حلاج الاسرار (اخبار و اشعار): تفاوت میان نسخه‌ها

[[حلاج، حسین ابن منصور]] (نویسنده)

'''حلاج الاسرار (اخبار و اشعار)''' تألیف حسین ابن منصور حلاج (متوفی ۳۰۹ق)، عارف و شاعر نامدار سده سوم هجری؛ این کتاب مجموعه‌ای است از اشعار و اخبار مربوط به حلاج که نام آن از دو جهت برگزیده شده: نخست به عنوان لقب خود شیخ حسین بن منصور بیضائی و دوم به معنای کتابی که کاوندۀ دل‌ها و حلاجی‌کنندۀ رازهاست.

کتاب «حلاج الاسرار» گردآوری‌ای است از اشعار و اخبار حسین بن منصور حلاج، عارف شهیر سده سوم هجری. میان بخش اشعار و اخبار این مجموعه بیش از ده سال فاصله زمانی وجود دارد. اشعار عمدتاً مربوط به سال ۱۳۵۰ هستند که در سال‌های بعد دستکاری شده‌اند، در حالی که بخش نثرها در سال‌های ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ شکل گرفته‌اند. نثرهای این مجموعه تاکنون چاپ نشده بودند، اما این سومین باری است که شعرها با تفاوت‌هایی منتشر می‌شوند. حلاج که زادۀ بیضای فارس بود، به دلیل رشد و تربیت در واسط بصره، فارسی نمی‌دانست. شعرهای این مجموعه گزیده‌ای از ۸۷ پارۀ عربی غالباً کوتاه است که کل اشعار بازماندۀ او از دیوان الحلاج ویراستۀ لویی مسینیون را تشکیل می‌دهد. ترجمۀ فارسی این اشعار بیشتر حالت آمدنی داشته تا پرداختنی، به همین دلیل گاه از معنی اصلی فاصله گرفته و از قوانین شعر کلاسیک فارسی نیز عدول کرده است. در مقابل، نثرهای کتاب همگی سنجیده و پرداخته شده و از منابع متعدد استخراج گردیده‌اند. بخشی از اخبار، تعبیه (بازآفرینی) هستند نه ترجمه، مانند دو قطعۀ ۱۷ و ۳۰ که از روی اخبار الحلاج کار شده‌اند، یا قطعۀ ۱۱ که از تذکرةالاولیای عطار و قطعۀ ۳۸ از روایت فارسی ساده‌ای در آثار نجم‌الدین رازی اقتباس شده است. قطعۀ ۳۵ نیز با اندک تصرفی از شرح شطحیات روزبهان نقل شده است. نام روای اصلی هر قطعه در ذیل آن ذکر شده و برخی روایات به دلیل مجهول بودن راوی، بی‌نام مانده‌اند. ترجمۀ اخبار از نظر روش کار یکدست نیست؛ گاهی مشابه ترجمه‌های کلاسیک مانند ترجمۀ خواجه نصیر است و گاهی دارای کژخوانی‌های سازنده‌ای است که جزو تدابیر انتقادی محسوب می‌شود.

{{ب|''بزرگی مر تو را زیبد''|2=''به تنهایی، به بیداری''}