امام علی(ع) و مسایل سیاسی

امام علی(ع) و مسایل سیاسی
پدیدآوران	دشتی، محمد (نويسنده)
ناشر	مؤسسه فرهنگی تحقيقاتی اميرالمومنين (علیه السلام)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1388ش
چاپ	3
شابک	‎978-964-6422-22-3
موضوع	علی‌ بن‌ ابی‌طا‌لب‌(ع)، اما‌م‌ اول‌، ۲۳ قبل‌ از هجرت‌ - ۴۰ق‌. -- سیا‌ست‌ و حکومت‌,اسلام‌ و دولت‌,اسلام‌ و سیا‌ست‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۳۸/۰۹/س۹د۵
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

امام علی(ع) و مسایل سیاسی، اثر محمد دشتی (۱۳۳۰-۱۳۸۰ش)، مترجم و پژوهشگر نهج‌البلاغه در بررسی و تحلیل ابعاد مختلف سیاست‌ورزی و سیره حکومتی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در دوران حیات ایشان، با تمرکز بر استخراج الگوهای رفتاری سیاسی از آموزه‌های نهج‌البلاغه و منابع تاریخی است.

ساختار

این اثر که جلد دوم از مجموعه «الگوهای رفتاری امام علی(ع)» هست، در ساختار کلی خود شامل سه بخش اصلی در مقدمه (ضرورت‌ها) و ده بخش مفصل در گزارش محتوا است که به مسائل سیاسی و نحوه تعامل امام علی(ع) با حکومت و مخالفان می‌پردازد.

سبک نگارش

روش نگارش کاملاً تحلیلی و استنادی است و نویسنده برای تبیین الگوهای رفتاری امام(ع) به شکل گسترده از متون دست‌اول اسلامی، به‌ویژه نهج‌البلاغه (خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها)، استفاده نموده است.

گزارش محتوا

بخش ابتدایی کتاب تحت عنوان ضرورت‌ها، مبانی اساسی سیاست و حکومت اسلامی را از دیدگاه امام علی(ع) ترسیم می‌کند و به سه موضوع اصلی می‌پردازد: نخست، سیاست از دیدگاه امام علی(ع) که سیاست را امری جدایی‌ناپذیر از دین می‌داند و با هدف برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی و مبارزه با فساد و ستم شکل می‌گیرد؛ دوم، حکومت از دیدگاه نهج‌البلاغه که ضرورت وجود دولت و نظام را برای جلوگیری از هرج‌ومرج و تأمین امنیت و نظم انکارناپذیر می‌شمارد؛ سوم، ویژگی‌های حاکم اسلامی که خصوصیاتی همچون قدرت علمی و جسمانی، امانت‌داری، تقوا، عدالت، و پرهیز از استبداد و خودکامگی را لازمه رهبری جامعه اسلامی می‌داند.

محتوای اصلی کتاب در ده بخش مجزا به شرح رفتارهای سیاسی امام علی(ع) می‌پردازد: بخش‌های اول تا چهارم به اصول رفتاری امام علی(ع) در مواجهه با دشمن اختصاص دارد؛ از جمله: اصول‌گرایی در برخورد با دشمن که رعایت کامل اخلاق در برخورد با مخالف شکست‌خورده را نشان می‌دهد؛ تلاش در هدایت دشمن، شامل کوشش‌های امام(ع) برای هدایت مخالفان خود مانند خلیفه اول یا زبیر قبل از آغاز جنگ؛ شیوه‌های جذب دشمن که روش‌های جذب مخالفان و ارائه فرصت برای بازگشت را شرح می‌دهد، نظیر آزادی دادن به لشکریان معاویه برای استفاده از آب در صفین و عفو عایشه پس از جنگ جمل؛ و روش برخورد با دشمن که بیانگر عدم برخورد خشن با دشمنان در صورت عدم ارتکاب جرم و حفظ جان و حقوق آنان است.

بخش پنجم، بردباری در امور سیاسی را به تصویر کشیده و بخش ششم بر سیاست توحیدی متمرکز است که بر مبنای حاکمیت الهی، قانون‌محوری، و آزادی مردم بنا شده است. در این نوع سیاست، حاکمیت فراتر از سلطه انسان بر انسان بوده و همه بندگان موظف به تسلیم در برابر مقررات الهی هستند.

در بخش هفتم، به موضوع مردم و امور سیاسی پرداخته شده و بخش هشتم به آزادی مردم می‌پردازد و تاکید دارد که تحقق انواع آزادی‌ها تنها در سایه حکومت حق و ولایت‌فقیه ممکن است، زیرا ارزش‌های حاکم در سیستم اسلامی، دین و فقه اسلامی و خدامحور است.

بخش‌های دیگر به مفاهیم مرتبط سیاسی می‌پردازند، از جمله افشاگری‌ها شامل افشای چهره ستمگران و ریاکاران مانند حسن بصری، عمروعاص، معاویه، مغیره و اشعث بن قیس و توجه به آگاهی سیاسی که بر ضرورت بصیرت داشتن حاکم و مردم نسبت به اوضاع‌واحوال تاکید دارد. بعد از فصل‌های ده‌گانه مطلبی به‌عنوان الگوهای رفتاری امام علی(ع) در چشمه‌سار نهج‌البلاغه درباره اصول سیاست و آیین کشورداری، رنج‌نامه غصب خلافت و ویژگی‌های سیاست امام علی(ع) مطرح می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.