سنن ابن ماجة

‏سنن الحافظ أبی عبدالله محمد بن یزید القزویني ابن ماجه

نام کتاب	‏سنن الحافظ أبی عبدالله محمد بن یزید القزویني ابن ماجه
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	ابن ماجه، محمد بن یزید (نويسنده) معروف، بشار عواد (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏118‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏9‎‏ ‎‏س‎‏9‎‏
موضوع	احادیث احکام - قرن 3ق. احادیث اهل سنت - قرن 3ق.
ناشر	دار الجيل
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1418 هـ.ق یا 1998 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE34067AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

سنن الحافظ ابي عبدالله محمد بن يزيد القزويني ابن ماجة، تأليف حافظ ابوعبدالله محمد بن يزيد قزوينى مشهور به ابن ماجه (209-273ق)، يكى از شش منبع حديثى اهل سنت (صحاح سته) است. اين اثر توسط بشّار عوّاد معروف، مورد تحقيق و تعليق قرار گرفته است. سنن ابن ماجه در بين صحاح به حسن ترتيب ممتاز است .

ساختار

كتاب در 6 جلد مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف در 24 باب و متن اثر در 37 كتاب است. تمامى جلد ششم به فهارس اختصاص يافته است.

در تعداد احاديث سنن ابن ماجه بين علماى اهل سنت اختلاف واقع شده است. ابوالحسن القطان مى‌گويد: مجموع ابواب كتاب، هزار و پانصد و تعداد احاديثش چهار هزار روايت مى‌باشد؛ ولى فؤاد عبدالباقى تعداد احاديث را 4341 عدد مى‌داند. از اين چهار هزار حديث، 3002 حديث مشترك با ديگر كتب صحاح مى‌باشد . محقق، شماره احاديث چاپ عبدالباقى را، به جهت ارجاع فراوان در كتب علمى به آن، حفظ كرده است .

روش ابن ماجه و تبويب وى در سنن، تبويب فقهى است كه از كتاب طهارت شروع و به كتاب زهد خاتمه مى‌يابد.

گزارش محتوا

محقق اثر در مقدمه‌اش بر كتاب به اهميت سنن ابن ماجه به‌عنوان يكى از صحاح سته اهل سنت اشاره كرده است. وى دو كتاب صحيح مسلم و بخارى را حاوى احاديث صحيح و متقن دانسته، اما سنن اربعه را مشتمل بر احاديث صحيح، حسن و ضعيف دانسته است؛ لذا لازم دانسته است كه سند و متن احاديث آنها مورد بررسى قرار گيرد و درجه هر حديث با استناد به قواعد حديثى و معارف رجالى ذكر شود. وى همچنين ابراز تعجب كرده كه چگونه به آثار كم‌اهميت‌تر عنايت بيشترى شده، ولى درباره سنن اربعه، تحقيق علمى متناسب با جايگاه آنها انجام نگرفته است .

عوّاد سپس به تصحيفات و تحريفات چاپ‌هاى پيشين كتاب اشاره كرده است . همچنين چگونگى استفاده از نسخه‌هاى چاپى و خطى كتاب را توضيح داده است. سپس احاديث مشترك را با كتاب ديگرش «المسند الجامع» و احاديث خاص را با «مصباح الزجاجة في زوائد ابن ماجة» البوصيرى مقابله كرده است .

نويسنده پيش از آغاز كتاب طهارت، مقدمه‌اى در چهار محور مطرح مى‌كند: لزوم تبعيت از سنت نبوى(ص)، لزوم تبعيت از سنت خلفا، فضائل صحابه و مذمت رأى و قياس .

وضعيت كتاب

بر اين كتاب، سيوطى و جمعى ديگر شرح نوشته‌اند. شرح سيوطى مصباح الزجاجة على سنن ابن ماجة نام دارد. همچنين نقدها و تعاليق و آثارى پيرامون آن نوشته شده كه از آن جمله است:

1. ضعيف سنن ابن ماجة، الألباني؛
2. فهارس صحيح و ضعيف ابن ماجة، الألباني؛
3. زوائد ابن ماجة على الكتب الخمسة، البوصيري؛
4. مفتاح السنن، عبدالباقي .

محقق كتاب در پاورقى‌ها اسانيد احاديث را به لحاظ صحيح، حسن، ضعيف يا موضوع بودن بيان كرده است. همچنين منابع متعددى براى مراجعه محققين ارائه كرده است.

فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن آمده است. فهارس جلد ششم كتاب عبارت است از: اطراف حديث (قسمتى از حديث است كه بر بقيه آن دلالت كند همراه با ذكر اسناد آن حديث) و آثار قولى و فعلى، مسانيد صحابه، شيوخ ابن ماجه در سنن، روات (غير از شيوخ مصنف و صحابه).

منابع مقاله

1. مقدمه محقق و متن كتاب.
2. مدير شانه‌چى، كاظم، «تاريخ حديث»، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى، چاپ هشتم، 1388.
3. مروجى طبسى، نجم‌الدين، نقد جوامع مهم حديث عامه، رشته تخصصى علوم حديث حوزه علميه قم، آذر 1384، درج‌شده در پايگاه رسمى اطلاع‌رسانى آيت‌الله شيخ نجم‌الدين طبسى به آدرس اينترنتى:

http://velaseddighah.com/fa/wp - content/uploads/2014/05/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%87.pdf.