آیین شهرداری در قرن هفتم: تفاوت میان نسخه‌ها

آیین شهرداری در قرن هفتم
آیین شهرداری در قرن هفتم
پدیدآوران	شعار، جعفر (مترجم) ابن اخوه، محمد بن محمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	معالم القربه فی احکام الحسبه. فارسی
ناشر	شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1360 ش
چاپ	2
موضوع	بازار - متون قدیمی تا قرن ۱۴ حسبت - متون قدیمی تا قرن ۱۴ شهرداری - متون قدیمی تا قرن ۱۴
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏196‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏6041
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۲۱

آيين شهردارى کتابى است به زبان فارسی كه از روى متن عربى آن كه «معالم القربة في احكام الحسبة» نام دارد، توسط آقاى جعفر شعار ترجمه شده است. موضوع کتاب بيان احكام حسبه است.

ساختار

کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم^[۱]، مقدمه‌اى به قلم مؤلف^[۲] و هفتاد باب است. در پایان هم يادداشتهاى مترجم بر چاپ دوم کتاب درج گرديده است^[۳].

گزارش محتوا

«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگیرى از تقلبات و كلاه‌بردارى‌هاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهایى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهایى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمى‌گیرد و در واقع، یکى از واجبات دينى (امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است^[۴]. مؤلف كه خود محتسبى سخت‌گیر بوده، برپايه آگاهى‌هاى شغلى و نيز مطالعات سرشار خود در احكام و مقررات اسلام، کتاب خود را تألیف كرده و در آن نخست به ذكر حكم فقهى هر موضوع با استناد به آيات قرآن مجيد و احاديث پرداخته و سپس آن را با وضع موجود روزگار خود تطبيق كرده است. فساد دستگاه حكومت و اولیاى امور از مدعیان امر به معروف و نهى از منكر گرفته تا طبقه فعّاله؛ يعنى كسبه و اصناف، او را دل‌آزرده ساخته و از اين‌رو در ضمن شكايت از اوضاع زمان، به ذكر تباهى‌هاى اجتماع و حتى تقلبات دكانداران پرداخته است. در این کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گیاهان دارویى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با یکديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفت‌وگو شده است. حائز اهمیت است كه غالب اطلاعات موجود در این کتاب مطالبى است كه مؤلف مستقيماً آموخته و آن را ثبت نموده است نه اينكه از مآخذ پيشين نقل كرده باشد. به جز آنچه ذكر شد، اطلاعات و گاهى نكات مختلفى را مى‌توان در مورد مسائل متنوع اجتماعى چون پوشش زنان (ص157)، جايگاه وعظ و وعاظ در میان مردم(ص180) و نظاير آن را در لابلاى مباحث کتاب ملاحظه كرد^[۵]. کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين به‌خصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه ماوردى و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابویعلى قرابت قابل ملاحظه‌اى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب ماوردى تصريح مى‌كند. با این همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار ماوردى و ابویعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مى‌توان ادامه و تكمیل کتاب «نهایة الرتبة في طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوین شده است.^[۶] از محاسن کتاب حاضر آن است كه مؤلف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر یک را نشان داده و وظايف محتسب را در آن موارد برشمرده است^[۷]. همچنين این کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشه‌ها را در آن دوره معلوم مى‌كند و زمینه‌اى برای مطالعه و تحقيق در تحول پيشه‌ها به دست مى‌دهد. گذشته از اين، قواعد دستورى رفتار اجتماعى را برمى‌شمرد و دوگانگى میان این قواعد را با رفتارهاى واقعى مردم نشان مى‌دهد. و مهمتر از همه اينكه برخى ویژگى‌هاى زندگى شهرى و تسلط دستگاه حكومت را بر جزئيات امور و رفتارهاى اصناف شهرى تا حدى روشن مى‌كند و از اين‌رو مأخذى برای شناخت برخى از ویژگى‌هاى تاريخ زندگى شهرى و سازمانهاى صنفى در دوره اسلامى گذشته به دست مى‌دهد^[۸]. احتساب برای این انجام مى‌شد كه کیفیت كالا و خدمات تأمین شود. اولین مرحله احتساب تعيين شاخص‌ها و معيارهاى متناسب برای کیفیت كالاها و خدمات مورد نظر است. ابن اخوه در این کتاب به نحو مفصل به تعيين این معيارها و شاخص‌ها مى‌پردازد. دومین مرحله احتساب، تهيه و تدوین اطلاعات مربوط به کیفیت كالاها و خدمات است.سومین مرحله مقايسه اطلاعات مدوّن با معيارها و شاخص‌هاست. اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها منطبق باشد، يعنى همه چيز تحت كنترل است و نيازى به اقدام اصلاحى نيست؛ اما اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها تطبيق نكردند، اقدامات اصلاحى لازم هستند؛ چرا كه اگر نسبت به كسانى كه از اداى وظائف سرباز زده‌اند و آنها كه وظائف خود را به خوبى انجام داده‌اند، تفاوت لازم وجود نداشته باشد، انگیزه‌ها برای انجام دادن درست وظيفه و دلسوزى در كار و فعاليت از بين مى‌رود^[۹]. شيوه‌هاى اصلاحى كه ابن اخوه ذكر كرده است عبارت است از:

شيوه‌هاى ارشادى با گفتار و كردار
تنبيه افراد خطاكار و بى‌توجه به وظايف^[۱۰]

وضعيت کتاب

ترجمه انگليسى این کتاب در كمبريج به چاپ رسيده است. نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هایى به قلم مترجم و فاقد فهرست‌هاى تفصيلى است. تنها فهرست مطالب کتاب در ابتداى آن آمده است.

پانويس

↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ص11
↑ ر.ک: مقدمه مؤلف، ص3
↑ ر.ک: متن، ص237
↑ ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت
↑ ر.ک: پاکتچی، احمد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج2، صص715- 716
↑ ر.ک: همان، ص716
↑ ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت
↑ ر.ک: همان
↑ ر.ک: همان
↑ ر.ک: همان

منابع مقاله

دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374
مقدمه و متن کتاب.
خليلى تيرتاشى، نصرالله، ابن اخوه و انديشه اقتصاد، معرفت، ارديبهشت 1384، ش89.

وابسته‌ها

[1] ر.ک: مقدمه کتاب، ص11

[2] ر.ک: مقدمه مؤلف، ص3

[3] ر.ک: متن، ص237

[4] ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت

[5] ر.ک: پاکتچی، احمد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج2، صص715- 716

[6] ر.ک: همان، ص716

[7] ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت

[8] ر.ک: همان

[9] ر.ک: همان

[10] ر.ک: همان

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR10817J1.jpg|بندانگشتی|آیین شهرداری در قرن هفتم]]
+| تصویر =NUR10817J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =آیین شهرداری در قرن هفتم
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =معالم القربه فی احکام الحسبه. فارسی
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|آیین شهرداری در قرن هفتم
+[[شعار، جعفر]] (مترجم)
-|-
+[[ابن اخوه، محمد بن محمد]] (نویسنده)
-|نام های دیگر کتاب
+| زبان =فارسی
-|data-type='otherBookNames'|معالم القربه فی احکام الحسبه. فارسی
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏196‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏6041
-|-
+| موضوع =
-|پدیدآورندگان
+بازار - متون قدیمی تا قرن ۱۴
-|data-type='authors'|[[شعار، جعفر]] (مترجم)
-[[ابن اخوه، محمد بن محمد]] (نويسنده)
-|-
-|زبان
-|data-type='language'|فارسی
-|-
-|کد کنگره
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏196‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏6041
-|-
-|موضوع
-|data-type='subject'|بازار - متون قدیمی تا قرن ۱۴
 حسبت - متون قدیمی تا قرن ۱۴
 شهرداری - متون قدیمی تا قرن ۱۴
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
-|data-type='publisher'|شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
+| مکان نشر =تهران - ایران
-|-
+| سال نشر =1360 ش
-|مکان نشر
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10817AUTOMATIONCODE
-|data-type='publishPlace'|تهران - ایران
+| چاپ =2
-|-
+| تعداد جلد =1
-|سال نشر
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =10817
-|data-type='publishYear'| 1360 هـ.ش
+| کتابخوان همراه نور =10817
-|-class='articleCode'
+| کد پدیدآور =
-|کد اتوماسیون
+| پس از =
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10817AUTOMATIONCODE
+| پیش از =
-|}
+}}
-</div>
+'''آيين شهردارى''' کتابى است به زبان فارسی كه از روى متن عربى آن كه «[[معالم القربة في أحكام الحسبة|معالم القربة في احكام الحسبة]]» نام دارد، توسط آقاى [[شعار، جعفر|جعفر شعار]] ترجمه شده است. موضوع کتاب بيان احكام حسبه است.
-==معرفى اجمالى==
-«آيين شهردارى» کتابى است به زبان فارسى كه از روى متن عربى آن كه «معالم القربة فى احكام الحسبة» نام دارد، توسط آقاى [[شعار، جعفر|جعفر شعار]] ترجمه شده است. موضوع کتاب بيان احكام حسبه است.
 ==ساختار==
+کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?pageNumber=11&viewType=html ر.ک: مقدمه کتاب، ص11]</ref>، مقدمه‌اى به قلم مؤلف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?sectionNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه مؤلف، ص3]</ref> و هفتاد باب است. در پایان هم يادداشتهاى مترجم بر چاپ دوم کتاب درج گرديده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?sectionNumber=2&pageNumber=237&viewType=html ر.ک: متن، ص237]</ref>.
-کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مترجم، مقدمه‌اى به قلم مولف و هفتاد باب است. در پايان هم يادداشتهاى مترجم بر چاپ دوم کتاب درج گرديده است.
 ==گزارش محتوا==
+«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگیرى از تقلبات و كلاه‌بردارى‌هاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهایى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهایى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمى‌گیرد و در واقع، یکى از واجبات دينى (امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است<ref>[http://marifat.nashriyat.ir/node/2007 ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت]</ref>.
+مؤلف كه خود محتسبى سخت‌گیر بوده، برپايه آگاهى‌هاى شغلى و نيز مطالعات سرشار خود در احكام و مقررات اسلام، کتاب خود را تألیف كرده و در آن نخست به ذكر حكم فقهى هر موضوع با استناد به آيات قرآن مجيد و احاديث پرداخته و سپس آن را با وضع موجود روزگار خود تطبيق كرده است. فساد دستگاه حكومت و اولیاى امور از مدعیان امر به معروف و نهى از منكر گرفته تا طبقه فعّاله؛ يعنى كسبه و اصناف، او را دل‌آزرده ساخته و از اين‌رو در ضمن شكايت از اوضاع زمان، به ذكر تباهى‌هاى اجتماع و حتى تقلبات دكانداران پرداخته است.
-«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگيرى از تقلبات و كلاه‌بردارى‌هاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهايى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهايى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمى‌گيرد و در واقع، يكى از واجبات دينى(امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است.
+در این کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گیاهان دارویى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با یکديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفت‌وگو شده است.
+حائز اهمیت است كه غالب اطلاعات موجود در این کتاب مطالبى است كه مؤلف مستقيماً آموخته و آن را ثبت نموده است نه اينكه از مآخذ پيشين نقل كرده باشد. به جز آنچه ذكر شد، اطلاعات و گاهى نكات مختلفى را مى‌توان در مورد مسائل متنوع اجتماعى چون پوشش زنان (ص157)، جايگاه وعظ و وعاظ در میان مردم(ص180) و نظاير آن را در لابلاى مباحث کتاب ملاحظه كرد<ref>ر.ک: پاکتچی، احمد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج2، صص715- 716</ref>.
-مولف كه خود محتسبى سخت‌گير بوده، برپايه آگاهى‌هاى شغلى و نيز مطالعات سرشار خود در احكام و مقررات اسلام، کتاب خود را تاليف كرده و در آن نخست به ذكر حكم فقهى هر موضوع با استناد به آيات قرآن مجيد و احاديث پرداخته و سپس آن را با وضع موجود روزگار خود تطبيق كرده است. فساد دستگاه حكومت و اولياى امور از مدعيان امر به معروف و نهى از منكر گرفته تا طبقه فعّاله؛ يعنى كسبه و اصناف، او را دل‌آزرده ساخته و از اين‌رو در ضمن شكايت از اوضاع زمان، به ذكر تباهى‌هاى اجتماع و حتى تقلبات دكانداران پرداخته است.
+کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين به‌خصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابویعلى قرابت قابل ملاحظه‌اى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] تصريح مى‌كند. با این همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] و ابویعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مى‌توان ادامه و تكمیل کتاب «نهایة الرتبة في طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوین شده است.<ref>ر.ک: همان، ص716</ref>
+از محاسن کتاب حاضر آن است كه مؤلف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر یک را نشان داده و وظايف محتسب را در آن موارد برشمرده است<ref>[http://marifat.nashriyat.ir/node/2007 ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه‏ هاي اقتصادی، نشریه معرفت]</ref>.
-در اين کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گياهان دارويى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با يكديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفت‌وگو شده است.
+همچنين این کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشه‌ها را در آن دوره معلوم مى‌كند و زمینه‌اى برای مطالعه و تحقيق در تحول پيشه‌ها به دست مى‌دهد.
+گذشته از اين، قواعد دستورى رفتار اجتماعى را برمى‌شمرد و دوگانگى میان این قواعد را با رفتارهاى واقعى مردم نشان مى‌دهد.
-حائز اهميت است كه غالب اطلاعات موجود در اين کتاب مطالبى است كه مولف مستقيماً آموخته و آن را ثبت نموده است نه اينكه از مآخذ پيشين نقل كرده باشد. به جز آنچه ذكر شد، اطلاعات و گاهى نكات مختلفى را مى‌توان در مورد مسائل متنوع اجتماعى چون پوشش زنان(ص157)، جايگاه وعظ و وعاظ در ميان مردم(ص180) و نظاير آن را در لابلاى مباحث کتاب ملاحظه كرد.
+و مهمتر از همه اينكه برخى ویژگى‌هاى زندگى شهرى و تسلط دستگاه حكومت را بر جزئيات امور و رفتارهاى اصناف شهرى تا حدى روشن مى‌كند و از اين‌رو مأخذى برای شناخت برخى از ویژگى‌هاى تاريخ زندگى شهرى و سازمانهاى صنفى در دوره اسلامى گذشته به دست مى‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>.
+احتساب برای این انجام مى‌شد كه کیفیت كالا و خدمات تأمین شود. اولین مرحله احتساب تعيين شاخص‌ها و معيارهاى متناسب برای کیفیت كالاها و خدمات مورد نظر است. ابن اخوه در این کتاب به نحو مفصل به تعيين این معيارها و شاخص‌ها مى‌پردازد.
-کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين به‌خصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه ماوردى و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابويعلى قرابت قابل ملاحظه‌اى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب ماوردى تصريح مى‌كند. با اين همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار ماوردى و ابويعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مى‌توان ادامه و تكميل کتاب «نهاية الرتبة فى طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوين شده است.
+دومین مرحله احتساب، تهيه و تدوین اطلاعات مربوط به کیفیت كالاها و خدمات است.سومین مرحله مقايسه اطلاعات مدوّن با معيارها و شاخص‌هاست. اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها منطبق باشد، يعنى همه چيز تحت كنترل است و نيازى به اقدام اصلاحى نيست؛ اما اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها تطبيق نكردند، اقدامات اصلاحى لازم هستند؛ چرا كه اگر نسبت به كسانى كه از اداى وظائف سرباز زده‌اند و آنها كه وظائف خود را به خوبى انجام داده‌اند، تفاوت لازم وجود نداشته باشد، انگیزه‌ها برای انجام دادن درست وظيفه و دلسوزى در كار و فعاليت از بين مى‌رود<ref>ر.ک: همان</ref>.
+شيوه‌هاى اصلاحى كه ابن اخوه ذكر كرده است عبارت است از:
-از محاسن کتاب حاضر آن است كه مولف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر يك را نشان داده و وظايف محتسب را در آن موارد برشمرده است.
+# شيوه‌هاى ارشادى با گفتار و كردار
+# تنبيه افراد خطاكار و بى‌توجه به وظايف<ref>ر.ک: همان</ref>
-همچنين اين کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشه‌ها را در آن دوره معلوم مى‌كند و زمينه‌اى براى مطالعه و تحقيق در تحول پيشه‌ها به دست مى‌دهد.
-گذشته از اين، قواعد دستورى رفتار اجتماعى را برمى‌شمرد و دوگانگى ميان اين قواعد را با رفتارهاى واقعى مردم نشان مى‌دهد.
-و مهمتر از همه اينكه برخى ويژگى‌هاى زندگى شهرى و تسلط دستگاه حكومت را بر جزئيات امور و رفتارهاى اصناف شهرى تا حدى روشن مى‌كند و از اين‌رو مأخذى براى شناخت برخى از ويژگى‌هاى تاريخ زندگى شهرى و سازمانهاى صنفى در دوره اسلامى گذشته به دست مى‌دهد.
-احتساب براى اين انجام مى‌شد كه كيفيت كالا و خدمات تأمين شود. اولين مرحله احتساب تعيين شاخص‌ها و معيارهاى متناسب براى كيفيت كالاها و خدمات مورد نظر است. ابن اخوه در اين کتاب به نحو مفصل به تعيين اين معيارها و شاخص‌ها مى‌پردازد.
-دومين مرحله احتساب، تهيه و تدوين اطلاعات مربوط به كيفيت كالاها و خدمات است.سومين مرحله مقايسه اطلاعات مدوّن با معيارها و شاخص‌هاست. اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها منطبق باشد، يعنى همه چيز تحت كنترل است و نيازى به اقدام اصلاحى نيست؛ اما اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخص‌ها تطبيق نكردند، اقدامات اصلاحى لازم هستند؛ چرا كه اگر نسبت به كسانى كه از اداى وظائف سرباز زده‌اند و آنها كه وظائف خود را به خوبى انجام داده‌اند، تفاوت لازم وجود نداشته باشد، انگيزه‌ها براى انجام دادن درست وظيفه و دلسوزى در كار و فعاليت از بين مى‌رود.
-شيوه هاى اصلاحى كه ابن اخوه ذكر كرده است عبارت است از:
--شيوه‌هاى ارشادى با گفتار و كردار
--تنبيه افراد خطاكار و بى‌توجه به وظايف
 ==وضعيت کتاب==
+ترجمه انگليسى این کتاب در كمبريج به چاپ رسيده است. نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هایى به قلم مترجم و فاقد فهرست‌هاى تفصيلى است. تنها فهرست مطالب کتاب در ابتداى آن آمده است.
+==پانويس ==
-ترجمه انگليسى اين کتاب در كمبريج به چاپ رسيده است. نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مترجم و فاقد فهرست‌هاى تفصيلى است. تنها فهرست مطالب کتاب در ابتداى آن آمده است.
+<references />
 ==منابع مقاله==
+# دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374
+# مقدمه و متن کتاب.
-- دائره المعارف بزرگ اسلامى، ج 2، ص715-716.
+# خليلى تيرتاشى، نصرالله، ابن اخوه و انديشه اقتصاد، معرفت، ارديبهشت 1384، ش89.
+==وابسته‌ها==
-- مقدمه مترجم.
+{{وابسته‌ها}}
-- خليلى تيرتاشى، نصرالله، ابن اخوه و انديشه اقتصاد، معرفت، ارديبهشت 1384، ش89.
-== پیوندها ==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
 [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
-[[رده:فقه و اصول]]
+[[رده: فقه و اصول]]
 [[رده:مباحث خاص فقه]]
+[[رده:بهمن (1400)]]