گیلگمش، ایلیاد و شاهنامه؛ بررسی تطبیقی حماسه‌سرایی در جهان

گیلگمش، ایلیاد و شاهنامه؛ بررسی تطبیقی حماسه‌سرایی در جهان
پدیدآوران	عبادیان، محمود (نویسنده)
ناشر	مروارید
مکان نشر	تهران
سال نشر	1404ش
چاپ	اول
شابک	‎978-622-324-223-6
موضوع	فردوسی، ابوالقاسم، 329-416ق. شاهنامه -- نقد و تفسیر؛ هومر. ایلیاد -- نقد و تفسیر؛ گیلگمش -- نقد و تفسیر؛ شعر حماسی فارسی -- قرن 5ق. -- تاریخ و نقد؛ ادبیات تطبیقی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR 4495/ع2گ9 1404

«گیلگمش، ایلیاد و شاهنامه؛ بررسی تطبیقی حماسه‌سرایی در جهان» تألیف محمود عبادیان (1307-1392ش). این کتاب پژوهشی تطبیقی و تحلیلی است که با استفاده از یافته‌های ادبیات تطبیقی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی هنر و نظریه ادبیات، به بررسی و مقایسه سه شاهکار حماسی جهان، یعنی «گیلگمش» بین‌النهرینی، «ایلیاد» هومر یونانی و «شاهنامه» فردوسی فارسی می‌پردازد و وجوه اشتراک و افتراق این سنت‌های حماسی را در بستر فرهنگ‌های مختلف تحلیل می‌کند.

ساختار

کتاب شامل چهارده فصل اصلی است.

گزارش کتاب

کتاب «گیلگمش، ایلیاد و شاهنامه؛ بررسی تطبیقی حماسه‌سرایی در جهان» اثر محمود عبادیان، مطالعه‌ای گسترده و عمیق در حوزۀ حماسه‌شناسی تطبیقی است. نویسنده در این اثر، با نگاهی بینافرهنگی، سه اثر بنیادین حماسی تمدن‌های بین‌النهرین، یونان و ایران را انتخاب کرده و به تحلیل ساختاری، محتوایی، اسطوره‌ای و زیبایی‌شناختی آنها می‌پردازد. رویکرد عبادیان ترکیبی از ادبیات تطبیقی، جامعه‌شناسی هنر، روان‌شناسی و نظریه ادبیات است و هدف او نه فقط مقایسه ظاهری، که فهم عمیق‌تر ماهیت حماسه به عنوان یک گونه ادبی و بازتابی از جهان‌بینی و تاریخ جوامع کهن است.

کتاب با یک «سرآغاز» نظری شروع می‌شود که در آن نویسنده به تعریف شعر، خاستگاه آن در فعالیت‌های دسته‌جمعی، و تمایز گونه‌های ادبی (حماسی، غنایی، نمایشی) می‌پردازد و جایگاه اسطوره را به عنوان دانش نخستین و ماده خام حماسه توضیح می‌دهد. سپس در **فصل اول**، بین‌النهرین را به عنوان کانون اسطوره و حماسه جهانی معرفی می‌کند. **فصل دوم و سوم** به ترتیب به «حماسه اساطیری اقوام یونانی» و «نگاهی تحلیلی به ایلیاد هومر» اختصاص دارند. **فصل چهارم و پنجم** به بررسی «اسطوره و حماسه در ایران» و «حماسه‌سرایی در ایران» می‌پردازند.

• • فصل ششم** با عنوان «نگاهی تحلیلی به برخی داستان‌های شاهنامه»، **فصل هفتم** به تحلیل «اشخاص در شاهنامه» و **فصل هشتم** به «پیام شاهنامه» توجه دارد. **فصل نهم و دهم** به ترتیب «برخی ارزش‌های ادبی و هنری شاهنامه» و «تصویر و تمثیل در شاهنامه» را واکاوی می‌کنند. **فصل یازدهم** که قلب تطبیقی کتاب است، به «مقایسه میان شاهنامه، گیلگمش و ایلیاد» می‌پردازد و وجوه مشترک و متمایز این سه حماسه را در ابعاد مختلف نشان می‌دهد.

• • فصل دوازدهم** «شاهنامه در پرتو سنت و نوآوری»، **فصل سیزدهم** «حرکت و نوشوندگی در شاهنامه» و **فصل چهاردهم** نیز به «پدیده‌های غنایی و تأملی دربارۀ شاهنامه» اختصاص دارد. نویسنده در سراسر کتاب بر این نکته تأکید می‌ورزد که حماسه‌های کهن، بازتاب منش‌های عام و پذیرفته فرهنگ قومی یا ملی هستند و مردم، ضربان زندگی گذشته خویش را در کردار شخصیت‌های این آثار احساس می‌کنند. این اثر جامع، نه تنها خوانشی نو از سه حماسه بزرگ ارائه می‌دهد، بلکه درکی نظری از سازوکار حماسه‌سرایی و تحول آن در تاریخ ادبیات جهان به دست می‌دهد.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات