شاهد صادق

شاهد صادق (باب سوم: در عقل و علم و عیب و هنر)
پدیدآوران	صادقي اصفهاني، محمّد صادق بن محمّد صالح (مؤلف) هنری، گلاله (مصحح و محقق) مجتبایی، فتح‌الله (زیر نظر) کريمي زنجاني‌اصل، محمد (زیر نظر)
عنوان‌های دیگر	شاهد صادق
ناشر	مجمع ذخایر اسلامی با همکاری مؤسسه ابن سینا
مکان نشر	قم
سال نشر	1393
چاپ	اول
شابک	‎9ـ562ـ988ـ964ـ978
موضوع	دايره المعارف‏ها و واژه نامه‌‏ها - متون قديمي تا قرن 14 نثر فارسي - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ص17 ش2 / 36 AG

شاهد صادق (باب سوم: در عقل و علم و عیب و هنر) تألیف میرزا محمدصادق مینای آزادانی اصفهانی (1018-1061ق)، دانشمند و نویسنده دوره صفوی، با مقدمه، تصحیح و تحقیق گلاله هنری، محقق؛ کتابی است که متن تصحیح شده باب سوم دانشنامه شاهد صادق را دربرمی‌گیرد و مؤلف آن را در هشتاد فصل تنظیم کرده است. این اثر دانشنامه‌ای عمومی متعلق به سدۀ یازدهم هجری است که اطلاعات ارزشمندی درباره علوم متداول زمان مؤلف و حیات اجتماعی آن دوران ارائه می‌دهد.

ساختار

این کتاب شامل مقدمه مصحح، متن اصلی باب سوم شاهد صادق در هشتاد فصل، و پیوست‌های تحقیقی می‌باشد.

گزارش کتاب

شاهد صادق دایرةالمعارف عمومی‌ای است که میرزا محمدصادق مینای آزادانی اصفهانی در سال 1059 هجری در پنج باب به نام شاه شجاع، فرزند شاه جهان امپراتور هند تألیف کرده است. باب سوم این اثر که در حاضر تصحیح شده، به موضوعات عقل، علم، عیب و هنر اختصاص دارد و در هشتاد فصل تنظیم شده است.

این دانشنامه از جمله آثار مهمی است که نشان‌دهنده امتزاج فرهنگ و محیط علمی و ادبی هند و ایران است. مؤلف که به سبب شغل دیوانی پدرش با بسیاری از نویسندگان، دانشمندان و هنرمندان ملاقات کرده بود، اطلاعات ارزشمندی را در طی سفرهایش جمع‌آوری کرده و در این اثر گردآورده است. بارزترین ویژگی این کتاب وجود جملات تعریف کوتاه در ابتدای هر فصل است که موضوع فصل را توضیح می‌دهد.

زبان اثر ساده و عاری از آرایه‌های ادبی است و شامل حکایات اخلاقی و طنزآمیز بسیاری می‌باشد. همچنین وجود ضرب‌المثل‌های فراوان، توصیف بازی‌ها و سرگرمی‌ها و امور مربوط به آداب عامه، این کتاب را به منبعی مغتنم برای مطالعه جامعه‌شناسی تاریخی دوره صفوی تبدیل کرده است. از دیگر مطالب خواندنی این اثر، بیان مذاهب مختلف رایج در زمان مؤلف از کیش هندو گرفته تا مذاهب اسلامی است.

تصحیح حاضر بر اساس چهار نسخه خطی انجام شده است: نسخه شماره 9575 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، نسخه شماره 5028 و 770 کتابخانه مجلس، و نسخه شماره 352 کتابخانه دانشگاه میشیگان که به عنوان نسخه اساس انتخاب شده است. این اثر به دلیل شمول مطالب گسترده و شیوه نگارش منظم، از جمله دانشنامه‌های مهمی است که در ایران و هند با اقبال فراوان مواجه شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات