دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت

دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت

نام کتاب	دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	لطیفی، رحیم (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏224‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ل‎‏6‎‏د‎‏8*
موضوع	امامت مهدویت مهدویت - احادیث مهدویت - جنبه‏های قرآنی
ناشر	بنياد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1387 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13478AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«دلايل عقلى و نقلى امامت و مهدويت»، اثر فارسى رحيم لطفى به بررسى و تحقيق در براهين و آيات و روايات دال بر وجود امام غائب(ع) پرداخته است.

كتاب، حاصل سلسله مقالاتى است كه طى سال‌هاى 1380ش در مجلگان تخصصى انتظار و مشرق موعود منتشر شده بود.

گردآورى دلايل دلايل عقلى و نقلى اثبات لزوم و استمرار وجود امام(ع)، به صورت يك جا و منظم، باعث اهميت كتاب شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه مؤلف در بيان ريشه اختلاف بين شيعه و عامه، آغاز مى‌شود.

مطالب در دو بخش و هر بخش در چندين قسمت، به اثبات اين مسأله مهم و اساسى مى‌پردازد كه شيعه، براى اثبات الهى بودن منصب امامت و خلافت بلافصل ائمه(ع)، دلايل عقلى و نقلى فراوانى دارد؛ همچنان كه بر اساس دلايل متقنى، به وجود امام حىّ، اما غايب، ايمان آورده است.

مباحث بر اين نكته تأكيد دارند كه باور به امامى كه تداوم‌بخش جريان نبوت، برخوردار از عصمت و منصوب از سوى خداوند است، نقطه آغاز اختلاف در حوزه عقايد و كلام اسلام محسوب مى‌شود؛ به گونه‌اى كه مى‌توان ادعا كرد قبول يا رد چنين عقيده‌اى، منشأ ديگر عقايد و احكام متفاوت مذاهب اسلامى است.

بر اين اساس، نويسنده معتقد است، اگر چه در حيطه مكتب اسلام، مذاهب و فرقه‌هاى گوناگونى پديد آمده، ولى مهم‌ترين انشعاب، از ناحيه مسأله امامت است كه تمام اين صف بندى‌ها را به دو صف اصلى تشيع و تسنن تقسيم مى‌كند.

گزارش محتوا

در بخش اول، دلايل نه‌گانه عقلى اثبات مهدويت كه عبارتند از: دليل جامعه‌شناختى با نگاه زمينى، نياز به مفسر كلام وحى، دليل استقرائى، قاعده امكان اشرف، برهان هدف‌مندى، لطف، عنايت، واسطه فيض و انسان كامل، توضيح داده شده و مؤلف معتقد است، ساير دلايل عقلى ادعا شده در اين زمينه، به يكى از اين دلايل مى‌انجامند.

وى معتقد است كه اين دلايل، به نوعى برون دينى هستند؛ يعنى با بهره‌گيرى از قواعد عام عقلى كه مورد پذيرش فلسفه و كلام است، به اثبات ضرورت مهدويت مى‌پردازند، از اين رو مخاطبان اين دلايل را اعم از مسلمانان مى‌داند.

در اين بخش، به چهار نمونه از اين دلايل به صورت مشروح و مفصل پرداخته شده است كه به ترتيب عبارتند از:

برهان لطف: كه رهاورد آن، پاسخ به مهم‌ترين شبهات و اثبات كارآمدى آن بر تأمين مدعا(نياز هميشگى انسان به امام و پاسخ خداوند به اين نياز) است.

در اين قسمت، ضمن تعريف لطف و اقسام آن، صورت برهان لطف محصل و مقرب توضيح داده شده و بعد از تشريح اين قاعده، به طرح برهان لطف مقرب و رابطه آن با اثبات اصل امامت و غيبت حجت(عج) پرداخته شده است.

مؤلف، تمسك به اين قاعده در رفع شبهات را در صورتى مفيد مى‌داند كه پيش‌فرض‌هايى براى طرفين، موجود باشد تا اين قاعده بر اساس آن‌ها مطرح شود. اين پيش‌فرض‌ها؛ عبارتند از:

1- اعتقاد به وجود خداوند و وحدانيت او.

2- اعتقاد به حكمت خداوند و هدف‌مندى جهان خلقت.

3- قبول تكامل و نيل به سعادت، به عنوان هدف و غرض آفرينش انسان.

امكان اشرف: كه مراد از امام در آن، مفهومى عام بوده و شامل رسول و نبى هم مى‌شود و هدف اصلى اين مبحث، اثبات مقام امامت، بعد از ختم رسالت تا پايان عالم است.

دستاورد تحليل و تطبيق اين قاعده بر موضوع امامت، اين است كه در سراى آفرينش، همواره وجود اشرف، انسان كامل و ولى خدا جارى است.

صورت برهان امكان اشرف و تفاوت آن با قاعده لطف، كارآيى اين قاعده و طريقه اثبات امام به وسيله آن و رد پاى اين برهان در كلام و فلسفه مسيحيت، از مباحث مهم اين بخش است.

واسطه فيض: ضمن تعريف فيض در لغت و اصطلاح، انگيزه طرح اين مباحث، تصريح بر اقتضاى ذات حق، اسماء و صفات او بر دوام فاعليت و عدم تعطيل فيض معرفى شده است.

شمارى از دانشمندان بر اين باورند كه بر اساس برخى آيات و روايات، انبياء و اولياى الهى در مقام نخستين، صادر و واسطه در فيض ميان خالق و مخلوقات هستند.

مؤلف درستى اين نظريه و داورى پيرامون آن را نيازمند توضيح سخنان آنان دانسته و اين امر را طى چند مرحله انجام داده است:

1- پذيرش اصل نظام اسباب.

2- اعتقاد به آفرينش نظام‌مند و واحد بودن نخستين صادر.

3- برترى و شايستگى وجود نورى انبياء و ائمه(ع).

4- برخوردارى نبى، ولى و امام(ع) از تصرف تكوينى.

انسان كامل: كه با تمسك به ويژگى‌هاى وجودى و باطنى امام، به اثبات ولايت و امامت مستمر امام معصوم(ع) در عالم هستى مى‌پردازد.

مؤلف با مقايسه نظريات پيرامون وجود، ويژگى‌ها و وظايف انسان كامل در متون دينى و عرفانى- فلسفى، به نتايج زير مى‌رسد:

1- هر دو ديدگاه، در موضوعات محورى؛ مانند وجود برتر و آسمانى انسان كامل و غير قابل شناخت بودن او براى انسان معمولى، وجود مستمر او در عالم هستى و... اشتراك دارند.

2- همسويى مباحث محورى انسان كامل با ولايت و امامت، نشان دهنده وحدت مبنا و مبدأ است.

3- استدلال عرشى و فرشى انسان كامل، در راستاى اثبات اصل امامت، كارساز و يكى از اوليات عقلى آن به شمار مى‌آيد.

دوم، به بيان دلايل نقلى اثبات مهدويت پرداخته است.

نويسنده، براى اثبات اين مدعا، از آيات و رواياتى كه تنها با فرض وجود واثبات مهدويت، معنا پيدا مى‌كنند، بهره جسته است.

در اين مبحث، وى تلاش مى‌كند كه از منابع عامه نيز استفاده كند تا دلايل، حالت برون مذهبى گرفته و شامل حال مخاطبان شيعه و عامه شود.

در اين راستا، اين دلايل را به سه بخش تقسيم كرده و آن‌ها را مفصلا توضيح داده است:

1- آيات و رواياتى كه تفسير و تبيين صحيح آن‌ها تنها با پذيرش وجود فعلى حضرت مهدى(عج) سازگار است.

2- رواياتى كه ضمن اثبات امامت دوازده امام، خبر از غيبت طولانى امام دوازدهم دارد.

3- شواهد تاريخى كه خبر از ولادت مهدى موعود(عج) مى‌دهد.

در پايان، برخى منابع عامه كه صريحاً يا تلويحاً ولادت حضرت مهدى(عج) را پذيرفته يا موضوع غيبت ايشان را طرح كرده‌اند، مورد بررسى قرار گرفته است.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مأخذ در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها به ذكر منابع و ترجمه آيات و روايات پرداخته است.

منابع

1- مقدمه و متن كتاب

2- سايت حوزه نت.

پیوندها

مطالعه کتاب دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور