شهید نامدار عاشورا ثقةالاسلام تبریزی

شهید نامدار عاشورا ثقة الاسلام تبریزی
پدیدآوران	خسروشاهی، سید هادی (نويسنده)
ناشر	مرکز اسناد انقلاب اسلامی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-419-546-4
موضوع	ایران - تاریخ - انقلاب مشروطه، 1324 - 1327ق. - ثقه الاسلام تبریزی، علی بن موسی، 1277 - 1330ق. - روحانیت - ایران - فعالیتهای سیاسی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ث‎‏7‎‏خ‎‏5 1453 ‏‎‏DSR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شهید نامدار عاشورا ثقةالاسلام تبریزی، نوشته سید هادی خسروشاهی (1317-1398ش)، نویسنده و محقق معاصر، کتابی است که به بررسی زندگی، مقام علمی، و نقش میرزا علی آقا ثقةالاسلام تبریزی (1277-1330ق) در نهضت مشروطه ایران می‌پردازد و مقاومت وی در برابر اشغالگران روس و شهادت ایشان در روز عاشورای ۱۳۳۰ق را شرح می‌دهد.

ساختار

این اثر در یک جلد، شامل پیشگفتار، مقدمه، شش فصل اصلی، و بخش‌های پایانی شامل ملحقات، اسناد و تصاویر و نمایه، تدوین و تنظیم شده است.

سبک نگارش

شیوه نگارش کتاب بر پایه تحقیقات گسترده تاریخی استوار است که به‌منظور شناساندن و آشنایی با نهضت‌های معاصر انجام شده است. نویسنده در نگارش خود از روش تحلیلی و پژوهشی استفاده کرده و باتکیه‌بر اسناد و آثار قلمی ثقةالاسلام، به ارائه توضیحات و جزئیات دقیق پرداخته است.

گزارش محتوا

پیشگفتار به نقش مهم روحانیون و علمای اسلام در سیاست و اجتماع ایران می‌پردازد و در مقدمه، جایگاه والای علمای شیعه و تلاش آن‌ها برای حفظ استقلال و آزادی ایران تبیین می‌شود، و نقش ثقةالاسلام به‌عنوان یکی از نامدارترین شخصیت‌های مشروطه آذربایجان برجسته می‌گردد.

فصل اول: ثقةالاسلام تبریزی؛ این فصل به معرفی شخصیت میرزاعلی آقا ثقةالاسلام تبریزی، مقام علمی و آثار قلمی ایشان اختصاص‌یافته است. در این بخش، شرحی از زندگی‌نامه، سوابق علمی و همچنین معرفی آثار مهم وی نظیر رساله‌ی لالان (شامل افکار فکری ثقةالاسلام)، مجموعه تلگراف‌ها، ترجمه‌ی بث‌الشکوری، ایضاح الأنباء، تاریخ آذربایجان و رجال برجسته، و مرآت الکتب (که فهرستی از تألیفات شیعه است) ارائه شده است.

فصل دوم: ثقةالاسلام و مشروطیت؛ در این فصل، نقش آذربایجان در جنبش مشروطه مورد‌بررسی قرار گرفته و عقاید سیاسی، اجتماعی و بنیادی ثقةالاسلام درباره مشروطیت، شرح داده شده است. مباحث این فصل شامل بررسی عقاید مشروطه‌خواهان، اعتراض بر مشروطه، استدلالات لزوم مشروطه، و تبیین مفهوم واقعی مشروطه است. همچنین، در این فصل به نقش ثقةالاسلام در پیشگیری از اختلافات مذهبی و حفظ وحدت میان صفوف مشروطه‌خواهان تبریز اشاره شده است.

فصل سوم: بحران در تبریز؛ این بخش به وقایع پرتلاطم تبریز در جریان نهضت مشروطه می‌پردازد. مسائلی مانند آغاز انقلاب آذربایجان، حرکت نیروی ملی تبریز، آشکارشدن رازهای نهانی و به توپ بستن مجلس شورای ملی، همچنین تلگراف‌های مهم ثقةالاسلام به محمدعلی شاه و عین‌الدوله و تلاش ایشان برای صلح و آرامش مورد‌بحث قرار گرفته است.

فصل چهارم: اشغالگران روس در آذربایجان؛ این فصل به جزئیات ورود نیروهای روس به تبریز و اشغال آذربایجان اختصاص دارد. نامه‌های مهم ثقةالاسلام به هیئت علمیه نجف، تلاش‌های او برای آبادی آذربایجان، مکاتبات با مخبرالسلطنه و دیگران در خصوص مقابله با وضعیت اشغال و اختلافات ایشان با دموکرات‌ها در این بخش تبیین می‌شود.

فصل پنجم: دفاع از شرافت ایرانی؛ این فصل به اقدامات ثقةالاسلام در دفاع از حیثیت ملی و عدم سازش با اشغالگران روسی می‌پردازد. همچنین، گفتگوهای ثقةالاسلام با علمای روس در تبریز، آخرین سال فعالیت‌های ایشان، و موضع‌گیری او در برابر انتخابات مجلس و تلاش برای تدوین و تصویب قانون اساسی مشروطه اسلامی شرح داده می‌شود.

فصل ششم: عاشورا در عاشورا این بخش پایانی، به وقایع منجر به شهادت ثقةالاسلام در روز عاشورای ۱۳۳۰ق و درگیری‌های نظامی در تبریز پرداخته است. شامل مطالبی درباره مهاجرت پارلمانیون و حوادث پیرامون شهادت وی، سازش نیروهای روس و انگلیس برای اعدام ثقةالاسلام، و انعکاس شهادت ایشان در تاریخ معاصر ایران است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.