هلالی جغتایی، بدرالدین: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'هلالي جغتايي، بدرالدين' به 'هلالی جغتايی، بدرالدين') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR12124.jpg|بندانگشتی|هلالی جغتايی، بدرالدين]] | [[پرونده:NUR12124.jpg|بندانگشتی|هلالی جغتايی، بدرالدين]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |هلالی جغتايی، بدرالدين | ||
|- | |- | ||
| | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" |جغتايي، بدرالدين | ||
مولانا هلالي | مولانا هلالي | ||
هلالي استرآبادي، بدرالدين | |||
هلالي استرآبادي، مولانا نورالدين | |||
هلالي استرآبادي، نورالدين | |||
هلالي جغتايي، مولانا نورالدين | |||
هلالي جغتايي، نورالدين | |||
Badriddin Hilali | |||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" | | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" | اواخر قرن نهم | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |استرآباد | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |935ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" | | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[دیوان هلالی جغتایی با شاه و درویش و صفات العاشقين او]] | ||
|- class="articleCode" | |||
|-class= | |کد مؤلف | ||
|کد | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE12124AUTHORCODE | ||
|data-type= | |||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''بدرالدین هلالی جغتایی'''، از شاعران قرن نهم و دهم و از معاصران «سلطان میرزا بایقرای گورکانی» و «شاه اسماعیل صفوی» است. دیوان اشعار، شاه و درویش، صفات العاشقين و لیلی و مجنون از آثار منظوم او هستند. تبحر هلالی بیشتر در سرایش غزل بوده است. از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» | '''بدرالدین هلالی جغتایی''' (متوفای 936ق)، از شاعران قرن نهم و دهم و از معاصران «سلطان میرزا بایقرای گورکانی» و «شاه اسماعیل صفوی» است. دیوان اشعار، شاه و درویش، صفات العاشقين و لیلی و مجنون از آثار منظوم او هستند. تبحر هلالی بیشتر در سرایش غزل بوده است. از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» بهجای ماند که او هم شاعر بود. | ||
==نام، نژاد، سال و محل تولد و رشد== | ==نام، نژاد، سال و محل تولد و رشد== | ||
نام او را در اکثر | نام او را در اکثر تذکرهها بدرالدین و در کتاب تاریخی حبيب السير، «نورالدین» آوردهاند. بدرالدین هلالی در اصل از نژاد ترکان جغتایی بود، اما در استرآباد (گرگان کنونی) به دنیا آمد و در همین شهر رشد کرد<ref>ر.ک: عابدی، کامیار، ص42</ref>. | ||
سال تولد هلالی در مراجع قید نشده و آنچه مسلم است این است که در اواخر قرن نهم متولد شده و در موقع مرگ در سنین میانین عمر بوده است<ref>همان، ص43</ref>. | سال تولد هلالی در مراجع قید نشده و آنچه مسلم است این است که در اواخر قرن نهم متولد شده و در موقع مرگ در سنین میانین عمر بوده است<ref>همان، ص43</ref>. | ||
==جوانی و هجرت== | ==جوانی و هجرت== | ||
در دوره جوانی مانند برخی شاعران آن دوره به سبب آوازه بلند ادبدوستی و شاعرنوازی وزیر تیموریان، یعنی «امیر | در دوره جوانی مانند برخی شاعران آن دوره به سبب آوازه بلند ادبدوستی و شاعرنوازی وزیر تیموریان، یعنی «امیر علیشیر نوایی» به شهر هرات رفت و در آ نجا اقامت گزید<ref>همان، ص42</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
وی در شهر هرات، به جرم تشیع کشته شد. | وی در شهر هرات، به جرم تشیع کشته شد. | ||
«قتل هلالی به ظن قوی در 936ق، روی داده است. ظاهرا قاتل وی | |||
«قتل هلالی به ظن قوی در 936ق، روی داده است. ظاهرا قاتل وی «سیفالله»نامی بوده»<ref>همان، ص43</ref>. | |||
«مزار هلالی و فخرالدین علی صفی بیهقی پسر ملا حسن کاشفی در هرات کنار یکدیگر قرار گرفته و لوح هر دو جدید است. بر لوح مزار هلالی به خط نسخ زیبا چنین منقور است: هذا مرقد منور مولانا بدر الملة و الدين هلالي جغتايي الهروي الشاعر. قد توفي في سنة ست و ثلاثين و تسعمائة. | «مزار هلالی و فخرالدین علی صفی بیهقی پسر ملا حسن کاشفی در هرات کنار یکدیگر قرار گرفته و لوح هر دو جدید است. بر لوح مزار هلالی به خط نسخ زیبا چنین منقور است: هذا مرقد منور مولانا بدر الملة و الدين هلالي جغتايي الهروي الشاعر. قد توفي في سنة ست و ثلاثين و تسعمائة. | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''این قطره خون چیست به روی تو هلالی''|2='' | {{ب|''این قطره خون چیست به روی تو هلالی''|2='' گویا که دل از غصه به روی تو دویده''}}{{پایان شعر}} | ||
ولی مزار هلالی از نخست در چهار سوق هرات قرار داشته که در همان جا هم به قتل رسیده بود و پس از خرابی آن قبر در سال 1306ش، | ولی مزار هلالی از نخست در چهار سوق هرات قرار داشته که در همان جا هم به قتل رسیده بود و پس از خرابی آن قبر در سال 1306ش، استخوانهای هلالی را بدین مکان آوردهاند»<ref>همان</ref>. | ||
از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» | از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» بهجای مانده که شاعر بود، اما از احوالش اطلاعی در دست نیست<ref>همان</ref>. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
خط ۷۴: | خط ۷۷: | ||
==شعر هلالی== | ==شعر هلالی== | ||
هلالی شاعری است | هلالی شاعری است قویدست و بسیار چیره در ظرایف و ویژگیهای شعری. عمده موفقیت او در هنر شاعری به سبب غزلیات آبدار و پرسوز و گدازی است که در آنها «من» شاعر به بارزترین وجه نمایان شده است. خصیصه مهمی که در شعر هلالی موجود است و او را از متقدمان و متأخرانش متمایز میکند شور و درد خاصی است که در شعر او وجود دارد و زبان شعری او را نیز بهسوی نوعی سادگی و بیتکلفی سوق داده است<ref>همان</ref>. | ||
== | ==ویژگیهای شعری== | ||
# گوشنوازی و خوشآهنگی اوزان مورد استفاده در شعرهای او (اکثر شعرهایش در | # گوشنوازی و خوشآهنگی اوزان مورد استفاده در شعرهای او (اکثر شعرهایش در وزنهایی است که حافظ در آنها شعر گفته است)؛ | ||
# خواری در برابر معشوق که گاهی در قالب تشبیه به سگ بیان | # خواری در برابر معشوق که گاهی در قالب تشبیه به سگ بیان میگردد (که از خصوصیات عمده شعر دوران او هم هست)؛ | ||
# کوشش در | # کوشش در بهکارگیری لحن عامیانه و روزمره در شعر، به جهت پیوند زبان شعر با زبان مردم و نفوذ هرچه بیشتر آن در میان لایههای مختلف آنان؛ | ||
# میراثدار سبک عراقی بودن، مانند حافظ و سعدی شیرازی؛ | # میراثدار سبک عراقی بودن، مانند حافظ و سعدی شیرازی؛ | ||
# وقوعگویی، که در اشعار او هست، اما به اندازه شعر شاعرانی چون بابافغانی و وحشی بافقی و دیگران نیست؛ | # وقوعگویی، که در اشعار او هست، اما به اندازه شعر شاعرانی چون بابافغانی و وحشی بافقی و دیگران نیست؛ | ||
# تأثیر افکار و عقاید فلسفی در شعر هلالی اندک و در حدود هیچ است؛ | # تأثیر افکار و عقاید فلسفی در شعر هلالی اندک و در حدود هیچ است؛ | ||
# او شاعر عشق و دلدادگی است و بااینکه گاهی عشقش رنگی از عرفان و آسمان پیدا | # او شاعر عشق و دلدادگی است و بااینکه گاهی عشقش رنگی از عرفان و آسمان پیدا میکند، اما غالب اوقات عشق او انسانی است و رنگ زمینی دارد؛ | ||
# هلالی چندان در بند صنایع شعری و | # هلالی چندان در بند صنایع شعری و بهکارگیری آنها نیست؛ ازاینرو صنایع لفظی و حتی معنوی در شعر او چندان وجود ندارد. شعر او به سادگی میل دارد و ایهام و ابهام، از آنگونه که در سبک عراقی و هندی وجود دارد در شعر او نقشی ندارد یا بسیار کم نقش دارد؛ | ||
# غزلیاتی با | # غزلیاتی با ردیفهای ابتکاری، بدیع و زیبا در دیوان هلالی بسیار است<ref>ر.ک: همان، ص44-45</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[[:noormags:306946|عابدی، کامیار، «دل حزین هلالی (درباره زندگی، آثار و شعر هلالی جغتایی استرآبادی)»، ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 33، شهریور 1371، صفحات 42 تا 48]]. | [[:noormags:306946|عابدی، کامیار، «دل حزین هلالی (درباره زندگی، آثار و شعر هلالی جغتایی استرآبادی)»، ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 33، شهریور 1371، صفحات 42 تا 48]]. | ||
{{شعر و شاعری}} | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
[[دیوان هلالی | {{وابستهها}} | ||
[[دیوان هلالی جغتایی با شاه و درویش و صفات العاشقين او]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده: | [[رده:شاعران]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۲
بدرالدین هلالی جغتایی (متوفای 936ق)، از شاعران قرن نهم و دهم و از معاصران «سلطان میرزا بایقرای گورکانی» و «شاه اسماعیل صفوی» است. دیوان اشعار، شاه و درویش، صفات العاشقين و لیلی و مجنون از آثار منظوم او هستند. تبحر هلالی بیشتر در سرایش غزل بوده است. از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» بهجای ماند که او هم شاعر بود.
