تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء علیهالسلام: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = /ت22 41/4 BP | ||
| موضوع =حسین بن علی (ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - واقعه کربلا، 61ق. | | موضوع =حسین بن علی (ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - واقعه کربلا، 61ق. | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==ویژگیهای کتاب== | ==ویژگیهای کتاب== | ||
# جامعیت، کمال و مستند بودن گزارشها: این جامعیت شامل تبیین فلسفه، ریشههای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام امام حسین(ع) است و از مقدمات تا پیامدهای آن را پوشش میدهد. در تدوین آن، همه مقاتل کهن و متأخر و مهمترین مقاتل جدید، اعم از عربی و فارسی، از نظر گذشته است<ref>ر.ک: پیشگفتار، همان، ص30-31</ref>. | # جامعیت، کمال و مستند بودن گزارشها: این جامعیت شامل تبیین فلسفه، ریشههای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام امام حسین(ع) است و از مقدمات تا پیامدهای آن را پوشش میدهد. در تدوین آن، همه مقاتل کهن و متأخر و مهمترین مقاتل جدید، اعم از عربی و فارسی، از نظر گذشته است<ref>ر.ک: پیشگفتار، همان، ص30-31</ref>. | ||
# توجه به نیازها و پرسشها: | # توجه به نیازها و پرسشها: پژوهشگران تلاش کردهاند تا با بررسی دیدگاههای مختلف درباره قیام امام حسین (ع)، به شبهات و تحریفات پاسخ دهند و فلسفه، ریشههای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این قیام را به طور جامع تبیین کنند. این کتاب، به گونهای طراحی شده که پاسخگوی نیازها و پرسشهای برای عموم اقشارها مختلف جامعهو گروههای اهل مطالعه، قابل فهم و استفاده باشد، ولی مخاطبان اصلی آن مبلغان و سخنوران جوان حوزوی هستند و هدف، ارتقای میزان آگاهی تاریخی آنان، بهطور دقیق و انتقال اطلاعات مرتبط با تاریخ عاشورا به آنان بهطور مطمئن و با رعایت امانت استاعم از پژوهشگران و عموم مردم باشد.<ref>ر.ک: همان، ص31-32</ref>. | ||
# رعایت معیارهای تاریخنگاری علمی: در سراسر کتاب، ملاکها و معیارهای شناختهشده و معمول در تاریخنگاری علمی، در نظر بوده است<ref> ر.ک: همان، ص32-33</ref>. | # رعایت معیارهای تاریخنگاری علمی: در سراسر کتاب، ملاکها و معیارهای شناختهشده و معمول در تاریخنگاری علمی، در نظر بوده است<ref> ر.ک: همان، ص32-33</ref>. | ||
# گردش علمی مباحث و کار گروهی: تدوین کتاب، شامل یک طرح رسمی بوده که در آن اهداف، دامنه، روش تحقیق، منابع و حجم تقریبی مشخص شده است؛ هر فصل توسط پژوهشگری متخصص و صاحبنظر نگاشته شده و سپس نسخههای اولیه فصول در مراحل مختلف تحت بررسی و پالایش توسط سایر پژوهشگران و شورای علمی گروه تاریخ قرار گرفته است و نسخه نهایی هر فصل پس از تأیید شورای علمی به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: همان، ص33-34</ref>. | # گردش علمی مباحث و کار گروهی: تدوین کتاب، شامل یک طرح رسمی بوده که در آن اهداف، دامنه، روش تحقیق، منابع و حجم تقریبی مشخص شده است؛ هر فصل توسط پژوهشگری متخصص و صاحبنظر نگاشته شده و سپس نسخههای اولیه فصول در مراحل مختلف تحت بررسی و پالایش توسط سایر پژوهشگران و شورای علمی گروه تاریخ قرار گرفته است و نسخه نهایی هر فصل پس از تأیید شورای علمی به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: همان، ص33-34</ref>. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
ابتدا در ضمن مقدمه و پیشگفتار،به اهداف و رویکرد کلی پژوهش اشاره شده و توضیح داده می شود که چرا این مقتل جامع تألیف شده است تأکید بر رفع کمبودهای منابع پیشین و مقابله با تحریفات در گزارشهای عاشورا از جمله ویژگیهای اصلی این اثر است. | ابتدا در ضمن مقدمه و پیشگفتار،به اهداف و رویکرد کلی پژوهش اشاره شده و توضیح داده می شود که چرا این مقتل جامع تألیف شده است تأکید بر رفع کمبودهای منابع پیشین و مقابله با تحریفات در گزارشهای عاشورا از جمله ویژگیهای اصلی این اثر است. | ||
بخش اول: | بخش اول: شامل (فصول مقدماتی) است: | ||
فصل اول: سیری در مقتلنویسی و تاریخنگاری عاشورا از آغاز تا عصر حاضر | فصل اول: سیری در مقتلنویسی و تاریخنگاری عاشورا از آغاز تا عصر حاضر: | ||
این فصل، به بررسی تاریخچه نگارش مقتل و کتابهای مربوط به عاشورا از قرن دوم تا قرن چهاردهم <ref> ر.ک: ج 1همان، ص44-105</ref> و نیز به بررسی و نقد مهمترین مقتلهای قرن چهاردهم و سپس مقتلنگاری در قرن حاضر (پانزدهم) <ref> ر.ک: ج 1 ص148</ref> میپردازد همچنین به و مقایسه و نقد مهمترین مقتلها و نگاشتههای تاریخ عاشورا (در دو مقطع قرن دوم تا هفتم و قرن هشتم تا چهاردهم، با یکدیگر، پرداخته و تفاوتها و شباهتهای آنها را بررسی میکند. تعریف مقتل در لغت و اصطلاح نیز ارائه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص138-150</ref>. | این فصل، به بررسی تاریخچه نگارش مقتل و کتابهای مربوط به عاشورا از قرن دوم تا قرن چهاردهم <ref> ر.ک: ج 1همان، ص44-105</ref> و نیز به بررسی و نقد مهمترین مقتلهای قرن چهاردهم و سپس مقتلنگاری در قرن حاضر (پانزدهم) <ref> ر.ک: ج 1 ص148</ref> میپردازد همچنین به و مقایسه و نقد مهمترین مقتلها و نگاشتههای تاریخ عاشورا (در دو مقطع قرن دوم تا هفتم و قرن هشتم تا چهاردهم، با یکدیگر، پرداخته و تفاوتها و شباهتهای آنها را بررسی میکند. تعریف مقتل در لغت و اصطلاح نیز ارائه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص138-150</ref>. | ||
فصل | فصل دوم: سیری در ادوار زندگی و شخصیت امام حسین(ع): | ||
این فصل، به زندگینامه و جایگاه امام حسین(ع) در دورانهای مختلف، از زمان پیامبر اکرم <ref> ر.ک: ج 1 ص156</ref>، تا عصر پیشوایی امام حسن(ع) پرداخته استامامت خویش <ref> ر.ک: ج 1همان، ص161ص155-162</ref> و روابط ایشان با معاویه میپردازد. | این فصل، به زندگینامه و جایگاه امام حسین(ع) در دورانهای مختلف، از زمان پیامبر اکرم <ref> ر.ک: ج 1 ص156</ref>، تا عصر پیشوایی امام حسن(ع) پرداخته استامامت خویش <ref> ر.ک: ج 1همان، ص161ص155-162</ref> و روابط ایشان با معاویه میپردازد. | ||
همچنین به جایگاه و منزلت ایشان نزد پیامبر (ص) و مسلمانان <ref> ر.ک: ج 1 ص163</ref> | همچنین به جایگاه و منزلت ایشان نزد پیامبر (ص) و مسلمانان <ref> ر.ک: ج 1 ص163</ref> و معاصران خویش <ref> ر.ک: ج 1 ص167</ref>، توجه شنموده است.<ref>ر.ک: همان، ص163-170</ref>. | ||
فصل | فصل سوم: شهادت امام حسین در گفتار پیامبران و امامان: | ||
این فصل، به پیشگوییها و اخبار غیبی <ref> ر.ک: ج 1 ص176</ref> ، درباره شهادت امام حسین (ع) از زبان پیامبران پیشین، جبرئیل <ref> ر.ک: ج 1 ص177</ref>، پیامبر اکرم <ref> ر.ک: ج 1 ص179</ref>، امیرالموؤمنین <ref> ر.ک: ج 1 ص181</ref>، امام حسن <ref> ر.ک: ج 1 ص184</ref>، و خود سیدالشهدا(ع) ء <ref> ر.ک: ج 1 ص185</ref> | این فصل، به پیشگوییها و اخبار غیبی <ref> ر.ک: ج 1 ص176</ref> ، درباره شهادت امام حسین (ع) از زبان پیامبران پیشین، جبرئیل <ref> ر.ک: ج 1 ص177</ref>، پیامبر اکرم <ref> ر.ک: ج 1 ص179</ref>، امیرالموؤمنین <ref> ر.ک: ج 1 ص181</ref>، امام حسن <ref> ر.ک: ج 1 ص184</ref>، و خود سیدالشهدا(ع) ء <ref> ر.ک: ج 1 ص185</ref> میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص176-185</ref>. | ||
فصل | فصل چهارم: فضیلت گریستن و عزاداری برای امام حسین و تحلیلی درباره آن: | ||
این فصل، بر اهمیت و فضیلت گریه و عزاداری برای امام حسین (ع) تأکید دارد و به تحلیل پاداش آن میپردازد. همچنین فضیلت سرودن شعر در رثای امام را مورد بحث قرار میدهد <ref> ر.ک: همان، ج 1 ص198</ref> نیز مورد بحث قرار گرفته است. | این فصل، بر اهمیت و فضیلت گریه و عزاداری برای امام حسین (ع) تأکید دارد و به تحلیل پاداش آن میپردازد. همچنین فضیلت سرودن شعر در رثای امام را مورد بحث قرار میدهد <ref> ر.ک: همان، ج 1 ص198</ref> نیز مورد بحث قرار گرفته است. | ||
فصل | فصل پنجم: ریشههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام امام حسین(ع): <ref> ر.ک: همان، ص209</ref>: این فصل به بررسی ریشههای عمیق و چندجانبه قیام عاشورا، از جمله ریشههای سیاسی (مانند سقیفه، خلافت عمر و عثمان، و حکومت بنیامیه) <ref> ر.ک: ج 1 ص210</ref> ، ریشههای اجتماعی (لغزش خواص) <ref> ر.ک: ج 1 ص227</ref> و ریشههای فرهنگی (مانند اجتهاد در برابر نص و منع کتابت حدیث) میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص228ص210-242</ref>. میپردازد | ||
فصل | فصل ششم: فلسفه قیام امام حسین(ع): | ||
این فصل، به مهمترین دیدگاهها و برداشتها <ref> ر.ک: ج 1 ص239</ref> درباره فلسفه قیام کربلا، از جمله دیدگاه دینگرایانه <ref> ر.ک: ج 1 ص239</ref>، عارفانه و صوفیانه <ref> ر.ک: ج 1 ص255</ref>، مسیحانه <ref> ر.ک: ج 1 ص262</ref>، قیام برای شهادت <ref> ر.ک: ج 1 ص268</ref>، و نظریه تشکیل حکومت <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص275ص249-275</ref> پرداخته و آنها را بررسی و نقد میکند. همچنین به نقش دعوت کوفیان و مسئله علم امام به شهادت <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص303, | این فصل، به مهمترین دیدگاهها و برداشتها <ref> ر.ک: ج 1 ص239</ref> درباره فلسفه قیام کربلا، از جمله دیدگاه دینگرایانه <ref> ر.ک: ج 1 ص239</ref>، عارفانه و صوفیانه <ref> ر.ک: ج 1 ص255</ref>، مسیحانه <ref> ر.ک: ج 1 ص262</ref>، قیام برای شهادت <ref> ر.ک: ج 1 ص268</ref>، و نظریه تشکیل حکومت <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص275ص249-275</ref> پرداخته و آنها را بررسی و نقد میکند. همچنین به نقش دعوت کوفیان و مسئله علم امام به شهادت <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص303, و 309</ref> نیز پرداخته است. | ||
فصل | فصل هفتم: پیشگوییها و هشدارهای معصومان درباره تسلط بنیامیه <ref> ر.ک: ج 1 ص325</ref>: | ||
این فصل، به پیشگوییهای پیامبر اکرم (ص)، امیرالموؤمنین (ع)، و امام حسن (ع) درباره تسلط بنیامیه و حوادث آینده میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص325-333</ref>. | این فصل، به پیشگوییهای پیامبر اکرم (ص)، امیرالموؤمنین (ع)، و امام حسن (ع) درباره تسلط بنیامیه و حوادث آینده میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص325-333</ref>. | ||
بخش دوم: (امام حسین و معاویه) <ref> ر.ک: ج 1همان، | بخش دوم: (امام حسین و معاویه) <ref> ر.ک: ج 1همان، ص371ص337</ref>: فصل اول: مواضنع قیام امام حسین(ع) دبر برابرضد ضد معاویه <ref> ر.ک: ج 1 ص372</ref>: این فصل، به بررسی شخصیت و شیوه حکومتداری معاویه <ref> ر.ک: ج 1 ص372</ref> و اقدامات او برای مخدوش کردن چهره اهل بیت <ref> ر.ک: ج 1 ص377</ref>، ترویج تفکر انحرافی <ref> ر.ک: ج 1 ص382</ref>، فشار اقتصادی <ref> ر.ک: ج 1 ص389</ref>، و تحمیل صلح بر امام حسن(ع) میپردازد <ref> ر.ک: همان، ج 1 ص399ص342-373</ref>، میپردازد. | ||
فصل | فصل دوم: مواضع امام حسین در برابر حکومت معاویه و مبارزات سیاسی آن حضرت: <ref> ر.ک: ج 1 ص380</ref> | ||
این فصل، به مخالفت امام حسین با ولایتعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص380</ref>، ، نامهنگاریها <ref> ر.ک: ج 1 ص382</ref>، تبیین جایگاه اهل بیت <ref> ر.ک: ج 1 ص388</ref>، و سخنرانی تاریخی ایشان در اجتماع حج و... میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص391ص380-401</ref> میپردازد. | این فصل، به مخالفت امام حسین با ولایتعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص380</ref>، ، نامهنگاریها <ref> ر.ک: ج 1 ص382</ref>، تبیین جایگاه اهل بیت <ref> ر.ک: ج 1 ص388</ref>، و سخنرانی تاریخی ایشان در اجتماع حج و... میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص391ص380-401</ref> میپردازد. | ||
فصل | فصل سوم: قضیه ولیعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص409</ref>: | ||
این فصل، به آغاز ماجرا و رایزنیهای معاویه برای ولیعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص409-411</ref>، سفرهای معاویه به مدینه <ref> ر.ک: ج 1 ص412</ref>، و اقدامات او برای حمایت نمایشی از ولیعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص417</ref> و سرکوب مخالفان و... اشاره دارد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص421ص409-441</ref> اشاره دارد. | این فصل، به آغاز ماجرا و رایزنیهای معاویه برای ولیعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص409-411</ref>، سفرهای معاویه به مدینه <ref> ر.ک: ج 1 ص412</ref>، و اقدامات او برای حمایت نمایشی از ولیعهدی یزید <ref> ر.ک: ج 1 ص417</ref> و سرکوب مخالفان و... اشاره دارد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص421ص409-441</ref> اشاره دارد. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
فصل اول: (امام حسین در مدینه) <ref> ر.ک: ج 1 ص427</ref>: این فصل به وضعیت امام حسین در مدینه پس از مرگ معاویه و دریافت نامه یزید به حاکم مدینه <ref> ر.ک: ج 1 ص451</ref>، ملاقاتهای ایشانمام با شخصیتهای مختلف (مانند عمرو بن علی بن ابیطالب، محمد بن حنفیه، و ام سلمه) <ref> ر.ک: ج 1 ص462-466</ref>، و، حرکت کاروان امام به سمت مکه و... میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص468ص451-474</ref>، میپردازد. | فصل اول: (امام حسین در مدینه) <ref> ر.ک: ج 1 ص427</ref>: این فصل به وضعیت امام حسین در مدینه پس از مرگ معاویه و دریافت نامه یزید به حاکم مدینه <ref> ر.ک: ج 1 ص451</ref>، ملاقاتهای ایشانمام با شخصیتهای مختلف (مانند عمرو بن علی بن ابیطالب، محمد بن حنفیه، و ام سلمه) <ref> ر.ک: ج 1 ص462-466</ref>، و، حرکت کاروان امام به سمت مکه و... میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص468ص451-474</ref>، میپردازد. | ||
فصل | فصل دوم: امام حسین در مکه: | ||
این فصل، به فعالیتهای امام حسین در ایام اقامت در مکه <ref> ر.ک: ج 1 ص476</ref>، ، نامهنگاریها <ref> ر.ک: ج 1 ص485</ref> | این فصل، به فعالیتهای امام حسین در ایام اقامت در مکه <ref> ر.ک: ج 1 ص476</ref>، ، نامهنگاریها <ref> ر.ک: ج 1 ص485</ref> و، دیدارهای ایشان با شخصیتهای مختلف (مانند عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عباس) و... میپردازد <ref> ر.ک: همان،ج 1 ص490-492479-498</ref> میپردازد. | ||
فصل سوم: مسلم در کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص495</ref> | فصل سوم: مسلم در کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص495</ref> | ||
به ماجرای مسلم بن عقیل در کوفه، نامهنگاری کوفیان به امام <ref> ر.ک: ج 1 ص498</ref>، اعزام مسلم <ref> ر.ک: ج 1 ص502</ref>، فعالیتهای او در کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص507</ref>، موضعگیری نعمان بن بشیر <ref> ر.ک: ج 1 ص511</ref>، ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص516</ref> و سختگیریهای او <ref> ر.ک: ج 1 ص518</ref>، قیام مسلم <ref> ر.ک: ج 1 ص530</ref>، شهادت او <ref> ر.ک: ج 1 ص537</ref> و سایر حوادث مربوط به کوفه | به ماجرای مسلم بن عقیل در کوفه، نامهنگاری کوفیان به امام <ref> ر.ک: ج 1 ص498</ref>، اعزام مسلم <ref> ر.ک: ج 1 ص502</ref>، فعالیتهای او در کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص507</ref>، موضعگیری نعمان بن بشیر <ref> ر.ک: ج 1 ص511</ref>، ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه <ref> ر.ک: ج 1 ص516</ref> و سختگیریهای او <ref> ر.ک: ج 1 ص518</ref>، قیام مسلم <ref> ر.ک: ج 1 ص530</ref>، شهادت او <ref> ر.ک: ج 1 ص537</ref> و سایر حوادث مربوط به کوفه میپردازد سخن میگوید. | ||
فصل سوم،چهارم: | فصل سوم،چهارم: ساختار سیاسی - مذهبی کوفه (پس از شهادت امیرالموؤمنین تا خلافت یزید) <ref> ر.ک: ج 1 ص573</ref>: | ||
این فصل، به تحلیل ساختار جامعه کوفه، علل نامهنگاری کوفیان <ref> ر.ک: ج 1 ص584</ref>، دلایل کوتاهی آنها در دفاع از نهضت | این فصل، به تحلیل ساختار جامعه کوفه، علل نامهنگاری کوفیان <ref> ر.ک: ج 1 ص584</ref>، دلایل کوتاهی آنها در دفاع از نهضت <ref> ر.ک: ج 1 ص592</ref> (شامل ویژگیهای روحی و روانی، دنیاطلبی و نظامناپذیری) <ref> ر.ک: ج 1 ص592-598</ref>، و تحلیل شکست حضرت مسلم از منظر جامعهشناختسی تاریخیشکست نهضت مسلم <ref> ر.ک: ج 1 ص607</ref> میپردازد. | ||
فصل چهارم،پنجم: امام حسین(ع) در راه کوفه | فصل چهارم،پنجم: امام حسین(ع) در راه کوفه: این فصل به خروج امام حسین از مکه <ref> ر.ک: ج 1 ص617</ref>، ماجرای حج ناتمام <ref> ر.ک: ج 1 ص619</ref>، خطبه امام <ref> ر.ک: ج 1 ص623</ref>، تلاشهای عبدالله بن جعفر، <ref> ر.ک: ج 1 ص626</ref>، و مسیر و منازل میان راه مکه تا کربلا <ref> ر.ک: ج 1 ص629</ref> (از جمله ذات عرق، حاجر، زرود، تثعلبیه، زباله و...) میپردازد. همچنین بهاز اخبار شهادت مسلم و هانی <ref> ر.ک: ج 1 ص651</ref> و رویدادهای مربوطه در طول مسیر، اشاره داردگفتگو میکند<ref>ر.ک: همان، ص617-678</ref>. | ||
به خروج امام حسین از مکه <ref> ر.ک: ج 1 ص617</ref>، ماجرای حج ناتمام <ref> ر.ک: ج 1 ص619</ref>، خطبه امام <ref> ر.ک: ج 1 ص623</ref>، تلاشهای عبدالله بن جعفر، <ref> ر.ک: ج 1 ص626</ref>، و مسیر و | |||
* بخش چهارم: (امام حسین(ع) در کربلا) | * بخش چهارم: (امام حسین(ع) در کربلا): | ||
فصل | فصل اول: از ورود امام به کربلا تا روز عاشورا <ref> ر.ک: ج 1 ص687</ref>: این فصل به ورود امام به نینوا و کربلا <ref> ر.ک: ج 1 ص687, 689</ref>، ، دستوراتنامه ابن زیاد به امام و پاسخ آن <ref> ر.ک: ج 1 ص690</ref>، ورود عمرو بن سعد به کربلا <ref> ر.ک: ج 1 ص695</ref>، گسیل کردن کوفیان برای جنگ با حسین(ع) <ref> ر.ک: ج 1 ص699</ref>، تلاش برای جلوگیری از دسترسیرسیدن به آب به اردوی حسینی <ref> ر.ک: ج 1 ص703</ref>، دیدار عمر سعد با امام حسین <ref> ر.ک: ج 1 ص709</ref> و، رویدادهای شب عاشورا <ref> ر.ک: ج 1 ص721</ref> (شامل سخنان امام با یاران، بیتابی زینب و عبادتهاو...)، میپردازد.<ref>ر.ک: همان، ص683-733</ref>. | ||
به ورود امام به نینوا و کربلا <ref> ر.ک: ج 1 ص687, 689</ref>، ، دستوراتنامه | |||
دیگر فصول این جلد از کتاب شامل | دیگر فصول این جلد از کتاب شامل رویدادهای روز عاشورا تا شهادت بنیهاشم، مبارزه و شهادت بنیهاشم، کیفیت نبرد و شهادت امام حسین(ع)، حوادث پس از شهادت امام(ع) و خاتمه میشود. | ||
اما جلد دوم نیز شامل بخش ها و فصول متعددی است، به شرح زیر.: | اما جلد دوم نیز شامل بخش ها و فصول متعددی است، به شرح زیر.: | ||
* در بخش اول که شامل حوادث بعد از عاشورا می | * در بخش اول که شامل حوادث بعد از عاشورا می میشود، در ضمن پنج فصل، احوالات اهل بیت در کوفه و شام و مسیر بین آن، دو و همچنین در مدینه بررسی شده است. همچنین سیره امام سجاد (ع) در تداوم نهضت عاشورا مورد ارزیابی قرار گرفته است.<ref> ر.ک: همان،ج 2 ص ، ص33-178</ref>. | ||
* در بخش دوم (پیامدهای قیام عاشورا)، در ضمن دو فصل، به پیامدهای تکوینی و سیاسی و اجتماعی قیام عاشورا، اشاره شده است.<ref> ر.ک: همان،ج 2 ص188- 272</ref>. | * در بخش دوم (پیامدهای قیام عاشورا)، در ضمن دو فصل، به پیامدهای تکوینی و سیاسی و اجتماعی قیام عاشورا، اشاره شده است.<ref> ر.ک: همان،ج 2 ص188- 272</ref>. | ||
* در بخش سوم (مباحث پیرامونی قیامنهضت عاشورا)، در ضمن پنج فصل، مانند مباحثی مانند اربعین، و فلسفه عزاداری برای امام حسین (ع)، سیر تاریخی عزاداری برای امام حسین(ع)، برخی آمار و ارقام مربوط به قیام عاشورا، و پرسش ها و پاسخهای عاشورایی مطرح شده است <ref> ر.ک: همان،ج 2 ص | * در بخش سوم (مباحث پیرامونی قیامنهضت عاشورا)، در ضمن پنج فصل، مانند مباحثی مانند اربعین، و فلسفه عزاداری برای امام حسین (ع)، سیر تاریخی عزاداری برای امام حسین(ع)، برخی آمار و ارقام مربوط به قیام عاشورا، و پرسش ها و پاسخهای عاشورایی مطرح شده است <ref> ر.ک: همان،ج 2 ص ص279-601</ref>. | ||
* در بخش چهارم (شرح حال و زندگینامه اصحاب امام حسین(ع))، در ضمن دو فصل، شرح حال اصحاب امام حسین (ع) از بنی هاشم و غیر بنی هاشم، آورده شده است.<ref> ر.ک: همان،ج 2 ص | * در بخش چهارم (شرح حال و زندگینامه اصحاب امام حسین(ع))، در ضمن دو فصل، شرح حال اصحاب امام حسین (ع) از بنی هاشم و غیر بنی هاشم، آورده شده است.<ref> ر.ک: همان،ج 2 ص ص609- 719</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۵ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸
| تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهداء علیه السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گروهی از تاریخ پژوهان (نويسنده) پیشوایی، مهدی (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره). انتشارات |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1395ش |
| چاپ | 15 |
| شابک | - |
| موضوع | حسین بن علی (ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - واقعه کربلا، 61ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ت22 41/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء(ع)، پژوهشی است در قلمرو تاریخ قیام عاشورا که در دو جلد با تلاش گروهی از تاریخ پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی، و سید محمد هادی یوسفی غروی در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، در دو جلد، تألیف و تدوین شده است.
انگیزه نگارش
این اثر با هدف تدوین جامع و مستند تاریخ عاشورا، بررسی دیدگاههای مختلف درباره قیام امام حسین(ع)، و پاسخ به شبهات و تحریفات مرتبط با این واقعه نگاشته شده است. فصلهای این کتاب شامل مباحثی چون مروری بر مقتلنویسی و تاریخنگاری عاشورا، زندگی و شخصیت امام حسین(ع)، پیشگوییهای شهادت ایشان، فلسفه قیام امام حسین(ع)، و وقایع مرتبط با قیام عاشورا هستند.
ویژگیهای کتاب
- جامعیت، کمال و مستند بودن گزارشها: این جامعیت شامل تبیین فلسفه، ریشههای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام امام حسین(ع) است و از مقدمات تا پیامدهای آن را پوشش میدهد. در تدوین آن، همه مقاتل کهن و متأخر و مهمترین مقاتل جدید، اعم از عربی و فارسی، از نظر گذشته است[۱].
- توجه به نیازها و پرسشها: پژوهشگران تلاش کردهاند تا با بررسی دیدگاههای مختلف درباره قیام امام حسین (ع)، به شبهات و تحریفات پاسخ دهند و فلسفه، ریشههای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این قیام را به طور جامع تبیین کنند. این کتاب، به گونهای طراحی شده که پاسخگوی نیازها و پرسشهای برای عموم اقشارها مختلف جامعهو گروههای اهل مطالعه، قابل فهم و استفاده باشد، ولی مخاطبان اصلی آن مبلغان و سخنوران جوان حوزوی هستند و هدف، ارتقای میزان آگاهی تاریخی آنان، بهطور دقیق و انتقال اطلاعات مرتبط با تاریخ عاشورا به آنان بهطور مطمئن و با رعایت امانت استاعم از پژوهشگران و عموم مردم باشد.[۲].
- رعایت معیارهای تاریخنگاری علمی: در سراسر کتاب، ملاکها و معیارهای شناختهشده و معمول در تاریخنگاری علمی، در نظر بوده است[۳].
- گردش علمی مباحث و کار گروهی: تدوین کتاب، شامل یک طرح رسمی بوده که در آن اهداف، دامنه، روش تحقیق، منابع و حجم تقریبی مشخص شده است؛ هر فصل توسط پژوهشگری متخصص و صاحبنظر نگاشته شده و سپس نسخههای اولیه فصول در مراحل مختلف تحت بررسی و پالایش توسط سایر پژوهشگران و شورای علمی گروه تاریخ قرار گرفته است و نسخه نهایی هر فصل پس از تأیید شورای علمی به چاپ رسیده است[۴].
نویسندگان تلاش کردهاند تا این اثر عاری از تحریف و نقصهای رایج در مقتلهای پیشین باشد و بر پایه منابع صحیح و معتبر تدوین گردد این کتاب در پاسخ به نیازهای روز و بیان جدید، به دلیل وابستگی عمیق به خاندان حسینی و تجربه طولانی با مقتلها نوشته شده است همچنین این اثر به رعایت معیارهای علمی و تاریخی تأکید دارد، از جمله پرهیز از نقل گزارشهای ضعیف و مشکوک.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب، به چندین بخش اصلی و فصول متعدد در ذیل هر بخش تقسیم شده است که هر کدام به جنبهای خاص از واقعه عاشورا و شخصیت امام حسین (ع) میپردازند، به شرح زیر:
ابتدا در ضمن مقدمه و پیشگفتار،به اهداف و رویکرد کلی پژوهش اشاره شده و توضیح داده می شود که چرا این مقتل جامع تألیف شده است تأکید بر رفع کمبودهای منابع پیشین و مقابله با تحریفات در گزارشهای عاشورا از جمله ویژگیهای اصلی این اثر است.
بخش اول: شامل (فصول مقدماتی) است:
فصل اول: سیری در مقتلنویسی و تاریخنگاری عاشورا از آغاز تا عصر حاضر: این فصل، به بررسی تاریخچه نگارش مقتل و کتابهای مربوط به عاشورا از قرن دوم تا قرن چهاردهم [۵] و نیز به بررسی و نقد مهمترین مقتلهای قرن چهاردهم و سپس مقتلنگاری در قرن حاضر (پانزدهم) [۶] میپردازد همچنین به و مقایسه و نقد مهمترین مقتلها و نگاشتههای تاریخ عاشورا (در دو مقطع قرن دوم تا هفتم و قرن هشتم تا چهاردهم، با یکدیگر، پرداخته و تفاوتها و شباهتهای آنها را بررسی میکند. تعریف مقتل در لغت و اصطلاح نیز ارائه شده است.[۷].
فصل دوم: سیری در ادوار زندگی و شخصیت امام حسین(ع):
این فصل، به زندگینامه و جایگاه امام حسین(ع) در دورانهای مختلف، از زمان پیامبر اکرم [۸]، تا عصر پیشوایی امام حسن(ع) پرداخته استامامت خویش [۹] و روابط ایشان با معاویه میپردازد.
همچنین به جایگاه و منزلت ایشان نزد پیامبر (ص) و مسلمانان [۱۰] و معاصران خویش [۱۱]، توجه شنموده است.[۱۲].
فصل سوم: شهادت امام حسین در گفتار پیامبران و امامان:
این فصل، به پیشگوییها و اخبار غیبی [۱۳] ، درباره شهادت امام حسین (ع) از زبان پیامبران پیشین، جبرئیل [۱۴]، پیامبر اکرم [۱۵]، امیرالموؤمنین [۱۶]، امام حسن [۱۷]، و خود سیدالشهدا(ع) ء [۱۸] میپردازد[۱۹].
فصل چهارم: فضیلت گریستن و عزاداری برای امام حسین و تحلیلی درباره آن:
این فصل، بر اهمیت و فضیلت گریه و عزاداری برای امام حسین (ع) تأکید دارد و به تحلیل پاداش آن میپردازد. همچنین فضیلت سرودن شعر در رثای امام را مورد بحث قرار میدهد [۲۰] نیز مورد بحث قرار گرفته است.
فصل پنجم: ریشههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قیام امام حسین(ع): [۲۱]: این فصل به بررسی ریشههای عمیق و چندجانبه قیام عاشورا، از جمله ریشههای سیاسی (مانند سقیفه، خلافت عمر و عثمان، و حکومت بنیامیه) [۲۲] ، ریشههای اجتماعی (لغزش خواص) [۲۳] و ریشههای فرهنگی (مانند اجتهاد در برابر نص و منع کتابت حدیث) میپردازد [۲۴]. میپردازد
فصل ششم: فلسفه قیام امام حسین(ع):
این فصل، به مهمترین دیدگاهها و برداشتها [۲۵] درباره فلسفه قیام کربلا، از جمله دیدگاه دینگرایانه [۲۶]، عارفانه و صوفیانه [۲۷]، مسیحانه [۲۸]، قیام برای شهادت [۲۹]، و نظریه تشکیل حکومت [۳۰] پرداخته و آنها را بررسی و نقد میکند. همچنین به نقش دعوت کوفیان و مسئله علم امام به شهادت [۳۱] نیز پرداخته است.
فصل هفتم: پیشگوییها و هشدارهای معصومان درباره تسلط بنیامیه [۳۲]:
این فصل، به پیشگوییهای پیامبر اکرم (ص)، امیرالموؤمنین (ع)، و امام حسن (ع) درباره تسلط بنیامیه و حوادث آینده میپردازد[۳۳].
بخش دوم: (امام حسین و معاویه) [۳۴]: فصل اول: مواضنع قیام امام حسین(ع) دبر برابرضد ضد معاویه [۳۵]: این فصل، به بررسی شخصیت و شیوه حکومتداری معاویه [۳۶] و اقدامات او برای مخدوش کردن چهره اهل بیت [۳۷]، ترویج تفکر انحرافی [۳۸]، فشار اقتصادی [۳۹]، و تحمیل صلح بر امام حسن(ع) میپردازد [۴۰]، میپردازد.
فصل دوم: مواضع امام حسین در برابر حکومت معاویه و مبارزات سیاسی آن حضرت: [۴۱]
این فصل، به مخالفت امام حسین با ولایتعهدی یزید [۴۲]، ، نامهنگاریها [۴۳]، تبیین جایگاه اهل بیت [۴۴]، و سخنرانی تاریخی ایشان در اجتماع حج و... میپردازد [۴۵] میپردازد.
فصل سوم: قضیه ولیعهدی یزید [۴۶]: این فصل، به آغاز ماجرا و رایزنیهای معاویه برای ولیعهدی یزید [۴۷]، سفرهای معاویه به مدینه [۴۸]، و اقدامات او برای حمایت نمایشی از ولیعهدی یزید [۴۹] و سرکوب مخالفان و... اشاره دارد [۵۰] اشاره دارد.
بخش سوم: (نهضت عاشورا، از آغاز تا ورود امام حسین به کربلا )[۵۱]: فصل اول: (امام حسین در مدینه) [۵۲]: این فصل به وضعیت امام حسین در مدینه پس از مرگ معاویه و دریافت نامه یزید به حاکم مدینه [۵۳]، ملاقاتهای ایشانمام با شخصیتهای مختلف (مانند عمرو بن علی بن ابیطالب، محمد بن حنفیه، و ام سلمه) [۵۴]، و، حرکت کاروان امام به سمت مکه و... میپردازد [۵۵]، میپردازد.
فصل دوم: امام حسین در مکه: این فصل، به فعالیتهای امام حسین در ایام اقامت در مکه [۵۶]، ، نامهنگاریها [۵۷] و، دیدارهای ایشان با شخصیتهای مختلف (مانند عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عباس) و... میپردازد [۵۸] میپردازد.
فصل سوم: مسلم در کوفه [۵۹] به ماجرای مسلم بن عقیل در کوفه، نامهنگاری کوفیان به امام [۶۰]، اعزام مسلم [۶۱]، فعالیتهای او در کوفه [۶۲]، موضعگیری نعمان بن بشیر [۶۳]، ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه [۶۴] و سختگیریهای او [۶۵]، قیام مسلم [۶۶]، شهادت او [۶۷] و سایر حوادث مربوط به کوفه میپردازد سخن میگوید.
فصل سوم،چهارم: ساختار سیاسی - مذهبی کوفه (پس از شهادت امیرالموؤمنین تا خلافت یزید) [۶۸]: این فصل، به تحلیل ساختار جامعه کوفه، علل نامهنگاری کوفیان [۶۹]، دلایل کوتاهی آنها در دفاع از نهضت [۷۰] (شامل ویژگیهای روحی و روانی، دنیاطلبی و نظامناپذیری) [۷۱]، و تحلیل شکست حضرت مسلم از منظر جامعهشناختسی تاریخیشکست نهضت مسلم [۷۲] میپردازد.
فصل چهارم،پنجم: امام حسین(ع) در راه کوفه: این فصل به خروج امام حسین از مکه [۷۳]، ماجرای حج ناتمام [۷۴]، خطبه امام [۷۵]، تلاشهای عبدالله بن جعفر، [۷۶]، و مسیر و منازل میان راه مکه تا کربلا [۷۷] (از جمله ذات عرق، حاجر، زرود، تثعلبیه، زباله و...) میپردازد. همچنین بهاز اخبار شهادت مسلم و هانی [۷۸] و رویدادهای مربوطه در طول مسیر، اشاره داردگفتگو میکند[۷۹].
- بخش چهارم: (امام حسین(ع) در کربلا):
فصل اول: از ورود امام به کربلا تا روز عاشورا [۸۰]: این فصل به ورود امام به نینوا و کربلا [۸۱]، ، دستوراتنامه ابن زیاد به امام و پاسخ آن [۸۲]، ورود عمرو بن سعد به کربلا [۸۳]، گسیل کردن کوفیان برای جنگ با حسین(ع) [۸۴]، تلاش برای جلوگیری از دسترسیرسیدن به آب به اردوی حسینی [۸۵]، دیدار عمر سعد با امام حسین [۸۶] و، رویدادهای شب عاشورا [۸۷] (شامل سخنان امام با یاران، بیتابی زینب و عبادتهاو...)، میپردازد.[۸۸].
دیگر فصول این جلد از کتاب شامل رویدادهای روز عاشورا تا شهادت بنیهاشم، مبارزه و شهادت بنیهاشم، کیفیت نبرد و شهادت امام حسین(ع)، حوادث پس از شهادت امام(ع) و خاتمه میشود.
اما جلد دوم نیز شامل بخش ها و فصول متعددی است، به شرح زیر.:
- در بخش اول که شامل حوادث بعد از عاشورا می میشود، در ضمن پنج فصل، احوالات اهل بیت در کوفه و شام و مسیر بین آن، دو و همچنین در مدینه بررسی شده است. همچنین سیره امام سجاد (ع) در تداوم نهضت عاشورا مورد ارزیابی قرار گرفته است.[۸۹].
- در بخش دوم (پیامدهای قیام عاشورا)، در ضمن دو فصل، به پیامدهای تکوینی و سیاسی و اجتماعی قیام عاشورا، اشاره شده است.[۹۰].
- در بخش سوم (مباحث پیرامونی قیامنهضت عاشورا)، در ضمن پنج فصل، مانند مباحثی مانند اربعین، و فلسفه عزاداری برای امام حسین (ع)، سیر تاریخی عزاداری برای امام حسین(ع)، برخی آمار و ارقام مربوط به قیام عاشورا، و پرسش ها و پاسخهای عاشورایی مطرح شده است [۹۱].
- در بخش چهارم (شرح حال و زندگینامه اصحاب امام حسین(ع))، در ضمن دو فصل، شرح حال اصحاب امام حسین (ع) از بنی هاشم و غیر بنی هاشم، آورده شده است.[۹۲].
پانویس
- ↑ ر.ک: پیشگفتار، همان، ص30-31
- ↑ ر.ک: همان، ص31-32
- ↑ ر.ک: همان، ص32-33
- ↑ ر.ک: همان، ص33-34
- ↑ ر.ک: ج 1همان، ص44-105
- ↑ ر.ک: ج 1 ص148
- ↑ ر.ک: همان، ص138-150
- ↑ ر.ک: ج 1 ص156
- ↑ ر.ک: ج 1همان، ص161ص155-162
- ↑ ر.ک: ج 1 ص163
- ↑ ر.ک: ج 1 ص167
- ↑ ر.ک: همان، ص163-170
- ↑ ر.ک: ج 1 ص176
- ↑ ر.ک: ج 1 ص177
- ↑ ر.ک: ج 1 ص179
- ↑ ر.ک: ج 1 ص181
- ↑ ر.ک: ج 1 ص184
- ↑ ر.ک: ج 1 ص185
- ↑ ر.ک: همان، ص176-185
- ↑ ر.ک: همان، ج 1 ص198
- ↑ ر.ک: همان، ص209
- ↑ ر.ک: ج 1 ص210
- ↑ ر.ک: ج 1 ص227
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص228ص210-242
- ↑ ر.ک: ج 1 ص239
- ↑ ر.ک: ج 1 ص239
- ↑ ر.ک: ج 1 ص255
- ↑ ر.ک: ج 1 ص262
- ↑ ر.ک: ج 1 ص268
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص275ص249-275
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص303, و 309
- ↑ ر.ک: ج 1 ص325
- ↑ ر.ک: همان، ص325-333
- ↑ ر.ک: ج 1همان، ص371ص337
- ↑ ر.ک: ج 1 ص372
- ↑ ر.ک: ج 1 ص372
- ↑ ر.ک: ج 1 ص377
- ↑ ر.ک: ج 1 ص382
- ↑ ر.ک: ج 1 ص389
- ↑ ر.ک: همان، ج 1 ص399ص342-373
- ↑ ر.ک: ج 1 ص380
- ↑ ر.ک: ج 1 ص380
- ↑ ر.ک: ج 1 ص382
- ↑ ر.ک: ج 1 ص388
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص391ص380-401
- ↑ ر.ک: ج 1 ص409
- ↑ ر.ک: ج 1 ص409-411
- ↑ ر.ک: ج 1 ص412
- ↑ ر.ک: ج 1 ص417
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص421ص409-441
- ↑ ر.ک: ج 1 ص427
- ↑ ر.ک: ج 1 ص427
- ↑ ر.ک: ج 1 ص451
- ↑ ر.ک: ج 1 ص462-466
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص468ص451-474
- ↑ ر.ک: ج 1 ص476
- ↑ ر.ک: ج 1 ص485
- ↑ ر.ک: همان،ج 1 ص490-492479-498
- ↑ ر.ک: ج 1 ص495
- ↑ ر.ک: ج 1 ص498
- ↑ ر.ک: ج 1 ص502
- ↑ ر.ک: ج 1 ص507
- ↑ ر.ک: ج 1 ص511
- ↑ ر.ک: ج 1 ص516
- ↑ ر.ک: ج 1 ص518
- ↑ ر.ک: ج 1 ص530
- ↑ ر.ک: ج 1 ص537
- ↑ ر.ک: ج 1 ص573
- ↑ ر.ک: ج 1 ص584
- ↑ ر.ک: ج 1 ص592
- ↑ ر.ک: ج 1 ص592-598
- ↑ ر.ک: ج 1 ص607
- ↑ ر.ک: ج 1 ص617
- ↑ ر.ک: ج 1 ص619
- ↑ ر.ک: ج 1 ص623
- ↑ ر.ک: ج 1 ص626
- ↑ ر.ک: ج 1 ص629
- ↑ ر.ک: ج 1 ص651
- ↑ ر.ک: همان، ص617-678
- ↑ ر.ک: ج 1 ص687
- ↑ ر.ک: ج 1 ص687, 689
- ↑ ر.ک: ج 1 ص690
- ↑ ر.ک: ج 1 ص695
- ↑ ر.ک: ج 1 ص699
- ↑ ر.ک: ج 1 ص703
- ↑ ر.ک: ج 1 ص709
- ↑ ر.ک: ج 1 ص721
- ↑ ر.ک: همان، ص683-733
- ↑ ر.ک: همان،ج 2 ص ، ص33-178
- ↑ ر.ک: همان،ج 2 ص188- 272
- ↑ ر.ک: همان،ج 2 ص ص279-601
- ↑ ر.ک: همان،ج 2 ص ص609- 719
منابع مقاله
مقدمه، پیشگفتار و متن کتاب.