ویکی‌نور

تحفة الفتی في تفسير سورة هل أتی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت')
جز (جایگزینی متن - ' زين ال' به ' زين‌ال')
 
(۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR10668J1.jpg|بندانگشتی|تحفة الفتی في تفسیر سورة هل أتی]]
| تصویر =NUR10668J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =تحفة الفتی في تفسیر سورة هل أتی
|+ |
| عنوان‌های دیگر =
|-
| پدیدآوران =  
! نام کتاب!! data-type='bookName'|تحفة الفتی في تفسیر سورة هل أتی
[[بهارزاده، پروين]] (محقق و مصحح)
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[بهارزاده، پروين]] (محقق و مصحح)


[[دشتکی، منصور بن محمد]] (نويسنده)
[[دشتکی، منصور بن محمد]] (نویسنده)
|-
| زبان =عربی
|زبان  
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏102‎‏/‎‏933‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏5‎‏ت‎‏7
|data-type='language'|عربی
| موضوع =
 
تفاسیر (سوره دهر)
فارسی
|-
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏102‎‏/‎‏933‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏5‎‏ت‎‏7
|-
|موضوع  
|data-type='subject'|تفاسیر (سوره دهر)


تفاسیر اهل سنت - قرن 10ق.
تفاسیر اهل سنت - قرن 10ق.
|-
| ناشر =
|ناشر  
مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
|data-type='publisher'|مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر =تهران - ایران
|-
| سال نشر = 1381 ش  
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|تهران - ایران
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'| 1381 هـ.ش  
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10668AUTOMATIONCODE
|}
</div>
 
 
== معرفى اجمالى ==
 


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10668AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =964-6781-74-8
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10668
| کتابخوان همراه نور =10668
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى'''، از آثار [[دشتکی، منصور بن محمد |غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى]] (866 - 948ق) است كه در آن، آيات هفتاد و ششمين سوره قرآن كريم را كه به نام‌هاى «انسان»، «دهر» و «هل أتى» ناميده مى‌شود، به‌صورت تفسير ترتيبى و به شيوه‌اى مختصر با گرايش فلسفى و عرفانى و تأويلى توضيح داده است.
'''تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى'''، از آثار [[دشتکی، منصور بن محمد |غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى]] (866 - 948ق) است كه در آن، آيات هفتاد و ششمين سوره قرآن كريم را كه به نام‌هاى «انسان»، «دهر» و «هل أتى» ناميده مى‌شود، به‌صورت تفسير ترتيبى و به شيوه‌اى مختصر با گرايش فلسفى و عرفانى و تأويلى توضيح داده است.


اين اثر پژوهشى، به زبان عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فنى كلامى، فلسفى و عرفانى نوشته شده و با تصحيح و مقدمه عالمانه سركار خانم پروين بهارزاده و همراه ترجمه‌اى شيوا به زبان فارسى و نيز تعليقات دو زبانه (عربى - فارسى) از ايشان منتشر گرديده است.
اين اثر پژوهشى، به زبان عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فنى كلامى، فلسفى و عرفانى نوشته شده و با تصحيح و مقدمه عالمانه سركار خانم پروين بهارزاده و همراه ترجمه‌اى شيوا به زبان فارسی و نيز تعليقات دو زبانه (عربى - فارسی) از ايشان منتشر گرديده است.
 
== ساختار ==
 


اثر حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى كتاب (شامل مقدمه و 26 مشرق به ترتيب آيات سى‌ويك‌گانه سوره انسان) تشكيل شده است. هرچند زبان و ادبيات مقدمه مصحح اين اثر، فارسى و متناسب با نسل معاصر، روان و زيبا است، ولى زبان متن اثر، چنين نيست و عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فلسفى و عرفانى است و البته تعليقات مصحح كه به‌صورت دو زبانه (عربى - فارسى) نوشته شده، چنين مشكلى ندارد و روشن و رسا است.
==ساختار==
اثر حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى كتاب (شامل مقدمه و 26 مشرق به ترتيب آيات سى‌ويك‌گانه سوره انسان) تشكيل شده است. هرچند زبان و ادبيات مقدمه مصحح اين اثر، فارسی و متناسب با نسل معاصر، روان و زيبا است، ولى زبان متن اثر، چنين نيست و عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فلسفى و عرفانى است و البته تعليقات مصحح كه به‌صورت دو زبانه (عربى - فارسی) نوشته شده، چنين مشكلى ندارد و روشن و رسا است.


مصحح از منابع قابل توجهى (169 كتاب فارسى و عربى و 5 مقاله فارسى) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است.
مصحح از منابع قابل توجهى (169 كتاب فارسی و عربى و 5 مقاله فارسی) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است.


شيوه نويسنده در اين اثر، پژوهشى است و در آن كوشيده است افزون بر نقل و بيان آراى ديگران، نقدها و نوآورى‌هاى خود را نيز شرح دهد.
شيوه نویسنده در اين اثر، پژوهشى است و در آن كوشيده است افزون بر نقل و بيان آراى ديگران، نقدها و نوآورى‌هاى خود را نيز شرح دهد.


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
 
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
 
در باره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:


#مصحح در مقدمه‌اش كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكرده است، چند نكته را يادآور شده است: الف)- رساله تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، تفسيرى است فشرده و سرشار از اشارات فلسفى و عرفانى...؛
#مصحح در مقدمه‌اش كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكرده است، چند نكته را يادآور شده است: الف)- رساله تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، تفسيرى است فشرده و سرشار از اشارات فلسفى و عرفانى...؛
#:ب)- نويسنده، كوشيده است تا ضمن تفسير آيات سوره انسان، علاوه بر ذكر آراء ديگر مفسران، مطالب نو و كشفيات خود را كه غالباً رنگ‌وبوى فلسفى و عرفانى و تأويلى دارد، در قالب جملاتى كوتاه و اشاره‌اى عرضه كند؛
#:ب)- نویسنده، كوشيده است تا ضمن تفسير آيات سوره انسان، علاوه بر ذكر آراء ديگر مفسران، مطالب نو و كشفيات خود را كه غالباً ً رنگ‌وبوى فلسفى و عرفانى و تأويلى دارد، در قالب جملاتى كوتاه و اشاره‌اى عرضه كند؛
#:ج)- نويسنده در موارد متعدد، تفصيل مطالب را به رساله‌هاى ديگر خويش احاله كرده و درك عميق آن را به داشتن ذوقى سليم و فهمى مستقيم مشروط كرده است و... <ref>ر. ك.: مقدمه مصحح، ص يازده - بيست و نه</ref>.
#:ج)- نویسنده در موارد متعدد، تفصيل مطالب را به رساله‌هاى ديگر خويش احاله كرده و درك عميق آن را به داشتن ذوقى سليم و فهمى مستقيم مشروط كرده است و.<ref>ر. ك.: مقدمه مصحح، صيازده - بيست و نه</ref>
#نويسنده در تفسير آيه {{متن قرآن|مُتَّكِئينَ فيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فيها شَمْساً وَ لا زَمْهَريراً|سوره=انسان|آیه=13}}چنين آورده است: «... آيه بيانگر اثبات لذات و نفى درد و رنج در بهشت است. «شمس»، مشقتى توأم با شوريدگى و «زمهرير»، سرما و جمودى است كه كاهلى و بى‌خبرى در پى دارند و بهشت عارى از اين دو رنج است <ref>متن كتاب، ص 141 و مقايسه شود با: همان، ص 44</ref>.
#نویسنده در تفسير آيه {{متن قرآن|مُتَّكِئينَ فيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فيها شَمْساً وَ لا زَمْهَريراً|سوره=انسان|آیه=13}}چنين آورده است: «... آيه بيانگر اثبات لذات و نفى درد و رنج در بهشت است. #:«شمس»، مشقتى توأم با شوريدگى و «زمهرير»، سرما و جمودى است كه كاهلى و بى‌خبرى در پى دارند و بهشت عارى از اين دو رنج است.<ref>متن كتاب، ص141 و مقايسه شود با: همان، ص44</ref>
#نويسنده در تفسير آيه{{متن قرآن|إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً|سوره=انسان|آیه=22}}چنين آورده است: «مقصود آن است كه آن نعمت كه به شما عنايت شد، به ميزان تلاش و كوشش شما است؛ يعنى همه آن فعاليت‌هاى حسى و عقلى شما براى دستيابى به آن است و سپاس از جانب خدا به اين معنا بازمى‌گردد كه وى در دايره علم خويش اهميت و سزاوارى اينان را به آن نعمت‌هاى بخشوده، سنجيده است و الله اعلم» <ref>همان، ص 148 - 149 و مقايسه شود با: همان، ص 54</ref>.
#نویسنده در تفسير آيه{{متن قرآن|إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً|سوره=انسان|آیه=22}}چنين آورده است: «مقصود آن است كه آن نعمت كه به شما عنايت شد، به ميزان تلاش و كوشش شما است؛ يعنى همه آن فعالیت‌های حسى و عقلى شما براى دستيابى به آن است و سپاس از جانب خدا به اين معنا بازمى‌گردد كه وى در دايره علم خويش اهميت و سزاوارى اينان را به آن نعمت‌هاى بخشوده، سنجيده است و الله اعلم».<ref>همان، ص148 - 149 و مقايسه شود با: همان، ص54</ref>
#نويسنده مطالبش را با مناجاتى جالب به پايان برده كه سركار خانم پروين بهارزاده آن را به اين صورت زيبا ترجمه كرده است: «بارالها! اى آنكه هستى را حيات بخشيدى و اى آنكه اسير و دربند را صاحب اختيارى! بنده‌اى كه سر بر آستانت مى‌سايد و ميهمان ناخوانده خوان كرمت گشته است، اميد آن دارد كه توبه‌اش بپذيرى؛ عفو و بخششت مقصود اوست و...» <ref>همان، ص 155</ref>.
#نویسنده مطالبش را با مناجاتى جالب به پايان برده كه سركار خانم پروين بهارزاده آن را به اين صورت زيبا ترجمه كرده است: «بارالها! اى آنكه هستى را حيات بخشيدى و اى آنكه اسير و دربند را صاحب اختيارى! بنده‌اى كه سر بر آستانت مى‌سايد و ميهمان ناخوانده خوان كرمت گشته است، اميد آن دارد كه توبه‌اش بپذيرى؛ عفو و بخششت مقصود اوست و...».<ref>همان، ص155</ref>
#نويسنده گاه از اشعار فارسى نيز براى توضيح مطالبش استفاده كرده است، مانند استشهاد به اين ابيات از مولوى:{{شعر}}
#نویسنده گاه از اشعار فارسی نيز براى توضيح مطالبش استفاده كرده است، مانند استشهاد به اين ابيات از مولوى:{{شعر}}
#:{{ب|''گر نبودى خلق، محجوب و كثيف ''|2=''ور نبودى حلق‌ها، تنگ و ضعيف''}}
#:{{ب|''گر نبودى خلق، محجوب و كثيف ''|2=''ور نبودى حلق‌ها، تنگ و ضعيف''}}
#:{{ب|''در بيابان، داد معنى دادمى ''|2=''غير از اين، نطق دگر بگشادمى''}}
#:{{ب|''در بيابان، داد معنى دادمى ''|2=''غير از اين، نطق دگر بگشادمى''}}
#:{{ب|''من چه گويم يك رگم هشيار نيست''|2=''وصف آن يارى كه او را يار نيست''}}
#:{{ب|''من چه گويم يك رگم هشيار نيست''|2=''وصف آن يارى كه او را يار نيست''<ref>متن كتاب، ص40</ref>}}{{پایان شعر}}.
{{پایان شعر}}<ref>متن كتاب، ص 40</ref>.
#در پايان متن كتاب نوشته شده است: «قد تمّ كتابة تفسير سورة الإنسان في يوم الإثنين التاسع من شهر ربيع‌الآخر سنة تسعين و تسعمائة الهجرية» (نگارش تفسير سوره انسان در روز دوشنبه نهم ماه ربيع‌الثانى سال 990 هجرى تمام شد).<ref>همان، ص61</ref>به نظر مى‌رسد اين جمله كلام نویسنده كتاب نيست و گفته كاتب نسخه خطى است.
#در پايان متن كتاب نوشته شده است: «قد تمّ كتابة تفسير سورة الإنسان في يوم الإثنين التاسع من شهر ربيع‌الآخر سنة تسعين و تسعمائة الهجرية» (نگارش تفسير سوره انسان در روز دوشنبه نهم ماه ربيع‌الثانى سال 990 هجرى تمام شد) <ref>همان، ص 61</ref>. به نظر مى‌رسد اين جمله كلام نويسنده كتاب نيست و گفته كاتب نسخه خطى است.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب (مقدمه كتاب، صهفت - ده)، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات، احاديث، كتب و اشعار -.<ref>متن كتاب، ص159 - 169</ref>و فهرست منابع.<ref>همان، ص171 - 180</ref>فراهم شده است.


كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 3 و...</ref>و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 1 و...</ref>و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را به‌صورت جزئى مطرح كرده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص14، پاورقى 1، 2، 3، 5، 6، 7 و...</ref>و گاه معانى لغات را شرح داده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص24، پاورقى 14 و...</ref>و گاه متن آيه يا ترجمه فارسی آن را آورده است.<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص25، پاورقى 4 و 5 و...</ref>و...


براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب (مقدمه كتاب، ص هفت - ده)، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات، احاديث، كتب و اشعار - <ref>متن كتاب، ص 159 - 169</ref> و فهرست منابع <ref>همان، ص 171 - 180</ref> فراهم شده است.
همچنين مصحح پى‌نوشت‌هایى پژوهشى بر مطالب كتاب نوشته است.<ref>همان، ص63 - 108</ref>در برخى از اين پى‌نوشت‌ها، توضيحاتى تاريخى و رجالى است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص63، پى‌نوشت 1</ref>و برخى ديگر شرح لغات و اصطلاحات.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص81 - 82، پى‌نوشت 20 و ص82، پى‌نوشت 21. و ص83، پى‌نوشت 22 و ص98، پى‌نوشت 41 و 42 و...</ref>و بعضى ديگر توضيحاتى در مورد معانى روايات است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص93، پى‌نوشت 33</ref>و برخى تبيين معناى يكى از اصطلاحات علم حديث، مانند روايت مستفيض است.<ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص94، پى‌نوشت 34</ref>و...
 
كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نويسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 1، پاورقى 3 و...</ref> و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 1، پاورقى 1 و...</ref> و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را به‌صورت جزئى مطرح كرده است <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 14، پاورقى 1، 2، 3، 5، 6، 7 و...</ref> و گاه معانى لغات را شرح داده است <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 24، پاورقى 14 و...</ref> و گاه متن آيه يا ترجمه فارسى آن را آورده است <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 25، پاورقى 4 و 5 و...</ref> و...
 
همچنين مصحح پى‌نوشت‌هايى پژوهشى بر مطالب كتاب نوشته است <ref>همان، ص 63 - 108</ref>. در برخى از اين پى‌نوشت‌ها، توضيحاتى تاريخى و رجالى است <ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص 63، پى‌نوشت 1</ref> و برخى ديگر شرح لغات و اصطلاحات <ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص 81 - 82، پى‌نوشت 20 و ص 82، پى‌نوشت 21. و ص 83، پى‌نوشت 22 و ص 98، پى‌نوشت 41 و 42 و...</ref> و بعضى ديگر توضيحاتى در مورد معانى روايات است <ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص 93، پى‌نوشت 33</ref> و برخى تبيين معناى يكى از اصطلاحات علم حديث، مانند روايت مستفيض است <ref>مثلاً ر. ك.: همان، ص 94، پى‌نوشت 34</ref> و...


همچنين مصحح، متن عربى را به زبان فارسى به‌صورت شيوا و مختصر ترجمه كرده است <ref>همان، ص 109 - 155</ref>. وى تصويرى از آغاز و انجام نسخه خطى كتاب حاضر را نيز آورده است <ref>همان، ص 90 - 91</ref>. همچنين شجره‌نامه خاندان دشتكى را تحت عنوان «سلسه آباء بيت دشتكى» آورده و نسب غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى را تا حضرت اميرالمؤمنين على (ع) ذكر كرده است <ref>همان، ص سى و سه</ref>.
همچنين مصحح، متن عربى را به زبان فارسی به‌صورت شيوا و مختصر ترجمه كرده است.<ref>همان، ص109 - 155</ref>وى تصويرى از آغاز و انجام نسخه خطى كتاب حاضر را نيز آورده است.<ref>همان، ص90 - 91</ref>همچنين شجره‌نامه خاندان دشتكى را تحت عنوان «سلسه آباء بيت دشتكى» آورده و نسب غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى را تا حضرت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] ذكر كرده است.<ref>همان، صسى و سه</ref>


==پانويس ==
==پانويس ==
<references />
<references/>
== منابع مقاله ==
==منابع مقاله==


مقدمه و متن كتاب.
مقدمه و متن كتاب.
خط ۹۷: خط ۷۳:


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
[[العسل المصفی من تهذيب زين‌الفتی في شرح سورة هل أتی]]


== پیوندها ==


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۸

تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، از آثار غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى (866 - 948ق) است كه در آن، آيات هفتاد و ششمين سوره قرآن كريم را كه به نام‌هاى «انسان»، «دهر» و «هل أتى» ناميده مى‌شود، به‌صورت تفسير ترتيبى و به شيوه‌اى مختصر با گرايش فلسفى و عرفانى و تأويلى توضيح داده است.

تحفة الفتی في تفسیر سورة هل أتی
تحفة الفتی في تفسير سورة هل أتی
پدیدآورانبهارزاده، پروين (محقق و مصحح) دشتکی، منصور بن محمد (نویسنده)
ناشرمرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشرتهران - ایران
سال نشر1381 ش
چاپ1
شابک‎964-6781-74-8
موضوعتفاسیر (سوره دهر) تفاسیر اهل سنت - قرن 10ق.
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏102‎‏/‎‏933‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏5‎‏ت‎‏7
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

اين اثر پژوهشى، به زبان عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فنى كلامى، فلسفى و عرفانى نوشته شده و با تصحيح و مقدمه عالمانه سركار خانم پروين بهارزاده و همراه ترجمه‌اى شيوا به زبان فارسی و نيز تعليقات دو زبانه (عربى - فارسی) از ايشان منتشر گرديده است.

ساختار

اثر حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى كتاب (شامل مقدمه و 26 مشرق به ترتيب آيات سى‌ويك‌گانه سوره انسان) تشكيل شده است. هرچند زبان و ادبيات مقدمه مصحح اين اثر، فارسی و متناسب با نسل معاصر، روان و زيبا است، ولى زبان متن اثر، چنين نيست و عربى قديمى و سرشار از اصطلاحات فلسفى و عرفانى است و البته تعليقات مصحح كه به‌صورت دو زبانه (عربى - فارسی) نوشته شده، چنين مشكلى ندارد و روشن و رسا است.

مصحح از منابع قابل توجهى (169 كتاب فارسی و عربى و 5 مقاله فارسی) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است.

شيوه نویسنده در اين اثر، پژوهشى است و در آن كوشيده است افزون بر نقل و بيان آراى ديگران، نقدها و نوآورى‌هاى خود را نيز شرح دهد.

گزارش محتوا

درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:

  1. مصحح در مقدمه‌اش كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكرده است، چند نكته را يادآور شده است: الف)- رساله تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، تفسيرى است فشرده و سرشار از اشارات فلسفى و عرفانى...؛
    ب)- نویسنده، كوشيده است تا ضمن تفسير آيات سوره انسان، علاوه بر ذكر آراء ديگر مفسران، مطالب نو و كشفيات خود را كه غالباً ً رنگ‌وبوى فلسفى و عرفانى و تأويلى دارد، در قالب جملاتى كوتاه و اشاره‌اى عرضه كند؛
    ج)- نویسنده در موارد متعدد، تفصيل مطالب را به رساله‌هاى ديگر خويش احاله كرده و درك عميق آن را به داشتن ذوقى سليم و فهمى مستقيم مشروط كرده است و.[۱]
  2. نویسنده در تفسير آيه   مُتَّكِئينَ فيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فيها شَمْساً وَ لا زَمْهَريراً [انسان–13]  ‎

چنين آورده است: «... آيه بيانگر اثبات لذات و نفى درد و رنج در بهشت است. #:«شمس»، مشقتى توأم با شوريدگى و «زمهرير»، سرما و جمودى است كه كاهلى و بى‌خبرى در پى دارند و بهشت عارى از اين دو رنج است.[۲]

  1. نویسنده در تفسير آيه  إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً [انسان–22]  ‎

چنين آورده است: «مقصود آن است كه آن نعمت كه به شما عنايت شد، به ميزان تلاش و كوشش شما است؛ يعنى همه آن فعالیت‌های حسى و عقلى شما براى دستيابى به آن است و سپاس از جانب خدا به اين معنا بازمى‌گردد كه وى در دايره علم خويش اهميت و سزاوارى اينان را به آن نعمت‌هاى بخشوده، سنجيده است و الله اعلم».[۳]

  1. نویسنده مطالبش را با مناجاتى جالب به پايان برده كه سركار خانم پروين بهارزاده آن را به اين صورت زيبا ترجمه كرده است: «بارالها! اى آنكه هستى را حيات بخشيدى و اى آنكه اسير و دربند را صاحب اختيارى! بنده‌اى كه سر بر آستانت مى‌سايد و ميهمان ناخوانده خوان كرمت گشته است، اميد آن دارد كه توبه‌اش بپذيرى؛ عفو و بخششت مقصود اوست و...».[۴]
  2. نویسنده گاه از اشعار فارسی نيز براى توضيح مطالبش استفاده كرده است، مانند استشهاد به اين ابيات از مولوى:
    گر نبودى خلق، محجوب و كثيف ور نبودى حلق‌ها، تنگ و ضعيف
    در بيابان، داد معنى دادمى غير از اين، نطق دگر بگشادمى
    من چه گويم يك رگم هشيار نيستوصف آن يارى كه او را يار نيست[۵]
    .
  3. در پايان متن كتاب نوشته شده است: «قد تمّ كتابة تفسير سورة الإنسان في يوم الإثنين التاسع من شهر ربيع‌الآخر سنة تسعين و تسعمائة الهجرية» (نگارش تفسير سوره انسان در روز دوشنبه نهم ماه ربيع‌الثانى سال 990 هجرى تمام شد).[۶]به نظر مى‌رسد اين جمله كلام نویسنده كتاب نيست و گفته كاتب نسخه خطى است.

وضعيت كتاب

براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب (مقدمه كتاب، صهفت - ده)، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات، احاديث، كتب و اشعار -.[۷]و فهرست منابع.[۸]فراهم شده است.

كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده.[۹]و گاه توضيحى نسخه‌شناختى به‌صورت كلى است.[۱۰]و گاه موارد اختلاف نسخه‌ها را به‌صورت جزئى مطرح كرده است.[۱۱]و گاه معانى لغات را شرح داده است.[۱۲]و گاه متن آيه يا ترجمه فارسی آن را آورده است.[۱۳]و...

همچنين مصحح پى‌نوشت‌هایى پژوهشى بر مطالب كتاب نوشته است.[۱۴]در برخى از اين پى‌نوشت‌ها، توضيحاتى تاريخى و رجالى است.[۱۵]و برخى ديگر شرح لغات و اصطلاحات.[۱۶]و بعضى ديگر توضيحاتى در مورد معانى روايات است.[۱۷]و برخى تبيين معناى يكى از اصطلاحات علم حديث، مانند روايت مستفيض است.[۱۸]و...

همچنين مصحح، متن عربى را به زبان فارسی به‌صورت شيوا و مختصر ترجمه كرده است.[۱۹]وى تصويرى از آغاز و انجام نسخه خطى كتاب حاضر را نيز آورده است.[۲۰]همچنين شجره‌نامه خاندان دشتكى را تحت عنوان «سلسه آباء بيت دشتكى» آورده و نسب غياث‌الدين منصور دشتكى شيرازى را تا حضرت اميرالمؤمنين على(ع) ذكر كرده است.[۲۱]

پانويس

  1. ↑ ر. ك.: مقدمه مصحح، صيازده - بيست و نه
  2. ↑ متن كتاب، ص141 و مقايسه شود با: همان، ص44
  3. ↑ همان، ص148 - 149 و مقايسه شود با: همان، ص54
  4. ↑ همان، ص155
  5. ↑ متن كتاب، ص40
  6. ↑ همان، ص61
  7. ↑ متن كتاب، ص159 - 169
  8. ↑ همان، ص171 - 180
  9. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 3 و...
  10. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص1، پاورقى 1 و...
  11. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص14، پاورقى 1، 2، 3، 5، 6، 7 و...
  12. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص24، پاورقى 14 و...
  13. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص25، پاورقى 4 و 5 و...
  14. ↑ همان، ص63 - 108
  15. ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص63، پى‌نوشت 1
  16. ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص81 - 82، پى‌نوشت 20 و ص82، پى‌نوشت 21. و ص83، پى‌نوشت 22 و ص98، پى‌نوشت 41 و 42 و...
  17. ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص93، پى‌نوشت 33
  18. ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص94، پى‌نوشت 34
  19. ↑ همان، ص109 - 155
  20. ↑ همان، ص90 - 91
  21. ↑ همان، صسى و سه

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.


وابسته‌ها

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=تحفة_الفتی_في_تفسير_سورة_هل_أتی&oldid=744620»