نام | هلالی جغتايی، بدرالدين |
---|---|
نامهای دیگر | جغتايي، بدرالدين
مولانا هلالي هلالي استرآبادي، بدرالدين هلالي استرآبادي، مولانا نورالدين هلالي استرآبادي، نورالدين هلالي جغتايي، مولانا نورالدين هلالي جغتايي، نورالدين Badriddin Hilali |
نام پدر | |
متولد | اواخر قرن نهم |
محل تولد | استرآباد |
رحلت | 935ق |
اساتید | |
برخی آثار | دیوان هلالی جغتایی با شاه و درویش و صفات العاشقين او |
کد مؤلف | AUTHORCODE12124AUTHORCODE |
نام، نژاد، سال و محل تولد و رشد
نام او را در اکثر تذکرهها بدرالدین و در کتاب تاریخی حبيب السير، «نورالدین» آوردهاند. بدرالدین هلالی در اصل از نژاد ترکان جغتایی بود، اما در استرآباد (گرگان کنونی) به دنیا آمد و در همین شهر رشد کرد[۱].
سال تولد هلالی در مراجع قید نشده و آنچه مسلم است این است که در اواخر قرن نهم متولد شده و در موقع مرگ در سنین میانین عمر بوده است[۲].
جوانی و هجرت
در دوره جوانی مانند برخی شاعران آن دوره به سبب آوازه بلند ادبدوستی و شاعرنوازی وزیر تیموریان، یعنی «امیر علیشیر نوایی» به شهر هرات رفت و در آ نجا اقامت گزید[۳].
وفات
وی در شهر هرات، به جرم تشیع کشته شد.
«قتل هلالی به ظن قوی در 936ق، روی داده است. ظاهرا قاتل وی «سیفالله»نامی بوده»[۴].
«مزار هلالی و فخرالدین علی صفی بیهقی پسر ملا حسن کاشفی در هرات کنار یکدیگر قرار گرفته و لوح هر دو جدید است. بر لوح مزار هلالی به خط نسخ زیبا چنین منقور است: هذا مرقد منور مولانا بدر الملة و الدين هلالي جغتايي الهروي الشاعر. قد توفي في سنة ست و ثلاثين و تسعمائة.
این قطره خون چیست به روی تو هلالی | گویا که دل از غصه به روی تو دویده |
ولی مزار هلالی از نخست در چهار سوق هرات قرار داشته که در همان جا هم به قتل رسیده بود و پس از خرابی آن قبر در سال 1306ش، استخوانهای هلالی را بدین مکان آوردهاند»[۵].
از هلالی دختری به نام «حجابی استرآبادی» بهجای مانده که شاعر بود، اما از احوالش اطلاعی در دست نیست[۶].
آثار
- دیوان اشعار(شامل غزلیات، قطعات، قصاید و رباعیات)؛
- شاه و درویش؛
- صفات العاشقين؛
- لیلی و مجنون (نشانی از آن در دست نیست و تنها چند بیت از آن باقی مانده است)[۷].
شعر هلالی
هلالی شاعری است قویدست و بسیار چیره در ظرایف و ویژگیهای شعری. عمده موفقیت او در هنر شاعری به سبب غزلیات آبدار و پرسوز و گدازی است که در آنها «من» شاعر به بارزترین وجه نمایان شده است. خصیصه مهمی که در شعر هلالی موجود است و او را از متقدمان و متأخرانش متمایز میکند شور و درد خاصی است که در شعر او وجود دارد و زبان شعری او را نیز بهسوی نوعی سادگی و بیتکلفی سوق داده است[۸].
ویژگیهای شعری
- گوشنوازی و خوشآهنگی اوزان مورد استفاده در شعرهای او (اکثر شعرهایش در وزنهایی است که حافظ در آنها شعر گفته است)؛
- خواری در برابر معشوق که گاهی در قالب تشبیه به سگ بیان میگردد (که از خصوصیات عمده شعر دوران او هم هست)؛
- کوشش در بهکارگیری لحن عامیانه و روزمره در شعر، به جهت پیوند زبان شعر با زبان مردم و نفوذ هرچه بیشتر آن در میان لایههای مختلف آنان؛
- میراثدار سبک عراقی بودن، مانند حافظ و سعدی شیرازی؛
- وقوعگویی، که در اشعار او هست، اما به اندازه شعر شاعرانی چون بابافغانی و وحشی بافقی و دیگران نیست؛
- تأثیر افکار و عقاید فلسفی در شعر هلالی اندک و در حدود هیچ است؛
- او شاعر عشق و دلدادگی است و بااینکه گاهی عشقش رنگی از عرفان و آسمان پیدا میکند، اما غالب اوقات عشق او انسانی است و رنگ زمینی دارد؛
- هلالی چندان در بند صنایع شعری و بهکارگیری آنها نیست؛ ازاینرو صنایع لفظی و حتی معنوی در شعر او چندان وجود ندارد. شعر او به سادگی میل دارد و ایهام و ابهام، از آنگونه که در سبک عراقی و هندی وجود دارد در شعر او نقشی ندارد یا بسیار کم نقش دارد؛
- غزلیاتی با ردیفهای ابتکاری، بدیع و زیبا در دیوان هلالی بسیار است[۹].