قرآن و فرهنگ زمانه: تفاوت میان نسخه‌ها

پژوهش حاضر در پی تحلیل، نقد و پاسخ یکی از مسائل کلیدی الهیات معاصر، یعنی شبهۀ تأثیرپذیری قرآن کریم از فرهنگ عصر نزول، است و هدف غایی این اثر، اثبات این مدعا است که قرآن نه صرفاً یک «بازتاب فرهنگ جاهلی» و نه «مکتوب بشری» ناشی از آگاهی‌های تجربی یا روحی پیامبر (ص)،  بلکه وحی الهی جاودانه و راهنمای کامل برای سعادت انسان‌ها در تمامی اعصار است. نگارنده با تبیین تمایز میان «زبان وحی» و «فرهنگ زمانه»، می‌کوشد تا نشان دهد که تعامل قرآن با بستر تاریخی و فرهنگی مخاطبان، امری آگاهانه و ابزاری در راستای تسهیل درک و انطباق رسالت جهانی بوده است. <ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص ۱۱ - ۱2<ref/>

#انعکاس مسایل اقلیمی و جغرافیایی: توصیفات بهشت در قرآن، متناسب با فرهنگ و آرزوی مردم حجاز که در منطقه‌ای خشک زندگی می‌کردند، است. به‌عنوان‌مثال، تأکید بر وجود آب، باغ و بوستان در توصیف بهشت مشاهده می‌شود. همچنین ذکر میوه‌هایی چون انگور، انار و خرما که در مناطق حجاز شناخته شده بودند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص ۱۷-15<ref/>

#شراب در توصیفات بهشت موعود: توصیف شراب در قرآن با هدف پاکیزه کردن و تطبیق‌دادن با فرهنگ ادبی و اجتماعی عرب بوده است، زیرا آنها به شراب و شعر علاقه داشتند. <ref>ر.ک: همان، ص ۱9-18<ref/>

#توصیف آسایش و استراحت در بهشت :توصیف آسایش در بهشت از جمله تکیه‌زدن بر بالش‌ها و فرش‌های سبز، متناسب با فرهنگ و آداب مأنوس مردم عصر بعثت است. <ref>ر.ک: همان، ص 19<ref/>

 

#زن و حورالعین در بهشت: توصیف زنان و حورالعین در بهشت نیز با ادبیات و فرهنگ شعری چنین مردمی سازگاری دارد. <ref>ر.ک: همان، ص 20<ref/>

وی سپس به جنبه‌های کلی و عام زبان از قبیل: رعایت ارتباط، انسجام و افهام، دانش مخاطبین، انتظارات مخاطب و نقش هویت فرهنگی در زبان می‌پردازد.<ref>ر.ک: همان، ص 63-81<ref/>

پس از این مقدمات، منظور از زبان قوم در قرآن را با بررسی واژه «لسان قوم» و برخی روایات، تحلیل می‌نماید و پی‌آمدهای پذیرش زبان قوم در قرآن را گوشزد نموده نمونه‌های آن در قرآن را شاهد می‌گیرد و دلایل آن را پی می‌جوید.<ref>ر.ک: همان، ص 81-102<ref/>

#قبول اینکه قرآن مقداری از نظریات علمی و باورهای اقتصادی و اعتقادی قوم را آورده است که در این حالت اگرچه این نظریه باطل است، اما برای دفع شبهات استفاده می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ص 103-114<ref/>

سپس به تفاوت این نظریه با نظریه زبان قوم و نظریه سوم و اهداف گرایش و پی‌آمدهای آن را توجه می‌دهد.<ref>ر.ک: همان، ص 114-132<ref/>

#نفی جاودانگی قرآن (قرآن، حاوی هدایت و دستورات برای همه‌ی ملت‌ها و اعصار است و محدودکردن آن به قومی خاص، جاودانگی‌اش را نفی می‌کند.)؛<ref>ر.ک: همان، ص 132-158<ref/>

در پایان، نویسنده تأکید می‌کند که قرآن، با وجود نزول در عصر و زمان خاص و در چارچوب فرهنگی جزیرة العرب، حقایق جاودان و معارف بلندی را در خود جای‌داده که فراتر از فهم و ادراک محدود مخاطبان اولیه است. <ref>ر.ک: همان، ص 159-182<ref/>