مازندرانی، محمدصالح بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ']]ج' به ']] ج')
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۶۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00010.jpg|بندانگشتی|مازندرانی، محمدصالح بن احمد]]
    [[پرونده:NUR00010.jpg|بندانگشتی|مازندرانی، محمدصالح بن احمد]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|مازندرانی، محمدصالح بن احمد
    ! نام!! data-type="authorName" |مازندرانی، محمدصالح بن احمد
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| مازندرانی، محمدصالح بن احمد
    | data-type="authorOtherNames" | مازندرانی، محمدصالح بن احمد


    ص‍ال‍ح‌ م‍ازن‍دران‍ی‌
    ص‍ال‍ح‌ م‍ازن‍دران‍ی‌
    خط ۱۵: خط ۱۵:
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'| ملا احمد
    | data-type="authorfatherName" | ملا احمد
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|
    | data-type="authorbirthDate" |
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|مازندران
    | data-type="authorBirthPlace" |روستای تیلک چهاردانگه‌ی ساری
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1081 هـ.ق  
    | data-type="authorDeathDate" |1081 ق  
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|ملا [[عبدالله بن محسن تستری]]، ملا [[حسنعلی بن عبدالله تستری]]، [[ملا محمد تقی مجلسی]]، [[شیخ بهائی]]
    | data-type="authorTeachers" |ملا [[عبدالله بن محسن تستری]]، ملا [[حسنعلی بن عبدالله تستری]]، [[ملا محمدتقی مجلسی]]، [[شیخ بهائی]]
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[شرح اصول کافی]]، [[شرح زبدة الأصول]]، [[شرح معالم‌الدین (مازندرانی، محمد صالح بن احمد)]]، [[شرح من لا یحضره الفقیه]]، [[حاشیة علی شرح اللمعة]]
    | data-type="authorWritings" |[[شرح كافي الأصول و الروضة (ملاصالح مازندرانی)]]، [[شرح زبدة الأصول]]، [[شرح معالم‌الدین (مازندرانی، محمد صالح بن احمد)]]، [[شرح من لا یحضره الفقیه]]، [[حاشیة علی شرح اللمعة]]
    |-class='articleCode'
    |- class="articleCode"
    |کد مولف
    |کد مؤلف
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE10AUTHORCODE
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00010AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    {{کاربردهای دیگر|محمدصالح مازندرانی (ابهام زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|مازندرانی (ابهام زدایی)}}
    '''حسام‌الدين ملا محمدصالح بن احمد بن شمس‌الدين سروى مازندرانى''' (متوفای 1081ق)، معروف به ملا صالح مازندرانی از عالمان و عرفای قرن یازدهم و داماد [[مجلسی، محمدتقی|مجلسی اول]].


     
    == ولادت ==
    وى محمد صالح بن احمد بن شمس الدين سروى مازندرانى، حسام الدين صالح است.
    او متولد روستای تیلک چهاردانگه‌ی ساری بود.  


    ==آغاز تحصيلات==
    ==آغاز تحصيلات==


     
    از تاريخ ولادت او اطلاع دقيقى در دست نيست. او در مازندران به دنيا آمد و پدرش ملا احمد در نهايت فقر و تنگدستى بسر مى‌برد. به همين دليل ملا محمد صالح به اصفهان هجرت كرده و در يكى از مدارس موقوفۀ آنجا سكنى گزيد، و چون بر اساس وقفنامۀ آن مدرسه، به طلاب بر حسب درجۀ علمى آنان شهريه پرداخت مى‌شده است دوران ابتدايى تحصيل را به سختى گذراند تا اينكه با رشد علمى او و شركت در درس ملا محمدتقى، [[مجلسی، محمدتقی|مجلسى اول]] (متوفاى 1070 قمرى) بر همۀ هم‌درسان خود برترى پيدا كرد.
    از تاريخ ولادت او اطلاع دقيقى در دست نيست. او در مازندران به دنيا آمد و پدرش ملا احمد در نهايت فقر و تنگدستى بسر مى‌برد. به همين دليل ملا محمد صالح به اصفهان هجرت كرده و در يكى از مدارس موقوفۀ آنجا سكنى گزيد، و چون بر اساس وقفنامۀ آن مدرسه، به طلاب بر حسب درجۀ علمى آنان شهريه پرداخت مى‌شده است دوران ابتدايى تحصيل را به سختى گذراند تا اينكه با رشد علمى او و شركت در درس ملا محمد تقى، مجلسى اول (متوفاى 1070 قمرى) بر همۀ هم‌درسان خود برترى پيدا كرد.


    ==ازدواج==
    ==ازدواج==


    ملا محمدصالح كه مورد توجه استاد واقع شده بود، با دختر فاضلۀ ايشان به نام آمنه بيگم، كه در علوم فقهى به حد كمال رسيده بود ازدواج كرد.


    ملا محمد صالح كه مورد توجه استاد واقع شده بود، با دختر فاضلۀ ايشان به نام آمنه بيگم، كه در علوم فقهى به حد كمال رسيده بود ازدواج كرد.
    از اين ازدواج فرزندان عالم و فاضلى متولد شدند، از جمله شش فرزند پسر به نامهاى شيخ محمدحسین، شيخ محمد سعيد ملخص به اشرف، شيخ محمد هادى، ملا نورالدين محمد، ملا حسين على و شيخ ملا عبدالباقى.


    از اين ازدواج فرزندان عالم و فاضلى متولد شدند، از جمله شش فرزند پسر به نامهاى شيخ محمد حسين، شيخ محمد سعيد ملخص به اشرف، شيخ محمد هادى، ملا نور الدين محمد، ملا حسين على و شيخ ملا عبدالباقى.
    شيخ محمد صالح كتاب شرح معالم را در دوران جوانى خود نوشته<ref>[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 4 ص 119</ref>و كتاب حاشيه بر معالم را در اواخر عمر شريفش تدوين كرده است.


    شيخ محمد صالح كتاب شرح معالم را در دوران جوانى خود نوشته<ref> [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 4 ص 119</ref> و كتاب حاشيه بر معالم را در اواخر عمر شريفش تدوين كرده است.
    كتاب اصول كافى و روضة الكافى تأليف ثقة الإسلام [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] (متوفاى 328 قمرى) را به طور كامل شرح زده و در آن اعتراضات زيادى بر شرح [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهين]] وارد كرده است. ايشان بر بعضى از قسمتهاى فروع كافى نيز شرح زده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 13 ص 98 - 97</ref>


    كتاب اصول كافى و روضة الكافى تأليف ثقة الإسلام [[کلینی، محمد بن یعقوب|محمد بن يعقوب [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]](متوفاى 328 قمرى) را به طور كامل شرح زده و در آن اعتراضات زيادى بر شرح صدر المتألهين وارد كرده است. ايشان بر بعضى از قسمتهاى فروع كافى نيز شرح زده است. <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 13 ص 98 - 97</ref>
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است: «خرج منه شرح كتاب العقل و الجهل و التوحيد و الحجة و الإيمان و الكفر و الدعاء و الزكاة و الصوم و الخمس و جميع كتاب الروضة»<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 14 ص 27</ref>
     
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]آمده است: «خرج منه شرح كتاب العقل و الجهل و التوحيد و الحجة و الإيمان و الكفر و الدعاء و الزكاة و الصوم و الخمس و جميع كتاب الروضة» <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 14 ص 27</ref>


    ==فرزندان==
    ==فرزندان==


    شش پسر ملا صالح همه از علماء و شعراى بزرگ زمان خود بوده‌اند كه عالم‌تر از همۀ آنان محمد هادى است. به گفتار [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] دربارۀ بعضى از آنان مى‌پردازيم.


    شش پسر ملا صالح همه از علماء و شعراى بزرگ زمان خود بوده‌اند كه عالم‌تر از همۀ آنان محمد هادى است. به گفتار أعيان الشيعة دربارۀ بعضى از آنان مى‌پردازيم.
    دربارۀ محمد هادى بن محمد صالح (متوفاى 1120 قمرى) در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 234 اينطور آمده است: «عالم فاضل جليل كان ظريفاً حسن الجواب» و در مستدركات أعيان جلد 1 صفحۀ 39: «يعدّ من زمرة العلماء و الزهاد و من ألمع خطاطي الخط النسخ.»


    دربارۀ محمد هادى بن محمد صالح (متوفاى 1120 قمرى) در أعيان الشيعة ج 10 ص 234 اينطور آمده است: «عالم فاضل جليل كان ظريفاً حسن الجواب» و در مستدركات أعيان جلد 1 صفحۀ 39: «يعدّ من زمرة العلماء و الزهاد و من ألمع خطاطي الخط النسخ.»
    [[مدرس، محمدعلی|مؤلف ريحانة الأدب]] مى‌گويد: «عالمى است اديب، فاضل، مقدس، جليل، از مشاهير فضلاى فقها به جهت ترجمۀ قرآن به مترجم ملقب شده است»<ref>ريحانة الأدب ج 146/5</ref>او داراى کتاب‌هاى شرح كافيۀ ابن حاجب و ترجمۀ شافيه و ترجمۀ قرآن شريف و ترجمۀ صحيفۀ سجاديه، شرح بر ميراث [[قواعد الأحكام|قواعد علامه]] و حدود و ديات و شرح تلخيص المفتاح و شرح فروع كافى و غيره مى‌باشد.


    مؤلف ريحانة الأدب مى‌گويد: «عالمى است اديب، فاضل، مقدس، جليل، از مشاهير فضلاى فقها به جهت ترجمۀ قرآن به مترجم ملقب شده است» <ref>ريحانة الأدب ج 146/5</ref> او داراى كتابهاى شرح كافيۀ ابن حاجب و ترجمۀ شافيه و ترجمۀ قرآن شريف و ترجمۀ صحيفۀ سجاديه، شرح بر ميراث قواعد علامه و حدود و ديات و شرح تلخيص المفتاح و شرح فروع كافى و غيره مى‌باشد.
    دربارۀ حسن على بن ملا صالح مازندرانى (متوفاى 1116 قمرى) آمده: «كان عالماً فاضلاً من بيت علم و فضل»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 5 ص 197</ref>


    دربارۀ حسن على بن ملا صالح مازندرانى (متوفاى 1116 قمرى) آمده: «كان عالماً فاضلاً من بيت علم و فضل» <ref>أعيان الشيعة ج 5 ص 197</ref>
    دربارۀ محمد سعيد اشرف بن صالح (متوفاى 1116 قمرى): «عالم فاضل ثقة محدث شاعر أديب كامل رحل من الأصفهان إلى الهند»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 9 ص 344</ref>


    دربارۀ محمد سعيد اشرف بن صالح (متوفاى 1116 قمرى): «عالم فاضل ثقة محدث شاعر أديب كامل رحل من الأصفهان إلى الهند» <ref>أعيان الشيعة ج 9 ص 344</ref>
    و محمدحسین بن محمد صالح مازندرانى داراى کتاب‌هاى قضا و قدر، حاشيه بر معالم و ديوان ملا محمدحسین است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 9 ص 348 و ج 13 ص 65</ref>


    و محمد حسين بن محمد صالح مازندرانى داراى كتابهاى قضا و قدر، حاشيه بر معالم و ديوان ملا محمد حسين است. <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 9 ص 348 و ج 13 ص 65</ref>
    ملا عبدالباقى كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به اشتباه ملا على نقى بن محمد صالح (متوفاى 1083 قمرى) ذكر شده نيز، داراى ديوان شعرى است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 9 ص 414</ref>
     
    ملا عبدالباقى كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به اشتباه ملا على نقى بن محمد صالح (متوفاى 1083 قمرى) ذكر شده نيز، داراى ديوان شعرى است. <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 9 ص 414</ref>


    برخى فرزندان اين بزرگان نيز داراى تأليفاتى بوده‌اند.
    برخى فرزندان اين بزرگان نيز داراى تأليفاتى بوده‌اند.
    خط ۸۰: خط ۸۰:




    از ويژگيهاى خاندان ملا صالح مازندرانى اين است كه فضلا و علماى اين خاندان منحصر به مردان نيست، بلكه زنان عالمه و فاضله نيز، در اين خاندان زيادند.
    از ویژگی‌هاى خاندان ملا صالح مازندرانى اين است كه فضلا و علماى اين خاندان منحصر به مردان نيست، بلكه زنان عالمه و فاضله نيز، در اين خاندان زيادند.
     
    1 - اولين زن عالمه و فاضله، همسر محمد صالح مازندرانى و دختر شيخ [[مجلسی، محمدتقی|محمد تقى مجلسى]]، مجلسى اول، آمنه بيگم و يا آمنه خاتون است. از سال تولد و وفات او اطلاع دقيقى در دست نيست.
     
    در أعيان الشيعة دربارۀ او اينطور آمده است: «عالمة فاضلة فقيهة محدثة محققة أديبة شاعرة من ربات الفصاحة و البلاغة و الورع كانت شديدة الزهد. <ref>مستدركات أعيان الشيعة ج 4 ص 8</ref>


    در جاى ديگر مى‌گويد: «تصددت للتدريس و الإفادة و الإرشاد فكانت من نوابغ نساء عصرها و كان زوجها مع فضله يستفسر منها في حل بعض المسائل العلمية و الفقهية المستصعبة» و داراى تأليفاتى مثل شرح بر الفيۀ [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]، شرح بر شواهد سيوطى، مجموعۀ مسائل فقهيه و ديوان شعر است. <ref> مستدركات أعيان الشيعة ج 4 ص 8</ref>
    #اولين زن عالمه و فاضله، همسر محمد صالح مازندرانى و دختر شيخ [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، [[مجلسی، محمدتقی|مجلسى اول]]، آمنه بيگم و يا آمنه خاتون است. از سال تولد و وفات او اطلاع دقيقى در دست نيست.
    #:در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] دربارۀ او اينطور آمده است: «عالمة فاضلة فقيهة محدثة محققة أديبة شاعرة من ربات الفصاحة و البلاغة و الورع كانت شديدة الزهد.<ref>مستدركات [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 4 ص 8</ref>
    #:در جاى ديگر مى‌گويد: «تصددت للتدريس و الإفادة و الإرشاد فكانت من نوابغ نساء عصرها و كان زوجها مع فضله يستفسر منها في حل بعض المسائل العلمية و الفقهية المستصعبة» و داراى تأليفاتى مثل شرح بر الفيۀ [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]، شرح بر شواهد سيوطى، مجموعۀ مسائل فقهيه و ديوان شعر است.<ref>مستدركات [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 4 ص 8</ref>
    #:شايد يكى از نكات موفقيت شيخ محمد صالح مازندرانى، وجود اين زن عالمه در كنار او باشد.
    #يكى ديگر از زنان عالمۀ اين خاندان زكيه، دختر شيخ محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان دربارۀ او اينطور مى‌نويسد: «عالمة فقهية كاتبة كانت من فواضل نساء عصرها، كتبت شرح الكافي لوالدها و منه مجلد العقل و العلم في مكتبة المدرسة الفيضية بقم تحت رقم 614 و جاء آخره كتبته الأمة الفقيرة الحقيرة المحتاجة إلى الله الغني، زكية بنت مولانا محمد صالح المازندراني غفر اللّه له. و يقال إنّ لها بعض الحواشي و التعليقات على الكتب الفقهية»<ref>مستدركات [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 5 ص 218</ref>
    #از ديگر بانوان اين خاندان زينب بيگم دختر محمد سعيد بن محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان اينطور آمده است: «كانت حية سنة 1129 ق، عالمة عارفة فاضلة أديبة بصيرة بالكلام.» و دختر زينب بيگم، آمنه بيگم نيز از زنان فاضله و جليلۀ اين خاندان است.<ref>مستدركات أعيان ج 5 ص 220</ref>


    شايد يكى از نكات موفقيت شيخ محمد صالح مازندرانى، وجود اين زن عالمه در كنار او باشد.
    نكته‌اى كه قابل ذكر است اينكه دختر نورالدين محمد بن محمد صالح مازندرانى با آقا محمد اكمل اصفهانى ازدواج كرده و حاصل اين ازدواج محمدباقربن محمد اكمل، [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] معروف مى‌باشد. بنابراین محمدباقر، [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] (متوفاى 1110 قمرى) صاحب بحار الأنوار، دايى پدر بزرگ مادرى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] است نه دايى خود او، آن چنانكه به اشتباه در بعضى از كتب تراجم نوشته شده. و محمد صالح مازندرانى جد مادرى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] است. از طرف ديگر، سيد ابوالمعالى كبير طباطبايى، كه عالمى فقيه، عابد و زاهد بوده، با دختر محمد صالح مازندرانى ازدواج كرده كه يكى از فرزندان آنان ابوالمعالى صغير مى‌باشد كه پدر [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على صاحب رياض]] و جد [[طباطبایی، سید محمد بن علی|سيد محمد مجاهد]] صاحب مناهل و مفاتيح مى‌باشد.
     
    2 - يكى ديگر از زنان عالمۀ اين خاندان زكيه، دختر شيخ محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان دربارۀ او اينطور مى‌نويسد: «عالمة فقهية كاتبة كانت من فواضل نساء عصرها، كتبت شرح الكافي لوالدها و منه مجلد العقل و العلم في مكتبة المدرسة الفيضية بقم تحت رقم 614 و جاء آخره كتبته الأمة الفقيرة الحقيرة المحتاجة إلى الله الغني، زكية بنت مولانا محمد صالح المازندراني غفر اللّه له. و يقال إنّ لها بعض الحواشي و التعليقات على الكتب الفقهية» <ref>مستدركات أعيان الشيعة ج 5 ص 218</ref>
     
    3 - از ديگر بانوان اين خاندان زينب بيگم دختر محمد سعيد بن محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان اينطور آمده است: «كانت حية سنة 1129 ق، عالمة عارفة فاضلة أديبة بصيرة بالكلام.» و دختر زينب بيگم، آمنه بيگم نيز از زنان فاضله و جليلۀ اين خاندان است.<ref> مستدركات أعيان ج 5 ص 220</ref>
     
    نكته‌اى كه قابل ذكر است اينكه دختر نور الدين محمد بن محمد صالح مازندرانى با آقا محمد اكمل اصفهانى ازدواج كرده و حاصل اين ازدواج محمد باقر بن محمد اكمل، [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] معروف مى‌باشد. بنابراين محمد باقر، مجلسى دوم (متوفاى 1110 قمرى) صاحب بحار الأنوار، دايى پدر بزرگ مادرى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] است نه دايى خود او، آن چنانكه به اشتباه در بعضى از كتب تراجم نوشته شده. و محمد صالح مازندرانى جد مادرى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] است. از طرف ديگر، سيد ابوالمعالى كبير طباطبايى، كه عالمى فقيه، عابد و زاهد بوده، با دختر محمد صالح مازندرانى ازدواج كرده كه يكى از فرزندان آنان ابوالمعالى صغير مى‌باشد كه پدر سيد على صاحب رياض و جد سيد محمد مجاهد صاحب مناهل و مفاتيح مى‌باشد.


    ==نظر بزرگان دربارۀ او==
    ==نظر بزرگان دربارۀ او==


    روضات الجنات:
    روضات الجنات:


    «المولى الفاضل و الكامل، المؤيد السبحاني و البحر الجامع البارع المقدس النوراني أبو الفضائل محمد صالح ابن مولانا أحمد السروي المازندراني ثم الأصفهاني، كان من العلماء المحدثين و العرفاء المقدسين، ماهراً في المعقول و المنقول، جامعاً للفروع و الأصول» <ref>[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 4 ص 118</ref>
    «المولى الفاضل و الكامل، المؤيد السبحاني و البحر الجامع البارع المقدس النوراني أبو الفضائل محمد صالح ابن مولانا أحمد السروي المازندراني ثم الأصفهاني، كان من العلماء المحدثين و العرفاء المقدسين، ماهراً في المعقول و المنقول، جامعاً للفروع و الأصول»<ref>[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 4 ص 118</ref>


    الفوائد الرضوية:
    الفوائد الرضوية:


    «العالم العلام و المولى المعظم القمقام، فخر المحققين و المدققين عالم صالح زاهد جامع ماهر نافذ در اخبار آل رسول عليهم السلام» <ref>الفوائد الرضوية ص 542</ref>
    «العالم العلام و المولى المعظم القمقام، [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] و المدققين عالم صالح زاهد جامع ماهر نافذ در اخبار آل رسول عليهم‌السلام»<ref>الفوائد الرضوية ص 542</ref>


    ريحانة الأدب:
    [[ریحانة الأدب فی تراجم المعروفین بالکنیة أو اللقب|ريحانة الأدب]]:


    «عالمى است عامل فاضل كامل عابد محقق مدقق حاوى فروع و اصول، جامع معقول و منقول، داراى اخلاق فاضله و صفات حميدۀ كامله، بسيار جليل القدر، به حسام الدين ملقب» <ref>ريحانة الأدب ج 5 ص 146</ref>
    «عالمى است عامل فاضل كامل عابد محقق مدقق حاوى فروع و اصول، جامع معقول و منقول، داراى اخلاق فاضله و صفات حميدۀ كامله، بسيار جليل القدر، به حسام‌الدين ملقب»<ref>ريحانة الأدب ج 5 ص 146</ref>


    أعيان الشيعة:
    [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]:


    «كان من مشاهير العلماء و حملة الحديث و هو صهر المجلسي الأول» <ref>أعيان الشيعة ج 7 ص 369</ref>
    «كان من مشاهير العلماء و حملة الحديث و هو صهر المجلسي الأول»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 7 ص 369</ref>


    [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] و [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]:
    [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] و [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]]:


    «فاضل عالم محقق له كتب منها شرح الكافي حسن، و شرح الفقيه و شرح المعالم و حاشية شرح اللمعة و غير ذلك.» <ref>[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 2 ص 276 و [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 5 ص 110</ref>
    «فاضل عالم محقق له كتب منها شرح الكافي حسن، و شرح الفقيه و شرح المعالم و حاشية شرح اللمعة و غير ذلك.»<ref>[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] ج 2 ص 276 و [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 5 ص 110</ref>


    ==اساتيد و شاگردان==
    ==اساتيد و شاگردان==


     
    از شاگردان او فقط به ملا محمدحسین بن حيدر على تسترى اشاره شده و از جمله اساتيد او عبارتند از:
    از شاگردان او فقط به ملا محمد حسين بن حيدر على تسترى اشاره شده و از جمله اساتيد او عبارتند از:


    # ملا عبداللّه بن محسن تسترى (متوفاى 1021 قمرى)
    # ملا عبداللّه بن محسن تسترى (متوفاى 1021 قمرى)
    # ملا حسنعلى بن عبداللّه تسترى
    # ملا حسنعلى بن عبداللّه تسترى
    # ملا محمد تقى، مجلسى اول (متوفاى 1070 قمرى)
    # ملا محمدتقى، [[مجلسی، محمدتقی|مجلسى اول]] (متوفاى 1070 قمرى)
    # [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهائى]]، بهاء الدين محمد بن حسين بن عبدالصمد (953 - 1030 قمرى)
    # [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهائى]]، بهاءالدين محمد بن حسين بن عبدالصمد (953 - 1030 قمرى)


    ==تأليفات==
    ==وفات==
     
    ملا محمد صالح بن احمد مازندرانى در سال 1081 هجرى قمرى به نقل [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]، يا 1086 هجرى قمرى به نقل [[جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد|جامع الرواة]] دار فانى را وداع گفته و به ديدار حق شتافت.
     
    ==آثار==


    # شرح اصول كافى
    # شرح اصول كافى
    خط ۱۴۰: خط ۱۳۷:
    # شرح روضة الكافي
    # شرح روضة الكافي
    # شرح قصيدة البردة
    # شرح قصيدة البردة
    اين قصيده مشهور است به «الكواكب الدرية في مدح خير البرية»، و شايد مراد شرح «المقصورة الدريدية» باشد. <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 14 ص 6</ref>
    اين قصيده مشهور است به «الكواكب الدرية في مدح خير البرية»، و شايد مراد شرح «المقصورة الدريدية» باشد.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 14 ص 6</ref>
    # حاشيه بر شرح مختصر الأصول عضدى
    # حاشيه بر شرح مختصر الأصول عضدى
    # شرح القصيدة الدريدية
    # شرح القصيدة الدريدية


    ==وفات==
    ==پانویس==
     
     
    ملا محمد صالح بن احمد مازندرانى در سال 1081 هجرى قمرى به نقل [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]و أعيان الشيعة، يا 1086 هجرى قمرى به نقل [[جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد|جامع الرواة]] دار فانى را وداع گفته و به ديدار حق شتافت.
     
    ==پانویس ==
    <references />
    <references />


    {{محدثان شیعه}}


    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    == وابسته‌ها ==
    [[شرح معالم‌الدین (مازندرانی، محمد صالح بن احمد)]]  
    {{وابسته‌ها}}
    [[شرح معالم‌الدین (مازندرانی، محمد صالح بن احمد)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


    [[شرح کافی الاصول و الروضة (ملا صالح مازندرانی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح کافی الاصول و الروضة (ملا صالح مازندرانی)]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۰

    مازندرانی، محمدصالح بن احمد
    نام مازندرانی، محمدصالح بن احمد
    نام‌های دیگر مازندرانی، محمدصالح بن احمد

    ص‍ال‍ح‌ م‍ازن‍دران‍ی‌

    م‍ازن‍دران‍ی‌، ص‍ال‍ح‌ ب‍ن‌ اح‍م‍د

    م‍لا ص‍ال‍ح‌ م‍ازن‍دران‍ی‌

    نام پدر ملا احمد
    متولد
    محل تولد روستای تیلک چهاردانگه‌ی ساری
    رحلت 1081 ق
    اساتید ملا عبدالله بن محسن تستری، ملا حسنعلی بن عبدالله تستری، ملا محمدتقی مجلسی، شیخ بهائی
    برخی آثار شرح كافي الأصول و الروضة (ملاصالح مازندرانی)، شرح زبدة الأصول، شرح معالم‌الدین (مازندرانی، محمد صالح بن احمد)، شرح من لا یحضره الفقیه، حاشیة علی شرح اللمعة
    کد مؤلف AUTHORCODE00010AUTHORCODE
    برای دیگر کاربردها، محمدصالح مازندرانی (ابهام زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، مازندرانی (ابهام زدایی) را ببینید.

    حسام‌الدين ملا محمدصالح بن احمد بن شمس‌الدين سروى مازندرانى (متوفای 1081ق)، معروف به ملا صالح مازندرانی از عالمان و عرفای قرن یازدهم و داماد مجلسی اول.

    ولادت

    او متولد روستای تیلک چهاردانگه‌ی ساری بود.

    آغاز تحصيلات

    از تاريخ ولادت او اطلاع دقيقى در دست نيست. او در مازندران به دنيا آمد و پدرش ملا احمد در نهايت فقر و تنگدستى بسر مى‌برد. به همين دليل ملا محمد صالح به اصفهان هجرت كرده و در يكى از مدارس موقوفۀ آنجا سكنى گزيد، و چون بر اساس وقفنامۀ آن مدرسه، به طلاب بر حسب درجۀ علمى آنان شهريه پرداخت مى‌شده است دوران ابتدايى تحصيل را به سختى گذراند تا اينكه با رشد علمى او و شركت در درس ملا محمدتقى، مجلسى اول (متوفاى 1070 قمرى) بر همۀ هم‌درسان خود برترى پيدا كرد.

    ازدواج

    ملا محمدصالح كه مورد توجه استاد واقع شده بود، با دختر فاضلۀ ايشان به نام آمنه بيگم، كه در علوم فقهى به حد كمال رسيده بود ازدواج كرد.

    از اين ازدواج فرزندان عالم و فاضلى متولد شدند، از جمله شش فرزند پسر به نامهاى شيخ محمدحسین، شيخ محمد سعيد ملخص به اشرف، شيخ محمد هادى، ملا نورالدين محمد، ملا حسين على و شيخ ملا عبدالباقى.

    شيخ محمد صالح كتاب شرح معالم را در دوران جوانى خود نوشته[۱]و كتاب حاشيه بر معالم را در اواخر عمر شريفش تدوين كرده است.

    كتاب اصول كافى و روضة الكافى تأليف ثقة الإسلام كلينى (متوفاى 328 قمرى) را به طور كامل شرح زده و در آن اعتراضات زيادى بر شرح صدر المتألهين وارد كرده است. ايشان بر بعضى از قسمتهاى فروع كافى نيز شرح زده است.[۲]

    در الذريعة آمده است: «خرج منه شرح كتاب العقل و الجهل و التوحيد و الحجة و الإيمان و الكفر و الدعاء و الزكاة و الصوم و الخمس و جميع كتاب الروضة»[۳]

    فرزندان

    شش پسر ملا صالح همه از علماء و شعراى بزرگ زمان خود بوده‌اند كه عالم‌تر از همۀ آنان محمد هادى است. به گفتار أعيان الشيعة دربارۀ بعضى از آنان مى‌پردازيم.

    دربارۀ محمد هادى بن محمد صالح (متوفاى 1120 قمرى) در أعيان الشيعة ج 10 ص 234 اينطور آمده است: «عالم فاضل جليل كان ظريفاً حسن الجواب» و در مستدركات أعيان جلد 1 صفحۀ 39: «يعدّ من زمرة العلماء و الزهاد و من ألمع خطاطي الخط النسخ.»

    مؤلف ريحانة الأدب مى‌گويد: «عالمى است اديب، فاضل، مقدس، جليل، از مشاهير فضلاى فقها به جهت ترجمۀ قرآن به مترجم ملقب شده است»[۴]او داراى کتاب‌هاى شرح كافيۀ ابن حاجب و ترجمۀ شافيه و ترجمۀ قرآن شريف و ترجمۀ صحيفۀ سجاديه، شرح بر ميراث قواعد علامه و حدود و ديات و شرح تلخيص المفتاح و شرح فروع كافى و غيره مى‌باشد.

    دربارۀ حسن على بن ملا صالح مازندرانى (متوفاى 1116 قمرى) آمده: «كان عالماً فاضلاً من بيت علم و فضل»[۵]

    دربارۀ محمد سعيد اشرف بن صالح (متوفاى 1116 قمرى): «عالم فاضل ثقة محدث شاعر أديب كامل رحل من الأصفهان إلى الهند»[۶]

    و محمدحسین بن محمد صالح مازندرانى داراى کتاب‌هاى قضا و قدر، حاشيه بر معالم و ديوان ملا محمدحسین است.[۷]

    ملا عبدالباقى كه در الذريعة به اشتباه ملا على نقى بن محمد صالح (متوفاى 1083 قمرى) ذكر شده نيز، داراى ديوان شعرى است.[۸]

    برخى فرزندان اين بزرگان نيز داراى تأليفاتى بوده‌اند.

    زنان عالمۀ اين خاندان

    از ویژگی‌هاى خاندان ملا صالح مازندرانى اين است كه فضلا و علماى اين خاندان منحصر به مردان نيست، بلكه زنان عالمه و فاضله نيز، در اين خاندان زيادند.

    1. اولين زن عالمه و فاضله، همسر محمد صالح مازندرانى و دختر شيخ محمدتقى مجلسى، مجلسى اول، آمنه بيگم و يا آمنه خاتون است. از سال تولد و وفات او اطلاع دقيقى در دست نيست.
      در أعيان الشيعة دربارۀ او اينطور آمده است: «عالمة فاضلة فقيهة محدثة محققة أديبة شاعرة من ربات الفصاحة و البلاغة و الورع كانت شديدة الزهد.[۹]
      در جاى ديگر مى‌گويد: «تصددت للتدريس و الإفادة و الإرشاد فكانت من نوابغ نساء عصرها و كان زوجها مع فضله يستفسر منها في حل بعض المسائل العلمية و الفقهية المستصعبة» و داراى تأليفاتى مثل شرح بر الفيۀ ابن مالك، شرح بر شواهد سيوطى، مجموعۀ مسائل فقهيه و ديوان شعر است.[۱۰]
      شايد يكى از نكات موفقيت شيخ محمد صالح مازندرانى، وجود اين زن عالمه در كنار او باشد.
    2. يكى ديگر از زنان عالمۀ اين خاندان زكيه، دختر شيخ محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان دربارۀ او اينطور مى‌نويسد: «عالمة فقهية كاتبة كانت من فواضل نساء عصرها، كتبت شرح الكافي لوالدها و منه مجلد العقل و العلم في مكتبة المدرسة الفيضية بقم تحت رقم 614 و جاء آخره كتبته الأمة الفقيرة الحقيرة المحتاجة إلى الله الغني، زكية بنت مولانا محمد صالح المازندراني غفر اللّه له. و يقال إنّ لها بعض الحواشي و التعليقات على الكتب الفقهية»[۱۱]
    3. از ديگر بانوان اين خاندان زينب بيگم دختر محمد سعيد بن محمد صالح مازندرانى است. در مستدركات أعيان اينطور آمده است: «كانت حية سنة 1129 ق، عالمة عارفة فاضلة أديبة بصيرة بالكلام.» و دختر زينب بيگم، آمنه بيگم نيز از زنان فاضله و جليلۀ اين خاندان است.[۱۲]

    نكته‌اى كه قابل ذكر است اينكه دختر نورالدين محمد بن محمد صالح مازندرانى با آقا محمد اكمل اصفهانى ازدواج كرده و حاصل اين ازدواج محمدباقربن محمد اكمل، وحيد بهبهانى معروف مى‌باشد. بنابراین محمدباقر، مجلسى دوم (متوفاى 1110 قمرى) صاحب بحار الأنوار، دايى پدر بزرگ مادرى وحيد بهبهانى است نه دايى خود او، آن چنانكه به اشتباه در بعضى از كتب تراجم نوشته شده. و محمد صالح مازندرانى جد مادرى وحيد بهبهانى است. از طرف ديگر، سيد ابوالمعالى كبير طباطبايى، كه عالمى فقيه، عابد و زاهد بوده، با دختر محمد صالح مازندرانى ازدواج كرده كه يكى از فرزندان آنان ابوالمعالى صغير مى‌باشد كه پدر سيد على صاحب رياض و جد سيد محمد مجاهد صاحب مناهل و مفاتيح مى‌باشد.

    نظر بزرگان دربارۀ او

    روضات الجنات:

    «المولى الفاضل و الكامل، المؤيد السبحاني و البحر الجامع البارع المقدس النوراني أبو الفضائل محمد صالح ابن مولانا أحمد السروي المازندراني ثم الأصفهاني، كان من العلماء المحدثين و العرفاء المقدسين، ماهراً في المعقول و المنقول، جامعاً للفروع و الأصول»[۱۳]

    الفوائد الرضوية:

    «العالم العلام و المولى المعظم القمقام، فخر المحققين و المدققين عالم صالح زاهد جامع ماهر نافذ در اخبار آل رسول عليهم‌السلام»[۱۴]

    ريحانة الأدب:

    «عالمى است عامل فاضل كامل عابد محقق مدقق حاوى فروع و اصول، جامع معقول و منقول، داراى اخلاق فاضله و صفات حميدۀ كامله، بسيار جليل القدر، به حسام‌الدين ملقب»[۱۵]

    أعيان الشيعة:

    «كان من مشاهير العلماء و حملة الحديث و هو صهر المجلسي الأول»[۱۶]

    أمل الآمل و رياض العلماء:

    «فاضل عالم محقق له كتب منها شرح الكافي حسن، و شرح الفقيه و شرح المعالم و حاشية شرح اللمعة و غير ذلك.»[۱۷]

    اساتيد و شاگردان

    از شاگردان او فقط به ملا محمدحسین بن حيدر على تسترى اشاره شده و از جمله اساتيد او عبارتند از:

    1. ملا عبداللّه بن محسن تسترى (متوفاى 1021 قمرى)
    2. ملا حسنعلى بن عبداللّه تسترى
    3. ملا محمدتقى، مجلسى اول (متوفاى 1070 قمرى)
    4. شيخ بهائى، بهاءالدين محمد بن حسين بن عبدالصمد (953 - 1030 قمرى)

    وفات

    ملا محمد صالح بن احمد مازندرانى در سال 1081 هجرى قمرى به نقل روضات الجنات و أعيان الشيعة، يا 1086 هجرى قمرى به نقل جامع الرواة دار فانى را وداع گفته و به ديدار حق شتافت.

    آثار

    1. شرح اصول كافى
    2. الدائر السائر
    3. شرح زبدة الأصول
    4. شرح المعالم
    5. حاشيه بر معالم
    6. شرح من‌ لا‌يحضره‌ الفقيه
    7. حاشية على شرح اللمعة
    8. شرح روضة الكافي
    9. شرح قصيدة البردة

    اين قصيده مشهور است به «الكواكب الدرية في مدح خير البرية»، و شايد مراد شرح «المقصورة الدريدية» باشد.[۱۸]

    1. حاشيه بر شرح مختصر الأصول عضدى
    2. شرح القصيدة الدريدية

    پانویس

    1. ↑ روضات الجنات ج 4 ص 119
    2. ↑ الذريعة ج 13 ص 98 - 97
    3. ↑ الذريعة ج 14 ص 27
    4. ↑ ريحانة الأدب ج 146/5
    5. ↑ أعيان الشيعة ج 5 ص 197
    6. ↑ أعيان الشيعة ج 9 ص 344
    7. ↑ الذريعة ج 9 ص 348 و ج 13 ص 65
    8. ↑ الذريعة ج 9 ص 414
    9. ↑ مستدركات أعيان الشيعة ج 4 ص 8
    10. ↑ مستدركات أعيان الشيعة ج 4 ص 8
    11. ↑ مستدركات أعيان الشيعة ج 5 ص 218
    12. ↑ مستدركات أعيان ج 5 ص 220
    13. ↑ روضات الجنات ج 4 ص 118
    14. ↑ الفوائد الرضوية ص 542
    15. ↑ ريحانة الأدب ج 5 ص 146
    16. ↑ أعيان الشيعة ج 7 ص 369
    17. ↑ أمل الآمل ج 2 ص 276 و رياض العلماء ج 5 ص 110
    18. ↑ الذريعة ج 14 ص 6

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=مازندرانی،_محمدصالح_بن_احمد&oldid=758915»