كتاب النصيحة المعروف باسم قابوس‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'قابوس نامه' به 'قابوس‌نامه') |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = النصيحة المعروف بإسم | | تصویر =NUR014375.J1.jpg | ||
| عنوان‌های دیگر = کتاب النصيحة المعروف بإسم | | عنوان = النصيحة المعروف بإسم قابوس‌نامه | ||
| عنوان‌های دیگر = کتاب النصيحة المعروف بإسم قابوس‌نامه | |||
قابوس‌نامه | |||
|پدیدآورندگان | |||
| پدیدآوران = [[عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر]] (نویسنده) | |||
[[بدوی، امین عبدالمجید]] (تعريب) | |||
[[نشأت، محمدصادق]] (تعريب) | |||
|زبان | |||
| زبان = عربی | |||
| کد کنگره = PIR 4667 /ق2033 | |||
| موضوع = | |||
|ناشر | |||
| ناشر = دارالشرق | |||
| مکان نشر =مصر - قاهره | |||
| سال نشر = 2007م | |||
| | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14375AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ = | |||
| تعداد جلد = | |||
| چاپ = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =14375 | ||
| کتابخوان همراه نور = 14375 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| تعداد جلد = | | پیش از = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | |||
| | |||
| کد | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | }} | ||
'''كتاب النصيحة المعروف باسم قابوس نامه'''، از آثار ارزنده آقايان [[بدوی، امین عبدالمجید|أمين عبدالمجيد]] (دانش آموخته "معهد اللغات الشرقية" در دانشگاه فؤاد الأول و رئيس "مكتبة معهد التربية للمعلمين" در قاهره) و [[نشأت، محمدصادق|محمد صادق نشأت]] (استاد ادبيات فارسى دانشكده ادبيات دانشگاه فؤاد الأول) است كه در آن، كتاب "[[قابوس نامه]]" نوشته [[عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر|كيكاوس بن اسكندر عنصرالمعالى]] (قرن پنجم) را از زبان فارسى به عربى ترجمه كرده است. | |||
درباره اين ترجمه چند نكته گفتنى است: | |||
#مترجمان در مقدمهشان كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكردهاند- به معرفى كتاب قابوس نامه پرداخته و توضيحاتى در مورد مباحث آن آوردهاند.<ref>مقدمه كتاب، ص7- 15</ref> | |||
#براى آشنا شدن با چگونگى ترجمه در اثر حاضر و سهولت مقابله آن با متن اصلى، مطلبى از نویسنده همراه با ترجمه آن در اينجا ذكر مىشود: نویسنده چنين نوشته است: "... چنين گويد جمعكننده اين كتاب پندها، الامير [[عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر|عنصرالمعالى كيكاوس بن اسكندر بن قابوس بن وشمگير]] مولى اميرالمؤمنين، با فرزند خويش گيلانشاه. بدان اى پسر كه من پير شدم و ضعيفى و بىنيرويى و بىتوشى بر من چيره شد و منشور عزل زندگانى ]را[ از موى خويش بر روى خويش كتابتى همی‌بينم كه اين كتابت را دست چارهجويان بستردن نتواند.... پس آنچه از موجب طبع خويش يافتم در هر بابى سخنى چند جمع كردم و آنچه بايستهتر بود و مختصرتر درين نامه نبشتم. اگر از تو كار بستن خيزد خود پسنديده آمد و الّا من آنچه شرط پدرى بود بجاى آورده باشم كه گفتهاند كه: بر گوينده جز گفتار نيست چون شنونده خريدار نيست جاى آزار نيست...."<ref>قابوس نامه، ص3- 4</ref>و مترجمان اين گونه ترجمه كردهاند: "هكذا يقول جامع هذه النصائح، الأمير عنصر المعالى كيكاوس بن إسكندر بن قابوس بن وشمكير مولى أمير المؤمنين، لابنه كيلانشاه: اعلم يا بنى أنى قد هرمت، و غلب علي الضعف، و من شعرى أرى رقما لمنشور اعتزالى الحياة مسطورا على وجهي لا تستطيع محوه يد المدبرين،... فكل ما وجدته فى طبعى جمعت منه كلمات فى كل باب، و كل ما كان أوجب و أفضل دونته فى هذا الكتاب، فإن تحقق منك العمل فيها، و إلا فأكون قد أديت شرط الأبوة، فقد قيل ليس على القائل أكثر من الكلام، فإن لم يكن السامع مشتريا فلا ضير."<ref>متن كتاب، ص19</ref>همان طور كه ملاحظه مىشود ترجمه عربى، رسا و درست و مطابق با متن فارسى است جز اينكه به جاى "بايسته تر"از دو كلمه "أوجب" و "أفضل" استفاده شده و كلمه "مختصرتر" ترجمه نشده است. | |||
#همچنين نویسنده چنين نوشته است: " باب چهلم در آيين ] و[ شرط وزارت: اگر چنان بود كه به وزارت افتى محاسبت و معاملتشناس باش و با خداوند خويش راستى و انصاف كن و همه طريق راستى نگهدار و همه خود را مخواه كه گفتهاند: من طلب الكلّ فاته الكلّ كه همه بتو نهدهند اگر دهند بعد از آن، آن را خواستار بود، اگر اول فراز گذارند آخر بنه گذارند. پس چيز خداوند نگاه دار و اگر بخورى بدو انگشت خور تا در گلو بنه ماند.... "<ref>قابوس نامه، ص3- 4</ref>و مترجمان اين گونه ترجمه كردهاند: " الباب الأربعون فى شرائط الوزارة أى بنى، إذا اتفق لك أن تكون وزيرا فكن محاسبا و اعرف المعاملة جيدا، و استشعر الصدق مع مولاك، و انصف ولى نعمتك، و لا تطلب الكل لنفسك، فإنك لا تعطى الكل، و إذا أعطوك فى الحال فإنهم يطلبه‌گونه من بعد ذلك، و إذا تركوه أولا فإنهم لا يتركونه آخرا، فاحفظ مال الملك، و إذا أكلت منه فكله بأصبعين حتى لا يتوقف فى حلقك...."<ref>متن كتاب، ص19</ref>در اين ترجمه هم ملاحظه مىشود كه برگردان صحيح و مطابق است و اشكالى در ميان نيست. | |||
#بررسى تفصيلى اين ترجمه از نظر مطابقت با متن فارسى، كارى مشكل است و زمانى طولانى مىطلبد ولكن با بررسى مختصر و اجمالى كه انجام شد؛ به نظر مىرسد كه ترجمه حاضر به زبان عربى فصيح برگردان شده و قابل قبول است و اشكال مهم يا افزايش يا كاهشى از سوى مترجم محترم مشاهده نشد جز اينكه به نظر مىرسد مترجمان محترم قدرى متن فارسى را خلاصه كردهاند و به همين جهت ترجمه عربى از نظر حجم كمتر از متن فارسى شده است (حدود صد صفحه كمتر شده است). | |||
#مترجمان محترم، ترجمه كتاب حاضر را در تاريخ روز يكشنبه 8 محرم 1372 به پايان رساندهاند.<ref>همان، ص163</ref> | |||
#مترجمان گاهى در پاورقى برخى از مطالب نویسنده را نقد كردهاند از جمله نویسنده نوشته است: "... چنين شنودم كه بدان روزگار كه متوكل خليفه بود ببغداد..." و مترجمان در نقدش نوشتهاند: "كان مقر الخليفة المتوكل فى سرّ من رأى لا فى بغداد." مركز حكومت خليفه متوكل در سرّ من رأى بود نه در بغداد.<ref>متن كتاب، ص34 پاورقى 1</ref> | |||
#مترجمان گاهى به صورت آزاد ترجمه كرده و در پاورقى يادآور شدهاند كه ترجمه تحت اللفظى الترجمة الحرفية- چنين و چنان است.<ref>مثلاً ر.ک: همان، ص47 پاورقى 1 و...</ref>البته در اين موارد، با بررسى اجمالى مىتوان گفت كه مطابقت معنوى هست و پيام نویسنده بدرستى منتقل شده است. | |||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله== | == منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن كتاب. | |||
# قابوس نامه، كيكاوس بن اسكندر عنصرالمعالى، تصحح غلامحسين يوسفى، تهران شركت انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ سوم 1383ش. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[قابوس نامه]] | |||
[[قابوس نامه (نسخه)]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۳
| النصيحة المعروف بإسم قابوس‌نامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر (نویسنده)
بدوی، امین عبدالمجید (تعريب) نشأت، محمدصادق (تعريب) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب النصيحة المعروف بإسم قابوس‌نامه قابوس‌نامه |
| ناشر | دارالشرق |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 2007م |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PIR 4667 /ق2033 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب النصيحة المعروف باسم قابوس نامه، از آثار ارزنده آقايان أمين عبدالمجيد (دانش آموخته "معهد اللغات الشرقية" در دانشگاه فؤاد الأول و رئيس "مكتبة معهد التربية للمعلمين" در قاهره) و محمد صادق نشأت (استاد ادبيات فارسى دانشكده ادبيات دانشگاه فؤاد الأول) است كه در آن، كتاب "قابوس نامه" نوشته كيكاوس بن اسكندر عنصرالمعالى (قرن پنجم) را از زبان فارسى به عربى ترجمه كرده است.
درباره اين ترجمه چند نكته گفتنى است:
- مترجمان در مقدمهشان كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكردهاند- به معرفى كتاب قابوس نامه پرداخته و توضيحاتى در مورد مباحث آن آوردهاند.[۱]
- براى آشنا شدن با چگونگى ترجمه در اثر حاضر و سهولت مقابله آن با متن اصلى، مطلبى از نویسنده همراه با ترجمه آن در اينجا ذكر مىشود: نویسنده چنين نوشته است: "... چنين گويد جمعكننده اين كتاب پندها، الامير عنصرالمعالى كيكاوس بن اسكندر بن قابوس بن وشمگير مولى اميرالمؤمنين، با فرزند خويش گيلانشاه. بدان اى پسر كه من پير شدم و ضعيفى و بىنيرويى و بىتوشى بر من چيره شد و منشور عزل زندگانى ]را[ از موى خويش بر روى خويش كتابتى همی‌بينم كه اين كتابت را دست چارهجويان بستردن نتواند.... پس آنچه از موجب طبع خويش يافتم در هر بابى سخنى چند جمع كردم و آنچه بايستهتر بود و مختصرتر درين نامه نبشتم. اگر از تو كار بستن خيزد خود پسنديده آمد و الّا من آنچه شرط پدرى بود بجاى آورده باشم كه گفتهاند كه: بر گوينده جز گفتار نيست چون شنونده خريدار نيست جاى آزار نيست...."[۲]و مترجمان اين گونه ترجمه كردهاند: "هكذا يقول جامع هذه النصائح، الأمير عنصر المعالى كيكاوس بن إسكندر بن قابوس بن وشمكير مولى أمير المؤمنين، لابنه كيلانشاه: اعلم يا بنى أنى قد هرمت، و غلب علي الضعف، و من شعرى أرى رقما لمنشور اعتزالى الحياة مسطورا على وجهي لا تستطيع محوه يد المدبرين،... فكل ما وجدته فى طبعى جمعت منه كلمات فى كل باب، و كل ما كان أوجب و أفضل دونته فى هذا الكتاب، فإن تحقق منك العمل فيها، و إلا فأكون قد أديت شرط الأبوة، فقد قيل ليس على القائل أكثر من الكلام، فإن لم يكن السامع مشتريا فلا ضير."[۳]همان طور كه ملاحظه مىشود ترجمه عربى، رسا و درست و مطابق با متن فارسى است جز اينكه به جاى "بايسته تر"از دو كلمه "أوجب" و "أفضل" استفاده شده و كلمه "مختصرتر" ترجمه نشده است.
- همچنين نویسنده چنين نوشته است: " باب چهلم در آيين ] و[ شرط وزارت: اگر چنان بود كه به وزارت افتى محاسبت و معاملتشناس باش و با خداوند خويش راستى و انصاف كن و همه طريق راستى نگهدار و همه خود را مخواه كه گفتهاند: من طلب الكلّ فاته الكلّ كه همه بتو نهدهند اگر دهند بعد از آن، آن را خواستار بود، اگر اول فراز گذارند آخر بنه گذارند. پس چيز خداوند نگاه دار و اگر بخورى بدو انگشت خور تا در گلو بنه ماند.... "[۴]و مترجمان اين گونه ترجمه كردهاند: " الباب الأربعون فى شرائط الوزارة أى بنى، إذا اتفق لك أن تكون وزيرا فكن محاسبا و اعرف المعاملة جيدا، و استشعر الصدق مع مولاك، و انصف ولى نعمتك، و لا تطلب الكل لنفسك، فإنك لا تعطى الكل، و إذا أعطوك فى الحال فإنهم يطلبه‌گونه من بعد ذلك، و إذا تركوه أولا فإنهم لا يتركونه آخرا، فاحفظ مال الملك، و إذا أكلت منه فكله بأصبعين حتى لا يتوقف فى حلقك...."[۵]در اين ترجمه هم ملاحظه مىشود كه برگردان صحيح و مطابق است و اشكالى در ميان نيست.
- بررسى تفصيلى اين ترجمه از نظر مطابقت با متن فارسى، كارى مشكل است و زمانى طولانى مىطلبد ولكن با بررسى مختصر و اجمالى كه انجام شد؛ به نظر مىرسد كه ترجمه حاضر به زبان عربى فصيح برگردان شده و قابل قبول است و اشكال مهم يا افزايش يا كاهشى از سوى مترجم محترم مشاهده نشد جز اينكه به نظر مىرسد مترجمان محترم قدرى متن فارسى را خلاصه كردهاند و به همين جهت ترجمه عربى از نظر حجم كمتر از متن فارسى شده است (حدود صد صفحه كمتر شده است).
- مترجمان محترم، ترجمه كتاب حاضر را در تاريخ روز يكشنبه 8 محرم 1372 به پايان رساندهاند.[۶]
- مترجمان گاهى در پاورقى برخى از مطالب نویسنده را نقد كردهاند از جمله نویسنده نوشته است: "... چنين شنودم كه بدان روزگار كه متوكل خليفه بود ببغداد..." و مترجمان در نقدش نوشتهاند: "كان مقر الخليفة المتوكل فى سرّ من رأى لا فى بغداد." مركز حكومت خليفه متوكل در سرّ من رأى بود نه در بغداد.[۷]
- مترجمان گاهى به صورت آزاد ترجمه كرده و در پاورقى يادآور شدهاند كه ترجمه تحت اللفظى الترجمة الحرفية- چنين و چنان است.[۸]البته در اين موارد، با بررسى اجمالى مىتوان گفت كه مطابقت معنوى هست و پيام نویسنده بدرستى منتقل شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- قابوس نامه، كيكاوس بن اسكندر عنصرالمعالى، تصحح غلامحسين يوسفى، تهران شركت انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ سوم 1383ش.