طراز الاخبار

طراز الاخبار
پدیدآوران	فخرالزمانی، عبدالنبی بن خلف (نویسنده) حاج سیدجوادی، سید کمال (محقق) ياسيني، حسن (مصحح)
ناشر	فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده هنر
مکان نشر	تهران
سال نشر	1392
چاپ	اول
شابک	‎978-600-93491-6-6
موضوع	ادبیات فارسی -- مجموعه‌ها، قصه‌گویی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	4ط3ف / 4005 PIR

طراز الاخبار تألیف عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی (۹۹۸-بعد از ۱۰۴۱ق)، به تصحیح سید کمال حاج سیدجوادی؛ این کتاب یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های ادبی زبان پارسی است که برای قصه‌پردازان و قصه‌خوانان تألیف شده تا بتوانند به هنگام سخنوری از عهدۀ هر نوع توصیفی برآیند. این اثر سفینه‌ای است از نظم و نثر فارسی از عصر رودکی تا نیمۀ اول قرن یازدهم هجری که با استفاده از دویست منبع و مأخذ مهم تدوین شده و در نوع خود بی‌نظیر محسوب می‌شود.

ساختار

این کتاب در ۱۱۸۰ صفحه و با ساختاری نظام‌مند در چهار بخش اصلی و دوازده طراز برای هر بخش تنظیم شده است.

گزارش کتاب

کتاب «طراز الاخبار» تألیف عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی، به تصحیح سید کمال حاج سیدجوادی، در سال ۱۳۹۲ توسط فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده هنر در تهران منتشر شده است. این اثر عظیم که یکی از مفصل‌ترین جنگ‌های نظم و نثر فارسی محسوب می‌شود، توسط عبدالنبی فخرالزمانی (۹۹۸-بعد از ۱۰۴۱ هجری قمری) گردآوری شده است.

مؤلف این کتاب را برای یاری‌رساندن به نقالان و داستان‌سرایان تألیف کرده تا بتوانند هنگام نقل، مطالب را از نظم و نثر در حافظۀ خود قرار داده یا از روی نسخه بخوانند و شنوندگان را مسحور دنیای گستردۀ زبان و ادب پارسی کنند. ساختار عمومی کتاب بدین‌گونه است که مؤلف کوشیده سابقۀ «قصۀ امیر حمزۀ صاحبقران» را که در عصر او مشهورترین موضوع سخنوری و قصه‌پردازی بوده بررسی کند و آداب قصه‌گویی را به تفصیل یادآور شود.

فخرالزمانی انواع قصه‌های موجود را در چهار مقولۀ «رزم»، «بزم»، «عاشقی» و «عیاری» طبقه‌بندی می‌کند و کتاب خود را نیز براساس همین طبقه‌بندی نظم و ترتیب می‌دهد. برای هر کدام از این چهار نوع قصه، وی دوازده «طراز» قائل شده تا بتواند توصیف‌های خاص مربوط به آن نوع قصه را در ذیل این طرازها رده‌بندی کند. به عنوان مثال، در بخش داستان‌های رزمی، انواع موضوعات و اوصافی که احوال جنگجویان و نیز صحنه‌های میدان جنگ ـ از طلوع و غروب آفتاب تا بهار و تابستان و پاییز تا باریدن برف و ... ـ لازم دارد، گردآوری شده است.

این کتاب از دید تحول «صور خیال» و ایماژهای شعر فارسی یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخ ادب ما محسوب می‌شود و برای مطالعۀ تحول جمال‌شناسی شعر فارسی و بوطیقاهای حاکم بر آن نیز دارای اهمیت فراوان است. نکتۀ مهم در گفته‌های عبدالنبی، تقسیم روش‌های قصه‌گویی به سه روش ایرانی، تورانی و هندی است.

متن اصلی کتاب از نسخۀ کامل کتابخانۀ مجلس مورد استفاده قرار گرفته و با دیگر نسخه‌های موجود مقابله شده است. این اثر گران‌قدر مرجعی سودمند برای محققان تاریخ ادبیات و فرهنگ ایران به شمار می‌رود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات