نزهة المجالس و منتخب النفائس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ا(' به 'ا (') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11390J1.jpg | |||
| عنوان =نزهة المجالس و منتخب النفائس | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[علی، عبدالوارث محمد]] (محقق) | [[علی، عبدالوارث محمد]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 247/55 /ص7ن4 | ||
| موضوع = | |||
احادیث اخلاقی - قرن 9ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
اخلاق اسلامی - مجموعهها | اخلاق اسلامی - مجموعهها | ||
| خط ۳۰: | خط ۱۹: | ||
محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. | محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1419 ق یا 1998 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11390AUTOMATIONCODE | |||
== | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11390 | |||
| کتابخوان همراه نور =11390 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|نزهة المجالس (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''نزهة المجالس و منتخب النفائس'''، تأليف [[صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام|عبدالرحمن صفورى شافعى]](متوفى 894ق)، به زبان عربى است. در اين اثر، همانند يك كشكول، اخبار و حكايات و مباحث مختلف اخلاقى، اعتقادى و فقهى را مطرح كرده است. نویسنده، انگيزه خود را جمع اخبار صالحين و عبادات آنها و مسائل فقهى و ديگر مطالب مى‌داند. كتاب، مملو از اسرائيليات و احاديث غير معتبر است. | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
سخن با مقدمه مختصرى از مؤلف آغاز شده است. متن اثر، به شيوه باب باب تنظيم شده كه به تناسب مطالب، در ذيل برخى از ابواب، فصولى ذكر شده است و بعضى نيز داراى فصل نمى‌باشد. مطالب هر يك از ابواب و فصول در ذيل عناوين فوائد، حكايت، مسئله، لطيفه و فائده ارائه شده است. | |||
سخن با مقدمه مختصرى از مؤلف آغاز شده است. متن اثر، به شيوه باب باب تنظيم شده كه به تناسب مطالب، در ذيل برخى از ابواب، فصولى ذكر شده است و بعضى نيز داراى فصل نمى‌باشد. مطالب هر يك از ابواب و فصول در ذيل عناوين | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
كتاب حاضر را مى‌توان از جمله كتب اخلاقى به شمار آورد كه به نقل گل‌چينى از متن كتاب و سنت پرداخته و مطالب مختلف را از منابع متفاوت بدون ذكر نام آنها گردآورى كرده است. | كتاب حاضر را مى‌توان از جمله كتب اخلاقى به شمار آورد كه به نقل گل‌چينى از متن كتاب و سنت پرداخته و مطالب مختلف را از منابع متفاوت بدون ذكر نام آنها گردآورى كرده است. | ||
ابواب، معمولاً با ذكر يك آيه و حديث نبوى آغاز شده است. اولين باب كتاب، پيرامون اخلاص است كه با حكايات و لطايف متعدد تشريح شده است. اين باب، با حديثى از پيامبر كه ريا را از راه رفتن آرام مورچه پنهان‌تر مى‌داند، به انتها رسيده است. | ابواب، معمولاً با ذكر يك آيه و حديث نبوى آغاز شده است. اولين باب كتاب، پيرامون اخلاص است كه با حكايات و لطايف متعدد تشريح شده است. اين باب، با حديثى از پيامبر كه ريا را از راه رفتن آرام مورچه پنهان‌تر مى‌داند، به انتها رسيده است. | ||
دومين عنوانى كه از آن بحث شده است، عقايد و ذكر است. | دومين عنوانى كه از آن بحث شده است، عقايد و ذكر است. درباره صحت عقيده، به آيات فراوانى اشاره شده است و سپس فضايل و آثار اذكار مختلف و به‌ويژه «بسم الله الرحمن الرحيم» به تفصيل آمد است. در ادامه، نویسنده، به مباحث ذكر موت، أمل، صبر، رضا، ادب، تقوى و پرهيز از منكرات پرداخته است. از جمله مباحثى كه به تفصيل آمده است، فضيلت نماز و آداب و سنن يوميه و روز جمعه است كه مطابق فقه اهل سنت ارائه شده است. | ||
شيوه نگارشى كه | شيوه نگارشى كه نویسنده برگزيده بدين ترتيب است كه مباحث اعتقادى و اخلاقى را با هم ممزوج كرده است؛ به‌عنوان نمونه پس از طرح مباحث فوق، دوباره به مباحث اخلاقى، مانند دروغ، كبر، غيبت و نميمه پرداخته و با حكايات و لطايف فراوان سعى در درمان اين بيمارى‌ها دارد. | ||
در اسلام، برخى از ايام و ماه‌ها نسبت به ساير ايام از فضيلت برخوردار بوده و انجام فرائض و مستحبات در آنها، از ثواب مضاعف برخوردار است، لذا بخشى از ابواب كتاب به فضيلت ماه‌هاى رجب، شعبان و رمضان و روزهاى عرفه و عيدين اختصاص دارد. | در اسلام، برخى از ايام و ماه‌ها نسبت به ساير ايام از فضيلت برخوردار بوده و انجام فرائض و مستحبات در آنها، از ثواب مضاعف برخوردار است، لذا بخشى از ابواب كتاب به فضيلت ماه‌هاى رجب، شعبان و رمضان و روزهاى عرفه و عيدين اختصاص دارد. | ||
نویسنده، مطالبى نيز در فضيلت روزه روز عاشورا دارد كه به لحاظ سندى معتبر نمى‌باشد. از مطالب جالب توجه اينكه نویسنده، به مطالبى از تورات اشاره كرده و به نقل از آن آورده است كه: «كسى كه روز عاشورا را روزه بگيرد مانند آن است كه تمام دهر را روزه گرفته است». در هر حال بنى اميه اين روز را به شكرانه شهادت ابا عبدالله الحسين و اصحابش روزه گرفتند و لذا فقهاى شيعه روزه اين روز را مكروه مى‌شمارند. | |||
در انتهاى جلد اول، مباحث فقهى ديگرى مانند حج و اركان آن و جهاد مطرح و به فضايل اخلاقى، همچون نيكى به والدين، حلم، كرم و رد سلام سفارش شده است. | در انتهاى جلد اول، مباحث فقهى ديگرى مانند حج و اركان آن و جهاد مطرح و به فضايل اخلاقى، همچون نيكى به والدين، حلم، كرم و رد سلام سفارش شده است. | ||
در جلد دوم، مباحث اخلاقى مختلفى مانند زهد، قناعت، توكل، خوف و توبه ذكر شده است. فضيلت عدل و اجتناب از ظلم، از ديگر ابواب است كه | در جلد دوم، مباحث اخلاقى مختلفى مانند زهد، قناعت، توكل، خوف و توبه ذكر شده است. فضيلت عدل و اجتناب از ظلم، از ديگر ابواب است كه نویسنده، در ابتداى فصل عدل، به تفسير آيه 108 سوره آل عمران پرداخته و رديه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] را بر تفسير معتزله پيرامون آيه ذكر مى‌كند. او، در ادامه، با ارائه مباحثى مختلف بر مهربانى با خلق خدا و اكرام مشايخ تأكيد مى‌كند. | ||
نيمه دوم اين مجلد، به مناقب اختصاص دارد كه با ذكر مناقب رسول مكرم اسلام(ص) و مولد شريف و فضيلت صلوات آغاز شده است. شرح معراج پيامبر و آيه اول سوره اسراء و نيز وفات آن حضرت از ديگر مطالب اين باب است. | نيمه دوم اين مجلد، به مناقب اختصاص دارد كه با ذكر مناقب رسول مكرم اسلام(ص) و مولد شريف و فضيلت صلوات آغاز شده است. شرح معراج پيامبر و آيه اول سوره اسراء و نيز وفات آن حضرت از ديگر مطالب اين باب است. | ||
| خط ۷۹: | خط ۶۰: | ||
مناقب امهات المؤمنين، با ذكر مناقب خديجه كبرى(س) شروع شده است. در كرامات آن بانوى بزرگوار آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود: «اى خديجه! اين جبرئيل است كه به تو سلام مى‌كند». مناقب عايشه، حفصه، ام سلمه و ديگر زنان حضرت نيز ذكر شده است. | مناقب امهات المؤمنين، با ذكر مناقب خديجه كبرى(س) شروع شده است. در كرامات آن بانوى بزرگوار آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود: «اى خديجه! اين جبرئيل است كه به تو سلام مى‌كند». مناقب عايشه، حفصه، ام سلمه و ديگر زنان حضرت نيز ذكر شده است. | ||
مناقب صحابه، با ذكر مناقب ابوبكر كه مملو از احاديث مجعول است، آغاز شده است؛ از جمله آنها، روايتى منقول از [[امام على(ع)]] است كه خداوند تعالى ابوبكر را به زبان جبرئيل و محمد(ص) صديق ناميده است. اين روايت، همانند بسيارى از روايات ساختگى و القاب ديگر تحريف روايتى است كه در صفحه 294 از نبى اكرم(ص) به نقل از ابوذر آمده است كه به على(ع) فرمود: «تو صديق اكبر هستى و تو فاروقى هستى كه بين حق و باطل جدايى مى‌افكنى». | مناقب صحابه، با ذكر مناقب ابوبكر كه مملو از احاديث مجعول است، آغاز شده است؛ از جمله آنها، روايتى منقول از [[امام على(ع)]] است كه خداوند تعالى ابوبكر را به زبان جبرئيل و محمد(ص) صديق ناميده است. اين روايت، همانند بسيارى از روايات ساختگى و القاب ديگر تحريف روايتى است كه در صفحه 294 از نبى اكرم(ص) به نقل از ابوذر آمده است كه به على(ع) فرمود: «تو صديق اكبر هستى و تو فاروقى هستى كه بين حق و باطل جدايى مى‌افكنى».<ref>نزهة المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن صفوری شافعی، ج۲، ص۲۹۴</ref> | ||
در روايت ديگرى آمده است كه پيامبر، در ملأ اعلى از جبرئيل پرسيد كه آيا امت من مورد حساب واقع | در روايت ديگرى آمده است كه پيامبر، در ملأ اعلى از جبرئيل پرسيد كه آيا امت من مورد حساب واقع می‌شوند؟ گفت: بله مگر ابوبكر. درباره عمر نيز از اين روايات فراوان جعل شده است؛ به‌عنوان نمونه، در صفحه 273 آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود كه هر كس عمر را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كس او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است.<ref>نزهة المجالس و منتخب النفائس، عبدالرحمن صفوری شافعی، ج۲، ص۲۷۳</ref> روايتى كه جعل از روى آن صورت گرفته، در صفحه 297 در شأن على(ع) در ضمن يك فائده آمده است و تتمه‌اى نيز دارد كه كسى كه على را اذيت كند مرا اذيت كرده و كسى كه مرا اذيت كند خداوند را اذيت كرده است.<ref>همان، ص۲۹۷</ref> | ||
از بخش‌هاى خواندنى كتاب، ذكر مناقب فاطمه زهرا (س) است كه با روايتى از على(ع) آغاز شده است كه از | از بخش‌هاى خواندنى كتاب، ذكر مناقب فاطمه زهرا(س) است كه با روايتى از [[امام على(ع)|على(ع)]] آغاز شده است كه از رسول‌الله پرسيدم كه من نزد تو محبوب‌ترم يا فاطمه؟ حضرت فرمود: «او نزد من از تو محبوب‌تر است و تو از او گرامى‌تر هستى». هم‌چنين آمده است كه پيامبر خدا(ص) فرمود: «من درختى هستم كه فاطمه بار آن است و على مايه‌ى بارورى آن و حسن و حسين ميوه‌ى آن و شیعیان ما برگ‌هاى آن هستند و همه ما در بهشت هستيم». | ||
ذكر فضايل و مناقب حسنين(ع) و انبياى عظام، ابراهيم و موسى و عيسى و هم‌چنين خضر و الياس(ع) و ذكر بهشت از مهم‌ترين ابواب پايانى كتاب مى‌باشد. | ذكر فضايل و مناقب حسنين(ع) و انبياى عظام، ابراهيم و موسى و عيسى و هم‌چنين خضر و الياس(ع) و ذكر بهشت از مهم‌ترين ابواب پايانى كتاب مى‌باشد. | ||
| خط ۹۲: | خط ۷۳: | ||
تصحيح كتاب، توسط عبدالوارث، محمد على، بدون پاورقى به انجام رسيده است. فهرست مطالب مجلدات در پايان هر يك ذكر شده است. | تصحيح كتاب، توسط عبدالوارث، محمد على، بدون پاورقى به انجام رسيده است. فهرست مطالب مجلدات در پايان هر يك ذكر شده است. | ||
== منابع == | ==پانویس == | ||
<references/> | |||
== منابع مقاله == | |||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:اخلاق اسلامی]] | [[رده:اخلاق اسلامی]] | ||
[[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]] | [[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۹
نزهة المجالس و منتخب النفائس، تأليف عبدالرحمن صفورى شافعى(متوفى 894ق)، به زبان عربى است. در اين اثر، همانند يك كشكول، اخبار و حكايات و مباحث مختلف اخلاقى، اعتقادى و فقهى را مطرح كرده است. نویسنده، انگيزه خود را جمع اخبار صالحين و عبادات آنها و مسائل فقهى و ديگر مطالب مى‌داند. كتاب، مملو از اسرائيليات و احاديث غير معتبر است.
| نزهة المجالس و منتخب النفائس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام (نویسنده) علی، عبدالوارث محمد (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1419 ق یا 1998 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث اخلاقی - قرن 9ق.
اخلاق اسلامی - مجموعهها داستانهای اخلاقی - مجموعهها صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، - 894ق. - وعظ محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 247/55 /ص7ن4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
سخن با مقدمه مختصرى از مؤلف آغاز شده است. متن اثر، به شيوه باب باب تنظيم شده كه به تناسب مطالب، در ذيل برخى از ابواب، فصولى ذكر شده است و بعضى نيز داراى فصل نمى‌باشد. مطالب هر يك از ابواب و فصول در ذيل عناوين فوائد، حكايت، مسئله، لطيفه و فائده ارائه شده است.
گزارش محتوا
كتاب حاضر را مى‌توان از جمله كتب اخلاقى به شمار آورد كه به نقل گل‌چينى از متن كتاب و سنت پرداخته و مطالب مختلف را از منابع متفاوت بدون ذكر نام آنها گردآورى كرده است.
ابواب، معمولاً با ذكر يك آيه و حديث نبوى آغاز شده است. اولين باب كتاب، پيرامون اخلاص است كه با حكايات و لطايف متعدد تشريح شده است. اين باب، با حديثى از پيامبر كه ريا را از راه رفتن آرام مورچه پنهان‌تر مى‌داند، به انتها رسيده است.
دومين عنوانى كه از آن بحث شده است، عقايد و ذكر است. درباره صحت عقيده، به آيات فراوانى اشاره شده است و سپس فضايل و آثار اذكار مختلف و به‌ويژه «بسم الله الرحمن الرحيم» به تفصيل آمد است. در ادامه، نویسنده، به مباحث ذكر موت، أمل، صبر، رضا، ادب، تقوى و پرهيز از منكرات پرداخته است. از جمله مباحثى كه به تفصيل آمده است، فضيلت نماز و آداب و سنن يوميه و روز جمعه است كه مطابق فقه اهل سنت ارائه شده است.
شيوه نگارشى كه نویسنده برگزيده بدين ترتيب است كه مباحث اعتقادى و اخلاقى را با هم ممزوج كرده است؛ به‌عنوان نمونه پس از طرح مباحث فوق، دوباره به مباحث اخلاقى، مانند دروغ، كبر، غيبت و نميمه پرداخته و با حكايات و لطايف فراوان سعى در درمان اين بيمارى‌ها دارد.
در اسلام، برخى از ايام و ماه‌ها نسبت به ساير ايام از فضيلت برخوردار بوده و انجام فرائض و مستحبات در آنها، از ثواب مضاعف برخوردار است، لذا بخشى از ابواب كتاب به فضيلت ماه‌هاى رجب، شعبان و رمضان و روزهاى عرفه و عيدين اختصاص دارد.
نویسنده، مطالبى نيز در فضيلت روزه روز عاشورا دارد كه به لحاظ سندى معتبر نمى‌باشد. از مطالب جالب توجه اينكه نویسنده، به مطالبى از تورات اشاره كرده و به نقل از آن آورده است كه: «كسى كه روز عاشورا را روزه بگيرد مانند آن است كه تمام دهر را روزه گرفته است». در هر حال بنى اميه اين روز را به شكرانه شهادت ابا عبدالله الحسين و اصحابش روزه گرفتند و لذا فقهاى شيعه روزه اين روز را مكروه مى‌شمارند.
در انتهاى جلد اول، مباحث فقهى ديگرى مانند حج و اركان آن و جهاد مطرح و به فضايل اخلاقى، همچون نيكى به والدين، حلم، كرم و رد سلام سفارش شده است.
در جلد دوم، مباحث اخلاقى مختلفى مانند زهد، قناعت، توكل، خوف و توبه ذكر شده است. فضيلت عدل و اجتناب از ظلم، از ديگر ابواب است كه نویسنده، در ابتداى فصل عدل، به تفسير آيه 108 سوره آل عمران پرداخته و رديه فخر رازى را بر تفسير معتزله پيرامون آيه ذكر مى‌كند. او، در ادامه، با ارائه مباحثى مختلف بر مهربانى با خلق خدا و اكرام مشايخ تأكيد مى‌كند.
نيمه دوم اين مجلد، به مناقب اختصاص دارد كه با ذكر مناقب رسول مكرم اسلام(ص) و مولد شريف و فضيلت صلوات آغاز شده است. شرح معراج پيامبر و آيه اول سوره اسراء و نيز وفات آن حضرت از ديگر مطالب اين باب است.
مناقب امهات المؤمنين، با ذكر مناقب خديجه كبرى(س) شروع شده است. در كرامات آن بانوى بزرگوار آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود: «اى خديجه! اين جبرئيل است كه به تو سلام مى‌كند». مناقب عايشه، حفصه، ام سلمه و ديگر زنان حضرت نيز ذكر شده است.
مناقب صحابه، با ذكر مناقب ابوبكر كه مملو از احاديث مجعول است، آغاز شده است؛ از جمله آنها، روايتى منقول از امام على(ع) است كه خداوند تعالى ابوبكر را به زبان جبرئيل و محمد(ص) صديق ناميده است. اين روايت، همانند بسيارى از روايات ساختگى و القاب ديگر تحريف روايتى است كه در صفحه 294 از نبى اكرم(ص) به نقل از ابوذر آمده است كه به على(ع) فرمود: «تو صديق اكبر هستى و تو فاروقى هستى كه بين حق و باطل جدايى مى‌افكنى».[۱]
در روايت ديگرى آمده است كه پيامبر، در ملأ اعلى از جبرئيل پرسيد كه آيا امت من مورد حساب واقع می‌شوند؟ گفت: بله مگر ابوبكر. درباره عمر نيز از اين روايات فراوان جعل شده است؛ به‌عنوان نمونه، در صفحه 273 آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود كه هر كس عمر را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كس او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است.[۲] روايتى كه جعل از روى آن صورت گرفته، در صفحه 297 در شأن على(ع) در ضمن يك فائده آمده است و تتمه‌اى نيز دارد كه كسى كه على را اذيت كند مرا اذيت كرده و كسى كه مرا اذيت كند خداوند را اذيت كرده است.[۳]
از بخش‌هاى خواندنى كتاب، ذكر مناقب فاطمه زهرا(س) است كه با روايتى از على(ع) آغاز شده است كه از رسول‌الله پرسيدم كه من نزد تو محبوب‌ترم يا فاطمه؟ حضرت فرمود: «او نزد من از تو محبوب‌تر است و تو از او گرامى‌تر هستى». هم‌چنين آمده است كه پيامبر خدا(ص) فرمود: «من درختى هستم كه فاطمه بار آن است و على مايه‌ى بارورى آن و حسن و حسين ميوه‌ى آن و شیعیان ما برگ‌هاى آن هستند و همه ما در بهشت هستيم».
ذكر فضايل و مناقب حسنين(ع) و انبياى عظام، ابراهيم و موسى و عيسى و هم‌چنين خضر و الياس(ع) و ذكر بهشت از مهم‌ترين ابواب پايانى كتاب مى‌باشد.
وضعيت كتاب
تصحيح كتاب، توسط عبدالوارث، محمد على، بدون پاورقى به انجام رسيده است. فهرست مطالب مجلدات در پايان هر يك ذكر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.