گذری بر اندیشه‌های دینی و هنری فردوسی

گذری بر اندیشه‌های دینی و هنری فردوسی
پدیدآوران	صباغیان، موسی (نویسنده)
ناشر	شکوفه یاس
مکان نشر	قم
سال نشر	1392
چاپ	اول
شابک	‎978-88-60-48-8
موضوع	فردوسی، ابوالقاسم، ۳۲۹-۴۱۶ق -- نقد و تفسیر، شعر فارسی -- قرن ۴ ق. -- تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR ۴۴۹۵/ص۲گ۴۵

گذری بر اندیشه‌های دینی و هنری فردوسی تألیف موسی صباغیان (متولد ۱۳۴۵ش)، پژوهشگر و نویسنده؛ این کتاب تحلیلی تاریخی از اوضاع فرهنگی و اجتماعی زمان حیات ابوالقاسم فردوسی و ابعاد ادبی، دینی و هنری اشعار اوست. در این اثر، نویسنده به بررسی عمیق شاهنامه به عنوان حافظ راستین سنت‌های ملی و شناسنامۀ قوم ایرانی پرداخته و دعوت شاعر به اسلام، آزادی و روی‌آوردن به خاندان عترت را در ادبیاتش تحلیل کرده است.

ساختار

این کتاب در ۲۱۸ صفحه و در پنج بخش اصلی تنظیم شده است.

گزارش کتاب

کتاب «گذری بر اندیشه‌های دینی و هنری فردوسی» تألیف موسی صباغیان، در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات شکوفه یاس در قم منتشر شده است. این اثر تحلیلی تاریخی از اوضاع فرهنگی و اجتماعی زمان حیات ابوالقاسم فردوسی و ابعاد ادبی، دینی و هنری اشعار او ارائه می‌دهد.

نویسنده در این کتاب ابتدا از منظری تاریخی به توصیف اوضاع فکری و هنری ایران باستان پرداخته و پیشینه تاریخی ترجمه و ادبیات شفاهی، ادبیات داستانی و اساطیری را بیان نموده است. سپس به توصیف شاهنامه فردوسی پرداخته و ویژگی‌های ملی، دینی، هنری و ادبی این اثر سترگ را با توجه به وضعیت فکری و هنری زمان نگارش آن بررسی کرده است.

از جمله مسائل مهمی که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته، پاکدامنی و تهذیب اخلاق در اندیشه فردوسی است که حدود هفتصد بیت در شاهنامه به این موضوع اختصاص دارد:

بیا تا جهان را به بد نسپریم		به کوشش همه دست نیکی بریم
نباشد همان نیک و بد پایدار		همان به که نیکی بود یادگار

خداشناسی فردوسی نیز در سراسر ابیاتش آشکار است؛ خدایی که خرد را نخست خلقت و اولین پدیده قرار داده است:

سخن چون برابر شود با خرد		روان نیوشنده زو برخورد
سخن هیچ بهتر ز توحید نیست		به ناگفتن و گفتن ایزد یکی است

یکی از بخش‌های برجستۀ کتاب، تحلیل ایمان و اعتقاد فردوسی به مبانی اسلام و کردگار جهان است که هر خواننده‌ای را مسحور می‌کند. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه فردوسی انسان را به سوی خدای جهان‌آفرین که آرمان انسانی ـ اسلامی است دعوت می‌کند و پیوستن به انسان‌های برگزیدۀ حق را ضروری می‌داند:

حکیم این جهان را چو دریا نهاد		برانگیخته موج از او تندباد
محمد(ص) بدو اندرون با علی		همان اهل‌بیت نبی و وصی
هر آن‌کس که در جانش بغض علی است		از او زارتر در جهان زار کیست؟

کتاب در پنج بخش اصلی تنظیم شده است: بخش نخست به ویژگی‌های نامۀ باستان، بخش دوم به اندیشه‌های دینی و قرآنی، بخش سوم به خردگرایی و نکوهش نادانی، بخش چهارم به شاخه‌های دانش و بخش پنجم به ستایش هنر و هنروری در شاهنامه می‌پردازد. نویسنده در این اثر به وصف آرایه‌های ادبی موجود در شاهنامه مانند لف و نشر، طباق یا تضاد، جناس، اشتفاق و تصویرآفرینی پرداخته و ابعادی از اندیشه‌های دینی و قرآنی فردوسی و نوع نگرش وی نسبت به جهان، علم، اخلاق، فلسفه و هنر را تشریح نموده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات