متشابه القرآن و مختلفه

متشابه القرآن و مختلفه

نام کتاب	متشابه القرآن و مختلفه
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏85‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏2‎‏ ‎‏1328
موضوع	تفاسیر شیعه - قرن 6ق. قرآن - متشابهات و محکمات
ناشر	بيدار
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE1538AUTOMATIONCODE

مولف

محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى، متوفاى 588 هجرى.

موضوع

تفسير قرآن به صورت موضوعى و در خصوص آيات متشابه و محتاج به توضيح و آيات مورد اختلاف علما در موضوعات گوناگون.

پيشينه تأليف

قرآن درياى عميقى است كه هركس گوشه‌اى از آن را ديده، غرق آن شده و محو جمال و زيبايى آن گشته است.

عناوين مورد تحقيق در قرآن بسيار فراوانند و علاوه بر تفسير و تأويل، عناوينى از قبيل: ناسخ و منسوخ، مَجازهاى قرآن، اسباب النزول، غريب القرآن، اعراب قرآن، لغات قرآن، فضائل قرآن، علم قراءت و تجويد و...هم تأليفاتى را به خود اختصاص داده‌اند.

يكى از موضوعات مهم قرآنى مسئله محكم و متشابه است.

در اين زمينه اولين كسى كه دست به قلم برده حمزة بن حبيب زيّات كوفى متوفاى 156 هجرى و از اصحاب امام صادق عليه السلام است كه معروف به امام القّراء مى‌باشد.

پس از او ديگران نيز كتبى با نام متشابه القرآن تأليف نمودند از جمله:

- ابوعبدالله محمد بن هارون

- حسن بن حسن بن موسى نوبختى م 310 ه‍

- محمد بن احمد عميدى صاحب تنقيح البلاغه م 433 ه‍

- صدر المتألهين شيرازى م 1050 ه‍، و...

از مؤلف

ابن شهر آشوب كه در موضوعات مختلف تأليفات گرانبهايى دارد، در علوم قرآنى نيز سه كتاب ارزشمند به يادگار گذاشته كه عبارتند از:

1 - الأسباب و النزول

2 - متشابه القرآن و مختلفه (كتاب حاضر)

3 - المناقب، كه در آن آيات فراوانى را در فضائل اهل بيت عليهم السلام بيان نموده است.

عناوين كتاب

كتاب متشابه القرآن در دو جلد تأليف شده است .جلد اول اين كتاب شامل:

1 - بحث‌هاى توحيد و اصول دين و صفات الهى

2 - خلقت آسمان و زمين و ديگر موجودات

3 - سعادت و شقاوت و قضا و قدر

4 - نبوت و قصص أنبياء عليهم السلام

5 - بحث‌هاى متفرقه به عنوان مفردات

جلد دوم كتاب نيز شامل بحث‌هايى است از جمله:

1 - آيات قرآن پيرامون پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم

2 - فضائل اهل بيت پيامبر عليهم السلام

3 - موضوعات متفرقه مانند توبه، قيامت و...

4 - آيات اصول فقه و فقه

5 - ناسخ و منسوخ

6 - نوادر

روش بحث

ابن شهر آشوب مازندرانى در اين كتاب بحث‌ها را چينش موضوعى داده و از تفسير ترتيبى قرآن اجتناب كرده، علت آن هم روشن است زيرا دسترسى به مطلب مورد نظر و بحث دلخواه به سادگى امكان پذير است.

در اين كتاب تمام قرآن تفسير نشده، بلكه فقط آيات متشابه و آياتى كه مورد اختلاف علما يا مفسرين قرار گرفته‌اند تبيين شده‌اند ؛ لذا دسترسى به مطلب دلخواه در اين نوع تفسير گزينشى مشكل است.

با ترتيب موضوعى و قرار دادن هر دسته آيات در يك عنوان، اولا تمام آيات مربوط به يك موضوع به سهولت بررسى مى‌گردد و ثانيا از تكرار بسيارى از آيات در جاهاى مختلف كتاب پرهيز مى‌شود و لازم نيست در هر كجا به موضوع خاصى رسيد تمام آيات سابق و لاحق را در آن موضوع تكرار كند.

چاپ

كار تحقيق و تصحيح و مقابلۀ كتاب و استخراج آيات در اين چاپ بر عهدۀ حجة الاسلام حسن مصطفوى بوده و در ابتداى كتاب نيز علامه شهرستانى مقدمه‌اى بر آن نوشته و بحث‌هايى پيرامون محكم و متشابه و حكمت وجود متشابه در قرآن آورده كه بسيار زيبا و خواندنى است.

در پايان كتاب فهرست مطالب آمده و پس از آن فهرست آياتِ بحث شده در كتاب، به ترتيب سوره‌هاى قرآن ذكر شده است.

پیوندها

مطالعه کتاب متشابه القرآن و مختلفه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور