تاریخ اسلام کمبریج

تاریخ اسلام کمبریج
پدیدآوران	هولت، پیتر مالکوم (نويسنده) لوئیس، برنارد (نویسنده) قادری، تیمور ( مترجم)
ناشر	اميرکبير
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1383ش
چاپ	1
موضوع	تمدن اسلامی - کشورهای اسلامی - تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏ﻫ‎‏9‎‏ت‎‏2‎‏ 35/62 ‏DS‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تاریخ اسلام کمبریج، تألیف «پی. ام. هولت»، «ان. ک. س. لمبتون» و «برنارد لوئیس» است که توسط تیمور قادری به فارسی ترجمه شده است. این کتاب، یک اثر جامع و گسترده در حوزه تاریخ اسلام و تمدن اسلامی است. باید توجه داشت که هر فصل از این کتاب، مقاله‌ای است مستقل، که توسط نویسنده‌ای خاص (غالبا از نویسندگان غربی) نوشته شده و مؤلفان یادشده مجموعه این نوشته‌ها را گردآوری کرده‌اند.

انگیزه نگارش

هدف اصلی کتاب، ارائه تصویری دقیق و عمیق از وقایع تاریخی جهان اسلام، از ظهور اولیه تا دوران معاصر، با رویکردی بی‌طرفانه و به‌دور از سوگیری است. این مجموعه می‌کوشد تا جایگاه و اهمیت فرهنگ، فلسفه، علوم و هنر در تاریخ اسلام را نشان دهد و به خواننده درکی جامع و وسیع از این تمدن عظیم ببخشد.

اهمیت کتاب

1. «تاریخ اسلام کمبریج»، از جمله آثار کم‌نظیر است که در حوزه تاریخ و تمدن اسلامی به چاپ رسیده است.
2. شاید در طول یک‌صد سال گذشته چنین اثری با این انسجام و هماهنگی، آن‌هم در باب موضوعی بسیار گسترده و پیچیده – چه به‌لحاظ مضمون و چه به‌لحاظ جغرافیایی – بی‌سابقه باشد.
3. این اثر، جهان اسلام را مورد بررسی قرار می‌دهد و به‌لحاظ جغرافیایی از بین‌النهرین شمالی تا ماوراءالنهر و حوزه اروپا، دو مرز طولانی را آشکارا به نمایش می‌گذارد؛ یکی مرز جهان اسلام با ممالک غیر مسلمان و دیگر مرزی که میان مسلمان و غیر مسلمان در درون این جهان کشیده شده است؛ البته باز در درون این جهان و در میان مسلمانان، مرزهایی همچون مرز فرقه‌ای، زبانی، حکومتی و سیاسی و سنن و آداب – عمدتا مربوط به دوران پیش از اسلام - حاکم است.

ساختار

کتاب، به شکل زیر تنظیم شده است:

• جلد اول، مشتمل بر:

1. پیشگفتار مترجم؛
2. سخن ناشر؛
3. مقدمه مترجم؛
4. مقدمه (به قلم یکی از مؤلفان)؛
5. بخش اول با چهار فصل؛
6. بخش دوم با چهار فصل؛
7. بخش سوم با هشت فصل؛
8. بخش چهارم با هفت فصل.

• جلد دوم، شامل:

بخش پنجم با چهار فصل؛ بخش ششم با هفت فصل؛ بخش هفتم با سه فصل؛ بخش هشتم با سیزده فصل.

گزارش محتوا

جلد اول:

• بخش اول (ظهور و سلطه اعراب):

1. فصل اول: این فصل، درباره «عربستان پیش از اسلام»، به قلم «عرفان شهید» (دانشگاه جرج تاون، واشنگتن) است،
2. فصل دوم: این فصل، درباره «محمد(ص)»، به قلم «و. مونتگمری وات» (دانشگاه ادینبورگ) است.
3. فصل سوم: این فصل، درباره «خلفای راشدین و خلافت بنی‌امیه»، به قلم «لو راوسیا وگلیری» (دانشگاه ناپل) است.
4. فصل چهارم: این فصل، درباره «خلافت عباسیان»، به قلم «د. سوردل» (دانشگاه بوردو) است.

• بخش دوم (ورود اقوام صحراگرد):

1. فصل اول: این فصل، درباره «فروپاشی خلافت در شرق»، به قلم «ب. اشپولر» (دانشگاه هامبورگ) است.
2. فصل دوم: این فصل، درباره «مصر و سوریه»، به قلم «برنارد لوئیس» (مؤسسه مطالعات عالی پرینستون) است.
3. فصل سوم: این فصل، درباره «آناتولی در دوران سلجوقی و بیگ‌ها»، به قلم «عثمان توران» (دانشگاه آنکارا) است.
4. فصل چهارم: این فصل، درباره «ظهور عثمانی‌ها»، به قلم «خلیل اینالچیک» (دانشگاه آنکارا) است.

• بخش سوم (سرزمین‌های مرکزی جهان اسلام در عهد عثمانی‌ها):

1. فصل اول: این فصل، درباره «ظهور امپراتوری عثمانی»، به قلم «خلیل اینالچیک» است.
2. فصل دوم: این فصل، درباره «اوج و سقوط امپراتوری عثمانی»، به قلم «خلیل اینالچیک» است.
3. فصل سوم: این فصل، درباره «امپراتوری متأخر عثمانی در روملی و آناتولی»، به قلم «اوریل هید» (دانشگاه عبری بیت‌المقدس) است.
4. فصل چهارم: این فصل، درباره «امپراتوری متأخر عثمانی در مصر و هلال الخصیب»، به قلم «پی. ام. هولت» (دانشگاه لندن) است.
5. فصل پنجم: این فصل، درباره «ایران عهد صفوی»، به قلم «آر. ام. ساوری» (دانشگاه تورنتو) است.
6. فصل ششم: این فصل، درباره «ایران و فروپاشی جامعه»، به قلم «آن. ک. اس. لمبتون» (دانشگاه لندن) است.
7. فصل هفتم: این فصل، درباره «آسیای مرکزی از قرن شانزدهم تا فتوحات روسیه»، به قلم «بی. اشپولر» است.
8. فصل هشتم: این فصل، درباره «روسیه تزاری و مسلمانان آسیای مرکزی»، به قلم «اقدس نیمت کورت» (دانشگاه آنکارا) است.

توجه: در ذیل بخش هفتم یک ضمیمه با عنوان «ایل زرین و جانشینان آن»، به قلم «ام. ای. یاپ» (دانشگاه لندن) ذکر شده است که بخشی از آن را در اینجا به‌عنوان نمونه بحث ذکر می‌کنیم: «جوجی، بزرگ‌ترین پسر چنگیزخان، بخش اعظم منطقه‌ای را که مغولان به‌عنوان شاهزادگان او تحت سلطه داشتند در حیطه اختیار خویش درآورده بود. این منطقه به هنگام مرگ او میان پسرانش تقسیم شد. پسر بزرگ‌تر، ارده، شرقی‌ترین قسمت (شامل بخش اعظم قزاقستان امروز و قسمت‌هایی از سبریه غربی) را در اختیار گرفت... مهم‌ترین مرده‌ریگ، از آنِ دومین پسر، بتو، بود. او غربی‌ترین بخش از متصرفات جوجی را که شامل نواحی رودهای امبا و آرال بود، در اختیار گرفت. بدین ترتیب، بتو، رهبر منطقی اردوی جدید غربی گردید که در 1236 به راه افتاد. او این منطقه جلگه‌ای را تا شمال دریای سیاه به زیر سلطه مغول‌ها درآورد و سایه سلطنت مغول‌ها را بر سر حکومت‌های اسلاوی تا منطقه شمال گسترانید. اروپای شرقی را مورد تاخت و تاز قرار داد و به شکل‌گیری واحد سیاسی‌ای انجامید که در نزد روسی‌ها و همین‌طور در نزد اروپایی‌ها به «ایل زرین» معروف است».

• بخش چهارم (سرزمین‌های مرکزی جهان اسلام در دوران اخیر):

1. فصل اول: این فصل، درباره «ترکیه جدید»، به قلم «کمال.ه. کارپت» (دانشگاه ویسکونسین) است.
2. فصل دوم: این فصل، درباره «سرزمین‌های عرب»، به قلم «ز. ن. زین» (دانشگاه آمریکایی بیروت) است.
3. فصل سوم: این فصل، درباره «ایران جدید»، به قلم «آر. ام. ساوری» (دانشگاه تورنتو) است.
4. فصل چهارم: این فصل، درباره «اسلام در اتحاد شوروی»، به قلم «اقدس نیمت کورت» (دانشگاه آنکارا) است.
5. فصل پنجم: این فصل، درباره «کمونیسم در سرزمین‌های مرکزی جهان اسلام»، به قلم «ا. بنیگسان» (مرکز مطالعات عالی، پاریس) و «سی. کلمرسیه – کلکجی» (مرکز مطالعات عالی، پاریس) است.
6. فصل ششم: این فصل، درباره «تأثیر سیاسی غرب»، به قلم «دانکوارد. ا. روستو» (دانشگاه کلمبیا، نیویورک) است.
7. فصل هفتم: این فصل، درباره «تحول اقتصادی و اجتماعی»، به قلم «موروبرگر» (دانشگاه پرینستون) است.

جلد دوم: این جلد نیز دارای چهار بخش و فصول متعدد به قلم نویسندگان مختلف است. اجمالا موضوع چهار بخش به‌ترتیب عبارت است از:

1. شبه قاره هند، شامل: هند مسلمان قبل از مغولان؛ هند در زمان مغولان، فروپاشی جامعه سنتی؛ هند و پاکستان.
2. آفریقا و غرب مسلمان، شامل: آفریقای شمالی تا قرن شانزدهم؛ آفریقای شمالی در قرن شانزدهم و هفدهم؛ آفریقای شمالی در دوران قبل از استعمار؛ آفریقای شمالی در دوران استعمار؛ سودان سیاه؛ سودان غربی و مرکزی و شرق آفریقا؛ شبه‌جزیره لیبری و سیسیل.
3. آسیا ی جنوب شرقی، شامل: اسلام در آسیای جنوب شرقی تا قرن هجدهم؛ اسلام در آسیای جنوب شرقی در قرن نوزدهم؛ اسلام در آسیای جنوب شرقی در قرن بیستم.
4. جامعه و تمدن اسلامی، شامل: موقعیت جغرافیایی؛ منابع تمدن اسلامی؛ اقتصاد جامعه، نهادها؛ قانون و عدالت؛ دین و فرهنگ؛ تصوف؛ احیا و اصلاح در اسلام؛ ادبیات (ادبیات عربی، ادبیات فارسی، ادبیات ترکی و ادبیات اردو)؛ هنر و معماری؛ علوم؛ فلسفه؛ جنگ؛ انتقال دانش و آثار ادبی به اروپای غربی.

منابع مقاله

پیشگفتار، مقدمه و متن کتاب.