان ظواهر آيات پرداخته و ابهامى را از آن زدوده، مورد توجه قرار گرفته و متن عربى و ترجمه آن در پايان برداشت‌ها آمده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #موضوعات و كليدواژه‌هاى اصلى هر آيه در پايان هريك آمده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #موضوعات و كليدواژه‌هاى اصلى هر آيه در پايان هريك آمده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>
    #در ذيل هر برداشت، تمام يا بخشى از آيه مستند برداشت، ذكر شده و در چينش برداشت‌ها، ترتيب منطقى رعايت شده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>.
    #در ذيل هر برداشت، تمام يا بخشى از آيه مستند برداشت، ذكر شده و در چينش برداشت‌ها، ترتيب منطقى رعايت شده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/18 همان]</ref>


    برخى از ويژگى‌هاى اثر حاضر، از اصول و مبانى پيش‌گفته روشن مى‌شود؛ بااين‌حال، مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين اثر، عبارت است از:
    برخى از ويژگى‌هاى اثر حاضر، از اصول و مبانى پيش‌گفته روشن مى‌شود؛ بااين‌حال، مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين اثر، عبارت است از:
    #جامعيت: نگرش اين اثر بر پايه رنگ و حال و هواى خاصى همچون ادب، عرفان، كلام، تربيت و علوم عقلى و نقلى نبوده، بلكه از همه سو و هر زاويه، به مفاهيم قرآنى نگريسته است. بر اين اساس، موضوعات گوناگون در عرصه‌هاى مختلف از قرآن كريم برداشت شده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان، ص 19]</ref>.
    #جامعيت: نگرش اين اثر بر پايه رنگ و حال و هواى خاصى همچون ادب، عرفان، كلام، تربيت و علوم عقلى و نقلى نبوده، بلكه از همه سو و هر زاويه، به مفاهيم قرآنى نگريسته است. بر اين اساس، موضوعات گوناگون در عرصه‌هاى مختلف از قرآن كريم برداشت شده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان، ص19]</ref>
    #نوآورى: در اين اثر، همراه بهره‌ورى از آرا و انظار مفسران بزرگ، نوانديشى‌ها و نوزايى‌ها نيز جلوه يافته كه هم تراويده ذهن جوان و پوياى طراح آن و هم برخاسته از ديدگاه‌هاى نوگرايانه محققان مركز بوده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>.
    #نوآورى: در اين اثر، همراه بهره‌ورى از آرا و انظار مفسران بزرگ، نوانديشى‌ها و نوزايى‌ها نيز جلوه يافته كه هم تراويده ذهن جوان و پوياى طراح آن و هم برخاسته از ديدگاه‌هاى نوگرايانه محققان مركز بوده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>
    #طراحى تازه در ارائه مطالب: هر موضوع و مفهومى كه از ظاهر آيات برداشت شده، با شماره مستقل ثبت گشته و هرگاه برداشتى به‌سادگى از ظاهر آيه ممكن نبوده، توضيحى فشرده در پى آن آمده است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>.
    #طراحى تازه در ارائه مطالب: هر موضوع و مفهومى كه از ظاهر آيات برداشت شده، با شماره مستقل ثبت گشته و هرگاه برداشتى به‌سادگى از ظاهر آيه ممكن نبوده، توضيحى فشرده در پى آن آمده است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>
    #جداسازى برداشت‌هاى قرآنى از روايات: سخن معصومان (ع) كه مفسران حقيقى قرآنند، در پى برداشت‌هاى قرآنى ذكر گشته تا ميان آن‌ها آميختگى پيش نيايد. البته به رواياتى اكتفا شده كه جنبه تفسيرى دارند و ابهامى از آيه مى‌زدايند، يا مطلبى افزون بر برداشت‌هاى استخراج‌شده دارند و يا يكى از احتمال‌هاى راه‌يافته در آيه را تعين مى‌بخشند. مجموعِ اين روايات نزديك به 3000 عدد است <ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>.
    #جداسازى برداشت‌هاى قرآنى از روايات: سخن معصومان(ع) که مفسران حقيقى قرآنند، در پى برداشت‌هاى قرآنى ذكر گشته تا ميان آن‌ها آميختگى پيش نيايد. البته به رواياتى اكتفا شده كه جنبه تفسيرى دارند و ابهامى از آيه مى‌زدايند، يا مطلبى افزون بر برداشت‌هاى استخراج‌شده دارند و يا يكى از احتمال‌هاى راه‌يافته در آيه را تعين مى‌بخشند. مجموعِ اين روايات نزدیک به 3000 عدد است..<ref>[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575/1/19 همان]</ref>
    #تهيه فهرست موضوعى: در پايان هر آيه و آن‌گاه، در پايان هر جلد، موضوعات و مفهوم‌هاى فرادست‌آمده، به‌صورت الفبايى - موضوعى، تدوين گشته و در نمايه عنوان‌هاى اصلى و فرعى دسته‌بندى شده‌اند. اين نمايه سرانجام در يك جا فراهم خواهد آمد. بدين‌سان، پژوهندگان مى‌توانند در هر موضوع خرد و كلان قرآنى، از اين اثر راهنمايى جويند.
    #تهيه فهرست موضوعى: در پايان هر آيه و آن‌گاه، در پايان هر جلد، موضوعات و مفهوم‌هاى فرادست‌آمده، به‌صورت الفبايى - موضوعى، تدوين گشته و در نمايه عنوان‌هاى اصلى و فرعى دسته‌بندى شده‌اند. اين نمايه سرانجام در يك جا فراهم خواهد آمد. بدين‌سان، پژوهندگان مى‌توانند در هر موضوع خرد و كلان قرآنى، از اين اثر راهنمايى جويند.
    #حاشيه‌گريزى: اين مجموعه از هر گونه حاشيه و مطلب غير تفسيرى تهى است و به سخنانى اكتفا نموده كه توضيح‌گر برداشت‌ها از آيات باشند. بدين‌گونه در عين جامعيت، اختصار را نيز رعايت كرده است.
    #حاشيه‌گريزى: اين مجموعه از هر گونه حاشيه و مطلب غير تفسيرى تهى است و به سخنانى اكتفا نموده كه توضيح‌گر برداشت‌ها از آيات باشند. بدين‌گونه در عين جامعيت، اختصار را نيز رعايت كرده است.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==
    فهرست نمايه‌هاى هر جلد، در پايان همان جلد آمده و پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
    فهرست نمايه‌هاى هر جلد، در پايان همان جلد آمده و پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.


    خط ۹۵: خط ۷۷:


    ==پانويس ==
    ==پانويس ==
    <references />
    <references/>
     
    {{تفاسیر}}
    {{تفاسیر}}
    {{کتاب سال جمهوری اسلامی ایران}}
    {{کتاب سال حوزه}}
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    ==وابسته‌ها==




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8575 مطالعه کتاب تفسیر راهنما در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده: تفسیر]]
    [[رده: تفسیر]]
    [[رده:متون تفاسیر]]
    [[رده: متون تفاسیر]]
    [[رده:کتاب سال جمهوری اسلامی ایران]]
    [[رده:کتاب سال حوزه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۹

    تفسیر راهنما
    تفسیر راهنما
    پدیدآورانحوزه علمیه قم. دفتر تبلیغات اسلامی. مرکز فرهنگ و معارف قرآن. جمعي از محققان (نویسنده) هاشمی رفسنجانی، اکبر (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرروشی نو در ارائه مفاهیم و موضوعات قرآن
    ناشربوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1386 ش
    چاپ5
    شابک‎978-964-548-662-2
    موضوعتفاسیر شیعه - قرن ۱۴
    زبانفارسی
    تعداد جلد21
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏98‎‏ ‎‏/‎‏ﻫ‎‏2‎‏ت‎‏7‎‏ ‎‏1386
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تفسير راهنما، تأليف اكبر هاشمى رفسنجانى و جمعى از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن، تفسيرى است گران‌بها از قرآن مجيد، براى دسترسى آسان و سريع مبلغان اسلامى و فرهيختگان دين‌پژوه به موضوعات قرآنى..[۱]كه به زبان فارسى و قبل از پيروزى انقلاب اسلامى، تدوين شده است.

    هدف از تدوين و تنظيم اين اثر، تهيه مجموعه‌اى بود كه كليد مفاهيم و معارف قرآنى بشمار آيد..[۲]

    ساختار

    كتاب با دو مقدمه از نویسنده و آقاى على خراسانى (رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن) آغاز و مطالب در بيست و يك جلد، تنظيم شده است.

    نویسنده، اين اثر را در دوران مبارزات خود، در زندان‌هاى ساواک تدوين نموده است. وى به رغم كمبود ابزارهاى پژوهش، با بررسى همه آيات قرآن و تأمل در آن‌ها، 30000 برداشت از مفهوم‌ها و موضوعات قرآن كريم را در 22 دفتر دويست برگ، در سه سال فراهم آورده است..[۳]

    وى هم‌زمان با فيش‌بردارى و نمايه‌زنى و نگارش موضوعات - كه مقدمه رسيدن به فرهنگ جامعى از موضوعات قرآن بود - دريافت كه عرضه مجموعه برداشت‌هاى ذيل هر آيه به شكل مستقل نيز فوايد بسيار دارد؛ زيرا در ميان تفاسير ترتيبى جاى چنين اثرى خالى بود و مى‌توانست پشتوانه طرح عظيم كليد راهیابى به موضوعات و مفاهيم قرآن كريم باشد. بدين ترتيب، تفسير راهنما كه مجموعه‌اى بيست مجلدى و مشتمل بر ده‌ها هزار برداشت است، شكل گرفت..[۴]

    منابعى كه پژوهشگران اين اثر براى آشنايى بيشتر با واژگان قرآنى، از آن‌ها بهره برده‌اند، عبارتند از: مفردات راغب؛ لسان العرب؛ القاموس المحيط؛ المصباح المنير؛ معجم مقاييس اللغة؛ تاج العروس؛ نهايه ابن اثير و صحاح جوهرى..[۵]

    همچنين افزون بر دقت‌ورزى فردى و گروهى درباره آيات، براى برداشت‌هاى بيشتر دست‌كم به ده تفسير مراجعه شده است كه عبارتند از: مجمع البيان طبرسى؛ الميزان علامه طباطبايى؛ تبيان شيخ طوسى؛ تفسير كبير فخر رازى؛ تفسير كشاف زمخشرى؛ تفسير قُرطُبى؛ كشف الأسرار ميبدى؛ روح المعانیآلوسى؛ التحرير و التنوير ابن عاشور و في ظلال القرآن سید قطب..[۶]

    مأخذهاى روايى براى استخراج روايات تفسيرى اين اثر، عبارتند از: احتجاج طبرسى؛ اختصاص شيخ مفيد؛ استبصار شيخ طوسى؛ الميزان علامه طباطبايى؛ امالى شيخ صدوق؛ امالى شيخ طوسى؛ بحار الأنوار علامه مجلسى؛ تفسير برهان؛ بصائر الدرجات؛ تأويل الآيات الظاهرة؛ تفسير تبيان؛ تحف العقول؛ توحيد صدوق؛ تهذيب شيخ طوسى؛ ثواب الأعمال شيخ صدوق؛ خصال شيخ صدوق؛ الدر المنثور جلال‌الدين سيوطى؛ دعائم الإسلام؛ رجال كشى؛ تفسير صافى؛ تفسير طبرى؛ علل الشرائع؛ تفسير عياشى؛ عيون أخبار الرضا؛ غيبت شيخ طوسى؛ غيبت نعمانى؛ تفسير فرات كوفى؛ قرب الإسناد؛ تفسير قمى؛ كافى؛ كشف الغُمة؛ كمال‌الدين صدوق؛ مجمع البيان؛ محاسن برقى؛ معاني الأخبار؛ مصباح الشريعة؛ مناقب ابن شهرآشوب؛ من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه؛ نهج‌البلاغه و نور الثقلين..[۷]

    گزارش محتوا

    در مقدمه نویسنده، ضمن توضيح شيوه كار به اهداف وى از تدوين اين اثر، اشاره شده است..[۸]

    در مقدمه آقاى على خراسانى، سير تكوين اثر، اصول و ضوابط تدوين و ويژگى‌هاى آن توضيح داده شده است..[۹]

    اصول هماهنگى كار پژوهشگرانى كه در تدوين و شكل‌گيرى اين اثر نفيس، همكارى داشته‌اند، چنين است:

    1. برداشت‌ها بر اساس مشهورترين قرائت؛ يعنى قرائت حفص از عاصم كه منتسب به قرائت اميرالمؤمنين(ع) است، صورت گرفته و از قرائت‌هاى ديگر، هرچند مشهور، برداشتى نشده است..[۱۰]
    2. همه برداشت‌هاى ارائه‌شده، مورد پذيرش پژوهشگران اين طرح است و محققان تنها بر پايه سخن ديگران، برداشتى ارائه نكرده‌اند. البته برداشت‌هاى احتمالى نيز براى جامعيت كار آورده شده و با نهادن ستاره مشخص شده‌اند..[۱۱]
    3. براى جامعيت برداشت‌ها، پژوهشگران به قيود و اوصاف، شأن نزول‌ها، مفاهيم التزامى و سياق و ساختار ادبى آيات توجه داشته‌اند..[۱۲]
    4. هريك از آيات به‌تنهايى بررسى شده و هيچ‌گاه از دو يا چند آيه - هرچند كاملا به‌هم‌پيوسته باشند - يك‌جا برداشت نشده است..[۱۳]
    5. تا حد امكان، ترجمه ارائه شده در ذيل آيات، هماهنگ با فهم نويسندگان تفسير و سازگار با برداشت‌ها است..[۱۴]
    6. در ذيل برداشت‌هايى كه به‌روشنى از آيات استفاده نشده، چگونگى برداشت توضيح داده شده است..[۱۵]
    7. با آنكه اين تفسير در زمره تفسيرهاى روايى نيست، رواياتى كه به بيان ظواهر آيات پرداخته و ابهامى را از آن زدوده، مورد توجه قرار گرفته و متن عربى و ترجمه آن در پايان برداشت‌ها آمده است..[۱۶]
    8. موضوعات و كليدواژه‌هاى اصلى هر آيه در پايان هريك آمده است..[۱۷]
    9. در ذيل هر برداشت، تمام يا بخشى از آيه مستند برداشت، ذكر شده و در چينش برداشت‌ها، ترتيب منطقى رعايت شده است..[۱۸]

    برخى از ويژگى‌هاى اثر حاضر، از اصول و مبانى پيش‌گفته روشن مى‌شود؛ بااين‌حال، مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين اثر، عبارت است از:

    1. جامعيت: نگرش اين اثر بر پايه رنگ و حال و هواى خاصى همچون ادب، عرفان، كلام، تربيت و علوم عقلى و نقلى نبوده، بلكه از همه سو و هر زاويه، به مفاهيم قرآنى نگريسته است. بر اين اساس، موضوعات گوناگون در عرصه‌هاى مختلف از قرآن كريم برداشت شده است..[۱۹]
    2. نوآورى: در اين اثر، همراه بهره‌ورى از آرا و انظار مفسران بزرگ، نوانديشى‌ها و نوزايى‌ها نيز جلوه يافته كه هم تراويده ذهن جوان و پوياى طراح آن و هم برخاسته از ديدگاه‌هاى نوگرايانه محققان مركز بوده است..[۲۰]
    3. طراحى تازه در ارائه مطالب: هر موضوع و مفهومى كه از ظاهر آيات برداشت شده، با شماره مستقل ثبت گشته و هرگاه برداشتى به‌سادگى از ظاهر آيه ممكن نبوده، توضيحى فشرده در پى آن آمده است..[۲۱]
    4. جداسازى برداشت‌هاى قرآنى از روايات: سخن معصومان(ع) که مفسران حقيقى قرآنند، در پى برداشت‌هاى قرآنى ذكر گشته تا ميان آن‌ها آميختگى پيش نيايد. البته به رواياتى اكتفا شده كه جنبه تفسيرى دارند و ابهامى از آيه مى‌زدايند، يا مطلبى افزون بر برداشت‌هاى استخراج‌شده دارند و يا يكى از احتمال‌هاى راه‌يافته در آيه را تعين مى‌بخشند. مجموعِ اين روايات نزدیک به 3000 عدد است..[۲۲]
    5. تهيه فهرست موضوعى: در پايان هر آيه و آن‌گاه، در پايان هر جلد، موضوعات و مفهوم‌هاى فرادست‌آمده، به‌صورت الفبايى - موضوعى، تدوين گشته و در نمايه عنوان‌هاى اصلى و فرعى دسته‌بندى شده‌اند. اين نمايه سرانجام در يك جا فراهم خواهد آمد. بدين‌سان، پژوهندگان مى‌توانند در هر موضوع خرد و كلان قرآنى، از اين اثر راهنمايى جويند.
    6. حاشيه‌گريزى: اين مجموعه از هر گونه حاشيه و مطلب غير تفسيرى تهى است و به سخنانى اكتفا نموده كه توضيح‌گر برداشت‌ها از آيات باشند. بدين‌گونه در عين جامعيت، اختصار را نيز رعايت كرده است.

    وضعيت كتاب

    فهرست نمايه‌هاى هر جلد، در پايان همان جلد آمده و پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.

    پانويس

    1. ↑ مقدمه، ج 1، ص17
    2. ↑ پيشگفتار، ج 1، ص12
    3. ↑ همان
    4. ↑ همان
    5. ↑ مقدمه على خراسانى، ج 1، ص18
    6. ↑ همان
    7. ↑ همان، ص19
    8. ↑ ج 1، ص5
    9. ↑ همان، ص15
    10. ↑ مقدمه على خراسانى، ج 1، ص17
    11. ↑ همان، ص18
    12. ↑ همان
    13. ↑ همان
    14. ↑ همان
    15. ↑ همان
    16. ↑ همان
    17. ↑ همان
    18. ↑ همان
    19. ↑ همان، ص19
    20. ↑ همان
    21. ↑ همان
    22. ↑ همان

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=تفسیر_راهنما&oldid=623521»