نشان اسطوره بر جغرافیای ایرانشهر

نشان اسطوره بر جغرافیای ایرانشهر
پدیدآوران	زیاری، مانی (نویسنده)
ناشر	مهر نیک
مکان نشر	اراک
سال نشر	1403
چاپ	اول
شابک	‎1ـ2ـ98976ـ622ـ978
موضوع	اساطیر ایرانی -- ایران -- جغرافای تاریخی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BI.٢٢٧٠

نشان اسطوره بر جغرافیای ایرانشهر تألیف مانی زیاری (متولد ۱۳۵۳ش)؛ این کتاب پژوهشی است که به شناسایی و بررسی ردپای اسطوره‌های ایرانی در منابع تاریخی، کتاب‌های جغرافیایی و آثار مکتوب فرهنگ عامه در جغرافیای فرهنگ ایرانی (ایرانشهر) می‌پردازد. نویسنده با رویکردی مبتنی بر دیدگاه‌های جوزف کمبل و میرچا الیاده، و در چارچوب تحلیل‌های مهرداد بهار، به بازنمایی نشانه‌های جهان اسطوره‌ای-حماسی باقی‌مانده در نقاط مختلف این جغرافیا می‌پردازد.

ساختار

کتاب در هفت فصل اصلی و با یک چیدمان مبتنی بر روایت شاهنامه فردوسی سازماندهی شده است.

گزارش کتاب

کتاب «نشان اسطوره بر جغرافیای ایرانشهر» اثر مانی زیاری، پژوهشی عمیق و دقیق در پیوند اسطوره‌های ایرانی با جغرافیای فرهنگی ایرانشهر است. این اثر می‌کوشد تا ردپای شخصیت‌ها و روایت‌های اسطوره‌ای ایرانی را در منابع تاریخی، متون جغرافیایی دوره اسلامی و همچنین فرهنگ شفاهی و عامیانه مردمان فلات ایران شناسایی و تحلیل کند.

نویسنده در فصل نخست، چارچوب‌های نظری پژوهش را بر اساس دیدگاه‌های جوزف کمبل و میرچا الیاده درباره اسطوره، و همچنین تحلیل‌های مهرداد بهار درباره اساطیر ایرانی تبیین می‌کند. ایرانشهر در این کتاب به گستره وسیع جغرافیای فرهنگ ایرانی اطلاق می‌شود که از هیرمند و سند در شرق تا فرات در غرب و از قفقاز و خزر در شمال تا خلیج فارس و دریای عمان در جنوب امتداد دارد.

فصل دوم کتاب به مکان‌های منسوب به پادشاهان پیشدادی مانند کیومرث و جمشید اختصاص یافته است. فصل سوم نشانه‌های مربوط به پادشاهی کیانیان را بررسی می‌کند. فصل چهارم که یکی از مهم‌ترین بخش‌های کتاب است، به پهلوانان ایرانشهر می‌پردازد و خاندان رستم، خاندان گودرز و نوذر و دیگر پهلوانان حماسی را در بر می‌گیرد.

فصل پنجم به نقش زنان در اساطیر ایرانی و نشانه‌های جغرافیایی مرتبط با آنان مانند رودابه، تهمینه و گردآفرید اختصاص دارد. فصل ششم دیوها و دشمنان اساطیری همچون افراسیاب و دیگر نیروهای مخالف را بررسی می‌کند. در فصل پایانی، پایداری نگرش اسطوره‌ای در فرهنگ ایرانشهری در طول تاریخ تحلیل شده و مقایسه‌ای کوتاه با اساطیر یونانی انجام گرفته است.

این کتاب با نگاهی نو به پیوند ناگسستنی اسطوره و جغرافیا، نقش ارزشمندی در مطالعات اسطوره‌شناسی و جغرافیای تاریخی ایران ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه فرهنگ اسطوره‌ای همچون تخت جمشید که هنوز هم با نام پادشاه اسطوره‌ای ایران شناخته می‌شود، در جغرافیای ایران تداوم یافته است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات