درآمدی بر فلسفه خط

درآمدی بر فلسفۀ خط
پدیدآوران	استادی مقدم، کاظم (نویسنده)
ناشر	علم
مکان نشر	تهران
سال نشر	1392
چاپ	اول
شابک	‎978-600-04-3323-9
موضوع	فلسفه خط - زبان‌شناسی - خط و نوشتار - ارتباطات
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف5د4 / 211 P ‏

درآمدی بر فلسفۀ خط تألیف کاظم استادی؛ پژوهشگر و محقق؛ این کتاب به عنوان نخستین اثر جامع در حوزۀ فلسفۀ خط در ایران، به بررسی مبانی نظری، پیش‌نیازها و پس‌نیازهای فلسفی خط و نوشتار می‌پردازد و با نگاهی نظام‌مند به تحلیل ارتباط بین زبان، خط و فهم انسان می‌پردازد.

ساختار

این کتاب در سه بخش اصلی و چندین فصل تنظیم شده است.

گزارش کتاب

کتاب «درآمدی بر فلسفۀ خط» اثر کاظم استادی، پژوهشی بنیادین و پیشگامانه در حوزۀ فلسفۀ خط است که برای اولین بار در ایران به بررسی نظام‌مند مبانی نظری خط و نوشتار می‌پردازد. نویسنده در این اثر با توجه به نوپا بودن این حوزه از مطالعات در ایران، رویکردی کلی و درعین‌حال عمیق به موضوع داشته است.

نویسنده در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد که فلسفۀ خط عنوانی نسبتاً کلی است و می‌توان آن را به شاخه‌های فلسفۀ خواندن، فلسفۀ نوشتن با ریزموضوعاتی متنوع‌تر تقسیم کرد. اگرچه پرداختن به ریزموضوعات در هر رشته‌ای ضروری است و روال کار را علمی‌تر می‌کند، اما از آنجایی که در ایران، فلسفۀ خط و موضوعات مشابه در ابتدای راه است، در این کتاب به همان عنوان کلی «فلسفۀ خط» پرداخته شده تا درآمدی بر این موضوعات باشد.

در بخش اول کتاب با عنوان «پیش‌نیازهای فلسفۀ خط»، نویسنده به مبانی اولیه و مفاهیم پایه می‌پردازد. این بخش شامل فصل‌های متعددی است از جمله: «هستی و هستی‌یاب»، «ارتباط چیست؟»، «حواس و ادراک، پیش‌نیاز ارتباط»، «ارتباط ماورایی»، «انواع ارتباط»، «آفرینش، شروع اولین ارتباط»، «اولین ارتباط انسان»، «اولین ارتباط انسان و انسان»، «زبان مهم‌ترین عامل ارتباط» و «اختراع زبان گفتاری». نویسنده دلیل پرداختن به این موضوعات را ضرورت دانستن پیش‌فرض‌ها و دارایی‌های ما دربارۀ انسان، حواس او، نوع پیدایش و ویژگی‌های انسان برای نتیجه‌گیری و دقت در موضوعات فلسفۀ خط می‌داند.

بخش دوم کتاب با عنوان «فلسفۀ خط» به مباحث تخصصی‌تر این حوزه می‌پردازد. در این بخش موضوعاتی همچون «خط»، «پیدایش خط»، «نوشتار، فرایند ثبت مفاهیم»، «انسان اولیه ابتدا گفته است یا نوشته است؟»، «گفتن، شنیدن، نوشتن و خواندن»، «خواندن و نوشتن»، «ارتباط نوشتار و گفتار یا نسبت خط به زبان گفتاری»، «تأثیر متقابل خط و زبان گفتاری بر هم»، «تحول خط و زبان»، «معمای خط و زبان»، «انواع خط»، «تبدیل خطوط به یکدیگر»، «زیبایی خط»، «حق خط و نوشتن» و «اختراع خط نوشتاری» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نویسنده تأکید می‌کند که این سرفصل‌ها می‌توانند بسیار متنوع‌تر و گسترده‌تر باشند و هر کدام قابلیت پرداختن به صورت کتابی مستقل و مفصل را دارند.

بخش سوم کتاب با عنوان «پس‌نیازهای فلسفۀ خط» به مهم‌ترین ابزار کارایی خط، یعنی فهم انسان، می‌پردازد. در این بخش موضوعاتی چون «زبان و فهم انسان» و «میزان توجه و کارکرد دستگاه شناخت و خطاهای آن» بررسی شده‌اند. نویسنده بر این نکته تأکید دارد که فهم انسان محدودیت‌های خاص خود را دارد و حتی در زمینه‌های ایجاد فهم نیز انسان دچار خطاهایی می‌شود. این موضوع از آن جهت مهم است که انسان برای بهره‌بری بیشتر از خط، مجبور است تا حد امکان به گونه‌ای رفتار نماید که کمترین خطا و ابهام را در انتقال و دریافت فهم مرتکب شود.

نویسنده در سراسر کتاب سعی نموده تا حد امکان ساده‌نگاری کند، اما تأکید می‌کند که طبع موضوع «فلسفۀ خط» به گونه‌ای است که فهم آن با فهم یک داستان کوتاه تفاوت‌هایی دارد. این کتاب برای چند گروه از مخاطبان نوشته شده است: دانشجویانی که در ابتدای راه تحصیل فلسفه هستند، فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف هنر و نیز افرادی که علاقمندند با مطالعۀ شخصی تصوری قابل توجه از موضوعات «فلسفۀ خط» داشته باشند.

این اثر به عنوان منبعی ارزشمند برای پژوهشگران حوزه فلسفه، زبان‌شناسی، ارتباطات و هنر محسوب می‌شود و گامی مهم در جهت توسعۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزۀ خط و نوشتار است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات